INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE EENDENPARKWEG ERMELO

INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE EENDENPARKWEG ERMELO VESTAAL VASTGOED 15 juli 2009 B01034/BD9/005/233900 B01034.233900

Inhoud 1 Inleiding en onderzoekskader 4 1.1 Aanleiding onderzoek 4 1.2 Afbakening plangebied 4 1.3 Huidige en toekomstige situatie 5 1.4 Bekende bodemverstoringen en geplande bodemverstorende activiteiten 5 1.5 Onderzoeksdoel 6 2 Bureauonderzoek 7 2.1 Onderzoeksmethodiek bureauonderzoek 7 2.2 Bodem 7 2.3 Archeologisch onderzoek 8 2.3.1 De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) 8 2.3.2 AMK 8 2.3.3 Archis II 8 2.3.4 Eerder onderzoek 8 2.3.5 Gemeentelijke beleidskaart Ermelo 9 2.4 Historisch onderzoek 9 2.4.1 Historisch kaartmateriaal 10 2.5 Verwachtingsmodel bureaustudie 11 3 Veldwerk 12 3.1 Opzet veldwerk 12 3.2 Resultaten Veldwerk 12 4 Conclusies en aanbevelingen 13 4.1 Conclusies 13 4.2 Aanbevelingen 13 Bijlage 1 Gebruikte afkortingen en verklarende woordenlijst Bijlage 2 Gebruikte bronnen Bijlage 3 Bodemtypen, AMK-terreinen, Onderzoeksmeldingen en Waarnemingen Bijlage 4 Boorgridkaart Bijlage 5 Boorbeschrijvingen Colofon B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 2

Samenvatting Aanleiding voor het onderzoek zijn de nieuwbouwplannen op een perceel aan de Eendenparkweg in de gemeente Ermelo. De bodemverstorende activiteiten die met deze bouwplannen gepaard gaan, kunnen eventuele archeologische waarden in de bodem verstoren. Dit onderzoek heeft als doel deze archeologische waarden op te sporen. Archeologie kan hiermee als volwaardig onderdeel van de procedure worden meegenomen. Het plangebied vormt het gebied waarin de ingrepen zullen plaatsvinden. Het plangebied ligt aan de Eendenparkweg, nummer 44. Het is gelegen halverwege Harderwijk en Ermelo. Het plangebied is circa 8000 m2 groot (0,8 ha). In het plangebied zal nieuwbouw worden gerealiseerd. Voor het bureauonderzoek zal, voor zover van belang voor een beter begrip van de archeologie in het plangebied, een bredere zone van circa 1 km rond het plangebied worden bestudeerd: het studiegebied. Op basis van de uitgevoerde bureaustudie bestaat voor het plangebied een algemene verwachting voor zowel complextype als periode. Deze waarden zullen zich in de top van het pleistocene dekzand bevinden. Mogelijk is er sprake van verstuiving, deze is dan waarschijnlijk in de loop van de middeleeuwen begonnen. Op basis van de beleidskaart van de gemeente Ermelo wordt om te beginnen een karterend booronderzoek geadviseerd. Dit is mede gebaseerd op de archeolandschappelijke eenhedenkaart. Op basis van het RAAP-onderzoek dat tot de gemeentelijke beleidskaart heeft geleid, ligt het studiegebied in een zone met dekzandwelvingen. Dit is zwak lemig stuifzand uit het laat glaciaal, aangeduid als jong dekzand. De bodemkaarten geven op basis van extrapolatie een duinvaaggrond weer, waarbij sprake is van stuifzand. Uit bestudeerde historische kaarten van omstreeks 1830-1940 is binnen het studiegebied sprake van heide, duinen en zandvlakten, wat eveneens duidt op de aanwezigheid van een zandverstuiving en de bijbehorende duinvaaggronden. Na overleg met het Bevoegd Gezag, in deze de regio-archeoloog Regio Noord Veluwe, Maarten Wispelwey, is gekozen voor het uitvoeren van 10 verkennende boringen, in plaats van de door het beleid aanbevolen karterende boringen. Het veldwerk is uitgevoerd in juli 2009. Er is conform de richtlijnen van de KNA 3.1 gewerkt. Uit het uitgevoerde veldonderzoek is gebleken dat de bodem van het plangebied een duinvaaggrond heeft, zoals ook op basis van de bodemkaart werd verwacht. Daar de oorspronkelijke podzol is verdwenen, zijn daarmee tevens de lagen waarin archeologie kan worden verwacht verdwenen. Omdat bovendien geen archeologische indicatoren werden aangetroffen, wordt het plangebied dan ook kansarm geacht en daarmee niet behoudenswaardig. Aanbevolen wordt geen nader onderzoek uit te voeren en het plangebied vrij te gegeven. De implementatie van deze aanbevelingen is afhankelijk van het oordeel van het Bevoegd Gezag van de gemeente Ermelo. Wanneer onverhoeds toch archeologische waarden worden aangetroffen tijdens grondwerkzaamheden dan dient dit direct te worden gemeld aan het Bevoegd Gezag. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 3

HOOFDSTUK 1Inleiding en onderzoekskader 1.1 AANLEIDING ONDERZOEK Aanleiding voor het onderzoek zijn de nieuwbouwplannen op een perceel aan de Eendenparkweg in de gemeente Ermelo. De bodemverstorende activiteiten die met deze bouwplannen gepaard gaan, kunnen eventuele archeologische waarden in de bodem verstoren. Dit onderzoek heeft als doel deze archeologische waarden op te sporen. Archeologie kan hiermee als volwaardig onderdeel van de procedure worden meegenomen. 1.2 AFBAKENING PLANGEBIED Het plangebied vormt het gebied waarin de ingrepen zullen plaatsvinden (zie afbeelding 1.1 en tabel 1.1). Het plangebied ligt aan de Eendenparkweg, nummer 44. Het is gelegen halverwege Harderwijk en Ermelo. Het plangebied is circa 8000 m 2 groot (0,8 ha). In het plangebied zal nieuwbouw worden gerealiseerd. Voor het bureauonderzoek zal, voor zover van belang voor een beter begrip van de archeologie in het plangebied, een bredere zone van circa 1 km rond het plangebied worden bestudeerd: het studiegebied. Tabel 1.1 Objectgegevens onderzoek Objectgegevens onderzoek ARCADIS projectnummer B01034.233900 Projectnaam IVO Eendenparkweg Ermelo Plaats Ermelo Toponiem Eendenparkweg 44 Gemeente Ermelo Provincie Gelderland Kaartblad 26H Coördinaten Noord: 171.775/ 481.100 Oost: 171.850/ 481.040 Zuid: 171.710/ 480.995 West: 171.685/ 481.075 Oppervlakte Ca 8000 m 2 (0.8 ha) Onderzoeksmelding (CIS-code) 35889 Onderzoeksnummer (gereedmelding) 26916 Archeoregio 2, Utrechts-Gelderse zandgebied Uitvoerder contactpersonen ARCADIS Nederland BV, dhr. E.W.D. Meindersma mevr. J. Kluit (archeologie) Opdrachtgever Vestaal Vastgoed Bevoegd Gezag Gemeente Ermelo Uitvoeringsperiode onderzoek juli 2009 Beheerder en plaats documentatie ARCADIS Nederland BV, locatie Assen B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 4

Afbeelding 1.1 Locatiekaart plangebied. Plangebied in blauw. 1.3 HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE Op dit moment is het perceel aan de Eendenparkweg onbebouwd en in gebruik als grasland. Voor het terrein staan vier woningen gepland, waarvan twee los en twee onder één kap. Tevens komt er aan de westzijde van het perceel bedrijfshuisvesting. Vanaf de Eendenparkweg komt een toerit voor deze bedrijfshuisvesting. Daar worden ook parkeermogelijkheden gerealiseerd. Rondom de woningen worden tuinen aangelegd. 1.4 BEKENDE BODEMVERSTORINGEN EN GEPLANDE BODEMVERSTORENDE ACTIVITEITEN In het verleden heeft op het terrein een eendenhouderij gezeten. Daarvan zaten en zitten er meer langs de Eendenparkweg. De schuren waar deze eenden in werden gehouden zijn inmiddels gesloopt. In de noordelijke hoek van het plangebied is een zone die asbestverdacht is (afb. 1.2). Afbeelding 1.2 Asbest-verdachte zone in het plangebied (gearceerd) B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 5

Bodemverstorende activiteiten als gevolg van de geplande nieuwbouw bestaan uit het bouwrijp maken van het terrein, het bouwen van de panden voor woning en bedrijfshuisvesting, de aanleg van een weg/toerit, de aanleg van parkeergelegenheid en het realiseren van erf/tuin. 1.5 ONDERZOEKSDOEL Het inventariserend veldonderzoek (IVO) bestaat uit een bureauonderzoek en een booronderzoek. Het bureauonderzoek heeft tot doel een gespecificeerd verwachtingsmodel te ontwikkelen voor het plangebied. Het onderzoeksdoel van het booronderzoek is het toetsen en aanvullen van het verwachtingsmodel uit de bureaustudie. Het verkennend booronderzoek is gericht op het aanwijzen van kansarme en kansrijke zones binnen het plangebied. Hiertoe wordt gekeken of de lagen waarin archeologische resten kunnen worden verwacht, aanwezig en intact zijn. Wanneer een intact bodemprofiel of archeologische indicatoren worden aangetroffen, zal een karterend booronderzoek worden uitgevoerd. De conclusies van het IVO zijn richtinggevend voor eventueel vervolgonderzoek. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 6

HOOFDSTUK 2Bureauonderzoek 2.1 ONDERZOEKSMETHODIEK BUREAUONDERZOEK In dit hoofdstuk worden de bekende archeologische gegevens in het plangebied beschreven. Daartoe zijn diverse bronnen geraadpleegd. De belangrijkste categorieën zijn historische, geologische, geomorfologische en bodemkundige bronnen, in combinatie met archeologische waarderingskaarten, zoals de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en de gemeentelijke verwachtingskaart van Ermelo, alsmede (digitale) databestanden zoals het ARCHeologisch Informatie Systeem II (Archis II). Het bureauonderzoek is uitgevoerd conform de geldende eisen zoals deze aangegeven zijn in de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1). Archis II is beschikbaar gesteld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE, voorheen RACM) te Amersfoort. Archis II is het centrale databestand dat in Nederland het meest compleet voorhanden zijnde bestand op het gebied van archeologische vondsten (waarnemingen) en monumenten is. Alle bekende behoudenswaardige terreinen/ monumenten in Nederland zijn weergegeven op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK). De AMK onderscheidt terreinen van archeologische, hoge archeologische en zeer hoge archeologische waarde (al dan niet beschermd). Historische kaarten zijn met name waardevol voor het lokaliseren van vindplaatsen uit de late middeleeuwen en de nieuwe tijd, zeker indien deze gegevens kunnen worden gecombineerd met Archis II-meldingen. De bodemkaart geeft inzicht in de bodemontwikkeling en in de aanwezigheid en dikte van de pakketten organisch materiaal. De geomorfologische kaart geeft inzicht in de opbouw van de ondergrond. Op basis hiervan kan ondermeer worden afgeleid in welke lagen eventuele archeologische waarden zich kunnen bevinden, welke waarden er te verwachten zijn, op welke diepte deze zich kunnen bevinden alsook de kans op verstoring en conservatie. 2.2 BODEM Het plangebied ligt binnen de bebouwde kom van Ermelo en is daarom niet bodemkundig gekarteerd. Door extrapolatie van omliggende bodemtypen en bestudering van historische kaarten wordt aangenomen dat het plangebied in een zone met een duinvaaggrond (Zd21) ligt. Deze bodems kenmerken zich door een dik opgestoven pakket zand. Hierbij kunnen de onderliggende dekzandlagen waarin archeologische waarden worden verwacht zijn weggeblazen. In dat geval zijn er geen archeologische waarden meer te verwachten. Binnen hetzelfde gebied kunnen echter dikke pakketten zijn opgestoven op de lagen waarin archeologische waarden worden verwacht. Op de oorspronkelijke bodem ontstaat dan in feite een geheel nieuw bodemprofiel. De bodemopbouw kan dan bestaan uit een dubbele B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 7

podzolbodem, waarbij de jongste, bovenliggende bodem nog slechts zwak is ontwikkeld, vandaar de naam vaaggrond. In dit laatste geval zijn de eventuele archeologische waarden beschermd door het opgestoven zand en mogelijk volledig intact. 2.3 ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK Tabel 2.2 Tabel archeologische perioden. Bron: ABR. Periode Begin Einde nieuwe tijd 1500 heden middeleeuwen 450 1500 Romeinse tijd 12 v. Chr. 450 ijzertijd 800 v. Chr. 12 v. Chr. bronstijd 2.000 v. Chr. 800 v. Chr. neolithicum 5.300 v. Chr. 2.000 v. Chr. mesolithicum 8.800 v. Chr. 4.900 v. Chr. laat paleolithicum 35.000 v. Chr. 8.800 v. Chr. 2.3.1 DE INDICATIEVE KAART VAN ARCHEOLOGISCHE WAARDEN (IKAW) De op de bodemkaart gebaseerde Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) geeft eveneens geen waarde voor het plangebied. In de omgeving hebben de duinvaaggronden op de IKAW een lage tot middelhoge trefkans op archeologische waarden. 2.3.2 AMK Binnen het plangebied liggen geen AMK-terreinen. Ten zuiden van het plangebied ligt, binnen een straal van een kilometer, een AMK-terrein van hoge archeologische waarde. Het betreft hier terrein 3216 (26H-150), waar vuurstenen schrabbers en een fragment van een standvoetbeker werden gevonden. Het gaat dan waarschijnlijk om nederzettingssporen uit het neolithicum. 2.3.3 ARCHIS II Binnen het plangebied zelf liggen geen waarnemingen. Wel zijn in de omgeving van het plangebied twee waarnemingen in Archis vermeld. Het gaat om waarneming 42043, dit betreft de vondst van aardewerk uit het laat neolithicum (2850 2000 voor Chr). Waarneming 42051 betreft de vondst van bewerkt vuursteen uit het mesolithicum en aardewerk uit het neolithicum. Deze waarneming is gedaan op het AMK-terrein 3216. 2.3.4 EERDER ONDERZOEK Op het terrein van het plangebied hebben nog geen eerdere onderzoeken plaatsgevonden. Direct ten zuiden van het plangebied, aan de Fazantlaan, heeft in 2006 een onderzoek plaatsgevonden. Het betreft onderzoek met Archis-nummer 19326, een booronderzoek uitgevoerd door RAAP. Het selectieadvies luidde dat geen vervolgonderzoek noodzakelijk is. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 8

2.3.5 GEMEENTELIJKE BELEIDSKAART ERMELO De gemeente Ermelo heeft een eigen beleidskaart archeologie. Daar deze nog niet door B&W is goedgekeurd, verkeert de kaart nog in een conceptfase. Voor dit onderzoek heeft de gemeente de kaart echter al wel ter beschikking gesteld. De kaart is opgebouwd uit drie kaarten, met bijbehorende nota en achtergrond informatie. Er is een archeolandschappelijke eenhedenkaart, een archeologische waarden- en verwachtingenkaart en een archeologische beleidskaart. Archeolandschappelijke eenhedenkaart Op de archeolandschappelijke eenhedenkaart is het plangebied gelegen in een zone met dekzandwelvingen (ew) Deze welvingen bestaan uit zwak lemig stuifzand uit het laat glaciaal en wordt aangeduid als jong dekzand. Nabijgelegen zijn in het zuiden nog dekzandruggen en koppen (er) en ten noordoosten is een zone met stuifzandduintjes op dekzandwelvingen (sdew). De zone van het plangebied wordt gerekend tot het stuwwallandschap van de Veluwe. De dekzandwelvingen waren door hun gunstige ligging al in de prehistorie een aantrekkelijk landbouwgebied. Er geldt dan ook een hoge verwachting op archeologische waarden. Archeologische waarden- en verwachtingenkaart Op de archeologische waarden- en verwachtingenkaart heeft het plangebied een hoge archeologische verwachting. Dit hangt nauw samen met de ligging in de zone met dekzandwelvingen. Archeologische beleidskaart De archeologische beleidskaart koppelt de landschappelijke eenhedenkaart en de archeologische waarden- en verwachtingenkaart om zo te komen tot een beleidsadvies. De beleidszones zijn gesplitst in Archeologisch Waardevolle Gebieden (AWG) en Archeologische Verwachtingszones (AV). Het plangebied valt in zone AV categorie 5. Dit zijn gebieden met een hoge verwachting. Hiervoor geldt een streven naar behoud in de huidige staat. Bodemingrepen dieper dan de bouwvoor of dieper dan bekende bodemverstoringen dienen te worden vermeden. Wanneer behoud niet mogelijk is, zal bij bodemingrepen dieper dan 30 cm -mv. en groter dan 100 m 2 eerst een inventariserend archeologisch onderzoek dienen plaats te vinden. Dit houdt in dat in geval van planvorming en voorafgaand aan vergunningverlening voor bodemingrepen vroegtijdig archeologisch onderzoek in de vorm van een inventariserend veldonderzoek (kartering) moet worden uitgevoerd. Bij vaststelling van archeologische waarden zal hiervan de omvang en gaafheid moeten worden vastgesteld aan de hand van een inventariserend veldonderzoek (waardering). 2.4 HISTORISCH ONDERZOEK De eerste schriftelijke vermelding van Ermelo dateert uit de 9 e eeuw, wanneer de rijke Fries Folckerus zijn goederen in de omgeving van Irminlo schenkt aan een klooster in Duitsland. In ruil ervoor wordt hij kloosterling. Uit de historische kaarten vanaf circa 1830 blijkt dat de planlocatie lange tijd in zandgebied heeft gelegen. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 9

In Archis is de kaart historisch grondgebruik van rond 1900(HGN_1900) van Alterra beschikbaar. Hierop is te zien dat in het gebied waar de planlocatie zich bevind sprake is van heidevelden. 2.4.1 HISTORISCH KAARTMATERIAAL Op www.historiekaart.nl kunnen alle beschikbare Nederlandse kaarten van het Kadaster worden bekeken. Er bestaat de mogelijkheid om te switchen tussen de jaren circa 1829 en 1949. Voor het gebied rond Ermelo en de planlocatie Eendenparkweg zijn diverse oude kaarten (bonnebladen) beschikbaar. Omstreeks 1880 ligt het plangebied in een zone met duinen, zand en heidevelden. Het maakt deel uit van het Beekhuizer Zand en het Ermelosche Zand. Over de noordwesthoek van het plangebied loopt een pad. De situatie is op de kaart van omstreeks 1920 veranderd, wanneer de eerste bomen geregistreerd staan op de kaart. Over het plangebied ligt een dicht net van paden. Rond 1940 is een van deze zandpaden verhard. Dit verharde zandpad volgt het tracé van het noordelijke deel van de Eendenparkweg. Vergelijk afbeeldingen 2.3 en 2.4. Afbeelding 2.3 Kadastrale kaart uit omstreeks 1880 met satellietbeeld van nu als ondergrond. Planlocatie bij benadering rood omlijnd. Bron: www.historiekaart.nl B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 10

Afbeelding 2.4 Kadastrale kaart uit omstreeks 1940 met satellietbeeld van nu als ondergrond. Planlocatie bij benadering rood omlijnd. Bron: www.historiekaart.nl 2.5 VERWACHTINGSMODEL BUREAUSTUDIE Op basis van de uitgevoerde bureaustudie bestaat voor het plangebied een algemene verwachting voor zowel complextype als periode. Deze waarden zullen zich in de top van het pleistocene dekzand bevinden. Mogelijk is er sprake van verstuiving, deze is dan waarschijnlijk in de loop van de middeleeuwen begonnen. Op basis van de beleidskaart van de gemeente Ermelo wordt om te beginnen een karterend booronderzoek geadviseerd. Dit is mede gebaseerd op de archeolandschappelijke eenhedenkaart. Op basis van het RAAP-onderzoek dat tot de gemeentelijke beleidskaart heeft geleid, ligt het studiegebied in een zone met dekzandwelvingen. Dit is zwak lemig stuifzand uit het laat glaciaal, aangeduid als jong dekzand. De bodemkaarten geven op basis van extrapolatie een duinvaaggrond weer, waarbij sprake is van stuifzand. Uit bestudeerde historische kaarten van omstreeks 1830-1940 is binnen het studiegebied sprake van heide, duinen en zandvlakten, wat eveneens duidt op de aanwezigheid van een zandverstuiving en de bijbehorende duinvaaggronden. Na overleg met het Bevoegd Gezag, in deze de regio-archeoloog Regio Noord Veluwe, Maarten Wispelwey, is gekozen voor het uitvoeren van 10 verkennende boringen, in plaats van de door het beleid aanbevolen karterende boringen. Wanneer de resultaten van dit verkennend booronderzoek daartoe aanleiding geven, wordt overgegaan tot het plaatsen van karterende boringen. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 11

HOOFDSTUK 3Veldwerk 3.1 OPZET VELDWERK Het veldwerk is uitgevoerd in juli 2009. Er is conform de richtlijnen van de KNA 3.1 gewerkt. Na overleg met het Bevoegd Gezag over het uit te voeren veldwerk (karterend of verkennend) is besloten tot het zetten van 10 verkennende boringen. De boringen zijn uitgevoerd met een 7 cm Edelmanboor. De boringen zijn tot een diepte van 25 cm in de onverstoorde C-horizont (dekzand) gezet. Relevante lagen zijn gezeefd op een zeef met een maaswijdte van 4 mm. 3.2 RESULTATEN VELDWERK De boorpuntenkaart is in bijlage 4 weergegeven, de boorbeschrijvingen zijn opgenomen als bijlage 5. Uit de tien gezette boringen blijkt dat er ter plaatse duidelijk sprake is van een duinvaaggrond. Het voorkomen van grind binnen 120 cm diepte, zoals in zeven van de tien boringen het geval is, past binnen de beschrijving behorende bij de Bodemkaart van Nederland, schaal 1: 50 000; Blad 26 Oost Harderwijk. Dit grind is te verklaren door dat de oorspronkelijke bodem is verstoven. Hierbij verstuiven de kleinste deeltjes, en blijven de grove zandkorrels en het grind achter. De globale opbouw is als volgt: de bovenste laag, tot maximaal 85 cm - mv., bestaat uit matig fijn zand, zwak lemig en zwak humeus materiaal. De laag is bruingeel van kleur en betreft de bouwvoor. Hierna volgt een laag van matig grof zand, doorgaans zwak lemig, en in een enkel geval al zwak grindig van opbouw. In zes boringen is hier al sprake van de C- horizont (dekzand). Hierna volgt nog een laag van matig grof zand, zwak grindig en zwak lemig materiaal, die lichter is dan de vorige laag, en soms roestvlekken bevat. In één boring, boring 8, bestaat deze laag uit uiterst grof zand, uiterst grindig, zwak lemig materiaal. De bouwvoor was in vrijwel alle boringen verstoord; in drie van de 10 boringen was ook de opvolgende laag nog verstoord. Er werden geen archeologische indicatoren aangetroffen. Dit is te verklaren uit de aanwezigheid van het grind. De oorspronkelijke podzolbodem is verdwenen, mét daarin de eventuele archeologische waarden. De afwezigheid van een podzol wijst op de aanwezigheid van een stuifzandgebied en daarmee is er sprake van een, op deze locatie uitgestoven, duinvaaggrond. Daar de oorspronkelijke podzol is verdwenen, en er geen archeologische indicatoren zijn aangetroffen, wordt het plangebied als kansarm betiteld en zijn er geen karterende boringen geplaatst. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 12

HOOFDSTUK 4Conclusies en aanbevelingen 4.1 CONCLUSIES Uit het uitgevoerde veldonderzoek is gebleken dat de bodem van het plangebied een duinvaaggrond heeft, zoals ook op basis van de bodemkaart werd verwacht. Daar de oorspronkelijke podzol is verdwenen, zijn daarmee tevens de lagen waarin archeologie kan worden verwacht verdwenen. Omdat bovendien geen archeologische indicatoren werden aangetroffen, wordt het plangebied dan ook kansarm geacht en daarmee niet behoudenswaardig. 4.2 AANBEVELINGEN Op basis van bovenstaande conclusies worden in het plangebied geen archeologische waarden meer verwacht. Aanbevolen wordt geen nader onderzoek uit te voeren en het plangebied vrij te gegeven. De implementatie van deze aanbevelingen is afhankelijk van het oordeel van het Bevoegd Gezag van de gemeente Ermelo. Wanneer onverhoeds toch archeologische waarden worden aangetroffen tijdens grondwerkzaamheden dan dient dit direct te worden gemeld aan het Bevoegd Gezag. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS 13

BIJLAGE 1 Gebruikte afkortingen en verklarende woordenlijst AMK(-terrein) Archis II Bouwvoor C-horizont Dekzand Geomorfologie Glaciaal IKAW IVO RCE Vaaggrond Archeologische Monumenten Kaart. Een gedigitaliseerd bestand van alle bekende behoudenswaardige archeologische terreinen/door de RCE erkende archeologisch monumenten in Archis II. Deze terreinen zijn gewaardeerd als terrein van zeer hoge en hoge archeologische waarde en archeologische waarde. ARCHeologisch Informatie Systeem II, het landelijke digitale databestand voor archeologie van de RCE. Hierin zijn de AMK terreinen, archeologische waarnemingen en vondstmeldingen opgenomen. De bovenste laag van het bodemprofiel dat door middel van agrarisch gebruik (ploegen, beplanting, bemesting etc.) is gevormd. Dat deel van het bodemprofiel waar geen bodemvormende effecten (zoals de aanwezigheid van organisch materiaal en uiten inspoeling van materiaal) zichtbaar zijn; het onveranderde moedermateriaal. Een periglaciale eolische zandlaag die over een groter oppervlak als een dek over oudere formaties ligt. Dergelijke lagen stammen uit glaciale perioden waarin de grond niet door planten werd vastgehouden en de wind vrij spel had. Verklarende beschrijving van de vormen van het aardoppervlak in verband met de wijze van hun ontstaan. Relatief koude periode met uitbreiding van de ijskappen (ijstijd). Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden. De landelijke verwachtingskaart voor archeologie geeft een trefkans op archeologische waarden: zeer lage, laag, middelhoog en hoog. Deze waardering is gebaseerd op o.a. bodemtypen, relatieve hoogtes en archeologische vindplaatsen. Inventariserend Veldonderzoek. Bestaat in 4 fasen: IVO-O (Overig): 1) verkennend booronderzoek 2) karterend booronderzoek 3) waarderend booronderzoek IVO-P (proefsleuvenonderzoek): 4) proefsleuvenonderzoek Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Tot 11 mei 2009 de RACM. Bodemtype met een onduidelijke, vage bodemvorming. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS

BIJLAGE 2 Gebruikte bronnen Kaartmateriaal www.historiekaart.nl Bodemkaart van Nederland schaal 1: 50 000, Blad 26 Oost Harderwijk, 1982. Archeologische kaarten en databestanden Archeologisch informatie Systeem II (Archis II), Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Amersfoort, 2009. Archeologische monumentenzorg in de Gemeente Ermelo, RAAP-rapport 1844, 2009. Overige bronnen Archeologisch Basis Register (ABR), Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), Amersfoort 1992. Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.1, Centraal College van Deskundigen, 2007. Veldhandleiding Archeologie, Archeologische leidraad 1, College voor de Archeologische Kwaliteit, Zoetermeer 2002. Tol, A., et. al. Prospectief boren. Een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheologie. RAAP-rapport 1000, 2004. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS

BIJLAGE 3 Bodemtypen, AMK-terreinen, Onderzoeksmeldingen en Waarnemingen B01034/BD9/005/233900 ARCADIS

Ermelo Eendenparkweg Bijlage 3: Bodemtypen, AMK-terreinen, Onderzoeksmeldingen en Waarnemingen ARCADIS - jkl 173195 / 482116 14-07-2009 zez21 Legenda GRID_1KM pzn21 Zd21 ONDERZOEKSMELDINGEN WAARNEMINGEN TOP10 ((c)tdn) HUIZEN MONUMENTEN archeologische betekenis archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd Zd21 BODEM ((c)alterra) Associaties Brikgronden Bebouwing Dijk, bovenlandstrook Dikke eerdgronden Fluviatiele afz ouder pleistoceen Groeve, gegraven, mijnstort Kalksteenverweringsgronden Oude rivierkleigronden Overige oude kleigronden Ondiepe keileemgronden Leemgronden Zeekleigronden Mariene afz ouder pleistoceen Niet-gerijpte minerale gronden Y30 0 500 m N Archis2 170480 / 479899

BIJLAGE 4 Boorgridkaart B01034/BD9/005/233900 ARCADIS

± 6 7 5 10 4 8 9 1 2 3 Legenda Boring plangebied Imagine the result Opdrachtgever : Vestaal Vastgoed Project : IVO archeologie Eendenparkweg Onderwerp : Boorgrid Meter 0 10 20 40 60 80 Getekend Datum Tekeningnummer Schaal Bladformaat : W.A. Ytsma : 14/07/2009 : 01 Goedgekeurd Datum Projectleider : 1 : 1.000 Vestiging : Assen : A4 ArcGIS project: Projectnummer : -- Layoutnaam : A4 Versie : W.A. Ytsma : 14/07/2009 : E. Meindersma : ermelo.mxd : 0

BIJLAGE 5 Boorbeschrijvingen B01034/BD9/005/233900 ARCADIS

IVO Ermelo Eendenparkweg Boorbeschrijvingen Boring: 1 Coördinaten: X: 171802 NAP: 0 Y: 481052 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,25 matig fijn zand, zwak geel bruin Bv 0,25-0,55 matig fijn zand, zwak lemig geel licht C 0,55-1,00 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig, zwak humeus grijs wit licht Boring: 2 Coördinaten: X: 171765 NAP: 0 Y: 481037 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,55 matig fijn zand, zwak bruin geel Bv 0,55-0,65 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig wit geel licht C 0,65-1,20 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig geel licht Lithologie: met roestvlekken Boring: 3 Coördinaten: X: 171722 NAP: 0 Y: 481025 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,65 matig fijn zand, zwak bruin geel Bv versto Interpretatie: Bouwvoor 0,65-1,10 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig geel donker C 1,10-1,35 zeer fijn zand, zwak grindig, zwak lemig geel donker Lithologie: met roestvlekken Pagina 1 van 3

IVO Ermelo Eendenparkweg Boorbeschrijvingen Boring: 4 Coördinaten: X: 171696 NAP: 0 Y: 481056 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,70 matig fijn zand, zwak geel bruin donker Bv 0,70-0,90 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig geel licht C Boring: 5 Coördinaten: X: 171738 NAP: 0 Y: 481066 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,15 matig fijn zand, zwak bruin licht Bv 0,15-0,95 matig fijn zand, zwak bruin geel Verstoord 0,95-1,30 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig geel C Boring: 6 Coördinaten: X: 171780 NAP: 0 Y: 481078 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,25 matig fijn zand, zwak bruin geel Bv 0,25-0,70 matig fijn zand, zwak lemig geel licht C 0,70-1,30 matig grof zand, zwak grindig, zwak lemig wit licht Boring: 7 Coördinaten: X: 171724 NAP: 0 Y: 481088 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,30 matig fijn zand, zwak bruin geel Bv 0,30-1,30 matig fijn zand, zwak lemig wit geel licht C Pagina 2 van 3

IVO Ermelo Eendenparkweg Boorbeschrijvingen Boring: 8 Coördinaten: X: 171735 NAP: 0 Y: 481048 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,10 matig fijn zand, zwak bruin geel licht Bv 0,10-0,55 matig fijn zand, zwak lemig grijs geel Verstoord 0,55-1,30 uiterst grof zand, uiterst grindig, zwak lemig grijs geel C Boring: 9 Coördinaten: X: 171773 NAP: 0 Y: 481060 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,85 matig fijn zand, zwak bruin geel Verstoord 0,85-1,30 matig fijn zand, zwak lemig wit geel licht C Boring: 10 Coördinaten: X: 171803 NAP: 0 Y: 481073 Oxi/red: 0 Beschrijver: Boorder: Datum: 13-07-2009 Diepte: Grondsoort: Kleur: Horizont: Boortype: Gerijptheid Opmerking: 0,00-0,20 matig fijn zand, zwak bruin geel licht Bv 0,20-1,35 matig fijn zand, zwak bruin geel Verstoord 1,35-1,65 matig fijn zand, zwak wit geel licht C Pagina 3 van 3

COLOFON INVENTARISEREND VELDONDERZOEK ARCHEOLOGIE EENDENPARKWEG ERMELO OPDRACHTGEVER: VESTAAL VASTGOED STATUS: Vrijgegeven AUTEUR: Drs. J. Kluit GECONTROLEERD DOOR: Drs. E.N. Akkerman VRIJGEGEVEN DOOR: Drs. E.N. Akkerman 15 juli 2009 B01034/BD9/005/233900 ISBN: 978-90-8958-106-8 ARCADIS NEDERLAND BV Zendmastweg 19 Postbus 63 9400 AB Assen Tel 0592 392 111 Fax 0592 353 112 www.arcadis.nl Handelsregister 9036504 ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins. B01034/BD9/005/233900 ARCADIS