Omgaan met hondensperma: de dagelijkse praktijk en de toekomst Maarten Kappen www.dierenkliniekeersel.nl www.cryolab.nl 12 april 2008 Royal Canin Eindhoven 1
Wat gaan we bespreken? Het onderzoek, houdbaar maken en bewaren van sperma Het transporteren van sperma Kunstmatig insemineren Voordelen voor de fokkerij Kynologische overtuigingen/misvattingen Waarom spermaonderzoek? 1. Aanduiding van vruchtbaarheid van reu 2. Aanduiding van invriesbaarheid 3. Ziektekundige informatie 4. Het verloop in de tijd hiervan 1. 2. 3. 4. 2
Hoe nemen we sperma af? Met een loopse teef Alleen de 2 e fraktie Rustige omgeving Schoonmaken Voorverwarmd plastic bakje De gouden greep 3
Anatomie en funktie van een spermacel 1. Kop met kopkap: informatie en penetratie 2. Middenstuk: de motor 3. Staart: de voortbeweging 1. 2. 3. 3 2 1 Beoordelen van sperma: 1. De beweging 2. De vorm en eigenschappen van de kop 3. Hoeveel zijn het er? 3. 4
Nieuwe gedachte over sperma: clusterprincipe: : hardlopers, spelers, rondlopers, hangjongeren De vorm en struktuur in beeld brengen: Kleuringen Kop en middenstuk 5
Het aantal doet er ook toe! Variatie: 100-1500 1500 x 10-6/ejaculaat Leeftijd Dekfrequentie Ras: klein is weinig, groot is veel Wat kan er verder nog bijzitten? Bloed: penispunt of geslachtsklieren Ontstekingscellen Prostaatcellen/urinewegcellen Reflux dekker/urine 6
Principes om de houdbaarheid te vergroten: Energiebehoefte verminderen/stilleggen Spermacelwand en celinhoud intact houden Geproduceerde afvalstoffen opnemen Genetisch materiaal intact houden Reversibel proces! In de praktijk zijn er 2 manieren: 1. Invriezen: : houdbaarheid levenslang 2. Vers verdunnen: : houdbaarheid van 3-53 dagen 7
Verdere verschillen: Kosten Beperkt aantal invriesstations: 3 in NL Gebruikersgemak (kwetsbaarheid) Wettelijke beperkingen / eisen Kansen op dracht Kansen op dracht: Versverdund: : 10 jaar geleden: 65% Momenteel: +/-80% Ingevroren: 10 jaar geleden: <40% Momenteel: +/-50 50-55% 55% Natuurlijke dekking: 80% 8
Hoe ontstaat een vers verdund pakketje? Alleen de 2 e fractie Centrifugeren Verdunnen Afkoelen afhankelijk van benodigde tijd Box met koelelementen/thermosfles Documenten: kwaliteit, inhoud, identificatie, kopie stamboom, commercial invoice Bestand tegen mishandeling Hoe ziet zo n n pakketje eruit? 9
Eigenschappen vers verdund sperma op een rij: Houdbaarheid mits gekoeld minimaal 3, maximaal 5 dagen!!! Bevruchtingsresultaten goed: 80% enigzins tijdsafhankelijk Eenvoudig, relatief goedkoop Binnen Europa, VS Sanitaire eisen staan verdere verspreiding nog in de weg Hoe vriezen wij sperma in? Alleen de 2 e fraktie Centrifugeren: 700g/5 minuten Stapsgewijs verdunnen Afkoelen naar 4 graden Celsius Equibrileren min. 2 uur Afvullen in rietjes Vriescurve Ontdooicurve en procedure 10
Vriescurve: invriescomputer Icecube Sylab: Exacte invriescurve Ontdooiprotocol: voorbeeld 70 graden Celsius 8 seconden in waterbad Uit rietje in reageerbuis Direct insemineren 11
Goede resultaten mogelijk met ingevroren sperma als: Minimaal 150 x 10-6 spermieën Liefst meerdere malen insemineren Later in de cyclus Echo/LH/Progesteron begeleiding Ontdooiprotocol in acht nemen Hele trajekt moet goed zijn: zwakste schakelprincipe! Bewaren van ingevroren sperma Vloeibare stikstof (-170( / -196 graden C) Verdampt en daardoor koel Rietjes ½ of ¼, bolletjes Levenslang houdbaar Verzekering Veiligheid 12
Bewaarvat Cryolab Wat voor rassen tot nu toe ingevroren: Golden/Labrador/Flatcoat Engelse Bulldog/Franse Bulldog Rhodesian Ridgeback Boerboel Duitse Dog Mastiff, Bullmastiff, Mastino,BordeauxDog Sint Bernhard Grote Zwitser Duitse Herder, Tervueren, Mechelse Herder,Groenendaeler Petit Brabancon Mopshond Greyhound, Saluki Ierse Wolfshond Beagle Clumber Tibetaanse Terrier,, Jack Russell Terrier, Airdale,, Schotse Terrier Schnauzer Amstaff Bobtail, Sheltie Border Collie New Foundlander Dobermann,, Duitse Pinscher Rottweiler Shiba Inu Tatra Weimaraner 13
Begeleidende documentatie Identificatie reu Uitgebreid spermarapport na ontdooien Ontdooiprotocol Inseminatieadvies Hoe ziet het vervoer van ingevroren sperma eruit? 14
Welke landen: USA/Canada Australie/Nieuw Zeeland Scandinavische landen Engeland/Ierland Andere Europesche landen Japan Zuid Amerika Zuid Afrika 15
LIST OF DOCUMENTS FOR THE EXPORT OF FROZEN SEMEN TO AUSTRALIA Original Permit for import IP07013527 Copie of the pedigree of the dog Document containing names and addresses of owner, veterinarian, state veterinary office, the freezing center Veterinary Certificate from the VWA (official state veterinary department) Document containing sanitary information Document of identification, supervising, health check, residency of the dog Owners confirmation of residency of the dog Copie of lab results of Brucella Canis/Leptospirosis Copie of rabies vaccination documents Document of collection and storage of the semen, and disinfecting the container Disinfecting protocol that was used Report on the quality of this frozen semen (2x) Commercial Invoice for International Shipment Document for handling straws; thawing procedure and dosage advice Inseminatie Reu versus kunstmatig Noorweegse catheter methode Endoscopische transcervicale inseminatie (Chirurgische inseminatie): bij wet verboden in Nederland 16
Hoe kom ik in de baarmoeder? Vaginale plooi en cervix passeren Cervix ligt als een tuitje in de voorste vagina Lengte vagina 10-30 cm! Noorweegse catheter 17
18
Noorweegse catheter Noorweegse catheter klein cervix baarmoeder lichaam hoorn Inseminatie Noorweegse catheter : Pas op! Naast de cervix In de blaas Door de vaginawand 19
Basis-set set transcervicale inseminatie Transcervicale inseminatie vervolg Optiek en geleidingshuls Lichtbron en camera Flexibele catheter Steriel inbrengen Niet in de blaas! 20
21
Voordelen voor de fokkerij Algemeen: : meer uitwisseling genetisch materiaal mogelijk Vers verdund: : goed en succesvol alternatief voor reizen met de teef of reu Invriezen:- opslag van genetisch materiaal voor de toekomst - mogelijkheid van genenbank per ras - import/export van sperma van of naar verre landen Kynologische overtuiging/misvattingen 1. De eerste sprong na lange dekrust is minder van kwaliteit 2. Reu die niet veel dekt heeft slechter sperma 3. Koppeling is wel/niet nodig voor bevruchting 4. Hoe langer gekoppeld des te beter de dekking 5. Herpesinfekties worden altijd overgebracht door dekking 6. Mijn reu kan precies aangeven wanneer de teef optimaal is 7. Reu met één n bal kan wel/niet bevruchten 8. Bal kan na een jaar nog afdalen 9. Bal in buik moet wel/niet geopereerd worden 10. Voorhuid moet ontsmet worden voor/na de dekking 11. Het sperma is 95% dus de reu is prima vruchtbaar 11. 22
www.dierenkliniekeersel.com www.cryolab.nl 23