Correctievoorschrift HAVO 2016 Ned Algemene natuurwetenschappen Tijdvak 1 Vrijdag 27 mei 09.00 11.00 uur College-examen schriftelijk HF-0301-s-16-1-c 1
Algemene natuurwetenschappen (uitsluitingen E2, F2) 1 Voor het antwoord op een open vraag worden alleen gehele punten toegekend tot het maximum vermeld in het antwoordmodel. Het minimum aantal punten is 0. Bij meerkeuzevragen wordt óf 0 punten óf het maximum aantal punten toegekend. 2 Bij een meerkeuzevraag wordt alleen de hoofdletter die hoort bij de juiste keuzemogelijkheid goed gerekend. Indien meer dan één letter als antwoord gegeven is worden geen scorepunten toegekend. 3 Indien de corrector meent dat het antwoordmodel van een meerkeuzevraag een fout of onvolkomenheid bevat, dan beoordeelt hij of zij het werk van de kandidaten alsof toets en antwoordmodel juist zijn. Zij/hij stelt het CvTE op de hoogte van de fout of onvolkomenheid. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het antwoordmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden. 4 Indien een open vraag gedeeltelijk juist beantwoord is wordt een deel van de maximale score toegekend in overeenstemming met het antwoordmodel. Onleesbaarheid, onjuist taalgebruik, onjuiste spelling van vakwoorden of onduidelijke formulering leidt tot aftrek c.q. niet toekennen van punten. 5 Indien een antwoord op een open vraag niet in het antwoordmodel voorkomt en dit antwoord op vakinhoudelijke gronden als juist beoordeeld kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het antwoordmodel. 6 Indien in een antwoord een gevraagde verklaring, uitleg of berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 punten toegekend, tenzij in het antwoordmodel anders is aangegeven. 7 Indien meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) gegeven worden dan gevraagd, worden uitsluitend de eerst gegeven antwoorden beoordeeld tot maximaal het gevraagde aantal. 8 Een antwoord mag één cijfer meer of minder bevatten dan op grond van de nauwkeurigheid van de verstrekte gegevens verantwoord is. Bij grotere (on)nauwkeurigheid hoeft echter geen punt te worden afgetrokken. 9 Een fout mag in de uitwerking/redenering/berekening van een open vraag maar één keer worden aangerekend tenzij daardoor de vraag aanzienlijk wordt vereenvoudigd en/of in het antwoordmodel anders is vermeld. Een zelfde fout in verschillende vragen wordt telkens opnieuw aangerekend tenzij in het antwoordmodel anders is vermeld. 10 In het antwoordmodel geeft het teken - scheiding aan tussen verschillende antwoordelementen. 11 In het antwoordmodel geeft het teken / scheiding aan tussen verschillende juiste mogelijkheden. 12 In het antwoordmodel wordt met (...) een deel aangegeven dat niet in het antwoord van de kandidaat hoeft voor te komen. 13 In het antwoordmodel wordt eventueel met onderstreping een deel aangegeven dat in het antwoord van de kandidaat moet voorkomen. 14 Voor deze toets kunnen maximaal 54 punten worden behaald. Het CvTE stelt een omzetting van score naar cijfer vast. Cesuur bijv.: N = 1, d.w.z. cijfer = 1 + 9 x score/54 2
Correctiemodel vraagnummer antwoord punten domein 1 Het handhaven van een 1 C2 dynamisch evenwicht in het lichaam. 2 Volgens Binas verschillen 2 C2 varkens- en menseninsuline maar op 1 punt (aminozuur) van elkaar, terwijl runderinsuline op 3 punten (aminozuren) verschilt met menseninsuline. 1p Het menselijk lichaam zal het beste reageren op insuline die het meest op de eigen insuline lijkt. 1p 3 DNA 1 C2 4 Voorbeelden van juiste 1 D1 antwoorden: water is nodig voor fotosynthese, zonder water geen stabiel inwendig milieu. 5 Voorbeelden van juiste 2 D1 antwoorden: juiste temperatuur, (beschermende) atmosfeer, een ster/energiebron in de omgeving, kringlopen tussen planeet, atmosfeer en organismen. (1 juiste voorwaarde = 1p, twee juiste voorwaarden = 2p) 6 C 2 D1 7 2 miljoen jaar 1 C3 8 C 2 C3 9 Een juist antwoord bevat de 3 C3 volgende 3 elementen: - We vinden de overeenkomst groter, 1p want - eerst verschilden ze nog in de geslachtsnaam (Pithecanthropus en Homo) 1p - terwijl nu alleen nog de soortnaam verschilt (erectus en sapiens) 1p N.B. Voor het eerste antwoordelement alleen bij aanwezigheid van een redenering 1p toekennen. 10 C 2 C3 11 D 2 C3 3
12 oudste f e u d t c s r b q jongste a p 2 C3 Links van c s: 1p Rechts van c s: 1p 13 De eerste landbouw. 1 D2 14 Industriële Revolutie/ 1 D2 industrialisatie. 15 Het milieu werd bedreigd 2 D2 door (lucht)vervuiling/roet/ fijnstof. 1p Het economisch systeem werd bedreigd doordat veel handwerkslieden hun inkomsten verloren doordat machines hun werk overnamen. 1p 16 Voorbeelden van juiste 1 D2 argumenten: Geestdodend werk wordt overgenomen door machines. Gevaarlijk werk kan worden overgenomen door machines. De productie neemt toe. 17 Voorbeelden van juiste 1 D2 argumenten: Voor ongeschoolden neemt de kans op werk af. De machines verbruiken veel energie. Verbranding van fossiele brandstoffen in machines zorgt voor versterkt broeikaseffect. 18 87,97 dagen Mercurius. 1p 2 F1 164,8 jaar Neptunus. 1p Voor iedere fout / ontbrekend element 1 punt aftrek. N.B. Pluto is dus 0p. 19 Venus en Mercurius 1 F1 20 B 2 F3 21 - Venus staat dicht bij de 2 F1 zon. 1p - en s nachts is de zon aan de andere kant van de aarde en niet in het zuiden. 1p 4
22 Een juiste berekening: Afstand Aarde Zon: 0,1496 10 12 m Afstand Neptunus Zon: 4,498 10 12 m Afstand Neptunus Aarde = 4,498 0,1496 = 4,3484 10 12 m Snelheid 2,4 10 3 km / h = 2,4 10 6 m/h 4,3484 10 12 / 2,4 10 6 m/h = 1,8 10 6 uur - voor berekening afstand 1p - voor berekening duur 1p - voor weergave eenheid en dimensie 1p 3 F1 23 C 1 E1 24 1m 3 = 680 kg, dus: 150 10-3 / 1 E1 680 = 2,21 10-4 m 3 25 Gebruikte energie: 106 x 290 10 6 J/s gedurende een jaar, dus 106 x 290 10 6 x 60 x 60 x 24x 365,25 = 3,3543 10 18 = 3354,3 PJ 1p Dus benodigde oppervlakte: 3354,3 x 55 = 184484 = 1,8 10 5 km 2 1p Conclusie: zelfs als heel Nederland wordt vol geplant met perenbomen, schiet de oppervlakte sterk tekort. 1p Opmerkingen: Tussentijds afronden en onjuiste significante cijfers niet aanrekenen. In plaats van 365,25 mag ook met 365 dagen gerekend worden. 3 D2 26 In het periodiek systeem zijn alle chemische elementen logisch ingedeeld / gerangschikt, 1p zodat elementen met vergelijkbare eigenschappen bij elkaar staan. 1p 27 140,1 is de relatieve atoommassa. 1p 58 is het atoomnummer. 1p 28 Een goede elektrische / warmte geleidbaarheid. 5 2 E3 2 E3 1 E1
29 Een legering is een mengsel 2 E1 van twee verschillende moleculen. 1p Een verbinding is een stof waarvan de moleculen verschillende elementen bevatten. 1p 30 B 2 E1 31 6, want 2 E1 - een mes kon er niet in krassen, 1p - bij 1 t/m 5 kan dat wel. 1p Of: 5, want - een mes kon er niet in krassen, 1p - maar er wel stukjes van af halen. 1p 32 Ceres 1 F1 Totaal 54 Illustratieverantwoording: Wikimedia (injectiespuit) Wikipedia (portret Dubois) http://www.ijstijd.net/ijstijddieren/tiglien.html (aap Tegelen) eigen tekening (aardlagen) http://www.patheos.com/blogs/exploringourmatrix/2012/04/letter-from-ned-ludd-to-themythicists.html (Ned Ludd) Wikimedia (planetenstelsel) Wikipedia (War of the worlds) www.blokfluitwinkel.nl (Hohner melody) (blokfluit) http://www.humanistischecanon.nl/auschwitz/primo_levi_is_dit_een_mens 1958_ (Primo Levi) 6