Is een uitgave van het Bedrijfschap Afbouw. 72 e jaargang nr.3 2009, mei/juni, verschijnt 1x in de twee maanden. Informatie over: Afbouw en afwerking in de nieuwbouw, renovatie en restauratie.
ANNAstede Luchtig kantoor MEBEST mei juni 09 8
InterAEGON januari / februari 2007 in solide kerk Tel ontkerkelijking en verzakelijking bij elkaar op en je krijgt ANNAstede. Het kantorencomplex in de voormalige St. Annakerk in Breda is alleen aanzienlijk meer dan de som der delen. Veel van de karakteristieke kenmerken van de oude kerk zijn intact gebleven en door de scheidingswanden en zelfs vloerdelen van glas zijn ze vaak beter en van dichterbij te bewonderen dan ooit. Links Het contrast ver voorbij: een doos van glas en staal die hangt in een honderd jaar oude kerkgebouw. MEBEST mei juni 09 9
Reddende engel Nog geen honderd jaar heeft de St. Annakerk in Breda dienst gedaan als gebedshuis. De neogotische kruisbasiliek, ontworpen door Josephus Cuypers en Jan Stuyt, werd in 1905 gebouwd. Iets meer dan een halve eeuw later al, in de jaren zestig, zette de ontkerkelijking in. Het kerkbezoek begon drastisch terug te lopen waardoor onderhoud en dus behoud van kerken een steeds moeilijker opgave werd. Voor veel kerken betekende dat het einde; ze werden gesloopt. Die dans wist de St. Annakerk te ontspringen, mogelijk omdat uitvoering en aankleding veel fraaier en degelijker waren dan bijvoorbeeld die van de minder fortuinlijke Jozefkerk in Breda. Evengoed volgde het verval in rap tempo nadat de St. Annakerk in 1997 aan de eredienst werd onttrokken. Bouwbedrijf de Bonth van Hulten wierp zich op als reddende engel. Het bedrijf uit Nieuwkuijk zette zich er voor in dat de kerk een rijksmonument werd en kocht het gebouw om het een waardige herbestemming te geven. Samen met het bisdom Breda werden daar plannen voor gemaakt. Die behelsden onder meer een restauratie van het monument. Aan de buitenzijde is nauwelijks te zien dat de kerk onder handen is genomen; de gevel ziet er net zo netjes uit als voor het verval. De binnenzijde viel echter niet onder Monumentenzorg en daar heeft de St. Annakerk een complete metamorfose ondergaan. Aan de hand van een ontwerp van Oomen Architecten uit Breda is in de kerk een modern kantoor geplaatst, als een gebouw in een gebouw. Om de sfeer van de oude kerk zoveel mogelijk te behouden, zijn wel de meeste belangrijke kenmerken intact gebleven. Zo dienen de oorspronkelijke kerkmuren als begrenzingen van het kantoorgebouw en zijn de biechtkamers, de preekstoel en de granieten kolommen met hun inscripties opgenomen in het kantoor. Luchtig en transparant Al zijn de karakters van kerk en kantoor uitermate verschillend, ze accentueren elkaar eerder dan dat ze met elkaar botsen. Dat komt voor een belangrijk deel doordat Oomen Architecten een uitermate luchtig en transparant kantoor ontwierp. Vrijwel alle scheidingswanden zijn van glas en zelfs in de ingevoegde verdiepingsvloeren zijn glazen stroken en panelen aangebracht, langs de kerkmuren en rondom de granieten kolommen. Het is inmiddels al weer enkele jaren gelden dat de St. Annakerk zo drastisch werd verbouwd. Helemaal voltooid was het werk echter nog niet omdat er voor nog flink wat vierkante meters huurders moesten worden gevonden. Toen INOS Stichting Katholiek Onderwijs Breda besloot haar intrek te nemen in het inmiddels tot ANNAstede omgedoopte gebouw, kon dit jaar ook de eerste verdieping gebruiksklaar worden gemaakt. Het grotendeels open vloeroppervlak (alleen trappenhuis, lift en toiletten hadden al een plek) moest worden ingedeeld in een aantal kantoorkamers. En uiteraard moest dat in de stijl van de overige verdiepingen gebeuren, dus met de nodige transparantie. Böhnke MEBEST mei juni 09 10
ANNAstede Je ziet geen bevestiging en geen profielen Linksboven, rechtsboven Flex Light heet het systeem maar de glazen panelen wegen toch nog zo n 70 kilo. Transport op een karretje dus en houten blokjes in de onderbak om het gewicht beter te kunnen opvangen. Rechts De glazen panelen worden tegen elkaar aan geplaatst met niet meer dan 2 mm siliconentape ertussen. MEBEST mei juni 09 11
Links Niet alles is transparant, tussen de kantoorkamers zijn scheidinsgwanden gemaakt met het Flex Magnet systeem en witte duospan panelen Rechts Met panelen die half zo dik zijn als die voor de wanden zijn glazen plafonds gemaakt. van den Broek uit Breda nam het werk aan en schakelde vervolgens System Flex in voor de uitvoering. Het bedrijf uit Dongen is zowel producent als monteur van onder meer glazen systeemwanden. Uit dat eigen assortiment werden in ANNAstede twee verschillende typen wanden gebruikt die wel een vergelijkbare basis hebben. Geluidslekken gedicht Het merendeel van de scheidingswanden is met Flex Light gebouwd, een wand van volkern glaspanelen. De panelen zijn opgebouwd uit twee op elkaar gelijmde glazen platen van elk 6 mm dik. Tussen die platen zitten een laag doorzichtige geluidwerende folie. De panelen zijn geplaatst in aluminium bakken van 100 x 65 mm. Normaal gesproken worden de onderbakken op de vloer vastgeschroefd maar om beschadiging van de leidingen van de vloerverwarming te voorkomen zijn ze in ANNAstede gelijmd. Voordat de panelen werden geplaatst, hebben de monteurs de bakken eerst gevuld met steenwol en een aantal houten klosjes. De steenwol uiteraard voor geluidsisolatie en de klosjes om het gewicht van de panelen op te vangen. Die panelen wegen 70 kilo en als je dat zo op het aluminium zet dan bestaat de kans dat dat knikt, aldus Theo Haarmans van System Flex. Met kleine kunststof wigjes zijn de panelen waterpas gezet. Aan de bovenzijde zijn de glazen panelen vastgezet in een 100 x 30 mm grote aluminium klemlijst die van afdekprofielen is voorzien. Om het paneel verder vast te zetten én om eventuele geluidslekken af te sluiten hebben Opdrachtgever: INOS Stichting Katholiek Onderwijs Breda Architect: Oomen Architecten te Breda Afbouwaannemer: Böhnke van den Broek te Breda Wandmontage: System Flex te Dongen Ze accentueren elkaar eerder dan dat ze met elkaar botsen MEBEST mei juni 09 12
MEBEST mei juni 09 13
Een gebouw in een gebouw de monteurs elk paneel aan beide zijden rondom afgerubberd. De panelen zijn tegen elkaar aan geplaatst met slechts dubbelzijdig siliconentape van 2 mm ertussen. Ze zijn vlak-poly geslepen - de zijkanten deels vlak, deels schuin - waardoor je een glimmend V-naadje krijgt. Voor de geluidsisolatie is daar door de monteurs een héél dun kitrandje op aangebracht, maar zó weinig dat de glimmende naad te zien blijft. Het resultaat is een prachtige glazen wand met alleen boven en onder profielen én met een geluidsisolatiewaarde van 41 db!, zegt een trotse Haarmans. Concessie aan transparantie In ANNAstede zijn glazen panelen van verschillende afmetingen toegepast. De hoogte varieerde niet, die was overal 2,70 meter, maar om in de wisselende lengtes van de wanden een gelijkmatige verdeling te krijgen zijn er wel verschillende breedtes toegepast. Vanwege de hanteerbaarheid zijn we niet breder gegaan dan 90 cm en omdat de verschillen niet te groot moesten worden, hebben we minimaal 80 cm aangehouden, aldus Haarmans. Dat is het voordeel als je zelf inmeet en zelf je glas snijdt en slijpt, dan heb je dat allemaal zelf in de hand. In totaal is er 159 m 2 van de glazen Flex Light wand aangebracht. Daarnaast plaatste System Flex ook nog 87 m 2 Flex Magnet, haaks op de muren van de kerk. Met deze niet-transparante wand werden kantoorkamers gemaakt, twee stuks aan allebei de lange zijden van het gebouw. Er moet op die wanden geprojecteerd kunnen worden dus daarom zijn ze niet van glas, legt Theo Haarmans uit. De basis van deze wanden bestaat uit dezelfde boven- en onderbakken als voor de Flex Light is gebruikt. Daar tussenin zijn echter stalen stijlen geplaatst waar 13 mm dikke witte duospan panelen van Sareco tegenaan zijn bevestigd. Met magneetband, verklaart Haarmans de naam van het systeem. Je ziet geen bevestigingen en geen profielen, zegt hij over het door System Flex zelf bedachte MEBEST mei juni 14
Links, onder Glas, vrijwel geen profielen en een geluidsisolatiewaarde van 41dB; om stil van te worden. systeem. Dat is niet alleen mooi, maar ook praktisch want met schroeven heb je altijd kans op geluidslekken. Zonder extra voorzieningen haalt deze Flex Magnet 42 db. Uitneembare doos Nadat System Flex alle wanden had geplaatst, moest de 1 e verdieping nog aan de bovenzijde worden gesloten. Ook de vloer van de bovengelegen verdieping liep namelijk niet door tot aan de muren van de kerk. De ca. 1 meter brede strook werd door de monteurs dichtgezet met glazen panelen. De opbouw van de panelen is hetzelfde als die van de wandpanelen, alleen zijn de twee glasplaten 3 in plaats van 6 mm dik. Panelen voor de wanden moeten zwaar zijn vanwege de veiligheid en de geluidsisolatie. Voor de plafondpanelen gold dat minder aangezien de kantoorruimte op de bovengelegen verdieping al volledig ommuurd was met een glazen wand. System Flex bracht balken aan tegen de kerkmuur en hoeklijnen tegen de bestaande glazen wanden. De glazen plafonddelen zijn daar, op een rubberen band, los op gelegd. Een simpele oplossing die ermede voor zorgt dat het kantoorgebouw, op enkele verankeringen na, compleet los blijft van de oorspronkelijke muren van de kerk. Op die manier kan, mocht daar ooit aanleiding toe zijn, het kantoorgedeelte worden verwijderd zonder de kerk ernstige schade toe te brengen en met al te veel littekens achter te laten. ANNAstede MEBEST mei juni 09 15