Marc Bockstaele (ere)hoofdcommissaris Federale Gerechtelijke Politie 1 In Nederland is er wel een definitie van verdachte. Artikel 27 lid 1 Sv.: - Als verdachte wordt vóór de vervolging is aangevangen, aangemerkt degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit voortvloeit. Maar er is geen definitie van het begrip politieverhoor. Volgens de Hoge Raad is, zoals genoemd in artikel 29 Sv., een verhoor: - Alle vragen aan een door een opsporingsambtenaar als verdachte aangemerkt persoon betreffende diens betrokkenheid bij een geconstateerd strafbaar feit. Bij het begin van elk verdachtenverhoor (niet voor getuigen en slachtoffers) moet de verhoorder de cautie geven, dat hij zich ten allen tijde op zijn zwijgrecht mag beroepen (artikel 29 Sv.) 2 1
In opdracht van I.W. OPSTELTEN, minister van Veiligheid en Justitie, werd een wetgevingstraject gemaakt Een concept van wet- en regelgeving werd ter consultatie aan de verschillende betrokken partijen aangeboden, waaronder: Nederlandse vereniging voor rechtspraak (NVvR) De Raad voor de rechtspraak (RvdR) Het college van procureurs-generaal (OM) De politie De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) De Raad voor de rechtsbijstand De Raad voor de Kinderbescherming De Raad voor Strafrechtstoepassing De Jeugdbescherming Het alternatief HALT 3 Na de adviezen werd het concept daar waar nodig aangepast en herschreven Nadien werd het overgemaakt aan de Raad van State, die op 28 november 2014 advies gaf onder nummer W03.14.0345/II Op basis van dit advies is het ministerie van Veiligheid en Justitie nu bezig na te zien of aanpassingen of herschrijvingen nodig zijn Na dit werk wordt het ontwerp overgemaakt aan de ministerraad en nadien aan de Kamer. Publicatie van de nieuwe wet wordt voorzien eind 2015. 4 2
Artikel 27d, maakt een duidelijk onderscheid tussen iemand die als getuige of als verdachte uitgenodigd en verhoord wordt. Het kantelmoment tijdens een verhoor wordt erin uitgelegd Volgens artikel 27cb moet het verhoor van een verdachte zoveel mogelijk plaatsvinden op een locatie die bestemd is voor het verhoor van verdachten, of op een andere door de HOvJ of OvJ aangewezen plaats (bv. ziekenhuis of voetbalstadion) Artikel 28a voorziet in de vrijwillige afstand van het recht op rechtsbijstand door de verdachte, waarbij hij op de hoogte moet gesteld worden van de gevolgen daarvan. Ook moet hem gezegd worden dat hij ten allen tijde op zijn beslissing kan terugkomen 5 Artikel 28b handelt over kwetsbare aangehouden verdachten en aangehouden verdachten. Bij een strafbaar feit waarop een gevangenisstraf van 12 jaar of meer staat, wordt hen een betaalde raadsman aangewezen (of een voorkeursadvocaat) In de memorie van toelichting wordt een definitie van een kwetsbare verdachte gegeven Een verdachte in dat geval kan maar afstand doen van zijn recht op bijstand, nadat hij een raadsman heeft gesproken 6 3
Volgens artikel 28, vierde lid, moet de advocaat zich binnen 2 uur melden, zo niet mag het verhoor beginnen, na toestemming van de HOvJ of de OvJ Artikel 28c regelt een half uur consultatie voor het eerste verhoor Volgens artikel 28d kan de raadsman, op verzoek van de verdachte, het verhoor bijwonen, zowel van een aangehouden als van een niet aangehouden verdachte Op verzoek van de verdachte kan het verhoor onbeperkt onderbroken worden voor overleg met zijn raadsman, die niet in het verhoorlokaal aanwezig hoeft te zijn (telefonisch) 7 Bij een interventie mogen in principe geen incriminerende vragen gesteld worden voor de kennisgeving van zijn rechten Maar: artikel 28 e bepaalt dat de HOvJ onder bepaalde voorwaarden kan beslissen dat er toch een kort verhoor kan plaatsvinden, voorafgaand aan de bijstand van het verhoor Artikel 29A zal inhouden hoe het verhoor is verlopen en hoe de verklaring is opgesteld. De verdachte en zijn advocaat mogen opmerkingen laten opnemen over de wijze hoe het verhoor verlopen is 8 4
Een minderjarige is een persoon tussen 12 en 18 jaar (artikel 486 en 487 Sv.) Artikel 488C Sv. geeft aan dat een minderjarige verdachte geen afstand kan doen van een onderhoud met zijn raadsman, voorafgaande aan het verhoor, ongeacht van welk delict sprake is Ook kan de raadsman aanwezig zijn en deelnemen aan het verhoor, op verzoek van de verdachte, diens ouders of voogd De vraag of er bijstand tijdens het verhoor moet zijn, moet ook gesteld worden aan de ouders of voogd 9 Het betreft hier een geheel nieuw besluit waarin regels zijn opgenomen hoe een verhoor moet verlopen Artikel 2: de verhorend ambtenaar heeft de leiding over het verhoor en de orde in de verhoorruimte Artikel 3: geeft de plaatsen aan van de deelnemers aan het verhoor Artikel 4: geeft aan dat de raadsman geen vragen meg beantwoorden (namens de verdachte), tenzij met instemming van alle partijen. De verhoorder moet hierover vooraf afspraken maken met alle partijen 10 5
Volgens artikel 5 mag de raadsman enkel vooraf en na afloop van het verhoor opmerkingen maken, en dan enkel tegen de verhoorder. De verhoorder moet daartoe de gelegenheid geven Artikel 6 gaat over het deelnemen aan het verhoor. Dit wordt ingevuld in die zin dat de advocaat aan de verhoorder bv. mag laten opmerken dat de verdachte de vraag niet begrijpt, het pressieverbod overtreedt of als de fysieke of psychische toestand van de verdachte een verhoor verhindert Volgens artikel 7 mag de raadsman de orde niet verstoren buiten de aan hem toegekende bevoegdheden. Hij mag het verhoor niet opnemen, wel aantekeningen maken 11 Krachtens artikel 8 kan de raadsman uit de verhoorruimte verwijderd worden mocht hij buiten zijn bevoegdheden treden. Dit kan maar gebeuren nadat hij éénmaal gewaarschuwd is. De HOvJ kan de verwijdering bevelen, terwijl de gronden voor de verwijdering in het proces-verbaal moeten opgenomen worden Volgens artikel 9 mag de advocaat ook bij andere opsporingsmethodes aanwezig zijn, zoals een keuzeconfrontatie, als dat niet in strijd is met het opsporingsbelang Nog te regelen: oproepen van de advocaat (na 20 uur was geen advocaat beschikbaar, dus verdachten waren langer in verzekering 12 6
Einde uiteenzetting 13 7