Examen VMBO-BB 2016 gedurende 890 minuten instalektro CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 115 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden. PB-0696-b-16-1-o
Inleiding Camping De Zonnehoek gaat uitbreiden. Omdat er steeds meer ouderen met een caravan kamperen, maakt de camping grotere kampeerplaatsen met meer comfort en meer privacy. Elke kampeerplaats krijgt een eigen, eenvoudige badkamer. Tussen vier kampeerplaatsen komt een sanitair blok met vier badkamers en een technische ruimte (TR). Het sanitair blok is van een standaardontwerp en wordt gebouwd door een aannemingsbedrijf dat hierin is gespecialiseerd. In elke badkamer komen: een hangend toilet, een wasbak en een douche een radiator en vloerverwarming een enkele wandcontactdoos drie inbouwspots die feller of minder fel kunnen branden een thermostaat die de stelmotor stuurt een bewegingsmelder die de inbouwspots schakelt In en onder de technische ruimte komen: inbouwreservoirs voor de toiletten afvoerleidingen een cv-ketel een viergroepsverdeler een besturingskast van de elektrische installatie vier RTL-ventielen (een RTL-ventiel begrenst de temperatuur van het retourwater) vier stelmotoren Aan de buitenkant van elke badkamer komen: een buitenkraan voor drinkwater en een afvoerput een CEE-aansluiting voor elektriciteit voor de caravan een buitenlamp Aan de buitenkant van het sanitair blok komt een schemerschakelaar die de buitenlampen en de inbouwspots schakelt. Als leerlingmonteur help je bij de aanleg van de technische installaties. Je maakt onder andere drie montageopdrachten: sanitaire installatie: een deel van de sanitaire installatie die prefab wordt gemaakt op een werktafel verwarmingsinstallatie: een deel van de verwarmingsinstallatie in het sanitair blok elektrische installatie: een deel van de elektrische installatie in het sanitair blok PB-0696-b-16-1-o 2 / 18 lees verder
3 water water TR 4 CEE buitenlamp TR = technische ruimte tekening van een sanitair blok badkamer 1 badkamer 2 technische ruimte badkamer 4 badkamer 3 plattegrond van een sanitair blok PB-0696-b-16-1-o 3 / 18 lees verder
Onderdeel A werkvoorbereiding tijdsduur ongeveer 60 minuten 16p 1 Maak de minitoets bij opdracht 1. Voor opdracht 2 heb je de tekening op de volgende pagina, bijlage 1 en uitwerkbijlage 1 nodig. 6p 2 Bereken de zaagmaten van de buizen 1, 2, 3 en 4 van de installatie op de volgende pagina. Gebruik hierbij bijlage 1. Je hoeft geen rekening te houden met uitzetting van de buizen. Vul de uitgerekende maten in op uitwerkbijlage 1. Voor opdracht 3 heb je de tekening op de volgende pagina, uitwerkbijlage 1 en het bestand ocit16.xlsm nodig. 4p 3 Maak de turflijst en de bestellijst van alle hulpstukken van de sanitaire installatie op de volgende pagina. Schrijf eerst alle hulpstukken in de turflijst op uitwerkbijlage 1. Gebruik voor het bestellen het bestand ocit16.xlsm (Excel-spreadsheet). Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand ocit16.xlsm kunt vinden. Open dit bestand. Dit is een Excel-bestand dat de internetsite van Ocit laat zien. Ocit levert materialen voor de installatietechniek. Sla het bestand op onder de bestandsnaam: ocit16[jouw naam].xlsm op een plaats die de examinator je vertelt. Uitvoering van de opdracht Op de homepage zie je productgroepen, die ook als tabbladen onder aan de pagina staan. Lees eerst de tekst onder de knop Help. Voer in Ocit alle hulpstukken en aantallen uit de turflijst in. Ga volgens de volgende bestelprocedure te werk: Kies de juiste productgroep. Kies een hulpstuk en voer het aantal in, in de witte kolom. Als je alle hulpstukken hebt besteld, klik je op de knop Bestelling boven aan de pagina. Je ziet dan de bestellijst. Vul je naam en kandidaatnummer in en sla het bestand op. Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand nogmaals op. Maak een afdruk van de bestellijst van de hulpstukken van de sanitaire installatie met de knop Print / Verstuur. Lever uitwerkbijlage 1 en de afdruk in bij de examinator. Sluit het bestand af. PB-0696-b-16-1-o 4 / 18 lees verder
tekening bij opdrachten 2 en 3 700 1 2 500 PP 75 mm PP 50 mm PP 50 mm 3 1000 4 PP 75 mm PP 75 mm PP 75 mm PP 110 mm PP 125 mm PP 125 mm PB-0696-b-16-1-o 5 / 18 lees verder
Onderdeel B sanitaire installatie tijdsduur ongeveer 160 minuten Bij nieuwbouw gebruikt het aannemingsbedrijf vaak prefab sanitaire installaties. Hierbij wordt een gedeelte van de sanitaire installatie van te voren gemaakt en daarna ter plaatse in beton gestort. Je gaat zo n prefab sanitaire installatie maken volgens een isometrische projectie. 1 2 technische ruimte 4 3 plattegrond van een sanitair blok met de afvoerinstallatie (de montageopdracht sanitair lijkt op de afvoerinstallatie van badkamer 2) 16p 4 Monteer de sanitaire installatie op een werktafel volgens de isometrische projectie op de volgende pagina. Gebruik hierbij de materialen uit de materiaallijst op pagina 8. Controleer eerst of alle materialen en gereedschappen die je nodig hebt, aanwezig zijn. Meld tekortkomingen en/of beschadigingen aan de examinator. Monteer de onderdelen van de sanitaire installatie. Houd je aan de maatvoering (nauwkeurigheid +/- 3 mm). Gebruik je vakmanschap. Werk volgens regels en voorschriften en denk aan veiligheid en milieu. PB-0696-b-16-1-o 6 / 18 lees verder
300 PP 75 mm PP 50 mm PP 50 mm 360 PP 75 mm PP 50 mm PP 50 mm 372 PP 75 mm 500 650 PP 50 mm 1060 PP 50 mm isometrische projectie van de sanitaire installatie (lijkt op die van badkamer 2) PB-0696-b-16-1-o 7 / 18 lees verder
Materiaallijst sanitaire installatie aantal stuks of aantal meter omschrijving 2,5 PP-buis middellijn 50 mm 1 PP-buis middellijn 75 mm 2 PP-bocht 50 mm 45 2 x mof 1 PP-bocht 75 mm 45 2 x mof 4 PP-bocht 50 mm 45 mof/spie 1 PP-bocht 75 mm 45 mof/spie 1 PP-inzetverloop excentrisch 75-50 mm 2 PP-T-stuk 50 mm 45 3 x mof 1 PP-T-stuk 75 mm 45 3 x mof 3 speciedeksel 50 mm 2 speciedeksel 75 mm diverse bevestigingsmiddelen Tijdens de montageopdracht beoordeelt de examinator je op de volgende punten: maatvoering (nauwkeurigheid +/- 3 mm) volgens de regels en voorschriften werken veilig en milieubewust werken vakmanschap werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap De examinator controleert de afmetingen van het werkstuk in een mal. Het werkstuk moet precies in de mal passen. PB-0696-b-16-1-o 8 / 18 lees verder
Onderdeel C verwarmingsinstallatie tijdsduur ongeveer 320 minuten Voor opdracht 5 heb je bijlage 2 nodig. Een installateur gebruikt vaak een RTL-ventiel voor vloerverwarming bij kleinere vloeroppervlakken (tot ongeveer 15 m 2 ). Een RTL-ventiel begrenst de temperatuur van het retourwater vanaf de vloerverwarming. De installateur plaatst het RTL-ventiel dan ook altijd in de retourleiding aan het einde van de vloerverwarmingsleiding. Een RTL-ventiel meet de temperatuur van het water dat er doorheen stroomt. Een RTL-ventiel sluit de retourleiding af als het water te warm wordt (bijvoorbeeld bij 50 C). Je gaat een verwarmingsinstallatie monteren waarin een RTL-ventiel zit. RTL 4 technische ruimte 4 plattegrond van badkamer 4 met een deel van de verwarmingsinstallatie (de montageopdracht verwarming lijkt op deze verwarmingsinstallatie) 14p 5 Monteer de verwarmingsinstallatie op het montagebord volgens de werktekening op bijlage 2. Gebruik hierbij de materialen uit de materiaallijst op de volgende pagina. Controleer eerst de materialen die je hebt ontvangen aan de hand van de materiaallijst en meld beschadigingen aan de examinator. Plaats de beugels voor de installatie volgens tekening en in overeenstemming met de voorschriften. PB-0696-b-16-1-o 9 / 18 lees verder
Tijdens de montageopdracht beoordeelt de examinator je op de volgende punten: maatvoering (nauwkeurigheid +/- 3 mm) volgens de regels en voorschriften werken veilig en milieubewust werken vakmanschap werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap Materiaallijst verwarmingsinstallatie aantal stuks of omschrijving aantal meter 3,5 m dunwandige stalen buis 15 mm 3,0 m vloerverwarmingsslang 14 mm 1 radiator inclusief bevestigingsmiddelen 1 radiatorafsluiter haaks ½ 2 haakse voetafsluiter ½ 1 ontluchtingsstop ½ 2 aftapper ½ 3 T-stuk knel 15 mm 1 T-stuk knel 15 x ½ bi x 15 mm 1 radiatorafsluiterhuis recht ½ 1 stelmotor voor radiatorafsluiter 24 V AC spanningsloos gesloten 1 RTL-ventiel ½ recht inclusief RTL-regelknop 1 sok, draadfitting ½ 2 kogelafsluiter 15 mm knel 1 vul- en aftapkraan ½ 2 overgangskoppeling ½ - 14 mm 4 knelset ½ - 15 mm 3 schroefbus knel 15 mm - ½ bi 4 duplobeugels PB-0696-b-16-1-o 10 / 18 lees verder
2p 6 Vul de verwarmingsinstallatie. Controleer de dichtheid van de hele installatie onder toezicht van de examinator. Bij lekkage mag je één keer de fout herstellen. Controleer de dichtheid van de verwarmingsinstallatie daarna opnieuw onder toezicht van de examinator. Als de installatie dan wel dicht is, krijg je een deel van de punten voor deze opdracht. PB-0696-b-16-1-o 11 / 18 lees verder
Onderdeel D elektrische installatie tijdsduur ongeveer 320 minuten 16p 7 Maak de minitoets bij opdracht 7. technische ruimte RTL 3 cv BK1 ketel verdeler schemerschakelaar besturingskast stelmotor BM 3 BM = bewegingsmelder = inbouwspot = thermostaat buitenlamp plattegrond van badkamer 3 en de technische ruimte met een deel van de elektrische en verwarmingsinstallatie verwarmingsinstallatie De verwarming van elke badkamer zit op een aparte groep. Een stelmotor (of thermomotor) stelt de groep in werking. De stelmotor bevindt zich in de buurt van de verdeler in de technische ruimte. Je sluit de vloerverwarming met een RTL-ventiel aan op de verwarmingsleiding van die groep. In elke badkamer is een radiator. De temperatuur in de badkamer wordt geregeld door een thermostaat. Die schakelt de stelmotor aan of uit. PB-0696-b-16-1-o 12 / 18 lees verder
elektrische installatie Zodra een kampeerplaats bezet is, schakelt de receptie van de camping de elektrische installatie voor deze kampeerplaats in. De buitenlamp kan dan pas aangaan. De schemerschakelaar bedient de buitenlamp en de inbouwspots. Als de schemerschakelaar inschakelt, gaat de buitenlamp aan en gaan de drie inbouwspots zwak branden. Ze staan dan in serie geschakeld. In elke badkamer zit ook een bewegingsmelder. De bewegingsmelder schakelt de inbouwspots parallel, waardoor ze feller gaan branden. Voor de opdracht 8, 9 en 10 heb je bijlage 3, 4 en 5 nodig. bijlage 3 werktekening elektrische installatie op montagebord cv installatietekening elektrische installatie op montagebord cv werktekening elektrische installatie op montagebord ET toelichting bijzonderheden werktekening montagebord ET installatietekening elektrische installatie op montagebord ET bedradingsschema montagebord cv steeklijst bedrading buiten besturingskast BK1 materiaallijst elektrische installatie op montagebord ET materiaallijst voor het testen bijlage 4 stroomkringschema bijlage 5 bedradingsschema montagebord ET overige informatie De installatie moet voldoen aan de bepalingen van de NEN 1010. Alle maten zijn aangegeven in mm. De afwijking in de maatvoering mag maximaal 5 mm zijn. PB-0696-b-16-1-o 13 / 18 lees verder
werktempo Bij opdracht 8 kun je punten verdienen voor je werktempo. De examinator noteert hiervoor je begin- en eindtijd. De waardering is als volgt: uitvoering van de opdracht punten binnen 40 minuten 3 tussen 40 en 50 minuten 2 tussen 50 en 60 minuten 1 in meer dan 60 minuten 0 De opdracht is goed te doen in 40 minuten. Ga je niet haasten, werk gewoon goed door en laat je niet afleiden. Alleen als het elektrodeel op het montagebord cv goed is gemonteerd, kom je in aanmerking voor punten voor het werktempo. 6p 8 Monteer de elektrische installatie op het montagebord cv. Gebruik de werktekening en de installatietekening in bijlage 3. Gebruik hierbij de materialen uit de materiaallijst werktempo-opdracht op de volgende pagina. Controleer eerst of alle materialen en gereedschappen die je nodig hebt, aanwezig zijn. Meld tekortkomingen en/of beschadigingen aan de examinator. Als alles goed is, vraag je aan de examinator of je mag beginnen. Begin pas als de examinator je hiervoor toestemming heeft gegeven. Houd je aan de maatvoering (nauwkeurigheid +/- 5 mm). Als de opdracht klaar is, geef je dit meteen door aan de examinator. PB-0696-b-16-1-o 14 / 18 lees verder
Materiaallijst werktempo-opdracht aantal stuks of omschrijving aantal meter 0,7 m FLEX YY 3 x 0,75 mm 2 0,6 m FLEX YY 5 x 0,75 mm 2 0,6 m slagvaste buis Ø16 mm 1 lasdoos IP 54-75 x 75 mm met membranen en signaallampje 1 lasdoos IP 54-75 x 75 mm met membranen 1 deelbare kroonsteen vierpolig (female) 1 deelbare kroonsteen zespolig (male) diverse diverse diverse lasklemmen voor samengeslagen kern bevestigingsmaterialen adereindhulzen PB-0696-b-16-1-o 15 / 18 lees verder
21p 9 Monteer de elektrische installatie op het montagebord ET volgens de tekeningen, steeklijsten en materiaallijsten in bijlage 3 en met behulp van het stroomkringschema in bijlage 4 en het bedradingsschema in bijlage 5. Controleer of je de juiste materialen hebt ontvangen door deze te vergelijken met de materiaallijst. Meld eventuele tekorten en/of beschadigingen aan de examinator. Monteer alle onderdelen van de elektrische installatie op het montagebord en sluit deze aan. De kabelmantel moet gelijk zijn met de binnenkant van de bedradingskoker. Controleer de bedrading buiten de besturingskast aan de hand van de steeklijst. Tijdens de montageopdracht beoordeelt de examinator je op de volgende punten: maatvoering (nauwkeurigheid ± 5 mm) volgens de regels en voorschriften werken vakmanschap veilig en milieubewust werken werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap 10p 10 Demonstreer de werking van de elektrische installatie. Voor de demonstratie is nodig: het montagebord ET met de elektrische installatie, het montagebord cv met de verwarmingsinstallatie en met daarop een deel van de elektrische installatie, een verplaatsbare leiding voor het aansluiten van de voedingsspanning 1N ~ 50 Hz 24 V, een verplaatsbare leiding voor de verbinding tussen X2 op het montagebord ET en X10 op het montagebord cv, een bak met drie gelijke inbouwspots (24 V) met aan elke spot een verplaatsbare leiding met een Wieland-steker GST 18/3 (male), drie stuks insteekrelais 11-polig, 24 V AC, drie stuks deelbare kroonsteen tweepolig (male) met doorverbinding voor de simulatie van S1, S2 en S3, een lamp 24 V E27, een universeelmeter. PB-0696-b-16-1-o 16 / 18 lees verder
Voordat je met de demonstratie begint, moet je het volgende doen: Je plaatst de lamp van 24 V in bulleye E1. Je verbindt de bak met de drie gelijke inbouwspots door middel van de Wieland-stekers met X6, X7 en X8 (dit zijn de chassisdelen van de Wieland GST 18/3 female). Je sluit de verplaatsbare leiding aan om beide montageborden met elkaar te verbinden. Je sluit de verplaatsbare leiding aan voor de voedingsspanning. Je vraagt de examinator om de spanning van 1N ~ 50 Hz 24 V in te schakelen. Demonstreren van de werking van de installatie: De examinator schakelt de voedingsspanning in. Je simuleert de schemerschakelaar door met een kroonsteen de doorverbinding te maken bij S1. De buitenlamp gaat aan en de drie spots gaan zwak branden. Je simuleert de bewegingsmelder door met een kroonsteen de doorverbinding te maken bij S2. De drie spots gaan feller branden. Je simuleert het schakelen van de thermostaat door met een kroonsteen de doorverbinding te maken bij S3. De stelmotor M1 op het montagebord cv schakelt in en de signaallamp H1 gaat branden. Je meet de spanning op X9 met een universeelmeter. Vertel de examinator welke waarde je gemeten hebt. Je verwijdert de doorverbinding bij S2 (bewegingsmelder). De drie spots gaan nu weer zwak branden. Je verwijdert de doorverbinding bij S3 (thermostaat). De stelmotor en de signaallamp gaan uit. Je verwijdert de doorverbinding bij S1 (de schemerschakelaar). De buitenlamp en de drie spots gaan uit. Als de installatie niet goed werkt, mag je één keer proberen om de fout te herstellen. Demonstreer de werking van de installatie daarna opnieuw onder toezicht van de examinator. Als de installatie dan wel goed werkt, krijg je een gedeelte van de punten. Werkt het dan nog niet goed, dan krijg je geen punten voor deze opdracht. PB-0696-b-16-1-o 17 / 18 lees verder
Onderdeel E terugkijken tijdsduur ongeveer 30 minuten Voor opdracht 11 heb je uitwerkbijlage 2 nodig. 4p 11 Kijk terug op de praktijkopdrachten van dit examen. Uitvoering van de opdracht Je krijgt uitwerkbijlage 2 van de examinator. Hiermee ga je terugkijken op opdrachten uit dit examen. Vul uitwerkbijlage 2 in. Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 2 in bij de examinator. einde PB-0696-b-16-1-o 18 / 18 lees verder