Programma voor Jaar I: Introductie- en oriëntatiejaar Zaterdagcursussen 01 Introductie 02 Jezus Christus, Zoon van God en onze Verlosser 03 Inleiding Nieuwe Testament 04 Instructie gebedsmomenten 05 Spiritualiteit 06 Lucas I en II 07 Drieëne God 08 Inleiding spiritualiteit 09 Inleiding in de betekenis van de Kerk 10 Sacramenten als ontmoeting met Christus 11 Johannesevangelie en apocalyptiek 12 Doopsel, vormsel 13 Biecht en ziekenzalving 14 Eucharistie 15 Oude Testament 16 Geloven in deze tijd 17 Wijdingssacrament en huwelijkssacrament 18 Gezamenlijke dag voor alle studenten v.d. diverse opleidingen 19 Afsluitdag Afsluiting Zaterdag 22 juni 2013: Deze dag sluit het cursusjaar op een bezinnende en vierende wijze af en blikt vooruit op het volgende cursusjaar. Er wordt tevens een gezamenlijke excursie gehouden.
TOELICHTING BIJ HET PROGRAMMA VOOR JAAR I 1. Introductie Begeleiding: Prof.Dr. MSc. J. van der Vloet, diaken/directeur J. de Bruin, pr., coördinator Dr. B. Hegge, pr., spirituaal en de muziekdocenten F. Ackermans, B. Meessen en J. Voncken Doel van deze voormiddag is : Kennismaken met de structuur van Kairos, de coördinator en de individuele spirituele begeleider Een rondleiding in de gebouwen met een korte situering Toelichting bij de inhoud van de opleiding en de hoofddoelen ervan Toelichting muziekprogramma Overlopen van de studiegids Gelegenheid tot stellen van vragen De introductie wordt gegeven op: Zaterdag 15 september 2012 (ochtend) 2. Jezus Christus, Zoon van God en onze Verlosser Docent: Mgr. Dr. B. Janssens Systematische verdieping van het geloof in Jezus, als Zoon van God en onze Verlosser. Achtereenvolgens worden de Bijbelse teksten bezien en geïnterpreteerd. De uitleg van de concilies wordt behandeld. Tenslotte wordt ingegaan op een hedendaagse reflectie. De lesstof wordt in hoorcollege behandeld, aan de hand van een boek waarover de cursisten beschikken. In samenspraak worden moeilijke kwesties verhelderd. Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen.
Literatuur: De Geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke katechismus voor volwassenen, 1986, 143-165; 182-215. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 27 oktober 2012 (ochtend) Zaterdag 24 november 2012 (hele dag) Zaterdag 8 december 2012 (middag) 3. Inleiding Nieuwe Testament Docent: Drs. J. Beckers Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde We stappen de bijbelse tijd en ruimte binnen om te lezen hoe God zijn Verbond met ons sluit in de persoon van Jezus Christus. We volgen daarbij het evangelie van Lucas en beginnen in de woestijn (Lc 4). Van daaruit kijken we terug, naar het begin van het evangelie en lezen de eerste twee hoofdstukken, het zgn. Kindheidsevangelie (jaar I). Zo maken we met de hoofdfiguren uit het verhaal de reis van Nazareth naar Jeruzalem, het centrum van het Land. Vanuit het perspectief van de woestijn trekken we ook verder vooruit, het evangelie in. En opnieuw maken we de beweging van Nazareth naar Jeruzalem, nu met Jezus zelf (jaar II). En vandaar, vanuit Jeruzalem zal Paulus, zo lezen we in Handelingen, de beweging voortzetten de hele wereld door tot in Rome. Johannes kent onder de evangelisten zijn eigen stijl en eigen manier van spreken over Jezus. En daarin is hij lang niet altijd even gemakkelijk te verstaan. Daarom een bijeenkomst met een paar vingeroefeningen aan de hand van Joh. 2. De bruiloft van Kana en het conflict in de Tempel. In een tweede bijeenkomst staan we stil bij het boek Openbaring van Johannes. Waarover spreekt Johannes nu eigenlijk, als hij het heeft over een Nieuwe Hemel en een Nieuwe Aarde (Joh. 21)? Daarmee staan we opnieuw op het kruispunt van de bijbelse as van tijd en ruimte. Literatuur Verplicht 1. Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG 1951) 2. Joop Smit, Het verhaal van Lucas, Sleutelpassages uit zijn evangelie, Zoetermeer 2009
Aanbevolen Marius van Leeuwen, Van horen zeggen, Geschiedenis en uitleg van de bijbel, 2004 J. Fokkelman, W.Weren (ed), De Bijbel Literair, Zoetermeer 2003 Sjef van Tilborg, Johannes, KBS/VBS, 1988 Mimi Deckers-Dijs, Apokalyps, KBS/VBS, 2004 Afsluiting Iedere student sluit de cursus van elk jaar af met een eigen proeve van lezen. Een handreiking en de uitleg daarvan krijg je tijdens één van de bijeenkomsten. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 29 september 2012 (ochtend) Zaterdag 13 oktober 2012 (middag) 4. Instructie gebedsmomenten Docent: J. de Bruin, pr. De deelnemers praktische hulp bieden bij het indelen en het voorbereiden van voor te lezen teksten. De cursisten leren de verhouding kennen tussen tekstopmaak op blad en het uitspreken van de tekst. Praktische hulp bieden bij het spreken in een kerkruimte, waar een geluidsinstallatie gebruikt wordt. Voor- en nadelen van een bladopmaak worden besproken. Zij kunnen diverse soorten tekst (genres) herkennen en deze op passende wijze op papier zetten. (Voorbeeld: de lay-out van een brief van Paulus in de Bijbel verschilt van de lay-out in het lectionarium, of: welke aanwijzingen ontleen ik aan de lay-out van een psalm wanneer ik die met gelovigen samen bidt?). Hoe deel ik de tekst van een gebed op papier in, zodat het ook bij het uitspreken ervan als gebed herkenbaar is? Instructie zal plaatsvinden aan de hand van voorbeelden, en verwerking middels opdrachten. Literatuur: Deze wordt ter plaatse aangeboden: Aanbevolen literatuur tot verdere vorming: in overleg met de deelnemers.
Cursus/instructie wordt gegeven op: Zaterdag 13 oktober 2012 (ochtend) Zaterdag 8 december 2012 (ochtend) 5. Spiritualiteit Docenten: Mevrouw L. van Dijck en diaken H. van Dijck Doel: De cursisten inleiden in de attitude om hun eigen spiritualiteit te ontwikkelen aan de hand van hun levensverhaal en dat van anderen. Uitgangspunt: wij gaan er van uit dat iedere cursist op zijn eigen wijze een bepaalde spirituele houding heeft. Deze proberen we samen op het spoor te komen en te verdiepen met elkaars ervaringen, die van de bijbel, en die van grote spirituele persoonlijkheden. Het thema van groeien naar een eigen spiritualiteit die gedeeld kan worden en die inspirerend kan werken voor anderen staat daarbij centraal. 1. Ervaringsmoment: Op zaterdag 15 september 2012 (middag). Scharniermomenten in je leven: het eigen levensverhaal op scharniermomenten onderzoeken. Hoe kan ik mijn levenslijn tekenen en wat zijn de momenten waarop ik me vragen ben gaan stellen over mijn leven? 2. Verruimingsmoment: Op zaterdag 27 oktober 2012 (middag). Mensen uit de bijbel vertellen hun levensverhaal. Aan de hand van de (auto)biografische fragmenten van Jeremia en andere profeten of figuren uit de bijbel gaan we op zoek naar hun levensverhaal en leggen we dit op ons eigen leven. Kan het helpen onze eigen ervaring te verruimen? Hoe leggen deze mensen de band met God in hun leven? Hoe antwoorden ze op de vraag van God naar relatie? 3. Ervaringsmoment: Op zaterdag 17 november 2012 (ochtend). Iedere cursist brengt een Bijbelverhaal mee en vertelt waarom in dit verhaal iets van zijn levensverhaal aan bod komt en hoe hem dit helpt en gidst. Het delen van deze verhalen sticht gemeenschap in de geest. 4. Verdiepingsmoment: Op zaterdag 2 februari 2013 (ochtend). Hoe groeit spiritualiteit in het leven? Enkele grote spirituele figuren. 5. Expressiemoment: Op zaterdag 2 maart 2013 (middag). Door middel van dramatische techniek proberen we nu onze zoektocht vorm te geven en uit te drukken. Op 2 maart 2013 vinden er ook persoonlijke gesprekken t.a.v. spiritualiteit plaats met de individuele spirituele begeleider. 6. Evaluatiemiddag: Op zaterdag 13 april 2013 (middag).
6. Lucas I en II Docent: Drs. J. Beckers Omschrijving: zie nr. 3. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 3 november 2012 (hele dag) 7. Ik geloof in de Drieëne God: Vader, Zoon en H. Geest Docent: Mgr.Dr. B. Janssens Systematisch verdieping van het geloof in Jezus, als Zoon van God en onze Verlosser. Verhelderen hoe Gods openbaring in Jezus en in zijn H. Geest ons toegang geeft tot het mysterie van de drieëne God. Achtereenvolgens worden de Bijbelse teksten bezien en geïnterpreteerd. De uitleg van de concilies wordt behandeld. Tenslotte wordt ingegaan op een hedendaagse reflectie. De lesstof wordt in hoorcollege behandeld, aan de hand van een boek waarover de cursisten beschikken. In samenspraak worden moeilijke kwesties verhelderd. Persoonlijke verwerking in logboek. Literatuur: De Geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Katechismus voor Volwassenen, 1986, blz. 13-85. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 1 juni 2013 (hele dag) 8. Inleiding in de spiritualiteit Docent: Mgr. Drs. J. Schröder
De term Spiritualiteit wordt veel gebruikt: is er sprake van een mode of gaat het om een uitdaging? Op grond van verschillende bestaande definities pogen we tot een heldere omschrijving te komen. Concrete spiritualiteit. Terminologie: vroomheid, mystiek, ascese, e.d. Diverse omschrijvingen uit verschillende perioden. Omschrijvingen van C. Aalders (1969), Herwig Arts (boek: Kwestie van verlangen), Kick Bras (boek: Werken met spiritualiteit). Waarom is spiritualiteit thans zo populair? Onderscheid tussen spiritualiteit en dogmatiek c.q. moraal. Spiritualiteit als brug tussen leer en leven (cf. Christine Koetsveld, Schoonheid zo oud en zo nieuw, Kok, Kampen, 1992). Kenmerken van christelijke spiritualiteit. Op het snijvlak tussen religie en christelijk geloof. Definitief uit KKK 2684. Bronnen en scholen van christelijke spiritualiteit. Spiritualiteit en de ordening van ons leven. Wat is belangrijk om te werken aan persoonlijke spiritualiteit? Spiritualiteit en pastoraat. Ter evaluatie maakt de student een geschreven tekst voor het logboek van 1 à 1,5 pagina getypt; deze bevat heldere en op sommige punten persoonlijke antwoorden als reflexie naar aanleiding van een tijdens het laatste college uitgereikt werkblad. Literatuur voor verdere studie: Herwig Arts, Een kwestie van verlangen over spiritualiteit, Davidsfonds, Leuven 2000 Henri Nouwen, Open uw hart de weg naar onszelf, de ander en God, Lannoo, Tielt 1995, 7 e druk Joris Schröder, Heil en geluk christelijke spiritualiteit in theorie en praktijk, Colomba, Oegstgeest, 2001 De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 17 november 2012 (middag) Zaterdag 19 januari 2013 (ochtend) 9. Inleiding in de betekenis van de Kerk Docent: Lic. H.M.H. Quaedvlieg, pr. Het bevorderen van een gemotiveerd geloofsbesef aangaande het geheel eigen karakter van Christus Kerk, die tegelijk Gods werk én mensenwerk is. Hierbij gaat het zowel om bewustmaking en verdieping van eigen beleving, als om bespreekbaar maken van het kerkmysterie in de omgang met anderen.
Ervan uitgaande dat het bestaan van de Kerk niet alleen een historisch feit is maar ook voorwerp van geloof en artikel van de katholieke geloofsbelijdenis, zien wij eerst naar de beschrijvingen en benamingen welke de eerste christen generaties van de Kerk gaven ( in het Nieuwe Testament) en ontleden vervolgens de vier adjectieven in het geloofsartikel aangaande de Kerk als één, Heilig, Katholiek en Apostolisch. Tot slot wordt de zending en opbouw van de Kerk besproken. In het geheel zal de visie van het Tweede Vaticaanse Concilie de leidraad zijn. De cursisten beschikken over een samenvatting van elk lesonderdeel, dat besproken wordt en waarin ook citaten en karakteristieke formuleringen zijn opgenomen. Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur ter verdere studie: De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Katechismus voor volwassenen. (ed. J. Ambaum), Turnhout 1986, blz. 253-303 F. Lohfink, Heeft God de kerk nodig? Over de theologie van het volk van God. Gent 2001. Lumen Gentium, Ad Gentes en Gaudium et Spes, in: Constituties en Decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie. Leusden 1986. blz. 51-110; 313-349; 402-485 Catechismus van de Katholieke Kerk, Kampem 2008. nr. 748-962 (blz. 183-230). De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 12 januari 2013 (middag) Zaterdag 19 januari 2013 (middag) Zaterdag 2 maart 2013 (ochtend) Zaterdag 9 maart 2013 (ochtend) 10. Sacramenten als ontmoeting met Christus Docent: Dr. B. Hegge, pr. De studenten maken kennis met de oorsprong, de structuur en de theologische betekenis van de sacramenten in het algemeen en met hun plaats in het leven van de christen. - de sacramenten als tekens van geloof; - de sacramenten als tekens van Christus; - de sacramenten als tekens van heil;
- de sacramenten als tekens van de Kerk: - de sacramenten in het leven van de christen. Hoorcollege met als uitgangspunt een tekst waarover de cursisten beschikken; gelegenheid tot vragen stellen en tot dialoog. Persoonlijke verwerking in het logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur: Als uitgangspunt wordt genomen: De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Catechismus voor volwassenen, Utrecht-Turnhout 1986, blz. 314-326. Verdere aanbevolen literatuur wordt tijdens de cursus aangegeven. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 22 september 2012 (ochtend) 11. Johannesevangelie en apocalyptiek Docent: Drs. J. Beckers Omschrijving: zie nr. 3. Cursus wordt gegeven op: Zaterdag 12 januari 2013 (ochtend) en zaterdag 23 februari 2013 (ochtend) 12. Doopsel en vormsel Docent: Dr. B. Hegge, pr. Een verkenning van de plaats van doopsel en vormsel in de opbouw van de christelijke identiteit. Exegetische, historische en spirituele aspecten van doopsel en vormsel. Hoorcollege met gelegenheid tot het stellen van vragen en dialoog.
Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur: De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Catechismus voor volwassenen, Utrecht-Turnhout 1986, p. 327-340 Verdere literatuur wordt aangegeven tijdens de cursus. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 22 september 2012 (middag) 13. Biecht en Ziekenzalving Docent: Vicaris-Generaal Mgr.Dr. H. Schnackers Inzicht verwerven in hoe deze sacramenten de christelijke gemeenschap en/of de afzonderlijke christen helpen om in liefde van de Vader te leven dankzij de Zoon in de kracht van de H. Geest. De biecht als sacrament van onze verzoening en bekering. De ziekenzalving als sacrament van overgave en verbondenheid aan en met de Vader dankzij Jezus Christus. Naast het doceren van inzichten is er ruim aandacht voor verwerking door gesprek tussen de docent en de studenten. Een uitvoerige schriftelijke cursus bewaart de leer inhouden voor verdere studie. Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 9 maart 2013 (middag) Zaterdag 13 april 2013 (ochtend) 14. Eucharistie Docent: Dr. B. Hegge, pr.
Het Tweede Vaticaans Concilie noemt de Eucharistie de oorsprong en het hoogtepunt van heel het christelijk leven (LG 11). Ook in het parochieleven heeft de Eucharistieviering een centrale plaats. De cursus tracht de kennis van en het inzicht in de achtergronden en betekenis van het centrale sacrament bij de studenten te vergroten. - Actualiteit van de Eucharistie - De Eucharistie gefundeerd in het leven en de zending van Jezus Christus - Eucharistie als gedachtenis - Eucharistie als offer - De werkelijke tegenwoordigheid van Christus in het sacrament van de Eucharistie - Sacrament van de eenheid: Eucharistie en Kerk - Structuur, elementen en onderdelen van de Eucharistieviering - Conclusie: De Eucharistie een centraal geheim van ons geloof Hoorcollege met gelegenheid tot het stellen van vragen en dialoog. Literatuur: Verplicht: De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke catechismus voor volwassenen, 1986, 340-360. (Hiervan wordt een kopie aangereikt aan de cursist). Verdere literatuur, ter oriëntatie: W. KASPER, Sakrament der Einheit. Eucharistie und Kirche, Freiburg 2004; J. RATZINGER, Gott ist uns nahe. Eucharistie: Mitte des Lebens, Augsburg 2005 (Neuauflage). Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 23 maart 2013 (middag) Zaterdag 15 juni 2013 (ochtend) 15. Wegwijs in het Oude Testament (inleidend college) Docent: Drs. R. Gruijters
Verkenning van het eerste deel van de christelijke bijbel, het Oude of Eerste Testament. Wij besteden aandacht aan de 45 boeken en boekjes waaruit die bibliotheek bestaat, aan de ordening van de boeken in de Hebreeuwse (Joodse) en Grieks-Latijnse (christelijke) bijbel, en aan het probleem van de zogenaamde deuteroncanonieke boeken. Deze verkenningstocht doen wij aan de hand van de recente katholieke Willibrordvertaling 1995 om vertrouwd te worden met de schat aan informatie die daarin voorhanden is (inleidingen, voetnoten, registers, kaarten). Vervolgens wordt kort ingegaan op de tijd van ontstaan en de historische achtergrond van de geschriften. Tenslotte komt de vraag aan de orde van de omgang met deze vaak weerbarstige teksten: hoe kunnen wij ze vruchtbaar lezen in liturgie en persoonlijk leven. Verplichte literatuur: De Bijbel. Uit de grondtekst vertaald. Willibrordvertaling. Geheel herziene uitgave 1005. Katholieke Bijbelstichting, s-hertogenbosch. Zowel de standaardeditie als de goedkopere gezins-bijbel (kleiner formaat, gele kaft met vismotief) komen in aanmerking. Literatuur voor verdere studie: S. Lamberigts., Bijbelse verkenningen. Markante figuren uit het Oude Testament, Averbode en Gooi en Sticht, 2000 Pauselijke Bijbelcommissie, De interpretatie van de Bijbel in de Kerk, - Kerkelijke Documentatie, Utrecht, jaargang 22, 1994, nummer 3, 60 blz. Pauselijke Bijbelcommissie, Het joodse volk en zijn heilige Geschriften in de christelijke Bijbel, - Kerkelijke Documentatie, Utrecht, jaargang 30, 2002, nummer 9-10, 103 blz. Zie evaluatie onder cursusnummer 3 (Inleiding NT) De cursus wordt gegeven op: Zaterdag 6 april 2013 (hele dag) 16. Geloven in deze tijd Docent: Prof. Dr.MSc. J. van der Vloet, diaken Doel: Na deze cursus hebben de cursisten inzicht in: - de hedendaagse denkhorizon omtrent het Godsgeloof - de zinvraag in deze tijd - de eigenheid van het antwoord van het katholieke geloof op de vraag naar de zin van ons bestaan.
1. De mensen als vraag aan zichzelf 2. Kroniek van de zinvraag 3. Op zoek naar een criterium van mens-zijn 4. Religie en de zinvraag Hoorcollege aan de hand van cursusteksten en transparanten. Literatuur: Als cursustekst wordt gebruikt: het eerste deel van het boek van J. Van der Vloet. De zingever. Antwoorden op levensvragen, Davidsfonds, Leuven, 1995. Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van de vragen: - Waarom stellen mensen de zinvraag en hoe doen ze dat? Hoe ervaart U dat? - Geef bij de 5 types van religieuze ervaring en telkens een eigen voorbeeld. - Wat is het verschil tussen ervaring en openbaring en wat maakt openbaring moeilijker en gemakkelijker om te geloven? Cursus wordt gegeven op: Zaterdag 2 februari 2013 (middag) Zaterdag 23 maart 2013 (ochtend) 17. Wijdingssacrament en huwelijkssacrament Docent: Vicaris-Generaal Mgr.Dr. H. Schnackers De cursus verstrekt de dogmatische, ecclesialogische en canonieke basiskennis over de twee sacramenten, die ten dienste staan van de geloofsgemeenschap: het wijdingssacrament en het sacrament van het huwelijk. Het wijdingssacrament: begrippen, de verhouding tussen het algemeen priesterschap en het bijzonder of ambtelijke priesterschap, ambten en bedieningen, de drie wijdingsgraden, de viering van het sacrament en de werkingen van het sacrament. Het sacrament van het huwelijk: begrippen, het huwelijk in de schepping en in de heilsorde, de sluiting van het huwelijk, de wezenlijke eigenschappen en elementen, het gezin, enkele pastorale aspecten. Aan de hand van de tekst uit Leven uit geloof wordt de stof gedoceerd, becommentarieerd en gezamenlijk besproken.
Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen. Literatuur (verplicht): Katechismus van de Katholieke Kerk, Brussel-Utrecht 1995, blz. 200-214 en blz. 338-365 Leven uit geloof, Averbode, 1999 Advies literatuur tot verdere verdieping: Vaticanum II, Lumen Gentium 9-38; Presbytererorum ordinis 1-9; Gaudium et spes 47-52 (Constituties en decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie, Amersfoort 1967, blz. 59-88; 362-373; 440-447). De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Katechismus voor Volwassenen, 1986, blz. 288-303; 377-394 J. Hendriks, Huwelijksrecht. Canon 1055-1165 van het wetboek van canoniek recht, Oegstgeest-Brugge 1995 Cursus wordt gegeven op: Zaterdag 15 juni 2013 (middag) 18. Gezamenlijke dag voor alle studenten van de diverse opleidingen Deze dag vindt plaats op zaterdag 4 mei 2013 (hele dag). Nadere informatie volgt. 19. Dag ter afsluiting van het cursusjaar Op zaterdag 22 juni 2013 sluit het cursusjaar op een bezinnende en vierende wijze af en blikt tevens vooruit op het volgend cursusjaar. Cursisten ontvangen t.z.t. nadere informatie en een uitnodiging.