Verwijderen oorontsteking (cholesteatoom)
In overleg met de behandelend arts is besloten tot een ooroperatie. Deze behandeling vindt plaats tijdens een dagopname op de Chirurgische Dagbehandeling (CDB) van het Radboudumc of op de verpleegafdeling keel-, neus en oor. In dit laatste geval vindt u informatie over meer praktische zaken als bezoektijden, in het algemeen informatieboekje voor patiënten (Wegwijzer bij opname). Deze folder geeft informatie over de behandeling. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de verpleegkundige of de behandelend arts. Het oor Om inzicht te krijgen in de oorzaak van uw klachten ziet u op deze pagina een tekening van het oor. Het oor bestaat uit: het binnenoor (1), het middenoor (2) en de uitwendige gehoorgang (3) met de oorschelp (4). Het middenoor is een met lucht gevulde ruimte waarin de drie gehoorbeentjes te vinden zijn: hamer (5), aambeeld (6) en stijgbeugel (7). Bovendien zitten in het middenoor ook de smaak- en de aangezichtszenuw, die grenzen aan het evenwichtsorgaan (8). Het trommelvlies (9) is de verbinding tussen de gehoorgang en het middenoor. De stijgbeugel staat in verbinding met het binnenoor. Dit binnenoor heeft de vorm van een slakkehuis en staat in verbinding met het evenwichtsorgaan. Het geluid wordt via het trommelvlies, de gehoorbeentjes, het binnenoor en de gehoorszenuw naar de hersenen geleid. 1
Wat is een cholesteatoom? Cholesteatoom Cholesteatoom is een overmatige vorming van hoornschilfers, die de gehoorbeentjes kunnen beschadigen. Cholesteatoom ontstaat door het naar binnen groeien van het trommelvlies. Dit is meestal merkbaar door gehoorverlies of door een infectie die aanleiding kan geven tot een loopoor. In een vroeg stadium kan cholesteatoomvorming worden behandeld door het trommelvlies schoon te zuigen. Wanneer dit niet meer mogelijk is dan moet het cholesteatoom operatief verwijderd worden. Gebeurt dit niet, dan bestaat er kans op aantasting van de gehoorbeenketen, de aangezichtszenuw, het binnenoor of het evenwichtsorgaan. De operatie kan gebeuren met het intact laten van de gehoorgang (posterieure tympanotomie en tweede kijkoperatie of MRI-scan), of door de gehoorgang groter te maken (radicaalholte). Uw arts heeft al verteld wat de voor- en nadelen zijn en voor welke behandeling u in aanmerking komt. Diagnose en onderzoek Onderzoek Met de microscoop wordt onderzocht of er zichtbare afwijkingen aan de uitwendige gehoorgang, het trommelvlies of de gehoorbeentjes zijn. Bovendien wordt via een hoortest (audiogram) het gehoorverlies gemeten. Hierbij kan de KNO-arts zien of de oorzaak van de slechthorendheid in het middenoor of het binnenoor zit Anesthesie Omdat de ingreep onder anesthesie (verdoving/narcose) gebeurt, brengt u vooraf een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. Tijdens dit gesprek wordt uw algehele gezondheidstoestand beoordeeld. Indien nodig worden aanvullende onderzoeken afgesproken. Ook krijgt u uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder Behandeling of onderzoek onder anesthesie. 2
Antibiotica Het kan zijn dat rond de operatie een antibioticakuur tegen infecties nodig is. Indien u overgevoelig bent voor een bepaald antibioticum, laat dit de arts dan tijdig weten. Opname Enkele weken voor de operatie heeft u op de de polikliniek een afspraak met degene die de operatie uit gaat voeren. Deze geeft u de laatste informatie en u krijgt een nieuwe hoortest. U krijgt telefonisch bericht over de datum van opname. U kunt worden opgeroepen voor de Chirurgische Dagbehandeling of opname op de verpleegafdeling Keel-, neus en oor. De opname zelf vindt meestal plaats op de dag vóór de operatie of op de dag zelf. U meldt zich op de doorgegeven tijd op de verpleegafdeling of op de chirurgische dagbehandeling. Indien u op dezelfde dag geopereerd wordt, komt u nuchter. (nuchter betekent: zes uur voor de operatie niet meer eten, tot twee uur voor de ingreep mag u nog helder drinken (water, thee en zwarte koffie) daarna mag u niets meer. Vaak blijven patiënten één nacht na de operatie in het ziekenhuis tenzij voor een dagbehandeling is gekozen. Zie ook de folder Opname. Vrijwel alle informatie over voorbereiding, opname en verblijf, vindt u in de betreffende afdelingsfolders. Operaties Radicaaloperatie Bij een radicaaloperatie wordt achter of in het oor een huidsnede gemaakt en een holte geboord, waardoor een verbinding ontstaat met de gehoorgang. Deze huidsnede kan ervoor zorgen dat de oorschelp na de operatie tijdelijk wat verdoofd aan voelt. Het cholesteatoom en een deel van het trommelvlies worden verwijderd en het middenoor wordt gesloten met een bindweefselvliesje van een spier boven het oor of met kraakbeen uit de oorschelp. Indien mogelijk wordt zonodig de gehoorbeenketen hersteld. 3
Na de operatie Aan het eind van deze operatie wordt de holte gevuld met gaas. Daarnaast krijgt u een drukverband om het hoofd dat de volgende dag weer af mag. Het gaas wordt na een week verwisseld, de hechtingen verwijderd en bij controle-bezoeken op de polikliniek zal het gaas nog een aantal keren verwisseld worden. Indien de hechtingen niet oplosbaar zijn, worden deze bij de eerste controle ook verwijderd worden. Een open holte vraagt regelmatige controle door de oorarts om oorsmeer te verwijderen. Bovendien mag er tijdens het zwemmen geen water meer in het oor komen. Posterieure tympanotomie en tweede kijkoperatie of MRI Bij deze operatie wordt de gehoorgang intact gelaten. Er wordt een huidsnede gemaakt achter het oor en het bot achter de oorschelp wordt open geboord. Deze huidsnede kan er voor zorgen dat de oorschelp na de operatie tijdelijk wat verdoofd aanvoelt. Via deze weg wordt het middenoor bereikt en is het cholesteatoom te verwijderen. Het is mogelijk meteen de gehoorbeenketen te herstellen, hoewel er soms voor gekozen wordt dit tijdens een tweede kijkoperatie te doen. Indien nodig wordt ongeveer een jaar na de eerste ingreep door middel van een tweede kijkoperatie gekeken of er nog cholesteatoom is teruggekomen en is het mogelijk het gehoor verder te verbeteren. Wanneer de gehoorbeenketen tijdens de eerste ingreep al hersteld is, kan na een jaar ook een MRI scan gemaakt worden om te controleren of het cholesteatoom is teruggekomen. Dit maakt een tweede kijkoperatie dan niet altijd noodzakelijk. De MRI scan wordt over het algemeen na vijf jaar nog eens herhaald. Na de operatie Na de operatie krijgt u een drukverband om uw hoofd dat er de volgende dag weer af mag. In de gehoorgang zit dan nog een gaasje dat na een week op de polikliniek verwijderd wordt. U kunt meestal dezelfde dag of de volgende dag naar huis. U krijgt na ongeveer acht weken een gehoorcontrole op de polikliniek 4
Te verwachten resultaat Het belangrijkste doel van de operatie is het verwijderen van cholesteatoom. Zeker na een tweede kijkoperatie of een MRI die geen cholesteatoom laat zien, is de kans groot dat het cholesteatoom in de toekomst wegblijft. Bij een radicaalholte wordt tijdens de nacontroles door de gehoorgang gekeken of er opnieuw cholesteatoom ontstaat. Wanneer dit het geval is, is het mogelijk dit meteen te verwijderen. Wanneer de gehoorbeenketen tijdens de operatie hersteld wordt is door de aanwezigheid van oplosbaar verband het gehoorsresultaat pas na acht weken te beoordelen. Complicaties Geen enkele operatie is zonder risico s. Zo is ook bij deze operaties de normale kans op complicaties aanwezig, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Hoewel het cholesteatoom ook tegen het evenwichtsorgaan, de aangezichtszenuw en het binnenoor kan groeien, treedt hieraan zelden schade op door de operatie. In uitzonderlijke gevallen kan er duizeligheid of oorsuizen optreden. Een kleine aftakking van de aangezichtszenuw zorgt voor een deel van de smaak. Soms moet deze zenuw tijdens de operatie verwijderd worden. Dit houdt in dat u tijdelijk een metaalachtige smaak kunt krijgen. Over het algemeen trekt dit op termijn altijd bij. Houd u er rekening mee dat het gehoor na de operatie slechter kan zijn dan vóór de operatie. Nazorg Indien u opgenomen wordt op de verpleegafdeling Keel-, Neus en Oor blijft u in principe een nacht en mag u de volgende dag naar huis als alles naar wens verloopt. Indien u opgenomen wordt op de Chirurgische Dagbehandeling, kunt u dezelfde dag het ziekenhuis verlaten. 5
Leefregels: Drukverband 24 uur. Geen water in het oor gedurende minimaal zes weken (evt. langer afhankelijk van de operatie. Dit houdt in dat u de haren alleen mag wassen met een kopje op het geopereerde oor. Neus snuiten mag alleen zonder de neusgaten dicht te knijpen. U moet de eerste twee weken na de operatie rustig aan doen. Hierna kunt u weer langzaam beginnen met werken. De eerste drie weken na de operatie wordt u gevraagd geen druk op het oor te zetten door het vermijden van bukken, tillen, persen en dergelijke. Hechtingen verwijderen (indien van toepassing): - Heeft u oplosbare hechtingen dan hoeft u niets te doen. - Heeft u wel zichtbare (meestal donker gekleurde) niet oplosbare hechtingen dan mogen deze verwijderd worden bij de eerste controle na een week. Wanneer dit plaatsvindt krijgt u bij uw ontslag te horen. Pijnstilling Voordat u met ontslag gaat, zal de verpleegkundige met u bespreken welke pijnstilling u thuis mag gebruiken. Dit gebeurt in overleg met de anesthesioloog. Neem contact op met uw huisarts, de Chirurgische dagbehandeling of de polikliniek als: de wond ontstekingsverschijnselen vertoont: erg rood of geïrriteerd ziet, zwelling vertoont) De temperatuur stijgt tot boven de 38.0 Celsius. Als u zich zorgen maakt Was u opgenomen op de Chirurgische Dagbehandeling, dan geldt: Bij problemen s avonds, s nachts en in het weekeinde: via het algemeen nummer van het ziekenhuis 024-361 11 11 kunt u vragen om u door te verbinden met de dienstdoende kno arts met wie u kunt overleggen. Tijdens kantooruren kunt u bellen met de Chirurgische Dagbehandeling 024-366 63 66 of met de polikliniek Keel-, neus en oor 024-361 35 06. 6
Tot slot Wij hebben u hierboven algemene informatie gegeven over een operatieve verwijdering van een oorontsteking. Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan verzoeken wij u contact met ons op te nemen. Wij zijn u graag van dienst! De medewerkers van de Polikliniek en verpleegafdeling Keel-, neus en oor en de chirurgische dagbehandeling wensen u een spoedig herstel! 7
Noteer hier uw vragen
04-2013-1463 Adressen Polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde Ingang west Philips van Leydenlaan 15, route 383 6525 EX Nijmegen Contact 024-361 35 06 Verpleegafdeling Hoofd Hals Chirurgie C5k, route 752 Verpleegafdeling Short Stay KNO/MKA C2, route 737 Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Contact Verpleegafdeling Hoofd Hals Chirurgie C5k 024-361 37 03 Verpleegafdeling Short Stay KNO/MKA C2 024-361 44 90 Radboud universitair medisch centrum