Januari 2015 2
Ambachtse Filatelisten Vereniging Bestuur: Voorzitter: Anton Verjaal tel.:078-6123217 Rondzendleider: e-mail: a.verjaal@telfort.nl Secretaris: A.W.Nugteren tel.: 06-55585505 Watermanstraat 24 e-mail: schipperbinnen@gmail.nl 3331 TS Zwijndrecht Penningmeester: Herman Potters tel.: 078-6814441 Beurszaken: e.mail: hepa@pot-ters.nl 2e Voorzitter: Wim den Otter tel.: 078-6819458 Algemeen Adjunct: e-mail: dotter@kabelfoon.nl 2e secretaris: Dennis Nugteren tel.:06-24272314 Redactie doorloper e-mail: d.nugteren69@upcmail.nl 2e Penningmeester: Hans Bakker tel.:078-6192617 Ass.rondzendleider: e-mail: japbakker@chello.nl Beurszaken: Algeemeen Adjunct: Teun de Weerdt tel.: 078-8423242 Acquisiteur: e-mail: t.weedt75@upcmail.nl Algemeen adjunct: Henk Bakker tel.: 0180-420783 Veilingmeester: e-mail: hjbakker@pzhdrievliet.nl Acquisiteur: Algemene info: Opgericht: maart 1968. Inschrijfnummer Kamer van Koophandel: 40323395 Bank nr: NL52 RABO 0157 4827 90 t.n.v. Ambachtse Filatelisten Vereniging te H.I.Ambacht Web-site: www.ambfilver.nl Webmaster: Arnold Nugteren tel.: 0617448671 e-mail: arnoldnugteren@hotmail.com Verenigingsavonden: Elke derde maandag van de maand in het "Hervormd Jeugdcentrum", Vijverhof 10, te Hendrik Ido Ambacht,. behalve in de maanden juni, juli en augustus. Aanvang 20.00 uur. Onderwerpen welke aan de orde komen zijn o.a. lezingen (met beamer), bingo, quiz, enz. Ruilbeurzen: Elke eerste zaterdag van de maand (behalve op feestdagen) in het gebouw van "SANDIDO", Reeweg 79, te H.I.Ambacht, behalve in de maanden juni,juli en augustus. Aanvang 12.00 uur tot 16.00 uur Activiteiten: (ver)kopen van postzegels, munten en aanverwante artikelen. Contributie: Leden 29,00 per jaar. Gezinsleden 7,50 Ereleden. Piet van der Haven ( 2008) Joop Oostrom (2013) L. Luchies (2013) 3 4
Voorwoord: Wanneer je een artikel als dit voorwoord begint te schrijven dan is het altijd een beetje hinken op twee gedachten. Je schrijft namelijk voor een bepaald tijdstip maar als de leden het lezen is dit tijdstip alweer voorbij. Maar daar wil ik mij deze keer toch even niet te veel van aantrekken en jullie alleen Prettige Kerstdagen en heel voorspoedig 2015 toewensen. Met vooral in het nieuwe jaar veel plezier aan het postzegelen op welke manier dan ook. In het nieuwe jaar alvast een welkom aan de nieuwe leden die overgekomen zijn van de opgeheven zustervereniging. Hopelijk zullen zij zich ook bij ons thuis kunnen voelen. Vooruitblikkend op het nieuwe jaar wil ik jullie wijzen op de Algemene Ledenvergadering in januari ( uitnodiging zie elders in dit blad ) waarin vooral de vernieuwde statuten van de aan de orde zullen komen. Verder nog een verwijzing naar onze grote veiling in zaal Sandido die in maart gehouden zal worden. Kavels inleveren via de bekende weg. Uitnodiging en kavellijst volgen zo spoedig mogelijk. Verdere evenementen zullen tijdig in de Doorloper bekend gemaakt worden. Anton Verjaal Mededelingen: Van De Redactie: De uiterste in leverdatum van de kopij voor Februari nummer is Dinsdag 13 januari 2015 Van De Secretaris: 03 Januari Beurs 19 januari Bijeenkomst Andere Interessante Beurzen in de regio: Ijsel- & lekstreek Zaterdag 21 februari 2015 Zaterdag 10:00 uur - 17.00 uur Zondag 22 februari Zondag 11:00 uur - 15:00 Voor inlichtingen tel 06-441 14 695 (de heer ooms ) www.fvijenl.nl juwelier Marjan van Es Iedere week op de markt in Hendrik Ido Ambacht We verkopen goede werkhorloges vanaf 25.00 ook onze collectie Zilver is altijd de moeite waard. We repareren en ontwerpen sieraden in ons atelier. Op aanvraag verkopen wij de mooiste gouden sieraden. 5 6
Ga naar de markt, koop een koe...?? Nee!! Ga dáár dan liever naar D.Bravenboer toe. Altijd verse groenten en fruit H.J. Bakker Brasem 253, 2986 HC Ridderkerk Telefoon: (0180) 420783 Mobiel: 06-21434763 E-mail: hjbakker@pzhdrievliet.nl Web shop: www.pzhdrievliet.nl Het adres voor alle filatelistische en muntbenodigdheden! Alle landen en motieven in abonnement zijn leverbaar Nu ook de nieuwe Euro munten te bestellen via de webshop. Nu met 10% korting op alle artikelen die via de beurs worden besteld! 7 8
De Blauwe Mauritius: Sinds 1994 bezit het Museum voor Communicatie de meest tot de verbeelding sprekende postzegel van de hele wereld: de eerste postzegel van Mauritius met de waarde van two pence uit 1847. Voor zover bekend bestaan van deze postzegel slechts zes - misschien acht- gestempelde exemplaren. Er bestaan echter nog maar vier ongebruikte exemplaren van de zogenoemde Blauwe Mauritius. Deze bevinden zich in: - The British Library te Londen, sinds 1891 - de collectie van de Britse koninklijke familie, sinds 1904 - The Postal Museum van het eiland Mauritius, sinds 1993 - het Museum voor Communicatie, sinds 1994. Eiland Op weg naar de specerijen op Java, landt Jacob van Neck in 1598 met zijn schip op een eiland in de Indische Oceaan. Het krijgt de naam Mauritius, naar stadhouder prins Maurits (1567-1625). Het eiland is tot 1720 Hollands bezit. De Fransen bezetten Mauritius tot 1810, waarna het een Engelse kolonie wordt. In 1968 wordt Mauritius een onafhankelijke staat binnen het Britse Gemenebest. Groot-Brittannië gebruikt in 1840 als eerste land ter wereld postzegels voor het betalen van het brievenvervoer. Sir William Gomm, de Britse gouverneur van Mauritius, voert deze postale nieuwigheid op 21 september 1847 op het eiland in. Voor die tijd wordt alleen een afstempeling met de datum en de woorden POST OFFICE aangebracht. Hiermee wordt aangegeven, dat er voor de verzending van de brief is betaald. Met de woorden post office wordt de landelijke postadministratie of de leiding van het postbedrijf aangeduid. Het exemplaar van het Museum voor Communicatie onderscheidt zich van de andere drie door de spettertjes drukinkt op de letters A en U van het woord MAURITIUS, op de A van het woord POSTAGE en op de bovenste twee pootjes van de tweede E in het woord PENCE. Verder zit er een witte punt tussen de uiterste uitloper van de opgebonden haarvlecht van koningin Victoria enerzijds en de letter R van MAURITIUS anderzijds. De postzegel is niet gescheurd op een perforatielijn, zoals we dat tegenwoordig doen, maar uit een vel geknipt. 9 10
11 12
Juwelier De lokale horlogemaker en juwelier J.O. Barnard wordt gevraagd twee gravures te maken voor het drukken van vijfhonderd rode postzegels van one penny en vijfhonderd blauwe van two pence. Het portret van koningin Victoria moet in het midden en profil' naar links worden afgebeeld, zoals dat ook het geval is op de Engelse postzegels. Zij draagt een versierde voorhoofdsband (diadeem) met een afwisseling van kruisen en Franse lelies. Rechts ervan wordt de naam van het eiland vermeld en links post office. Het ontwerp straalt de charme van de eenvoud uit, iets waaraan de postzegel ook haar populariteit bij de verzamelaars dankt. De aanduiding post office, links op de postzegels van de eerste emissie, is een voortzetting van dezelfde vermelding bij de afstempelingen op de enveloppen uit de voorafgaande periode. Lange tijd is gedacht, dat Barnard niet wist wat hij links op de postzegel moest vermelden. Tijdens een wandeling langs het lokale postkantoor zou hij op het idee zijn gekomen er post office op te zetten. Deze opvatting is versterkt door het feit, dat de postzegels van de tweede emissie (uitgifte) van Mauritius in 1848 links de vermelding POST PAID (=port betaald) kregen. In 1869 gaat de postzegel, die later in handen zal komen van het Museum voor Communicatie, in de Franse stad Bordeaux voor honderd Franse franken in eigendom over van mevrouw Borchard aan de Belgische boek- en postzegelhandelaar J.B. Moens. Vervolgens komt het exemplaar in wisselende handen van verzamelaars en handelaren, die er steeds meer geld voor over hebben. In 1909 koopt de Amsterdamse tabakshandelaar en verzamelaar H.P. Manus de postzegel voor 1.800 Engelse ponden en daarmee zet de Blauwe Mauritius voor het eerst voet op Nederlandse bodem. Hier blijft hij gedurende 24 jaar. Onder de volgende eigenaren bevindt zich koning Carol II van Roemenië. In 1994 wordt de postzegel als parel op de kroon aan de verzamelingen van het Museum voor Communi- In de museumwinkel is een speciaal boekje over de Blauwe Mauritius verkrijgbaar ( 4). De echtgenote van de gouverneur zou er schuldig aan zijn geweest, dat de zogenaamde foute vermelding post office niet kon worden hersteld. Lady Gomm organiseert namelijk op 30 september 1847 een gekostumeerd feest, waarvoor zij de uitnodigingen gefrankeerd met de nieuwe postzegels wil versturen. Daardoor zou er geen tijd zijn geweest om post office in post paid te veranderen. Deze overlevering ligt aan de basis van de mystiek van de Blauwe Mauritius. 13 14
Plezier in Thematisch Verzamelen: Postzegels verzamelen kan op grofweg twee manieren: de traditionele waarbij je alle zegels van een land bij elkaar probeert te krijgen, of het verzamelen op onderwerp of thema. Bij de klassieke verzamelwijze is het de bedoeling de verzameling 'compleet' te krijgen, maar zoals je best zult weten zijn er altijd hele dure zegels en series die wel eeuwig op het wensenlijstje zullen blijven staan, tenzij je bereid bent om veel geld in de verzameling te investeren. Bij het verzamelen op thema speelt dit probleem niet, je kunt zelfs een heel leuke verzameling. opbouwen zonder dat dit veel geld hoeft te kosten. Maar een dergelijke collectie zal nooit 'compleet' zijn. Voor beide manieren van verzamelen is wat te zeggen, en aan beide kleven nadelen. Een land of verzamelgebied compleet proberen te krijgen zal meestal niet lukken, maar het zoeken en vinden van nog ontbrekende zegels geeft wel veel voldoening. Als de verzameling echter helemaal compleet is, dan wordt er vrijwel niet meer naar omgekeken. Van een bekende verzamelaar hoorde ik dan ook eens de opmerking: 'Het verkrijgen van de zaak is het einde van het vermaak'. Dan ligt dat bij thematisch verzamelen toch anders. Zit je bij een klassieke landenverzameling vrijwel altijd onvermijdelijk met gaten, een themaverzameling is altijd min of meer compleet. Het is maar net wat je wilt verzamelen en hoever je daarin wilt gaan. Uitgangspunt bij een thematische verzameling is natuurlijk altijd je eigen interesse. Ben je een vogelliefhebber, houd je van geschiedenis of ben je een verwoed schaker? Lees je strips of kijk je graag naar kunst? Dan kan zoiets al een uitgangspunt zijn voor een thematische collectie. Maar pas op, een thema als 'geschiedenis' is heel breed, dus kies een onderwerp dat je echt interesseert, bijvoorbeeld de Franse Revolutie of de Tweede Wereldoorlog. Bij 'vogels' kun je denken aan vogels die in Nederland voorkomen, of broedvogels in Europa. Mijn themaverzameling behelst het edele schaakspel, vandaar dat de illustraties bij dit artikel vooral daarop betrekking hebben. Maar ook een onderwerp als 'schaken' kan heel uitgebreid zijn. Is de keuze voor een bepaald thema al een heel persoonlijke, de invulling is dat natuurlijk óók. In het begin zul je alles verzamelen op postzegelgebied wat met het onderwerp te maken heeft, maar 15 16
gaandeweg zal er in het materiaal structuur aangebracht moeten worden. Als je in treinen geïnteresseerd bent en simpelweg alle postzegels met een trein erop in een album stopt dan ontstaat er een onderwerp- of beeldverzameling, maar nog geen thematische collectie. Die ontstaat als de zegels in een bepaalde samenhang worden verzameld, er een 'plan' aanwezig is en de collectie een bepaald verhaal wil vertellen, waarin de interesse en kennis van de verzamelaar tot uiting wordt gebracht. Door deze persoonlijke opzet kunnen ook geen twee thematische verzamelingen hetzelfde zijn. Een thematische verzameling moet een verhaal vertellen, iets uitleggen of bewijzen, en eigenlijk lezen als een boek. Het is daarom bij het opzetten van een thematische verzameling van het grootste belang om hiervoor een plan te maken, een structuur waarbinnen de verzameling zich ontwikkelt. Deze structuur dient als 'rode draad' door de verzameling te lopen, waardoor er een logisch, correct en evenwichtig verhaal ontstaat. Het leuke bij thematisch verzamelen is daarbij dat je je niet hoeft te beperken tot postzegels alléén, het wordt pas leuk als er allerlei filatelistische zaken bij gehaald worden die het verhaal illustreren en ondersteunen. Deze diversiteit is niet alleen wenselijk maar voor een goede thematische collectie vrijwel onontbeerlijk. Zo n thematische verzameling wordt dan een mengsel van de meest uiteenlopende soorten postzegels en filatelistische documenten die er bestaan. Dit materiaal kan wereldwijd gevonden worden. 17 18
Iedereen verzamelt postzegels voor zijn (of haar) eigen plezier en lang niet iedereen zal de collectie tentoon willen stellen. Maar een thematische verzameling leent zich hiervoor wel uitstekend, het is ook leuk om aan anderen te laten zien wat je interesseert en hoe je een eigen, persoonlijke verzameling hebt opgezet. De richtlijnen voor tentoonstellingen van de Internationale Federatie voor Filatelie (F.I.P.) kunnen een handige leidraad zijn, ook als je niet aan exposities gaat deelnemen. Deze richtlijnen geven een goed overzicht van alles wat er in een verzameling past, en wat je juist niét zou moeten opnemen. Dat kan meehelpen om gerichter te gaan zoeken naar nieuw materiaal om je collectie interessanter te maken. Geschikt filatelistisch materiaal is uitgegeven door staatsbedrijven, lokale of particuliere postinstellingen met de bedoeling om post mee te vervoeren of voor andere postale communicatiedoeleinden, en kan het volgende omvatten: - postale frankeerwaarden (postzegels, postzegelboekjes, postwaardestukken, frankeermachine-stempels, port verkocht d.m.v. computers, zoals automaatzegels, enz.) en hun wijzigingen (opdrukken, overdrukken, perfins). Postale waarden die gewijzigd zijn, mogen echter niet worden opgenomen als de wijziging afleidt van het oorspronkelijke thema (b.v. door het niet meer zichtbaar te maken); ze kunnen echter wel gebruikt worden voor thema's die verband houden met de wijziging - afstempelingen (gewone stempels, vlagstempels, gelegenheidsstempels en andere bijzondere poststempels) - postzegels, stempels, aanduidingen en/of kaarten die wijzen op een postaal privilege (zoals autoriteiten, militair) - andere elementen die bij de postverwerking worden gebruikt, zoals aantekenstrookjes, etiketten en aanduidingen die betrekking hebben op de postale route, andere etiketten of aanduidingen (zoals censuur, desinfectie, rampenpost), voermansbrieven, antwoordcoupons, aanduidingen van expeditiekantoren, aanduidingen en etiketten van postautomatisering, enz.; indien van toepassing dienen dergelijke elementen op het betreffende poststuk aanwezig te zijn - materiaal "bestemd voor uitgifte of bij de voorbereiding van een uitgifte aangemaakt", zoals schetsen en proeven - variëteiten en fouten - fiscale zegels. Zij worden toegelaten, zolang ze postaal gebruikt worden of een postale geldigheid hebben. Fiscale zegels voor fiscale doeleinden worden in uitzonderlijke gevallen toegestaan, als ze het enige middel vormen om een belangrijk thematisch onderdeel te beschrijven. Je ziet, je kunt nogal wat kanten op. Hoe gevarieerder het materiaal en hoe beter de spreiding is in bijvoorbeeld tijd en geografie, des te mooier wordt de collectie. Maar in deze veelheid van mogelijkheden schuilt ook weer gevaar. Zo zijn er tal van landen die de verzamelaar maar al te graag voorzien van mooie uitgiften van elk denkbaar thema. Een aanleiding hoeft er helemaal niet te zijn, enige relatie van het land van uitgifte tot het 19 20
21 22
onderwerp van de serie ook al niet. Vaak gaat het hier om kleine landen, bijvoorbeeld eilandjes in het Caribisch gebied zoals St. Vincent en Granada, maar ook om landen in Afrika zoals Ghana, Rwanda en Gabon. Berucht zijn ook de uitgiften van Zuid- Arabische staten zoals Yemen, Sharjah, Ras-al-Khaima enzovoort uit de jaren '60 en '70. Maar de filatelist wordt ronduit geld uit de zak geklopt als de verzonnen 'landen' helemaal niet bestaan, zoals Staffa, Lundy of Herm. Dit zijn lokale uitgiften die ten hoogste onder de "cinderella s" gerangschikt kunnen worden, maar voor de serieuze thematische verzamelaar hebben ze geen waarde. Hoe mooi de zegels vaak ook zijn, het is beter hieraan geen geld uit te geven. In principe moeten ook alle uitgiften vermeden worden die niet in eerste instantie een postaal doel hebben of hadden, zoals particulier vervaardigde afstempelingen, prentbriefkaarten (behalve als het om postwaardestukken gaat die aangemaakt zijn door de Postdienst) en versieringen van particuliere aard op enveloppen en kaarten. Onder deze laatste categorie vallen ook de ons zo bekende FDC s (Eerste-Dag enveloppen), deze hebben nooit een postaal doel gediend en horen daarom in een thematische verzameling niet thuis. Met dit in het achterhoofd kun je, uitgaande van het 'plan', het verhaal dat je met de verzameling wilt vertellen, gericht op zoek gaan naar postzegels, stempels en poststukken die het verhaal ondersteunen en illustreren. Vooral dat plan is en blijft een belangrijke leidraad, het voorkomt dat je (dure) aankopen doet die je uiteindelijk toch niet in de verzameling kunt gebruiken. Het plan geeft een overzicht van de collectie, een soort gedetailleerde inhoudsopgave hoe het onderwerp aangepakt en uitgewerkt is. De omschrijvingen bij de zegels, poststukken, stempels en dergelijke moeten heel summier zijn en alleen een verduidelijking geven van wat er getoond wordt. De verzameling moet het verhaal vertellen, niet de bijschriften. Lange verhandelingen zijn hier niet op z n plaats. Bron: postkoets Het vervolg leest u in het blad van februari 23 24
25 26
27 28