Keuzes in Kaart Analyse verkiezingsprogramma s 28-2 No 2 dollar notes lying on the sidewalk Coen Teulings
Waarom? Op verzoek van politieke partijen 6 e analyse partijprogramma s 8 partijen Dienstverlening aan kiezer Programvergelijking op hetzelfde economische scenario Inzicht in effecten van voorstellen Debat gaat over politieke keuzen, niet over feiten Dienstverlening aan partijen Bij uitwerking van hun programma Bij latere formatie-onderhandelingen
Wat is deze analyse niet? Geen goedkeuringsstempel Alle programma s zijn goed Programma s geven verschillende politieke keuzes.. er blijkt een forse verscheidenheid te zijn Geen stemadvies Economische gevolgen van programma s in beeld gebracht Kiezer kan die analyse gebruiken voor zijn afweging..en kiezer kan zich van onze analyse ook niets aantrekken
Wat is nieuw? Tijdsdruk door val kabinet Hard gewerkt, door CPB, maar ook door partijen Analyse infrastructuur en milieu (met MNP) onhaalbaar Onderwijs, wetenschap en innovatie Kansrijk Kennisbeleid Vergrijzing en houdbaarheid overheidsfinanciën
Werkwijze Analyse inhoud van partijprogramma s Gesprekken met partijen; concretisering + bijstelling Strikte scheiding communicatie per partij Beoordeling op haalbaarheid waar nodig verantwoord in rapportage Overleg met partijen over concept-resultaten
Strategisch gedrag partijen? CPB gespitst op vinden zon- en schaduwzijde Benutten zwakke punten van het model? Niet één model! Saffier, Mimic, Gamma, microsimulatiemodel voor koopkracht Sectorstudies zorg, hypotheekrente, kinderopvang, etc.... en vooral gezond verstand
Startpunt: voorzichtige scenario Studiegroep Begrotingsruimte (SBR): % voorzichtigheidsmarge Ongewijzigd beleid Resultaten in 2 % groei BBP per jaar % koopkrachtstijging per jaar 4% werkloosheid EMU saldo: 6 mld ( % BBP)
Budgettair beeld Uitgaven Lasten Ex ante EMUsaldo CDA PvdA 3 3 VVD 3 5 SP 4 4 in mld euro's GL D66 ChrU SGP 5 2 5 5 4
Netto intensiveringen Openbaar bestuur Veiligheid Defensie Infrastructuur Milieu Onderwijs Zorg Sociale zekerheid Ontwikkelings samenwerking CDA 2 PvdA 2 VVD SP 2 2 3 in mld euro's GL D66 ChrU SGP - 2 3 2 3 2
Lastenbeeld Verdeling over gezinnen/bedrijven wv. bedrijven Verdeling over heffingsgrondslag Milieu gezinnen Inkomen en arbeid Vermogen CDA PvdA 4 2 VVD 5 6 SP 4 5 2 7 3 in mld euro's GL D66 ChrU SGP 6 3 9 7 3 4 Overig
Effect op economische groei,4,3,2, -, -,2 -,3 -,4 -,5 in % BBP per jaar CDA PvdA VVD SP GL D66 ChrU groei BBP structurele groei BBP
Werkloosheid 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2,5,5 niveau in % in 2 CDA PvdA VVD SP GL D66 ChrU werkloosheid evenwichtswerkloosheid
Koopkrachteffecten < 5% WML 5%-4% WML > 4% WML werkenden uitkeringsgerechtigden 65 jaar en ouder alleenverdieners MLT CDA PvdA VVD in % per jaar SP GL D66 ChrU 2 2 2 2 tweeverdieners alleenstaanden 2
Vergrijzingsstudie Wat is nodig voor houdbare overheidsfinanciën? Een oplossing: uitgaven structureel % BBP lager = houdbaarheidstekort Andere oplossingen mogelijk Maatregelen die kosten vergrijzing verminderen Hebben na 2 groter effect Dus: minder te doen voor 2 Verbeteren partijprogramma s houdbaarheid?
Tekort overheid en houdbaarheid,5,,5, -,5 in % BBP -, CDA PvdA VVD SP GL D66 ChrU verbetering robuust EMU-saldo in 2 additioneel effect na 2 totaal
Kansrijke voorstellen kennisbeleid 3,5 3, 2,5 2,,5,,5 kansrijke intensiveringen kansrijke ombuigingen, CDA PvdA VVD SP GL D66 ChrU
Afsluiting Alle programma s goed Uiteenlopende politieke keuzen Politiek = kiezen uit onverenigbare doelen, bijv: Publiek Privaat Korte termijn Lange termijn Vergrijzingskosten nu nemen of later Kansrijke kennisinvesteringen Groei Herverdeling ( Groei Milieu )
"Met beperkte bijsturing is het systeem goed toekomstbestendig te maken. Dat is een geruststellende gedachte." NRC, 4-7-26