Pascal Ennaert Coördinator Vlaamse Kunstcollectie vzw Cultuurforum 27 mei 2012 Beleidskeuze van nationale of regionale overheden worden hoe langer hoe meer Europees gekaderd. Europese subsidieprogramma s zijn belangrijker dan ooit. Culturele organisaties vinden subsidies bij tal van Europese programma s Cultuur Europa voor de Burger Mediaprogramma Levenslang leren Youth in Action EFRO (o.a. interregprogramma s) Europees Sociaal Fonds Onderzoek en innovatie
De Europese Unie, een beleidsbepalend factor: een aantal vb. Europese richtlijnen betreffende auteursrechten Europese richtlijn verweesde werken Europese richtlijn hergebruik overheidsinformatie (verbreding naar musea, archieven en bibliotheken) Europeana Foundation JPI cultural heritage and global change Het Europees Parlement Europees parlementsleden specialiseren zich. Commissievergaderingen: vergt studiewerk om te weten welke commissie wat opvolgt. Eén constante: voor zaken met impact op cultuur is de commissie cultuur zelden de leidende commissie en heeft enkel adviserende rol (zie vb en hierboven)! De Europese Commissie Moeilijk toegankelijk voor lokale actoren: meestal gespecialiseerde belangengroep op Europees niveau nodig als gesprekspartner Europese Raden (vakministers) Zonder akkoord van de lidstaten (meestal gekwalificeerde meerderheid, geen unanimiteit!), geen Europese richtlijn Lidstaten (België/Vlaanderen) doen hun best om toegankelijk te zijn voor lokale belangengroepen en actoren (administraties, kabinetten, permanente vertegenwoordiging bij de EU) Niet altijd evident om te weten welke personen welke materie opvolgen Europese culturele koepels vaak geen partij voor de lobbyisten uit de commercieel-private sector (de uitgeverijen, de beheersvennootschappen auteursrechten, commerciële productiehuizen, ) Traditionele Europese culturele koepels zijn ook te weinig met Europees beleid bezig, zijn meer netwerkorganisaties dan advocacy-groepen Europese culturele koepels zenden zeer disparate signalen uit. Er is weinig wederzijdse empathie: bijv. auteursrechten. Tal van actoren beweren voor de culturele sector te spreken. Maar doen ze dat wel? Zijn ze representatief?
It s the economy, stupid! It s the European Union, stupid! VKC: probleemstelling Grote plannen voor de ontsluiting van erfgoedcollecties naar het brede publiek via de nieuwe media. Hoop om op dergelijke producten ook een stukje werkingsen investeringskost te kunnen recupereren Vaststelling: financiële, juridische en praktische bezwaren/bezorgdheden Het grote geld voor digitalisering: Europa: affiliëring met Europeana verplicht, Europeana wijzigt haar contracten (DEA). Alternatieve middelen genereren: oeps: verbreding van de PSI-directive naar musea, archieven en bibliotheken. Rechten clearen: oeps: auteursrecht deint uit en is niet meer aangepast aan de huidige mogelijkheden: aangekondigde veranderingen ten goede? Sinds 19/11/2010 Kerngroep: VKC, Packed, MOVE (Prov Oost-Vl), FARO Algemene Vergadering : 35 organisaties en instellingen Musea, Archieven, Bibliotheken, Expertisecentra, Erfgoedcellen, Volksculturele Organisaties, Publieke en private actoren Federale, Vlaamse, Provinciale en Lokale actoren Alliantie met Samenwerkingsverband Auteursrecht en Samenleving (SA&S) Bibnet, FARO, Luisterpuntbibliotheek, VVBAD, OKO, Lukas en VIAA, VUB, UGent, en Universiteit Hasselt Wederzijds overleg omtrent de standpunten: met één tong spreken SA&S-advocaat ook beschikbaar voor de gebruikersgroep
Uitwisselen van ervaringen en good practices Typelicenties voor specifieke vormen van hergebruik Handleiding rechten klaren Creative commons Contacten met beheersvennootschappen Gebruikersreglementen sociale media en de juridische gevolgen Toelichting bij bestaande en nieuwe wetgeving (heel vaak intra-belgische vertaling van een Europese richtlijn) Auteursrechten Juridisch kader voor de beheersvennootschappen Privacywet, citaatrecht, portretrecht, Wet op de cookies, Formuleren van standpunten naar verschillende overheden en organisaties (Europeana Foundation) Open data Europese richtlijn verweesde werken PSI-directive (hergebruik overheidsinformatie (Public Sector Information)) Straks memorandum rond auteursrechten Initieel: Tal van bezorgdheden over PSIrichtlijn Geen mogelijkheden op winstdeling/billijke vergoeding meer bij commercialisering van onze content Bemoeilijken van publiek-private samenwerking door uitsluiting van exclusiviteitscontracten Verplichte vorm van dienstverlening waar we technisch, noch personeel op uitgerust zijn
Zoeken naar een consensusstandpunt Permanent standpunt aanpassen naar de nieuwe stappen in wetgevend proces Potentiële bondgenoten geven niet altijd thuis (VVSG) Slechts 1 lid kon zich er niet in vinden: werd onmiddellijk gebruikt om onze representativiteit te betwisten. Op instellingsniveau: Moeilijke informatiedoorstroming van leden AV naar directieniveau Zoeken naar gedragenheid internationaal Vele zogenaamde cultuurkoepels (bijv. ISF) doen zelfs niet eens de moeite om te antwoorden Andere internationale organisaties spreken voor hun beurt en zijn doof voor wat van onderuit komt (bijv. Europeana Foundation) Traditionele culturele actoren en internationale koepels weten niet eens wat hen boven het hoofd hangt (bijv. ICOM Europe) Zoeken naar gedragenheid internationaal Als er dan al eens een internationaal standpunt wordt verspreid dan zeer braaf en bescheiden en in elk geval veel te laat (bijv. NEMO) Kennis van gelijkaardige standpunten komt slechts zeer toevallig (bijv. Duitse Erfgoedkoepels) Sommige lidstaten binden vlot in, in ruil voor andere besognes (bijv. Nederland) Europees Parlementsleden en Europese fracties: gaven niet thuis Europese commissie: luistert vooral naar sterk Europees georganiseerde belangenbehartigers: Voorbeeld 1: PSI en Europese publieke omroepstichtingen Voorbeeld 2: Licences for Europe Werkgroepen: o.a. Warner Bross, RTL, Microsoft, Uefa, Ericsson, Amazon, Google, Warner
Ere wie ere toekomt: Federaal kabinet economie Administratie cultuur Vlaamse vertegenwoordiging / Belgische Permanente vertegenwoordiging bij de Europese Unie Inzicht in beslissingsstructuren Neemt onze standpunten serieus Belangrijke informatiebron voor vorderingen wetgevend werk Matchen van onze standpunten met gelijkaardige standpunten van andere lidstaten We hebben niet kunnen verhinderen dat de hergebruikrichtlijn werd uitgebreid naar musea, archieven en bibliotheken Maar er zijn wel een pak expliciete aanpassingen ten voordele van musea, archieven en bibliotheken Bovenmarginale vergoeding voor hergebruik Exclusieve contracten met maximum 10 jaar (of 30 jaar als de contracten reeds lopen) We hoeven de content zomaar niet aan te leveren in de formaten waarin ze gevraagd worden We maken ons klaar voor verder debat met Vlaamse overheid die Europese richtlijn moet omzetten in Vlaams decreet Met de VKC werden we lid van NEMO om in de toekomst zelf de standpunten te kunnen sturen We weten op welke beleidsactoren we in dit dossier alvast konden rekenen en met welke beleidsactoren we nog een weg te gaan hebben
Hoe kunnen we in Vlaanderen en binnen Europa de krachten bundelen zodat de culturele sector ook op Europees niveau alerter, eensgezinder en slagvaardiger kan optreden?