Betreft: Aanvullende notitie onderzoeksbevoegdheden rekenkamers inkoopvoorwaarden

1400 Rekenkamer Metropool Amsterdam Rekenkamer Den Haag Rekenkamer Rotterdam Rekenkamer Utrecht DATUM ONS KENMERK UW BRIEF VAN UW KENMERK 15.05.2015-27 februari 2015 E-MAIL TELEFOON FAX BIJLAGE(N) c.e.c.jansen@vu.nl 020-5986263 Betreft: Aanvullende notitie onderzoeksbevoegdheden rekenkamers inkoopvoorwaarden Geachte heer/mevrouw, In reactie op uw brief van 27 februari 2015 stuurde ik u op 18 maart jl. een notitie op basis van de resultaten van een quick scan die collega Van Ommeren en ondergetekende uitvoerden naar aanleiding van vragen die u ons stelde over de onderzoeksbevoegdheden van gemeentelijke rekenkamers in de context van gemeentelijke zorginkoop. Op 1 april jl. heeft u per e-mail een aantal aanvullende vragen aan mij voorgelegd, waarover wij vervolgens op 29 april jl. mondeling met elkaar van gedachten hebben gewisseld. Wij spraken toen af dat ik u een aanvullende notitie zou sturen waarin ik nog wat nader zou ingaan op het onderwerp (en de beantwoording) van de tweede vraag die u mij op 27 februari stelde. Bij deze voldoe ik graag aan dat verzoek. 1. Oorspronkelijke vraagstelling en de beantwoording daarvan De tweede vraag die u mij op 27 februari jl. stelde, luidde: Is het mogelijk om in de algemene (inkoop)voorwaarden voor leveringen en diensten bepalingen op te nemen waarin de onderzoeksbevoegdheden [van gemeentelijke rekenkamers, CJ] bij een inkooprelatie worden geregeld? En zo ja welke formulering moet dan worden gekozen? De conclusie van de beantwoording van die vraag hebben Van Ommeren en ondergetekende in onze notitie van 18 maart jl. als volgt verwoord: Noch de Gemeentewet noch enige andere publiekrechtelijke regeling lijkt zich op voorhand te verzetten tegen een contractuele op wilsovereenstemming tussen de gemeente en een instelling gebaseerde regeling van onderzoeksbevoegdheden ten behoeve van de rekenkamer. Over het algemeen zal mogen worden aangenomen dat wanneer een dergelijke contractuele regeling de strekking heeft om de rekenkamer in staat te stellen te onderzoeken of de instelling de prestaties, waartoe zij zich met het aangaan van de overeenkomst heeft verplicht, contractconform is nagekomen, vanuit aanbestedingsrechtelijk perspectief voldoende verband FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID BEZOEKADRES De Boelelaan 1077 Kamer 3A46 1081 HV Amsterdam POSTADRES De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam

2/8 houdt met de aard van de opdracht. De concrete uitwerking van een dergelijke contractuele regeling is vervolgens weliswaar een aandachtspunt, maar zal geen belemmering behoeven op te leveren wanneer zij in een redelijke verhouding staat tot het voorwerp van de opdracht. Aansluiting kan worden gezocht bij de formulering van dergelijke regelingen in de gebruikelijke standaardcontracten. Wij vragen ons echter af of een contractuele regeling van onderzoeksbevoegdheden, die de strekking heeft de rekenkamer in staat te stellen een algemeen onderzoek te doen naar de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het door het bestuur van een instelling gevoerde bestuur en zonder dat een dergelijk onderzoek aantoonbaar informatie oplevert die de gemeente in staat stelt vast te stellen of de instelling de prestaties, waartoe zij zich met het aangaan van de specifieke overeenkomst heeft verplicht, contractconform is nagekomen, vanuit aanbestedingsrechtelijk perspectief wel voldoende verband houdt met de aard van de aanbestede opdracht. Vanuit contractenrechtelijk perspectief zien wij vooralsnog geen bijzonderheden in relatie tot de vraagstelling, mits onderzoeksbevoegdheden van de rekenkamer op een gebruikelijke en verstandige manier onderdeel zijn gemaakt van een meeromvattend contractueel betalingsmechanisme en de uitoefening van die bevoegdheden tijdens de uitvoering van de overeenkomst plaatsvindt met inachtneming van de maatstaven van redelijkheid en billijkheid. 2. Onderzoeksbevoegdheden rekenkamer vormen een afgeleide van de in de inkoopvoorwaarden geregelde bevoegdheden die primair bij de gemeente liggen Zoals uit het voorgaande blijkt, is het mogelijk om een regeling van onderzoeksbevoegdheden van de rekenkamer op te nemen in de inkoopvoorwaarden die de gemeente van toepassing verklaart op overeenkomsten die zij met zorginstellingen sluit. Daarbij dient men zich dan wel te realiseren dat de bevoegdheden van de rekenkamer in dat geval een afgeleide zijn van de bevoegdheden die de gemeente contractueel voor zichzelf heeft bedongen in die inkoopvoorwaarden. Ik werk hierna uit wat dat precies betekent voor de te onderscheiden verantwoordelijkheden van de betrokken actoren. Wanneer een gemeente zorg inkoopt bij een zorginstelling, kan zij in de overeenkomst en/of in de daarop van toepassing verklaarde inkoopvoorwaarden bedingen dat zij onderzoeksbevoegdheden heeft (ik werk hierna in par. 3 nog nader uit in het verlengde van de in par. 1 weergegeven beantwoording van de oorspronkelijke vraagstelling waar die bevoegdheden dan precies betrekking op kunnen hebben). Wanneer de gemeente een of meer van die bevoegdheden namens haarzelf door een derde wil laten uitvoeren, is het zaak dat zij zich in ieder geval het recht daartoe voorbehoudt in de overeenkomst en/of de inkoopvoorwaarden. Een voorbeeld van zo n bepaling treft men aan in art. 4.3 ARVODI 2014: Opdrachtgever kan de resultaten van de Diensten door derden laten beoordelen. Het is op zichzelf niet nodig om zo n derde al concreet aan te duiden in de bepaling, maar dat kan wel. Een voorbeeld daarvan treft men aan in art. 18.3 ARVODI 2014: Opdrachtgever kan de door Opdrachtnemer verzonden factuur door een door Opdrachtgever aan te wijzen accountant als bedoeld in artikel 2:393 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek op inhoudelijke juistheid laten controleren.

3/8 De gemeente kan in een dergelijke bepaling zoals gezegd ook regelen dat zij een of meer van haar bevoegdheden door de rekenkamer wil laten uitvoeren. De contractueel bedongen onderzoeksbevoegdheden liggen op grond van die bepaling dan primair bij de gemeente als contractuele wederpartij van de gecontracteerde zorginstelling. De rekenkamer geldt bij de feitelijke uitoefening van die bevoegdheden vervolgens enkel als vertegenwoordiger van de gemeente: zij kan aan een dergelijke bepaling dus geen zelfstandige onderzoeksbevoegdheden ontlenen, noch jegens de gemeente, noch jegens de door de gemeente gecontracteerde zorginstelling. Anderzijds zal de zorginstelling zich jegens de rekenkamer niet tegen de feitelijke uitoefening van onderzoeksbevoegdheden kunnen verzetten, vooropgesteld dat de rekenkamer daarmee binnen de kaders van de tussen de gemeente en de zorginstelling gesloten overeenkomst blijft. Gesteld echter dat de rekenkamer bij de uitoefening van onderzoeksbevoegdheden buiten die kaders treedt, zal de zorginstelling de gemeente als zijnde haar contractuele wederpartij daar op kunnen en moeten aanspreken: de rekenkamer is immers niet de contractuele wederpartij van de zorginstelling. Omgekeerd zal de gemeente, wanneer zij in een geval zoals hiervoor bedoeld door een zorginstelling wordt aangesproken op de wijze waarop de rekenkamer namens de gemeente onderzoeksbevoegdheden uitoefent, die zorginstelling niet naar de rekenkamer kunnen terugverwijzen: binnen de contractuele relatie tussen de gemeente en de zorginstelling is de gemeente verantwoordelijk voor de wijze waarop door haar ingeschakelde derden zoals de rekenkamer zich gedragen in het kader van de uitoefening van bevoegdheden waartoe de gemeente primair gerechtigd is. In het verlengde van het voorgaande en wellicht ten overvloede merk ik nog het volgende op. Wanneer de rekenkamer in de overeenkomst en/of de inkoopvoorwaarden expliciet wordt genoemd als een van de derden waarvan de gemeente zich bij de uitoefening van de haar contractueel toekomende onderzoeksbevoegdheden kan bedienen, moet men er voor waken dat de indruk ontstaat dat met een dergelijke regeling (alsnog) zelfstandige onderzoeksbevoegdheden van de rekenkamer zijn gecreëerd, in die zin dat de eenzijdige bevoegdheden, die de rekenkamer nu al op grond van art. 184 Gemeentewet kan uitoefenen, daarmee als het ware zouden worden uitgebreid tot inkooprelaties van de gemeente. Zie wat dat betreft ook de beantwoording van de door u op 27 februari jl. gestelde eerste vraag, in de notitie van 18 maart jl. Met deze opmerking kan ook een brug worden geslagen naar de hierna te bespreken aard en reikwijdte van de in de inkoopvoorwaarden te regelen onderzoeksbevoegdheden. 3. Aard en reikwijdte van de onderzoeksbevoegdheden Zoals uit de beantwoording van de oorspronkelijke tweede vraagstelling blijkt waarvan de conclusie in par. 1 staat weergegeven worden de aard en reikwijdte van de onderzoeksbevoegdheden die de gemeente voor zichzelf jegens een zorginstelling via haar inkoopvoorwaarden kan bedingen, begrensd door het aanbestedingsrechtelijke proportionaliteitsbeginsel. Ik licht dat hierna nog wat nader toe. Wanneer de gemeente zorg inkoopt bij een zorginstelling, zullen partijen contractuele afspraken maken over de precieze aard, omvang en duur van de door de zorginstelling te leveren diensten. Partijen zullen tevens contractuele afspraken maken over de door de gemeente aan de zorginstelling te verrichten betalingen, als tegenprestatie voor de geleverde diensten. De gemeente zal met het maken van deze afspraken twee nauw met elkaar verband houdende belangen willen borgen. In de eerste plaats is het voor de gemeente van belang dat de daadwerkelijk door de zorginstelling geleverde diensten in overeenstemming zijn met de prestatieafspraken die partijen daarover in de overeenkomst hebben gemaakt (conformiteit). In de tweede plaats is het voor de gemeente van belang dat zij uit hoofde van haar contractuele betalingsverplichting alleen betalingen aan de

4/8 zorginstelling verricht wanneer daar diensten tegenover staan die contractconform zijn geleverd in de hiervoor bedoelde zin (rechtmatigheid). De gemeente kan deze twee met elkaar verbonden belangen borgen door in de overeenkomst te bedingen dat zij of een door haar aan te wijzen derde zowel onderzoek mag doen naar de conformiteit van de door de zorginstelling geleverde diensten (waarbij dan zowel de kwaliteit van het proces van dienstverlening, als de kwaliteiten van de resultaten daarvan aan onderzoek kunnen worden onderworpen) als naar de rechtmatigheid van de aan de zorginstelling te verrichten betalingen. Een contractuele regeling van bevoegdheden die dergelijk onderzoek mogelijk maakt, blijft binnen de kaders van het aanbestedingsrechtelijke proportionaliteitsbeginsel aangezien zo n regeling voldoende verband houdt met de aard van de aan de zorginstelling verleende opdracht. Wanneer de gemeente al dan niet via de inschakeling van derden, zoals de rekenkamer in het kader van de uitoefening van de hiervoor bedoelde bevoegdheden daarenboven als bijvangst informatie weet te vergaren met betrekking tot de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het door het bestuur van een zorginstelling gevoerde bestuur in het algemeen, is dat aanbestedingsrechtelijk bezien op zich niet problematisch. De uitoefening van de onderzoeksbevoegdheden mag het vergaren van dergelijke informatie echter niet tot vooropgezet doel hebben: een onderzoek naar de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het door het bestuur van een instelling gevoerde bestuur in het algemeen, zonder dat een dergelijk onderzoek aantoonbaar informatie oplevert met betrekking tot de conformiteit van de door de zorginstelling geleverde diensten en/of de rechtmatigheid van de door de gemeente aan de zorginstelling te verrichten betalingen, houdt onvoldoende verband met de aard van de aan de zorginstelling verleende opdracht in het kader van de tussen partijen gesloten specifieke overeenkomst. 4. Voorbeelden van (ruime formuleringen van onderzoeksbevoegdheden in) concrete bepalingen Wanneer de gemeente al dan niet via de inschakeling van derden, zoals de rekenkamer zowel onderzoek wil kunnen doen naar de conformiteit van de door een gecontracteerde zorginstelling geleverde diensten als naar de rechtmatigheid van de aan die zorginstelling te verrichten betalingen, is het verstandig om in de inkoopvoorwaarden de daarvoor benodigde onderzoeksbevoegdheden ruim te formuleren. Dat is zeker aan te bevelen wanneer op voorhand niet dan wel onvoldoende duidelijk is wat de gemeente in het kader van zorginkoop precies wil (laten) onderzoeken als het gaat om de hiervoor bedoelde conformiteit van geleverde diensten en de daarmee verband houdende rechtmatigheid van te verrichten betalingen, en hoe zij dat onderzoek wil (laten) verrichten. Voorbeelden van dergelijke ruim geformuleerde bepalingen die in de overeenkomst en/of in de daarop van toepassing verklaarde inkoopvoorwaarden zouden kunnen worden opgenomen, treft men op verschillende plaatsen aan in de ARVODI 2014. Ik geef hieronder een aantal voorbeelden van relevante bepalingen. Voor wat betreft onderzoeksbevoegdheden met betrekking tot de conformiteit van de geleverde diensten noemde ik in par. 2 reeds art. 4.3 ARVODI 2014 dat de opdrachtgever de mogelijkheid geeft om de resultaten van de geleverde diensten door derden te laten beoordelen. Wanneer men deze bevoegdheid tot het (door derden laten) verrichten van onderzoek zou willen uitbreiden naar het proces van dienstverlening, zou men de formulering van de bepaling daarop kunnen aanpassen. Artikel 4 ARVODI 2014 (Beoordeling en acceptatie) bevat overigens nog een aantal bepalingen die in onderling verband beschouwd de bevoegdheid van de opdrachtgever tot het verrichten van onderzoek naar de conformiteit van de resultaten van geleverde diensten regelen.

5/8 Wanneer het voor de gemeente van belang is om in het kader van onderzoek naar de conformiteit van het proces van dienstverlening ook onderzoek te kunnen verrichten naar de relevante kwaliteiten van personen die door de gecontracteerde zorginstelling met de feitelijke dienstverlening worden belast, kan men denken aan een regeling zoals die is opgenomen in art. 6 ARVODI 2014 (Vervanging personen die belast zijn met de uitvoering van de Diensten). De daarin opgenomen vervangingsbevoegdheden kunnen uit de aard der zaak alleen door de opdrachtgever worden uitgeoefend wanneer deze door onderzoek ook daadwerkelijk inzicht heeft (verkregen) in de kwaliteiten van de personen die met de dienstverlening worden belast. Een vergelijkbare regeling treft men aan in art. 8.1 ARVODI 2014 (Onderaanneming). Een belangrijke en ruim geformuleerde bepaling die de opdrachtgever eveneens in staat stelt op de hoogte te blijven van het proces van dienstverlening, is art. 9 ARVODI 2014 (Voortgangsrapportage). Deze bepaling verplicht de opdrachtnemer om de opdrachtgever te rapporteren over de voortgang van de dienstverlening zo vaak en op de wijze als in de Overeenkomst is bepaald dan wel de Opdrachtgever nodig acht. Een interessante optie om de mogelijkheden tot het uitoefenen van controle op de conformiteit van de geleverde diensten in het kader van gemeentelijke zorginkoop te verstevigen, biedt art. 11 ARVODI 2014 (Begeleidingscommissie/stuurgroep). Daarin is bepaald dat de overeenkomst kan voorzien in de instelling van een begeleidingscommissie of stuurgroep en dat de taken en bevoegdheden, alsmede de samenstelling van de begeleidingscommissie of stuurgroep, in de overeenkomst nader kunnen worden bepaald. Voor wat betreft onderzoeksbevoegdheden in het kader van de rechtmatigheid van de aan de gecontracteerde zorginstelling te verrichten betalingen voor geleverde diensten, noemde ik in par. 2 reeds art. 18.3 ARVODI 2014 dat de opdrachtgever de mogelijkheid geeft om facturen op hun inhoudelijke juistheid door een accountant te laten beoordelen. De mogelijkheid tot het doen van onderzoek naar de rechtmatigheid van betalingen is in belangrijke mate afhankelijk van de wijze waarop de dienstverlener in dat kader informatie aan de opdrachtgever aanlevert. Artikel 17 ARVODI 2014 (facturering) bevat een aantal belangrijke bepalingen die daarop betrekking hebben en die de onderzoeksbevoegdheid van de opdrachtgever of de door deze in te schakelen derde verder faciliteren. 5. Quick scan algemene inkoopvoorwaarden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht 5.1 Opmerkingen vooraf U heeft mij gevraagd een quick scan uit te voeren van de algemene Inkoopvoorwaarden van de vier grote gemeenten en daarbij na te gaan of deze voorwaarden nu al zo zijn geformuleerd dat de rekenkamer bevoegd is om conformiteit van geleverde diensten en de rechtmatigheid van betalingen te onderzoeken. Ik heb mij bij het uitvoeren van deze quick scan geconcentreerd op de beantwoording van de volgende vragen: a. bevatten de inkoopvoorwaarden een regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de conformiteit van de geleverde diensten en naar de rechtmatigheid van door de gemeente te verrichten betalingen (zie par. 3)?; b. voorzien de inkoopvoorwaarden in de mogelijkheid dat de uitoefening van deze bevoegdheden namens de gemeente door derden worden verricht (zie par. 2)?; c. zijn de bevoegdheden binnen de kaders van de onder vraag a bedoelde regeling in de inkoopvoorwaarden ruim geformuleerd (zie par. 4)?

6/8 5.2 Amsterdam De Algemene Inkoopvoorwaarden voor leveringen en diensten van de gemeente Amsterdam, bevatten een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de conformiteit van de geleverde diensten (art. 6.2 jo. art. 22.3). Een bepaling die de gemeente de bevoegdheid geeft tot het doen van onderzoek naar de rechtmatigheid van door de gemeente te verrichten betalingen, trof ik niet aan. Wel is het zo dat in art. 18.3 een aantal vereisten worden genoemd waaraan de door de dienstverlener in te dienen facturen moeten voldoen. Daarin is ook bepaald dat in overleg met de gemeente eventuele nadere eisen kunnen worden gesteld. In het verlengde hiervan biedt art. 4.2 de gemeente de algemene mogelijkheid om de dienstverlener inlichtingen te vragen waarmee de gemeente zichzelf vervolgens op de hoogte kan stellen van de uitvoering van de overeenkomst. De in deze bepalingen geregelde samenhangende bevoegdheden zullen de gemeente uiteindelijk weliswaar in staat stellen betalingen op hun rechtmatigheid te controleren, maar de gemeente doet er in het licht van het onderwerp van deze notitie denk ik verstandiger aan die bevoegdheid wat meer expliciet in haar inkoopvoorwaarden te regelen. De voorwaarden voorzien op dit moment niet expliciet in de mogelijkheid dat de gemeente de haar contractueel toekomende onderzoeksbevoegdheden door derden zoals bijvoorbeeld de rekenkamer laat verrichten. De voorwaarden definiëren het begrip Gemeente weliswaar als de rechtspersoon Gemeente Amsterdam en/of een of meer tot de rechtspersoon Gemeente Amsterdam behorende organisatieonderdelen, maar ik vraag me af of daarmee ook alle mogelijke derden zijn afgedekt die de gemeente eventueel zou willen inschakelen in het kader van de uitoefening van haar onderzoeksbevoegdheden. Artikel 7.2 veronderstelt in het kader van de thematiek van geheimhouding weliswaar impliciet dat (ook) de gemeente derden kan inschakelen bij de uitvoering van de overeenkomst, maar die bepaling lijkt me in het licht van het onderwerp van deze notitie onvoldoende aan te sluiten bij uw behoefte: ik zou de mogelijkheid om de onderzoeksbevoegdheden namens de gemeente door derden te laten uitoefenen desgewenst door de rekenkamer dan ook meer expliciet in de inkoopvoorwaarden regelen. 5.3 Den Haag De Algemene inkoopvoorwaarden gemeente Den Haag 2009 bevatten een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de conformiteit van de geleverde diensten (art. 11). Aan de hand van de bepalingen opgenomen in art. 7.2 en 7.8 kan deze algemene bevoegdheid in de praktijk verder worden geoperationaliseerd. De voorwaarden voorzien op dit moment echter niet expliciet in de mogelijkheid dat de gemeente haar hiervoor bedoelde bevoegdheid door derden zoals bijvoorbeeld de rekenkamer laat verrichten. Gelet op het onderwerp van deze notitie zou de gemeente er verstandiger aan doen dit expliciet in de inkoopvoorwaarden te regelen. De voorwaarden bevatten naast de regeling in art. 17.2 van de eisen waaraan de in te dienen facturen moeten voldoen een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van door de gemeente te verrichten betalingen (art. 5.5). In die bepaling is tevens expliciet geregeld dat de gemeente dit onderzoek door een derde een registeraccountant kan laten uitvoeren. Indien de gemeente in het kader van het rechtmatigheidsonderzoek ook een rol aan de rekenkamer zou willen toekennen, zou zij dat nog expliciet in de voorwaarden dienen te regelen.

7/8 5.4 Rotterdam De Algemene inkoopvoorwaarden Rotterdam bevatten een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de conformiteit van de geleverde diensten, zowel wat betreft de resultaten (art. 10.3) als de processen die tot die resultaten leiden (art. 10.6 en 10.7). Aan de hand van de bepalingen opgenomen in art. 7.4, 10.1 en 10.2 kan deze algemene bevoegdheid in de praktijk verder worden geoperationaliseerd. De voorwaarden voorzien althans voor wat betreft de resultaten van dienstverlening expliciet in de mogelijkheid dat de gemeente haar hiervoor bedoelde bevoegdheid door derden zoals bijvoorbeeld de rekenkamer laat verrichten (art. 10.3). Voor zover onderzoeksbevoegdheden van de gemeente zich uitstrekken tot processen van dienstverlening, voorzien art. 10.6 en art. 10.7 niet expliciet in die mogelijkheid. Desgewenst zou de gemeente die bepalingen op dat punt nog kunnen aanscherpen. De voorwaarden bevatten een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de rechtmatigheid van door de gemeente te verrichten betalingen (art. 12.2 jo. 12.3, 12.7 en 7.4). In art. 12.7 is tevens expliciet geregeld dat de gemeente dit onderzoek door een derde een registeraccountant of accountant-administratieconsulent kan laten uitvoeren. Voorts is in art. 12.2 voorzien in de mogelijkheid dat de dienstverlener bij het inzenden van facturen andere door een organisatieonderdeel van de gemeente Rotterdam verlangde gegevens dient te vermelden. Een dergelijk organisatieonderdeel zou de rekenkamer kunnen zijn. Indien de gemeente in het kader van het rechtmatigheidsonderzoek de rol van de rekenkamer echter explicieter in de voorwaarden zou willen benoemen, zou zij de voorwaarden op dat punt nog kunnen aanvullen. 5.5 Utrecht De Algemene voorwaarden gemeente Utrecht 2013 bevatten een algemene en ruim geformuleerde regeling van de bevoegdheid van de gemeente om onderzoek te doen naar de conformiteit van de resultaten van geleverde diensten (art. 8.2). Aan de hand van de bepalingen opgenomen in art. 5.3 en 8.1 kan deze algemene bevoegdheid in de praktijk verder worden geoperationaliseerd. De voorwaarden voorzien bovendien expliciet in de mogelijkheid dat de gemeente haar hiervoor bedoelde bevoegdheid door derden zoals bijvoorbeeld de rekenkamer laat verrichten (art. 8.2). Een bepaling die de gemeente de bevoegdheid geeft tot het doen van onderzoek naar de rechtmatigheid van door de gemeente te verrichten betalingen, trof ik niet aan. Wel is het zo dat in art. 10.2 een aantal vereisten worden genoemd waaraan de door de dienstverlener in te dienen facturen moeten voldoen. In het verlengde hiervan biedt art. 5.3 de gemeente de algemene mogelijkheid om de dienstverlener inlichtingen te vragen waarmee de gemeente zichzelf vervolgens op de hoogte kan stellen van de uitvoering van de overeenkomst. De in deze bepalingen geregelde samenhangende bevoegdheden zullen de gemeente uiteindelijk weliswaar in staat stellen betalingen op hun rechtmatigheid te controleren, maar de gemeente doet er denk ik verstandiger aan die bevoegdheid wat meer expliciet in haar inkoopvoorwaarden te regelen. 6. Onderzoeksbevoegdheden en de redelijkheid en billijkheid De onderzoeksbevoegdheden van de gemeente zijn in de ARVODI 2014 (zie par. 4) en in de inkoopvoorwaarden van de grote gemeenten (zie par. 5) enerzijds weliswaar ruim geformuleerd maar houden anderzijds voldoende verband met de aard van de aan de contractuele wederpartij van de gemeente verleende opdracht. Daarmee blijft de formulering van deze bevoegdheden ook wat hun concrete uitwerking betreft binnen de aanbestedingsrechtelijke kaders (zie par. 3 in fine).

8/8 Zoals uit de beantwoording van de oorspronkelijke tweede vraagstelling blijkt waarvan de conclusie in par. 1 staat weergegeven zal de uitoefening van de contractueel bedongen bevoegdheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid echter niet onaanvaardbaar mogen zijn. Ik schreef u in de notitie van 18 maart jl. reeds dat op voorhand niet is te zeggen in welke gevallen daarvan sprake zal zijn: dat hangt uiteindelijk af van alle omstandigheden van het geval, te waarderen in het licht van de in de jurisprudentie ontwikkelde relevante gezichtspunten. Ik probeer dat in het navolgende nog wat meer uit te werken. Waar de gemeente of: de door de gemeente in te schakelen derden, zoals bijvoorbeeld de rekenkamer bij de uitoefening in de praktijk van haar contractueel bedongen onderzoeksbevoegdheden op zal moeten letten, is dat zij alleen inspanningen van een gecontracteerde zorginstelling verlangt voor zover die inspanningen redelijkerwijs nodig zijn om de gemeente te voorzien van voldoende informatie om de conformiteit van geleverde diensten en/of de rechtmatigheid van te verrichten betalingen te kunnen bepalen. De gemeente zal allereerst onredelijk handelen naar mate de door haar gevraagde inspanningen meer en meer ten overvloede zijn. Daarvan zal sprake kunnen zijn wanneer de gemeente inmiddels reeds beschikt over de noodzakelijke informatie en het verstrekken van nog méér informatie haar niet beter in staat zal stellen de conformiteit en/of de rechtmatigheid te kunnen bepalen. De gemeente zal ook onredelijk handelen naar mate de door haar gevraagde inspanningen niet alleen meer strekken tot het genereren van informatie die nodig is om de conformiteit van geleverde diensten en de rechtmatigheid van te verrichten betalingen te kunnen bepalen, maar daarenboven ook tot doel hebben informatie te vergaren die met dat laatste geen dan wel onvoldoende verband houdt. 7. Aanpassing van inkoopvoorwaarden die op lopende contracten van toepassing zijn verklaard Voor zover gemeenten reeds inkoopvoorwaarden van toepassing hebben verklaard op overeenkomsten die zij met zorginstellingen hebben gesloten, zal voor een aanpassing van de inhoud van die voorwaarden bijvoorbeeld met het oog op een versteviging van de onderzoeksbevoegdheden van de gemeente, al dan niet uit te oefenen via derden zoals de rekenkamer wilsovereenstemming tussen contractpartijen noodzakelijk zijn. Hoogachtend, Prof.mr. C.E.C. Jansen Hoogleraar privaatrecht