Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 september 2012 Dit document en LVS in Magister Dit document dient als handleiding bij het invullen en lezen van voorzieningen bij toetsen zoals die bij bepaalde leerlingen geregistreerd zijn in Magister (onder LVS: vrije info). Het geeft inzicht in de reglementaire en praktische mogelijkheden. Dit is van belang zowel voor de medewerker van leerlingbegeleiding die de afspraken invult als voor leerling/ouders die de afspraken op waarde willen schatten. Dit document is openbaar toegankelijk op de website van de school. De voorzieningen die voor een leerling geregistreerd zijn, kunnen alleen ingezien worden door leerling en zijn/haar ouders/verzorgers en personeelsleden van de school. Als hieronder sprake is van leerling(en), dan worden steeds leerlingen bedoeld met een handicap en situatie die voorzieningen bij toetsen rechtvaardigt. Uitgangspunten bij voorzieningen bij toetsen Uitgangspunt bij het afspreken van voorzieningen bij toetsen is artikel 55 van het Examenbesluit (Afwijking wijze van examineren) dat achterin dit document is opgenomen. Dit artikel geldt voor de Centrale Examens, maar het lijkt logisch als de afspraken over andere toetsen op de situatie van het CE afgestemd zijn en daarop voorbereiden. Dit houdt onder andere in dat afspraken in principe gemaakt worden op basis van een deskundigenverklaring en dat de school uiteindelijk beslist welke voorzieningen de leerling krijgt. Binnen de school ligt de eindverantwoordelijkheid bij de rector, maar worden de meeste beslissingen op het gebied van voorzieningen bij toetsing gedelegeerd aan de orthopedagoog. De orthopedagoog kan inhoudelijk de verantwoordelijkheid nemen voor voorzieningen die niet direct volgen uit de deskundigenverklaring en daarbij een onderbouwing geven. Bij alle voorzieningen is het doel dat de handicap van de leerling gecompenseerd wordt; het is niet de bedoeling dat een toets inhoudelijk eenvoudiger wordt gemaakt of de correctienorm wordt aangepast. Vastleggen van afspraken over voorzieningen Afspraken over voorzieningen worden door Bureau Leerlingbegeleiding vastgelegd in Magister. Meer hierover in de volgende paragraaf. Leerlingen met voorzieningen krijgen van hetzelfde Bureau een pas waarop de afgesproken voorzieningen vermeld staan, zodat de leerling bij een toets de docent of surveillant over de voorzieningen kan informeren. In de loop van het eindexamenjaar gaat de examensecretaris na of de voorzieningen voor het Centraal Examen bij de examenkandidaten van dat jaar zijn ingevuld (in het verlengde van de voorzieningen bij andere toetsen) en stelt kandidaat en ouders/verzorgers van de voorgenomen voorzieningen in kennis. Zij kunnen daarop nog reageren. Vervolgens meldt de examensecretaris de voorzieningen via een digitaal loket aan de Inspectie van het Onderwijs. De voorzieningen worden daar geregistreerd onder een nummer dat in het LVS van de school aan de leerling in kwestie toegekend wordt. Formulier in Magister voor het vastleggen van afspraken Het scherm in Magister waarin speciale voorzieningen worden vastgelegd, vind je bij iedere leerling in het LVS bij Vrije Info. Leeg ziet het er als volgt uit: Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 sept. 2012 blz.1
Als een voorziening toegekend wordt, worden in het formulier steeds de (onderdelen van) vakken ingevuld waarvoor dat geldt, bijvoorbeeld: EN, NE, GS of alle vakken of schrijfvaardigheid NE en EN Daarnaast kan een (beredeneerde) afwijking van de standaardvoorziening worden vastgelegd, bijvoorbeeld: 50% (in plaats van 20% extra tijd) Standaardpakket (maximum) voor leerlingen met dyslexie Leerlingen met dyslexie op het Dominicus College kunnen, ongeacht wat er expliciet geadviseerd wordt in de dyslexieverklaring, de volgende voorzieningen krijgen, met dien verstande dat voorzieningen waar de leerling weinig aan denkt/blijkt te hebben, moeten worden geschrapt. Daarom worden deze voorzieningen niet automatisch, maar in overleg met de dyslexiecoach toegekend. Ze gelden pas als ze geregistreerd staan in het LVS. Extra tijd (20%) bij alle vakken / CE: extra tijd (30 min.) bij alle vakken Vergroting van (delen van) een toets waarbij het niet gelukt is om Arial 12 volledig toe te passen. CE: tekstverwerker bij NE CE: ingesproken examen (Daisy) bij alle vakken SE 5H/6V: extra tijd luistertoets bij EN/FA/DU Toelichting bij de voorzieningen op het formulier De nu volgende toelichting bevat allerlei voorzieningen. Voor veel van deze voorzieningen komen leerlingen alleen dan in aanmerking wanneer (1) de voorziening in een Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 sept. 2012 blz.2
deskundigenverklaring geadviseerd wordt of (2) uit de onderwijs- of toetspraktijk duidelijk gebleken is dat de leerling er zeer bij gebaat is. In het tweede geval moet bij de onderbouwing een specifieke toelichting gegeven worden op gezag van de orthopedagoog. De toelichting hieronder kan helpen bij de afweging of tot deze voorziening besloten moet worden. Extra tijd (20%) / CE: extra tijd (30 min.) De standaard verlengtijd is 20%. Dit is gebaseerd op de 30 minuten extra tijd die een leerling volgens artikel 55 van het Examenbesluit zonder meer kan krijgen bij Centrale Examens (berekend op basis van de kortste CE s van 150 min.). Deze standaard-verlengtijd (20%/30 min.) kan bij een handicap altijd worden toegekend. Voor een hoger percentage moeten duidelijke gronden zijn. In dat geval wordt de verlengtijd voor het CE ook in procenten uitgedrukt en voor iedere CE-zitting berekend. SE 5H/6V: extra tijd luistertoets Aangezien afname van een luistertoets met extra leespauze helemaal apart geregeld moet worden, wordt deze voorziening zoveel mogelijk beperkt tot de SE-toets van Cito van eind januari in het eindexamenjaar. We gaan ervan uit dat alle dyslectici daar dan gebruik van maken. Vergroting A4 > A3 van (delen van) toetsen die niet in Arial12 zijn Sinds 2012 probeert de school alle toetsen standaard aan te bieden in lettertype Arial 12. Ook de Centrale Examens zijn met ingang van 2013 in Arial 12 gedrukt. Dit lettertype zou voor alle leerlingen, ook voor dyslectici, voldoende leesbaar moeten zijn, zodat extra vergrotingen in principe niet meer aangeboden worden. Dyslectici die aangeven dit prettig te vinden, krijgen, als het de docent niet lukt zijn/haar toets volledig in Arial12 af te drukken, de toets of de betreffende pagina s in een vergroting van A4 naar A3. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een onbewerkt krantenartikel of oude examenteksten als bron, waarbij het ondoenlijk of onwenselijk is die in Arial12 om te zetten. Tekstverwerker Bij het Centraal Examen is werken met een tekstverwerker met spellingcontrole altijd toegestaan, ook voor leerlingen zonder handicap, maar gezien de organisatorische last die deze maatregel met zich meebrengt, wordt zij zoveel mogelijk beperkt tot het CE Nederlands, waar spelling meetelt in de beoordeling. Bij motorische problemen kan het nodig zijn om deze voorziening voor meer vakken af te spreken. Bij andere toetsen kan deze voorziening, ook vanwege de uitvoerbaarheid, het best beperkt worden tot schrijfvaardigheidstoetsen en dergelijke, voor zover de docent/sectie dat verantwoord acht. Spraaksoftware (Kurzweil) / CE: ingesproken examen (Daisy) voor ; De leerling roept opgaven op het computerscherm op en laat (delen ervan) uitspreken met spraaksoftware. De school gebruikt daarvoor het programma Kurzweil. Voor het Centraal Examen kunnen Daisy-cd s met opgaven geleverd worden die door menselijke stem zijn ingesproken. Deze Daisy-cd s met mp3-bestanden speel je in principe af met een mediaplayer op de computer met koptelefoon. Bij het Tweede Tijdvak (herkansing) van het CE zijn er geen Daisy-opgaven beschikbaar en moet er met kandidaten overlegd worden over een alternatieve voorziening. Bij Andere voorzieningen kan gedacht worden aan: Opgaven op scherm - Een andere manier om opgaven te vergroten is op computerscherm lezen en de schaal aanpassen. Op het CE gebeurt dat met pdf-bestanden. Leerlingen die deze voorziening in het verleden geprobeerd of gebruikt hebben, vonden deze niet zo handig. Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 sept. 2012 blz.3
Extra tijd bij praktisch werk - Afspraken over voorzieningen bij schriftelijke toetsen zijn niet direct overdraagbaar op praktisch werk zoals practica en CPE tekenen. Voor deze voorziening moet dus zo nodig een aparte afspraak gemaakt worden. Digitaal woordenboek - Hoewel bij alle Centrale Examens tegenwoordig woordenboeken mogen worden gebruikt, zijn digitale woordenboeken formeel verboden. Slechts bij hoge uitzondering is het in het verleden gelukt om met de Inspectie af te spreken een digitaal woordenboek te mogen gebruiken als de leerling om fysieke redenen geen papieren woordenboek kan hanteren. Tekenhulp / schrijfhulp Soms maakt een handicap het noodzakelijk dat een leerling geholpen wordt door een surveillerende docent bij het maken van een tekening (bijv. grafiek) of bij het schrijven (waar een tekstverwerker niet helpt), ook bij het CE. Rust- / verzorgingspauze(s) - Bepaalde handicaps maken het nodig dat de leerling zich tijdelijk (onder toezicht) terugtrekt uit de toetsruimte om te rusten of verzorgd te worden. De tijd die dit vergt wordt vastgelegd en bij de toetstijd opgeteld. Speciale plaats - Sommige leerlingen zijn bijvoorbeeld voor een betere concentratie gebaat bij een afgeschermde werkplek. De school probeert hier zo goed mogelijk invulling aan te geven, bijvoorbeeld door de leerling een brief te geven waarin staat welke plaats een leerling bij voorkeur moet krijgen. Deze speciale plaats is zoveel mogelijk in dezelfde ruimte als waar de overige leerlingen hun toets maken. Toelichting bij de overige items op het formulier Onderbouwing voorzieningen bij toetsen - De inhoud van dit veld kan bestaan uit het kort benoemen van de handicap en een verwijzing naar de verklaring waarin die handicap vastgesteld wordt, bijvoorbeeld: dyslexie. Verklaring door dr. B.Janssen d.d.28-06-2007 Als er voorzieningen afgesproken worden die niet uit deze benoeming en verklaring volgen (in het geval van dyslexie: voorzieningen die niet in de maximumlijst hierboven staan), dan moet de onderbouwing uitgebreid worden met bevindingen en ervaringen die nut en noodzaak van de voorziening duidelijk maken. Vastgelegd door (naam) - Hier vult de functionaris die de afspraken gemaakt heeft zijn/haar naam in. Als er voorzieningen afgesproken worden die niet onmiddellijk uit de aard van de handicap of de deskundigenverklaring erover volgen, moet dit de naam zijn van de orthopedagoog van de school. Daarmee is dan automatisch voldaan aan de eis dat er een deskundigenverklaring aan de voorzieningen ten grondslag moet liggen. Afspraken over contactmomenten - Hier wordt kort vastgelegd hoe vaak leerling/ouders en de dyslexiecoach contact hebben over omgaan met de handicap in het algemeen en voorzieningen bij toetsing in het bijzonder. Datum laatste afspraken - Dit veld hoort niet alleen bij de ondertekening, maar maakt het ook voor de schoolorganisatie gemakkelijk om na te gaan wat bijvoorbeeld de wijzigingen zijn waar ze rekening mee moet houden sinds de laatste toetsweek. Einddatum afspraken - Dit veld maakt het mogelijk ook leerlingen met een tijdelijke handicap (bijv. tijdelijke ziekte, gebroken arm) in het systeem op te nemen zonder de suggestie dat de afspraken over voorzieningen altijddurend zijn. Bij de meeste leerling blijft dit veld leeg. Registratiecode Inspectie - Dit veld wordt pas ingevuld in het eindexamenjaar, als de examensecretaris de voorzieningen meldt aan de Inspectie en daarbij voor iedere melding een unieke code terugkrijgt die op school opgeslagen moet worden. Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 sept. 2012 blz.4
Bijlage Examenbesluit art.55: afwijking wijze van examineren 1. De directeur kan toestaan dat een gehandicapte kandidaat het examen geheel of gedeeltelijk aflegt op een wijze die is aangepast aan de mogelijkheden van die kandidaat. In dat geval bepaalt de directeur de wijze waarop het examen zal worden afgelegd. Hij doet hiervan zo spoedig mogelijk mededeling aan de inspectie. 2. Tenzij sprake is van een objectief waarneembare lichamelijke handicap, geldt ten aanzien van de in het eerste lid bedoelde aangepaste wijze van examineren dat: a. er een deskundigenverklaring is die door een ter zake deskundige psycholoog of orthopedagoog is opgesteld, b. de aanpassing voor zover betrekking hebbend op het centraal examen in ieder geval kan bestaan uit een verlenging van de duur van de desbetreffende toets van het centraal examen met ten hoogste 30 minuten, en c. een andere aanpassing slechts kan worden toegestaan voor zover daartoe in de onder a genoemde deskundigenverklaring ten aanzien van betrokkene een voorstel wordt gedaan dan wel indien de aanpassing aantoonbaar aansluit bij de begeleidingsadviezen, vermeld in die deskundigenverklaring. 3. Het bevoegd gezag kan in verband met onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal afwijken van de voorschriften gegeven bij of krachtens dit besluit, ten aanzien van een kandidaat die met inbegrip van het schooljaar waarin hij eindexamen aflegt, ten hoogste zes jaren onderwijs in Nederland heeft gevolgd en voor wie het Nederlands niet de moedertaal is. De in de eerste volzin bedoelde afwijking kan betrekking hebben op: a. het vak Nederlandse taal en literatuur; b. het vak Nederlandse taal; c. enig ander vak waarbij het gebruik van de Nederlandse taal van overwegende betekenis is. 4. De in het derde lid bedoelde afwijking bestaat voor zover betrekking hebbend op het centraal examen slechts uit een verlenging van de duur van de desbetreffende toets van het centraal examen met ten hoogste 30 minuten en het verlenen van toestemming tot het gebruik van een verklarend woordenboek der Nederlandse taal. 5. Van elke afwijking op grond van het derde lid wordt mededeling gedaan aan de inspectie. Dominicus College Voorzieningen bij toetsen versie 24 sept. 2012 blz.5