Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag Rapport nr. 543 december 2005 drs. Joris Kregting drs. Sander Harperink KASKI onderzoek en advies over religie en samenleving Toernooiveld 5 6525 ED Nijmegen Postbus 6656 6503 GD Nijmegen tel. (024) 365 35 31 fax: (024) 365 34 85 www.ru.nl/kaski info@kaski.ru.nl
Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 2 Bezoek WJD en doorwerking...5 2.1 Beoordeling WJD...5 2.2 Doorwerking...7 3 Nederlandse Katholieke Jongeren Dag...11 4 Samenvatting...13 Bijlage A: Achtergrond...16 Bijlage B: Geloof en kerk...20 KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 2
1 Inleiding Ruim drie maanden geleden (augustus 2005) vond in Keulen (Duitsland) de 20 ste editie van de Wereldjongerendagen (WJD) plaats. Dit internationale evenement is door honderdduizenden voornamelijk katholieke jongeren uit de hele wereld bezocht. De Nederlandse afvaardiging bestond uit enkele duizenden deelnemers. Voorafgaand aan dit evenement heeft het KASKI, in opdracht van KRO/RKK en in samenwerking met de Landelijke Werkgroep WJD 2005 een internet-enquête afgenomen bij 288 WJD-gangers. Dit heeft geresulteerd in het KASKI-rapport nr. 539 waarin de achtergrondkenmerken (opleidingsniveau, politieke partij voorkeur etc.), kerkelijke betrokkenheid, geloofsbeleving, de aanstaande reis naar Keulen en de verwachtingen en motieven van de WJD-gangers aan de orde komen. Wederom in opdracht van KRO/RKK is nu onderzocht hoe de WJD-gangers terugkijken op hun bezoek aan het evenement en in hoeverre hun bezoek heeft geleid tot nieuwe contacten en activiteiten. Daarnaast worden ze ook gevraagd naar hun bezoek aan de komende Nederlandse Katholieke Jongeren Dag op 27 november 2005 in Nieuwegein. Voor dit onderzoek zijn via e-mail 1.626 jongeren benaderd die zich bij de landelijke website voor de WJD hebben aangemeld voor een nieuwsbrief over de WJD en de Katholieke Jongeren Dag. Al deze jongeren zijn zeer geïnteresseerd in de WJD en een groot deel hiervan heeft dit evenement ook bezocht. Via de website Jongkatholiek.nl hebben ook jongeren die zich niet voor de nieuwsbrief zijn aangemeld de vragenlijst kunnen invullen. In totaal hebben 239 jongeren de vragenlijst ingevuld 1. Deze jongeren komen wat betreft achtergrondkenmerken, kerkelijke betrokkenheid en geloof sterk overeen met de 288 respondenten uit het onderzoek voorafgaand aan de WJD. Zonder dat we dit met harde cijfers kunnen staven, gaan we er vanuit dat de respondenten een vrij goed beeld geven van zowel de Nederlandse WJD-gangers. Aan deze WJD-gangers is ook gevraagd of ze naar de Katholieke Jongeren Dag gaan en wat ze daarvan verwachten. Naar onze verwachting zal de groep WJD-gangers de kern vormen van de bezoekers van de Katholieke Jongeren Dag. De resultaten over de waardering het bezoek aan de WJD en de doorwerking ervan (hoofdstuk 2) en over de Katholieke Jongeren Dag (hoofdstuk 3), worden in cirkelen staafdiagrammen weergegeven. In hoofdstuk 4 wordt een samenvatting van de resultaten gegeven. In de Bijlage worden de achtergrond van de jongeren, hun kerke- 1 In totaal hebben 245 respondenten de vragenlijst ingevuld. Respondenten van 40 jaar of ouder (6) zijn uit de verdere analyse gehaald. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 3
lijke betrokkenheid en geloof weergegeven. Deze kenmerken komen zoals gesteld in grote lijnen overeen met de gegevens uit de vorige rapportage (rap. nr. 539). KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 4
2 Bezoek WJD en doorwerking 2.1 Beoordeling WJD Reisinitiatief 60 54 50 40 30 20 10 11 7 5 5 4 14 % 0 bisdomreis last-minute nwe. kerkelijke beweging (1) eigen parochie religieuze orde/gemeenschap eigen gelegenheid anders (2) (1) Focolarebeweging, Emmanuelgemeenschap, Katholiek Charismatische Vernieuwing, Werkgroep Katholieke Jongeren (2) Onder andere: Tienerreis, dekenaat, Grenzeloos Keulen, als vrijwilliger, gehandicaptenreis KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 5
Beoordeling onderdelen WJD De nachtwake op het Mariënveld 74 25 1 De eucharistieviering met de Paus 66 28 6 De openingsactiviteiten in de stadions 55 33 12 Nederlandse dagen in Wuppertal 43 40 17 De pelgrimage naar de dom in Keulen 31 48 21 Het reizen van en naar Keulen toe 27 50 23 De Kruisweg 24 49 27 heel veel indruk redelijk wat indruk nauwelijks of geen indruk 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 64% van de jongeren noemen nog andere onderdelen die veel indruk hebben gemaakt. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 6
2.2 Doorwerking Contact met andere WJD-gangers ja, met WJD-gangers uit de eigen groep 72 ja, met andere WJDgangers uit Ned. 61 ja, met WJD-gangers uit buitenland 31 nee 6 0 10 20 30 40 50 60 70 80 % Contactvorm van de jongeren die nog contact hebben met andere WJD-gangers e-mail 86 persoonlijk 79 groepsontmoetingen 46 telefonisch 36 schriftelijk 12 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % Nieuwe vrienden door WJD 10 ja (90%) 90 nee (10%) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 7
Bezoek reünie 15 ja (66%) 19 66 nee, wel plaatsgevonden (19%) nee, weet niet of reünie heeft plaatsgevonden (15%) Deelname aan natraject (samenkomsten volgend op WJD) ja (58%) 42 58 nee (42%) Door bezoek WJD lid geworden van jongerengroep* 16 ja (16%) 44 nee (40%) 40 nee, was ik al (44%) * Bijvoorbeeld een gespreksgroep of jongerenkoor. Door bezoek WJD actief geworden in eigen parochie* 12 ja (12%) 59 29 nee (29%) nee, was ik al (59%) * Bijvoorbeeld als vrijwilliger. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 8
Door WJD vaker bezoek kerkelijke viering 37 ja (37%) 63 nee (63%) Bezoek volgende WJD in Sydney ja (50%) 45 50 nee (5%) 5 weet ik nog niet (45%) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 9
Invloed van WJD op geloof en plaats binnen de Katholieke Kerk (alleen voor de jongeren die hierover een mening hebben gegeven) Door WJD : Meer het gevoel dat men onderdeel is van een grote wereldkerk 89 Meer het gevoel dat jongeren een serieuze plaats innemen binnen de kerk 84 Vaker voor het geloof uitkomen 78 Vaker praten met andere over het geloof 75 God is belangrijker geworden 70 Meer thuis voelen in de Katholieke Kerk in Nederland 68 ja In het leven sterker laten leiden door het geloof 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 67 KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 10
3 Nederlandse Katholieke Jongeren Dag Bezoek Katholieke Jongeren Dag 12 ja (70%) 18 70 nee (18%) weet ik nog niet (12%) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 11
Motieven bezoek Katholieke Jongeren Dag Gezelligheid 89 9 2 Ontmoeten jongeren uit heel Ned. 84 14 2 Geloof beleven temidden van andere gelovigen 83 13 4 God eren/aanbidden 78 14 8 Geloofsverdieping 58 32 10 Reünie WJD 55 25 20 mee eens neutraal mee oneens 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 36% van de jongeren heeft nog andere redenen om de Nederlandse Katholieke Jongeren Dag te bezoeken. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 12
4 Samenvatting Achtergrond, geloof en kerk De achtergrondkenmerken, het geloof en de kerkelijke betrokkenheid van de in deze tweede ronde ondervraagde WJD-gangers (zie Bijlage A en B) komen in grote lijnen overeen met die van de WJD-gangers uit de eerste ronde (KASKIrapport nr. 539). Op basis van deze tweede peiling kan wederom geconcludeerd worden dat we vier op de vijf WJD-gangers kunnen typeren als kerkse katholieken : gelovige katholieken die minimaal één keer in de twee weken een kerkelijke viering bezoeken. Driekwart van de WJD-gangers doet daarnaast ook vrijwilligerswerk in de parochie. Ongeveer de helft is betrokken bij nieuwe kerkelijke bewegingen of kleinschalige initiatieven. Waardering WJD Op nagenoeg alle WJD-gangers heeft de nachtwake op het Mariënveld indruk gemaakt, op driekwart zelfs heel veel. Ook de eucharistieviering met de Paus heeft op de meeste WJD-gangers (94%) indruk gemaakt en op tweederde zelfs heel veel. Ook de openingsactiviteiten in de stadions (88%), de Nederlandse dagen in Wuppertal (83%), de pelgrimage naar de dom in Keulen (79%), het reizen naar Keulen toe (77%) en de Kruisweg (73%) hebben op het merendeel van de WJD-gangers indruk gemaakt. Bijna tweederde van de WJD-gangers noemt nog andere activiteiten of ervaringen die veel indruk hebben gemaakt. Alles tezamen zijn de WJD voor de deelnemers een indrukwekkende ervaring geweest. Doorwerking WJD Bijna alle WJD-gangers (94%) hebben na de bijeenkomst in Keulen nog contact met andere WJD-gangers gehad. In veel gevallen zijn dit contacten met WJDgangers uit dezelfde groep (bijna driekwart van de WJD-gangers heeft hiermee contact) of met Nederlandse WJD-gangers uit andere groepen (61% heeft hiermee contact). Eenderde van de WJD-gangers heeft nog contact gehad met buitenlandse WJD-gangers. Deze contacten lopen vooral via e-mail en via persoonlijke ontmoetingen, maar ook groepsontmoetingen en telefonische contacten komen voor. 90% van de WJD-gangers heeft door dit evenement nieuwe vrienden gekregen. Tweederde van de WJD-gangers heeft reeds een reünie bezocht en 58% neemt deel aan natrajecten (bijeenkomsten volgend op de WJD). KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 13
Ofschoon de kerkelijke betrokkenheid van de WJD-gangers al hoog was, is deze na een bezoek aan de WJD verder gestegen. Het aantal WJD-gangers dat vrijwilligerswerk in de parochie doet is na de WJD met 20% toegenomen, het aantal jongeren dat lid is van een jongerengroep (bijvoorbeeld een gespreksgroep of jongerenkoor) zelfs met 36%. Na de WJD is ruim eenderde van de WJD-gangers vaker kerkelijke vieringen gaan bezoeken. Bijna geen enkele WJD-ganger sluit uit dat hij of zij de volgende WJD in Sydney gaat bezoeken, de helft is hier al zeker van. Nog sterker dan de feitelijke participatie is door de WJD de betekenis van het geloof ( meaning ) versterkt en verdiept en het gevoel deel uit te maken van een geloofsgemeenschap ( belonging ) toegenomen. De WJD heeft bij de WJD-gangers dus een positieve bijdrage geleverd aan de geloofsbeleving en de daarbij behorende sociale aspecten. Bij bijna 90% van de WJD-gangers heeft dit evenement het gevoel versterkt dat men onderdeel uitmaakt van een wereldkerk. 84% heeft nu meer het gevoel gekregen dat ze een serieuze plaats innemen binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Een iets kleiner deel van de WJD-gangers (68%) is zich ook meer thuis gaan voelen in de Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk. Ongeveer driekwart van de WJD-gangers durft nu vaker voor zijn geloof uit te komen en praat er ook vaker met anderen over. Voor ongeveer 70% heeft het geloof meer betekenis gekregen, dat wil zeggen dat God belangrijker voor hen is geworden en dat ze zich in het leven sterker laten leiden door hun geloof. Bezoek Katholieke Jongeren Dag We verwachten dat de WJD-gangers ook de kern zullen uitmaken van de bezoekers van de Nederlandse Katholieke Jongeren Dag op 27 november 2005 te Nieuwegein. Een indicatie hiervoor is dat 70% van de WJD-gangers deze dag gaat bezoeken. Een klein deel (12%) weet nog niet zeker of ze deze dag zullen gaan bezoeken. De belangrijkste redenen voor een bezoek aan de Katholieke Jongeren Dag zijn de gezelligheid (voor 89% een reden om te gaan), het ontmoeten van jongeren uit heel Nederland (84%), het beleven van het geloof temidden van andere gelovigen (83%) en het eren of aanbidden van God (78%). Geloofsverdieping (58% terwijl dit voor 91% van de WJD-gangers een reden was om de WJD te bezoeken!) en de dag als reünie van de WJD (55%) worden minder vaak als reden genoemd maar nog altijd door meer dan de helft van de bezoekers van deze dag. Tot slot De gemiddelde bezoeker van de WJD is nauw betrokken bij de eigen parochie, getuige het frequente kerkbezoek en het doen van vrijwilligerswerk in de parochie. Het katholieke geloof speelt een grote rol in het leven van deze jongeren. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 14
Het evenement trekt weinig randkerkelijke jongeren, althans voor de Nederlandse situatie. De WJD hebben grote indruk gemaakt, vooral de nachtwake en de eucharistieviering met de Paus. De dagen hebben gezorgd voor een nog sterkere band met de Rooms-Katholieke Kerk. Ook beleeft men door het evenement het geloof bewuster en opener. De dagen hebben niet alleen gevoelsmatig een positief effect gehad, ook zijn er tal van nieuwe contacten en vriendschappen uit voortgekomen. Reünies en natrajecten worden door een substantieel groot deel van de WJDgangers bezocht. Een groot deel van de WJD-gangers gaat de Katholieke Jongeren Dag bezoeken. Men verwacht dat dit een gezellige ontmoetingsdag wordt waar men het geloof temidden van anderen kan beleven en verdiepen. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 15
Bijlage A: Achtergrond Geslacht 61 39 man (39%) vrouw (61%) Leeftijd 16 7 7 41 tot 20 jaar (41%) 20-25 jaar (29%) 25-30 jaar (16%) 30-35 jaar (7%) 29 35-40 jaar (7%) Opleiding 6 6 lager beroepsonderwijs (6%) middelbaar onderwijs (6%) 48 22 havo/vwo (22%) 18 middelbaar beroepsonderwijs (18%) hoger beroepsonderwijs of universiteit (48%) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 16
Burgerlijke staat 17 8 6 gehuwd (8%) ongehuwd samenwonend (6%) alleenstaand (69%) 69 anders (17%) Anders is voornamelijk thuiswonend bij ouders. Woonsituatie 9 10 7 4 57 bij ouder(s) of verzorger(s) (57%) alleenwonend (13%) samenwonend met partner (10%) wonend in een studentenhuis (9%) 13 wonend in een leefgemeenschap op levenbeschouwelijke inslag (7%) anders (4%) Werksituatie (meerdere antwoorden mogelijk) 80 70 60 50 40 30 20 10 % 0 69 39 8 10 opleiding betaald werk werkzoekend anders Anders is voornamelijk Uitkering, WAO of werkzaam in de huishouding/opvoeding 16% van de WJD-gangers volgt een opleiding maar doet daarnaast ook betaald werk. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 17
Herkomst naar provincie 25 20 15 10 20 16 15 12 11 10 6 % 5 0 3 3 2 2 0 Zuid-Holland Limburg Noord-Brabant Utrecht Gelderland Noord-Holland Overijssel Friesland Groningen Drenthe Flevoland Zeeland Herkomst naar bisdom 30 25 20 15 10 5 8 3 24 18 11 11 21 13 2 10 18 27 16 18 WJD-gangers alle katholieken % 0 Groningen Utrecht Haarlem Rotterdam Breda Den Bosch Roermond (1) Aantal katholieken per 1-1-2005 (volgens cijfers KASKI-SILA) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 18
Politieke partij voorkeur 30 25 20 25 20 25 15 10 5 9 5 5 3 2 3 3 % 0 CDA ChristenUnie Groenlinks PvdA SP D66 VVD anders weet niet gaat niet stemmen Anders is vooral nog niet stemgerechtigd. Samenvatting achtergrond De bezoekers van deze evenementen zijn jonge mensen (waaronder opvallend veel vrouwen en hoger opgeleiden) die veelal nog met hun opleiding bezig zijn (ruim tweederde van de bezoekers) en nog bij hun ouders wonen (57%). Eenvijfde van de bezoekers komt uit de provincie Zuid-Holland. Een redelijk deel komt uit Limburg (16%), Noord-Brabant (15%), Utrecht (12%), Gelderland (11%) of Noord-Holland (10%). Niet veel bezoekers komen uit het noorden van Nederland of uit Zeeland. Uit sommige bisdommen komen meer bezoekers dan men op basis van het aantal katholieke in deze bisdommen zou verwachten. Zo zijn de bisdommen Groningen (8% van de bezoekers terwijl in dit bisdom 3% van de Nederlandse katholieken woont), Utrecht (24% van de bezoekers tegenover 18% van de katholieken) en Rotterdam (21% van de bezoekers tegenover 13% van de katholieken) duidelijk oververtegenwoordigd onder de bezoekers. De bisdommen Breda (2% van de bezoekers tegenover 10% van de katholieken) en Den Bosch (18% van de bezoekers tegenover 27% van de katholieken) zijn onder de bezoekers ondervertegenwoordigd. Onder de bezoekers is de CDA de populairste partij. Een kwart zou, als er morgen Tweede Kamer verkiezingen zouden worden gehouden, op deze partij stemmen. Eén op vijf stemt op de ChristenUnie; andere politieke partijen zijn niet zo populair. Een kwart weet niet op welke politieke partij men zou stemmen. KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 19
Bijlage B: Geloof en kerk Kerklidmaatschap 2 4 Rooms-Katholieke Kerk (94%) geen lid (2%) 94 lid ander kerkgenootschap (4%) Kerkbezoek 14 22 6 1 1 keer per week of vaker (57%) 1 keer per 2 weken (22%) 1 keer per maand (14%) 57 1 of enkele keren per jaar (6%) nooit (1%) Gelovig 15 2 ja, beslist wel (83%) eigenlijk wel (15%) 83 weet niet (2%) KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 20
Gelovig opgevoed 13 ja (87%) nee (13%) 87 Godsbeeld 15 2 11 persoonlijk (72%) transcendent (15%) twijfel (2%) 72 anders (11%) Persoonlijk: er moet een God zijn die zich met ieder mens persoonlijk bezighoudt Transcendent: er moet iets zijn als een hogere macht die het leven beheerst Twijfel: ik weet niet of er een God of hogere macht bestaat KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 21
Actief in parochie 28 ja (72%) 72 nee (28%) Betrokken bij nieuwe kerkelijke bewegingen 60 56 50 40 30 27 20 10 5 4 6 5 % 0 Focolare KCV Emmanuel WKJ anders geen lid KCV: Katholiek Charismatische Vernieuwing WKJ: Werkgroep Katholieke Jongeren Anders: bijvoorbeeld Life Teen maar ook kleinschalige initiatieven en verbonden aan de parochie (jongerenpastoraat) 79% van de jongeren is actief binnen de parochie en/of nieuwe kerkelijke bewegingen. Samenvatting kerk en geloof Vier op de vijf WJD-gangers kunnen we typeren als kerkse katholieken : katholieken die minimaal één keer in de twee weken een kerkelijke viering bezoeken. De meeste bezoekers van dit evenement (87%) hebben hun geloof van huis uit meegekregen en bijna driekwart gelooft dat God zich met ieder mens persoonlijk bezighoudt. Ruim 70% van de WJD-gangers is actief in een parochie. Iets minder dan de helft is lid van een nieuwe kerkelijke beweging, zoals Focolare of KCV. Daarnaast is een deel ook betrokken bij kleinschalige initiatieven (soms verbonden aan een parochie). KASKI rapport nr. 543 Doorwerking WJD en bezoek Katholieke Jongeren Dag 22