Protocol Medicijnverstrekking Stichting StisamO Hoenderik 9 Elst Vastgesteld door de GMR:
Inhoud Inleiding... 3 Situatie 1 : kleine incidenten, een kind wordt ziek onder schooltijd... 4 Situatie 2 : incidenteel medicijnen toedienen... 4 Situatie 3 : medische handelingen... 4 1. Kleine incidenten, een kind wordt ziek onder schooltijd... 5 Uitgangspunten... 5 Acties school... 5 2. Hulp bij incidenteel toedienen van medicijnen... 6 Hulp bij medicijngebruik gedurende een korte periode... 6 Uitgangspunten... 6 Heldere afspraken... 6 Langer dan twee weken... 6 Langdurig medicijngebruik... 6 3. Uitvoeren van medische handelingen... 7 Uitgangspunten... 7 Procedure... 7 4. Fouten & ernstige situaties... 8 5. Bijlagen... 9 Bijlage 1: Handelwijze voor als het kind ziek wordt op school... 10 Bijlage 2 : (Hulp bij) het verstrekken van medicijnen op verzoek... 12 Bijlage 3 : Uitvoeren van medische handelingen... 14 Bijlage 4: Hoe te handelen bij een calamiteit... 16 Bijlage 5: Uitvoeren van medische handelingen... 18 2
Inleiding Bij het verstrekken van medicijnen al of niet door een arts voorgeschreven, begeven leerkrachten zich op een terrein waarvoor zij niet gekwalificeerd zijn: leerkrachten zijn niet opgeleid om vast te stellen wat er aan de hand is en welk medicijn zou kunnen worden gegeven. Dat geldt ook voor middelen als een paracetamolletje. Leerkrachten kunnen aansprakelijk gesteld kunnen worden voor fouten die zij daarbij maken, ook als het medicijn door een arts is voorgeschreven en/of op verzoek van ouders wordt gegeven. Het komt ook voor dat leerkrachten gevraagd wordt om medisch handelingen te verrichten. Medische handelingen mogen alleen verricht worden door een arts of - in opdracht van een arts door beroepsbeoefenaren met voldoende medische opleiding. Leerkrachten mogen dus geen medische handelingen verrichten. Om steeds zorgvuldig te kunnen handelen, heeft StisamO dit protocol opgesteld, waarin het beleid van de stichting in voornoemde situaties is vastgelegd. De school heeft daarbij uitgebreid gebruik gemaakt van de adviezen en het voorbeeldprotocollen van de GGD. http://www.ggdnog.nl/thema-s-professionals/jeugd-en-opvoeden-3/medicijnverstrekking-enmedisch-handelen-op-scholen In dit protocol leest u hoe de medewerkers van StisamO handelen bij kleine incidenten en hoe wij omgaan met een verzoek van ouders om medicijnen toe te dienen aan hun kind of daarbij te assisteren. Ook wordt uitgelegd hoe de medewerkers van StisamO zich opstellen bij een verzoek om medische handelingen te verrichten. Tenslotte staat beschreven hoe de stichting zal handelen als zich bij het toedienen van medicijnen dan wel het uitvoeren van medische handelingen ernstige situaties voordoen. NB: met ouders wordt ook bedoeld verzorgers en met leerkracht wordt ook bedoeld overblijfcoördinator. 3
Situatie 1 : kleine incidenten, een kind wordt ziek onder schooltijd Leerkrachten worden nogal eens geconfronteerd met leerlingen die onder schooltijd ziek worden, gestoken worden door een insect of klagen over pijn. Ongemakken die in veel gevallen met eenvoudige middelen zijn te verhelpen of te verlichten. Situatie 2 : incidenteel medicijnen toedienen Leerkrachten krijgen zo nu en dan het verzoek van ouders om tijdens schooltijd medicijnen toe te dienen aan hun kind of daarbij te helpen. Situatie 3 : medische handelingen Bij uitzondering wordt aan leerkrachten gevraagd medisch handelingen te verrichten, zoals het geven van sondevoeding of injecties of te handelen bij epilepsie of diabetes. 4
1. Kleine incidenten, een kind wordt ziek onder schooltijd Het komt nogal eens voor dat een leerling gezond op school komt maar tijdens de schooluren ziek wordt (koorts, misselijkheid) of last krijgt van bijvoorbeeld hoofdpijn of oorpijn. Ook kan de leerling door een insect geprikt worden. Een leerkracht is in principe niet deskundig om een (juiste) diagnose te stellen en kan dus ook niet beoordelen of een op het eerste gezicht onschuldig verschijnsel (zoals misselijkheid of hoofdpijn) wellicht een eerste aanwijzing van een ernstigere ziekte is. Uitgangspunten Onze uitgangspunten in deze situaties zijn daarom dat: - een kind dat door een op school opkomende ziekte of pijn of door een insectensteek gehinderd wordt bij het volgen van het onderwijs, gaat zo snel mogelijk naar huis. - de school geeft géén medicijnen, ook geen vrij verkrijgbare middelen als paracetamol, e.d. Acties school De leerkracht of de schoolleiding neemt contact op met de ouders of met door de ouders aangewezen vertegenwoordiger(s) (noodnummers) om te overleggen door wie en binnen welke tijd de leerling gehaald wordt. Een kind wordt nooit zomaar naar huis gestuurd. Zolang het kind nog niet is opgehaald, zal de groepsleerkracht zoveel als de onderwijstaken dat toelaten - het kind in de gaten blijven houden. Aandachtspunten daarbij: - toename van pijn; - misselijkheid/braken; - verandering van houding (bijvoorbeeld inkrimpen); - verandering van de huid (bijvoorbeeld erg bleke of hoogrode kleur); - verandering van gedrag (bijvoorbeeld onrust, afnemen van alertheid). Indien de ouders of de door hen aangewezen vertegenwoordigers ook na enkele pogingen daartoe niet te bereiken zijn, overlegt de groepsleerkracht van het kind met de schoolleiding of de/een huisarts geraadpleegd moet worden. Dat zal in ieder geval gebeuren als de verschijnselen zich blijven voordoen of verergeren. Ook bij twijfel raadpleegt de school een arts of de huisartsenpost of de eerste hulppost. Indien een leerkracht of de schoolleiding dat noodzakelijk acht (bijv. bij ernstige verwondingen of verstikkingsgevaar), zal onmiddellijk contact worden opgenomen met professionele hulpverleners : huisarts, 112, eerste hulppost. Uiteraard zal daarna geprobeerd worden zo snel mogelijk ouders of door hen aangewezen vertegenwoordiger(s) te bereiken. Ouders kunnen - in afwijking van de in dit hoofdstuk beschreven handelwijze de school toestemming geven om hun kind(eren) in deze situatie(s) toch een eenvoudig middel te geven (bijv. een pijnstiller). Deze toestemming wordt schriftelijk vastgelegd met het in Bijlage 1 opgenomen formulier. Het ingevulde formulier wordt door de leerkracht op een snel toegankelijke plaats bewaard (klassenmap). De schoolleiding krijgt een kopie en bewaard deze in het leerlingdossier. 5
2. Hulp bij incidenteel toedienen van medicijnen Hulp bij medicijngebruik gedurende een korte periode Leerlingen krijgen soms medicijnen of andere middelen voorgeschreven, die zij gedurende een beperkte periode een aantal malen per dag moeten gebruiken, ook tijdens schooluren. Daarbij gaat het met name om medicijnen die een leerling zelf inneemt, bijvoorbeeld pufjes voor astma of antibiotica. Ouders kunnen daarbij de school om medewerking en/of hulp vragen. Uitgangspunten - De school geeft de leerling de vereiste gelegenheid (tijd en ruimte) om de voorgeschreven medicijnen te bewaren en in te nemen. - De ouders informeren de school over alle zaken die in deze situatie van belang kunnen zijn. Heldere afspraken De afspraken worden vastgelegd (formulier, zie bijlage 2) om misverstanden te voorkomen. Op deze manier weten ouders en leerkracht precies weten wat ze van elkaar mogen verwachten. Ook is voor elke betrokkene duidelijk wat ieders taken en verantwoordelijkheden zijn. In de afspraken wordt in ieder geval vermeld : - om welke medicijnen het gaat; - het tijdstip/de tijdstippen waarop deze moeten worden toegediend; - op welke wijze deze moeten worden toegediend; - wat de rol van de leerkracht bij de toediening daarvan is; - de periode waarin de medicijnen moeten worden toegediend; - de wijze van bewaren; - de vervaldatum en de wijze van controle daarop. Het ingevulde formulier wordt door de leerkracht op een snel toegankelijke plaats bewaard. De schoolleiding krijgt een kopie. Voordat een leerkracht overgaat tot (hulp bij) het toedienen van medicijnen krijgt hij/zij een adequate instructie. Hiervan wordt op het hierboven genoemde formulier melding gemaakt. Langer dan twee weken Wanneer de medicijnen gedurende langer dan twee weken moeten worden ingenomen, overleggen ouders en leerkracht regelmatig over de aandoening en het daarbij behorende medicijngebruik op school. Een goed moment om te overleggen is in ieder geval wanneer ouders een nieuwe hoeveelheid medicatie komen brengen. Langdurig medicijngebruik Leerlingen krijgen soms medicijnen of andere middelen voorgeschreven, die zij permanent een aantal malen per dag moeten gebruiken, ook tijdens schooluren. Te denken valt aan medicijnen bij ADHD, epilepsie en diabetes. Ouders kunnen hierbij de school om hulp vragen. De uitgangspunten zoals hierboven beschreven zijn ook bij langdurig gebruik dezelfde. Extra bij deze situatie is de verantwoordelijkheid van de leerkracht voor de goede gang van zaken. Dit wordt ook in het formulier (bijlage 2) vastgelegd. 6
3. Uitvoeren van medische handelingen Handelingen die volgens de wet onder medisch handelen vallen kunnen soms ook tijdens de schooluren noodzakelijk zijn. Te denken valt daarbij aan het geven van sondevoeding en het meten van de bloedsuikerspiegel bij suikerpatiënten door middel van een vingerprikje. Om deze handelingen te mogen verrichten, moet de betreffende persoon een medische opleiding hebben gevolgd, dan wel over een bekwaamheidsverklaring beschikken. Uitgangspunten Leerkrachten zijn niet bevoegd tot het uitvoeren van medische handelingen. Daarom worden deze op school in het algemeen zijn door medewerkers van de Thuiszorg of de ouders zelf verricht. Indien ouders toch een beroep op de medewerking van de school willen doen, geldt de hierna beschreven procedure. Procedure - Een verzoek aan de school om medische handelingen te verrichten, moet door de ouders bij de schoolleiding worden ingediend. - De ouders verstrekken de school alle noodzakelijke en beschikbare informatie aan de schoolleiding. - De schoolleiding laat zich begeleiden en informeren door de GGD en/of andere door haar gewenste instanties. - De schoolleiding overlegt met het bestuur van StisamO voordat de medische handelingen gestart worden.???? - De schoolleiding vraagt twee leerkrachten of zij bereid zijn of zijn op basis van wettelijke eisen (o.a. het behalen van een officiële Bekwaamheidsverklaring) mee te werken aan uitvoering van het verzoek. - Op basis van de verkregen informatie beslist de schoolleiding of de school aan het verzoek van de ouders kan voldoen. - Alle afspraken worden vastgelegd in een specifiek op de situatie betrekking hebbend protocol, op basis van het model in Bijlage 3. De directie bewaart het formulier in het leerlingdossier. De betreffende leerkrachten krijgen een kopie en bewaren dat op een snel toegankelijke plaats (klassenmap). 7
4. Fouten & ernstige situaties Fouten / ernstige situaties bij medicijngebruik of bij het uitvoeren van een medische handeling Om adequaat te kunnen handelen als een kind niet goed reageert op een medicijn of als er een fout is gemaakt, gelden vaste richtlijnen voor de leerkracht(en). Deze zijn vastgelegd in een protocol (Bijlage 4). Op een formulier (zie Bijlage 4) worden alle relevante gegevens* van het kind dat medicijnen krijgt toegediend, verzameld. Het formulier vormt een aanvulling op de noodlijst die is vastgelegd in het leerlingvolgsysteem Parnassys en wordt op een snel toegankelijke plaats bewaard, de schoolleiding krijgt een kopie. De leerkracht: - laat het kind niet alleen, maar blijft het kind observeren; - stelt het kind gerust; - waarschuwt een collega of laat een kind een collega of andere volwassene waarschuwen. - De collega/volwassene belt de huisarts en/of de specialist van het kind. De leerkracht: - belt bij twijfel of bij een ernstige situatie direct het alarmnummer 112, of laat dit doen door de collega/volwassene - geeft nauwkeurig aan huisarts/specialist/112 door n.a.v. welk medicijn of medische handeling zich een ernstige situatie voordoet en/of welke fout is gemaakt en welke reactie het kind vertoont - belt de ouders b.g.g. hun door de ouders aangewezen vertegenwoordiger - de leerkracht meldt aan de ouders/vertegenwoordigers : > wat er is gebeurd > welke professionele hulp (arts/specialist/112) is ingeschakeld > wat zover bekend door deze professionele hulpverleners is gedaan > naar welk ziekenhuis het kind in geval van opname is vervoerd Relevante gegevens die in ieder geval zijn vastgelegd: - Noodlijst uit Parnassys: naam van het kind, de geboortedatum, adres, telefoonnummers (thuis en op hun werk) van de ouders en/of hun vertegenwoordigers. Naam, adres en telefoonnummer van de huisarts van het kind. - Naam, adres en telefoonnummer van de specialist van het kind. - Het ziektebeeld waarvoor de medicijnen/medische handelingen noodzakelijk waren - De naam van de medicijnen en/of de aard van de medische handelingen Nadien maakt de leerkracht (i.s.m. de schoolleiding) een verslag van de gebeurtenis. Dit kan in de meeste gevallen middels de ongevallenregistratie. 8
5. Bijlagen 9
Bijlage 1: Handelwijze voor als het kind ziek wordt op school (Toestemmingsformulier 1) Verklaring : Toestemming tot handelwijze voor als het kind ziek wordt op school Het kan voorkomen dat uw kind gezond naar school gaat en tijdens de schooluren ziek wordt, pijn krijgt, zich verwondt, door een insect wordt geprikt of iets dergelijks. In zo n geval zal de school altijd contact opnemen met de ouders of met een door hen aangewezen persoon. Een enkele keer komt het voor dat geen van hen te bereiken is. In dat geval zal de leraar samen met (een lid van) de schoolleiding de afweging maken of een arts geraadpleegd moet worden of dat uw kind gebaat is met een eenvoudig geneesmiddelmiddel, bijv. een pijnstiller. Als u met bovenstaande akkoord bent, wilt u dan dit formulier invullen, ondertekenen en bij de leerkracht van uw kind inleveren. Ondergetekende gaat akkoord met bovengenoemde handelwijze ten behoeven van: naam leerling: geboortedatum: adres: postcode en plaats: naam ouder(s)/verzorger(s): telefoon thuis: telefoon werk: naam, adres huisarts: telefoon: Te waarschuwen persoon, indien ouder(s) niet te bereiken is/zijn: naam: telefoon thuis: telefoon werk: Mijn kind is overgevoelig voor de volgende zaken: * Medicijnen: Naam: * Ontsmettingsmiddelen: Naam: * Zalf etc tegen bijvoorbeeld insectenbeten: Naam: 10
* Pleisters: Naam: * Overig: Naam: Ruimte voor zaken die hierboven niet genoemd zijn: Wilt u eventuele veranderingen zo spoedig mogelijk doorgeven aan de directie van de school? Het is zeer belangrijk dat deze gegevens actueel zijn. Ondergetekende, Naam: ouder van: Plaats: Datum: Handtekening: 11
Bijlage 2 : (Hulp bij) het verstrekken van medicijnen op verzoek Toestemming tot (hulp bij) het verstrekken van medicijnen op verzoek Ondergetekende geeft toestemming voor het toedienen van de hieronder omschreven medicijn(en) aan: naam leerling: geboortedatum: adres: postcode en plaats: De medicijnen zijn nodig voor onderstaande ziekte(n)/aandoening(en) : Naam van het medicijn : Medicijn dient dagelijks te worden toegediend op onderstaande tijden : uur uur uur uur Medicijn(en) mogen alleen worden toegediend in de volgende situatie(s): Dosering van het medicijn: Wijze van toediening (e.v.t. protocol toedienen medicatie bijvoegen): Wijze van bewaren: Controle op vervaldatum door: (naam) (functie) Ondergetekende, ouder van genoemde leerling, geeft hiermee aan de school c.q. de hieronder genoemde leraar, die daarvoor een medicijninstructie heeft gehad, toestemming voor het toedienen van de bovengenoemde medicijnen: Naam: Ouder van : Plaats: 12
Datum: Handtekening: Medicijninstructie Er is instructie gegeven over het toedienen van de medicijnen op: (datum) door : Naam: Functie: Van: (naam instelling en plaats) aan: Naam: Functie: Van: (naam school en plaats) 13
Bijlage 3 : Uitvoeren van medische handelingen (Toestemmingsformulier 3) Verklaring : Toestemming tot het uitvoeren van medische handelingen Ondergetekende geeft toestemming voor uitvoering van de zogenaamde medische handeling op school bij: naam leerling: geboortedatum: adres: postcode en plaats: naam ouder: telefoon thuis: telefoon werk: naam, adres huisarts: telefoon: naam specialist: telefoon: naam medisch contactpersoon: telefoon: Beschrijving van de ziekte/aandoening waarvoor de medische handeling op school bij de leerling nodig is: Omschrijving van de uit te voeren medische handeling: De medische handeling moet dagelijks worden uitgevoerd op onderstaande tijden: uur uur uur uur De medische handeling mag alleen worden uitgevoerd in de hieronder nader omschreven situatie: 14
Manier waarop de medische handeling moet worden uitgevoerd: Eventuele extra opmerkingen: Bekwaamheidsverklaring aanwezig ja/nee Instructie medisch handelen Instructie van de medische handeling + controle op de juiste uitvoering is gegeven op: (datum) Door: Naam: Functie: Van: (naam instelling en plaats) Aan: Naam: Functie: Van: (naam school en plaats) Naam Ouder van : Plaats: Datum: Handtekening: 15
Bijlage 4: Hoe te handelen bij een calamiteit Richtlijnen en vastgelegde gegevens indien zich calamiteiten voordoen ten gevolge van het toedienen van medicijnen of het uitvoeren van een medische handeling bij een kind. Op dit formulier worden alle relevante gegevens van het kind dat medicijnen krijgt toegediend, verzameld. Dit formulier vormt een aanvulling op de noodlijst die is vastgelegd in het leerlingvolgsysteem Parnassys en wordt op een snel toegankelijke plaats bewaard, de schoolleiding krijgt een kopie. De leerkracht: - laat het kind niet alleen en blijft het kind observeren; - stelt het kind gerust; - waarschuwt een collega of laat een kind een collega of andere volwassene waarschuwen. - De collega/volwassene belt de huisarts en/of de specialist van het kind. De leerkracht: - belt bij twijfel of bij een ernstige situatie direct het alarmnummer 112, of laat dit doen door de collega/volwassene - geeft nauwkeurig aan huisarts/specialist/112 door n.a.v. welk medicijn of medische handeling zich een ernstige situatie voordoet en/of welke fout is gemaakt en welke reactie het kind vertoont - belt de ouders b.g.g. hun door de ouders aangewezen vertegen-woordiger - de leerkracht meldt aan de ouders/vertegenwoordigers : - wat er is gebeurd - welke professionele hulp (arts/specialist/112) is ingeschakeld - wat zover bekend door deze professionele hulpverleners is gedaan - naar welk ziekenhuis het kind in geval van opname is vervoerd Relevante gegevens die in ieder geval zijn vastgelegd - Noodlijst uit Parnassys: naam van het kind, de geboortedatum, adres, telefoonnummers (thuis en op hun werk) van de ouders en/of hun vertegenwoordigers. Naam, adres en telefoonnummer van de huisarts van het kind. - Specialist Naam: Adres: Telefoonnummer - Ziektebeeld waarvoor de medicijnen/medische handelingen noodzakelijk zijn: - Naam van de medicijnen en/of de aard van de medische handelingen - Tijdstip(pen) van toediening : 16
- Medicijn(en) mag/mogen alleen worden toegediend in volgende situatie(s) : - Dosering : - Wijze van bewaren : - Vervaldatum : - Controle op vervaldatum door (naam + functie vermelden) : 17
Bijlage 5: Uitvoeren van medische handelingen (Bekwaamheidsverklaring) Verklaring : Bekwaamheidsverklaring bij het uitvoeren van medische handelingen Ondergetekende, bevoegd tot het uitvoeren van de hieronder beschreven handeling: verklaart dat, naam werknemer: functie: werkzaam aan/bij: na instructie door ondergetekende, in staat is bovengenoemde handeling bekwaam uit te voeren. De handeling moet worden uitgevoerd ten behoeve van: naam leerling: geboortedatum: Het uitvoeren van bovengenoemde handeling is voor de leerling noodzakelijk wegens: De hierboven beschreven handeling mag alleen worden uitgevoerd op de tijdstippen waarop de leerling op school aanwezig is. Ook ommezijde invullen De aan ommezijde beschreven handeling moet worden uitgevoerd gedurende de periode: Ondergetekende: Naam: Functie: Werkzaam aan/bij: Plaats: Datum: Handtekening: 18