2016 Gezonde school Sjors pijlman Sint Franciscusschool 14-9-2016
Inhoudsopgave Voorwoord Bewegingseducatie Gezondheid Drie jaren plan Gezonde school Sint Franciscusschool 1
voorwoord Het aantal kinderen met overgewicht stijgt de laatste jaren verontrustend. Dit onder andere door verkeerde eetgewoontes en te weinig beweging. Overgewicht op jonge leeftijd kan gevolgen hebben voor nu en later. Denk hierbij op korte termijn aan een mogelijk minderwaardigheidsgevoel, niet mee kunnen komen met sport en bewegingsactiviteiten. Op langere termijn is er een verhoogde kans op gezondheidsrisico s zoals diabetes, hart- en vaatziekten of een te hoge bloeddruk. Aangezien wij het continurooster hanteren, eten de kinderen tijdens de lunch op school. Hierdoor is school een geschikte omgeving om aan preventie en bewustwording te doen. Om hier handen en voeten aan te geven hebben wij voor zowel de fruitpauze, lunch en de traktaties een aantal richtlijnen opgesteld. Wij zien erop toe dat kinderen ook daadwerkelijk gezond eten. Waar nodig zullen wij ouders attent maken op het schoolbeleid Naast gezonde voeding is bewegen, plezier in bewegen en bewustwording over het belang van bewegen noodzakelijk. Om dit te bewerkstelligen werken we met een weloverwogen vakwerkplan m.b.t de gymlessen. Naast deze richtlijnen geven wij kinderen ook les over een gezonde leefstijl. Dit gebeurt door middel van een driejaren cyclus waarin de verschillende thema s naar voren komen. Naast deze drie jarencyclus wordt er ook in de methode Leefstijl aandacht aan besteedt. Op deze manier geven wij de kinderen de basis mee om later verstandige keuzes te maken met betrekking tot voeding en gezondheid. Gezonde school Sint Franciscusschool 2
Bewegingseducatie Bewegen is belangrijk in een samenleving waarbij er steeds minder wordt bewogen in het dagelijks leven. Als school hebben wij een functie om kinderen bewust te maken van het belang van bewegen. Dit doen wij door een weloverwogen aanbod in het bewegingsonderwijs. Plezier, uitdaging, kennismaken en ontwikkeling zijn kernwoorden die hier van toepassing zijn. Visie gym Onze visie op bewegingsonderwijs is dat het bewegen en spelen een fundamentele betekenis heeft in de totale ontwikkeling van het kind. Een kind moet zich lichamelijk en qua gezondheid goed kunnen ontwikkelen. Verder zijn bewegingsspelen van groot belang in de wijze waarop kinderen met elkaar, maar ook met situaties als winst en verlies omgaan. Om dit te bewerkstelligen werken wij met de methode basislessen bewegingsonderwijs. Zij gaan uit van de volgende principes - Bewegingsonderwijs gaat uit van de wensen en mogelijkheden van ieder kind op gebied van spelen en bewegen. - Bewegingsonderwijs richt zich op de school- en leefomgeving waarin het kind speelt - Een passend aanbod is een voorwaarde voor de bewegingsontwikkeling en motivatie om te spelen en te bewegen - Bewegingsonderwijs kan een belangrijke tol spelen in de ontwikkeling van een levenslange beweegmotivatie. Methode Voor zowel de midden- als bovenbouw maken wij gebruik van de methode basislessen van Stroes en van Gelder. De methode basislessen is wat ons betreft niet geheel dekkend op spel niveau. Daarom werken wij in de bovenbouw met lessenreeksen sportspelen. Zo komen de kinderen in aanraking met de regels en speelwijze van de sportspelen die in Nederland beoefend worden. Hiermee hopen wij kinderen enthousiast te maken om een sport te gaan doen. Naast de reguliere gymlessen wordt er in de bovenbouw twee keer per jaar een circuit georganiseerd waar ook nog verschillende sporten aan bod komen. Buiten de gymlessen om zijn wij 1 of 2x per jaar bezig met het thema gezondheid. Hiervoor gebruiken wij een eigen ontwikkelde lessenreeks waarbij sport, sportbeleving, blessure preventie aanbod komt. Gezonde school Sint Franciscusschool 3
Jaarrooster schoolweek LES 1 (DEEL 1) LES 2 (DEEL 2) 1 BO1 BO1 2 BO1 BO2 3 BO2 BO2 4 BO2 BO3 5 BO3 BO3 BB BASKETBAL LES 1 6 BO3 BO4 BB BASKETBAL LES 2 7 BO4 BO4 BB BASKETBAL LES 3 8 APENKOOI (bb zweedsrenspel) BB APENKOOI MB VRIJ 9 B0 4 B0 5 BB VOLLEYBAL LES 1 10 BO 5 BO 6 BB VOLLEYBAL LES 2 11 BO6 BO6 BB VOLLEYBAL LES 3 12 BO6 BO7 BB VOLLEYBAL TOERNOOI 13 Lessen drie jaren cyclus gezondheid Lessen drie jaren cyclus gezondheid 14 BO7 BO8 BB HANDBAL LES 1 15 BO8 PIETENLES BO8 BB HANDBAL LES 2 16 BO9 BO9 BB HANDBAL LES 3 17 GEEN GYM IVB KERST GGEN GYM IVB KERST 18 BO9 BO10 19 BO10 BO11 20 BO10 BO11 21 BO11 BO12 22 BO11 BO12 BB VOETBAL LES 1 23 BO12 BO13 BB VOETBAL LES 2 24 BO12 BO14 BB VOETBAL LES 3 25 VRIJE KEUZE VRIJE KEUZE 26 BO13 BO14 27 BO13 BO15 Gezonde school Sint Franciscusschool 4
28 BO14 BO15 29 Lessen drie jaren cyclus beweging Lessen drie jaren cyclus beweging 30 BO1 BO16 BB KORFBAL LES 1 31 BO2 BO17 BB KORBAL LES 2 32 BO3 BO17 BB KORFBAL LES 3 33 BO4 BO18 34 BO5 BO19 OPTIE BUITENLES 1 35 BO6 BO19 BUITENLES 2 36 BO7 BO20 BUITENLES 3 37 BO8 BO20 BUITENLES 4 38 BO9 BO21 BUITENLES 5 39 BO10 BO21 BUITENLES 6 40 VRIJE KEUZE VRIJE KEUZE Sportdag Eenmaal per jaar wordt er een sportdag voor de gehele school georganiseerd. De hoofdgedachte is sportief bezig zijn. Iedereen moet een goed gevoel hebben bij bewegen. De ene heeft dat bij meetmomenten (wedstrijdjes, afstanden, enz) terwijl een ander daar minder waarde aan hecht. Wij proberen de sportdag zo vorm te geven dat er aan elke voorkeur gehoor gegeven wordt. Sporttoernooien Wij doen jaarlijks mee aan het schoolvoetbaltoernooi en het schoolkorfbaltoernooi. Wij zien dit als sportstimulatie. Wij voeren niet een selectie beleid waarbij kinderen die minder sterk zijn in sport al bij voorbaat afvallen. De stelregels is plezier voorop. Ons selectie beleid is als volgt. Schoolvoetbal: jongens 11 tal jongens groep 8 aangevuld met groep 7, jongens 7 tal jongens groep 7 aangevuld met groep 6, meisjes 7 tal meiden groep 8 aangevuld met meiden groep 7. Korfbal: iedereen die wil kan meedoen. Op deze manier heeft ieder kind een kans om in zijn schoolloopbaan sowieso eenmaal deel te nemen aan een sporttoernooi. Thema beweging (zie drie jaren plan) Elk jaar organiseren wij een week over beweging. Centraal staat een gezonde beweegstijl. Kinderen komen er op een plezierige manier achter dat bewegen belangrijk is. Gezonde school Sint Franciscusschool 5
Structureel beweeg-en sportactiviteiten. Wij hebben een samenwerkingsverband met Buurtsportwerk Westellingwerf. Zij zijn verantwoordelijk voor de sportpromotie binnen de gemeente Westellingwerf. Dit houdt in dat zij buitenschoolse activiteiten organiseren voor de scholen in Westellingwerf. Voor onze buitenschoolse activiteiten betekent dit dat het gekoppeld wordt aan Buurtsportwerk. Er zijn meerdere mogelijkheden om hier als kind in te participeren. De activiteiten vinden altijd plaats op de meest geschikte locatie binnen Wolvega. Dit kan betekenen dat dit plaatsvindt op het verenigingsterrein dat op dat moment de sport aanbiedt. Buurtsportwerk heeft ook het contact met de verenigingen en zorgt ervoor dat dit gecoördineerd wordt. Naast dit aanbod geven wij één keer per jaar de kinderen een sportpromotie boekje mee. Kinderen kunnen op een website dan een aantal vragen beantwoorden om te kijken welke sport er goed bij hem of haar past. Zij kunnen daarna tegen een laag tarief een aantal lessen volgen bij een sportvereniging of club. Aanbod beweeg-en sportactiviteiten Het beweeg- en sportaanbod wordt gecoördineerd door een vakleerkracht. Deze vakleerkracht is verantwoordelijk voor de planning en organisatie van het beweeg- en sportaanbod. Tevens geeft hij in de bovenbouw 1x per week alle groepen les. Voor de midden- en onderbouw heeft de vakleerkracht een adviserende rol. Aantal uren In alle bouwen wordt minimaal twee keer per week 45 min gegymd. Bij de onder- en middenbouw worden deze lessen verzorgd door de leerkrachten die een bevoegdheid hebben. In de bovenbouw wordt één les gegeven door de leerkrachten en de andere les wordt gegeven door een vakleerkracht. In de onderbouw is er dagelijks een beweegmoment. Dit kan zijn op het plein of in het speellokaal. Buurtsportcoach De buurtsportcoach geeft 1 tot 2 keer per jaar een clinic van een beweegactiviteit die niet aan bod kan komen tijdens reguliere lessen. Vrije situaties De school is gelegen op een groot stuk grond dat uitdagend is ingericht. Simpelweg door bosjes rennen, uit het zicht van een volwassene een hut bouwen, een konijn knuffelen of lekker luieren in het gras: iedereen weet dat kinderen hiervan genieten. Toch brengen kinderen steeds meer uren binnen door achter computers of tv. Onderzoek toont aan dat lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van kinderen wezenlijk positief beïnvloed wordt door intensief contact met de natuur. Alle zintuigen worden geprikkeld en het kind wordt zich bewust van zijn eigen lichaam. Het spelen met takken, stenen, grond en water daagt kinderen uit om hun fantasie en creativiteit te gebruiken. Het kind krijgt buiten in de natuur inzicht in diepte, snelheid, risico s, kansen en mogelijkheden. Daarom is onze grote tuin ingericht als een spannende en gevarieerde omgeving, waar kinderen zelf leren inschatten of ze iets wel of niet kunnen en hun grenzen opzoeken. Het zijn kleine en grote leermomenten die kinderen sterker maken, zowel fysiek als psychisch. Naast het uitdagende plein werken wij met een roulatieschema waarbij kinderen gebruik kunnen maken van de diverse materialen die kinderen uitdagen om te bewegen. Dit gebeurt regelmatig in samenspraak met buurtsportwerk. Gezonde school Sint Franciscusschool 6
Buurtfunctie schoolplein Het schoolplein wordt na schooltijd gebruikt door de BSO. Zij maken tot 18.30 gebruik van het schoolplein. Daarna wordt het schoolplein afgesloten. Echter is het tijdstip er ook naar om dan geen kinderen meer toe te laten op het schoolplein. Het sportveld naast de school is wel vrij toegankelijk voor kinderen in de buurt om er te spelen. Voeding Educatie Wij zorgen voor een structureel aanbod over voeding door middel van de methode leefstijl. Hierin wordt elk jaar op groepsniveau aandacht besteedt aan gezonde voeding. Naast de lessen leefstijl zijn wij 1 of 2x per jaar bezig met het thema gezondheid. Hiervoor gebruiken wij een eigen ontwikkelde lessenreeks. (drie jaren cyclus) Signalering Twee keer in de acht jaar komen de leerlingen bij de jeugdarts en/of jeugdverpleegkundige (groep 2 en 7). Hier wordt o.a. ook op onder- of overgewicht gescreend. Hierbij krijgen ouders waar nodig advies of een doorverwijzing. Mocht de leerkracht tussentijds twijfels hebben over het gewicht van de leerling dan wordt dit eerst onder de aandacht gebracht van de ouders. Waar nodig volgt hierna een doorverwijzing naar bijv. jeugdgezondheidszorg, huisarts, diëtist of andere instanties. Beleid Om ervoor te zorgen dat er op school een gezonde voedingscultuur heerst hebben wij het volgende als schoolbeleid vast gelegd. Dit staat tevens vermeld in de schoolgids en op de website. Wij willen bewust ouders niet teveel regels meegeven. Tijdens het thema gezondheid staat voeding centraal. Tijdens dit thema besteden wij uitgebreid aandacht aan wat gezonde voeding inhoudt Hierin komt duidelijk naar voren wat gezonde keuzes zijn mb.t. een boterham (bij voorkeur volkoren of bruine boterham), drinken (suikervrij, water of melk heeft onze voorkeur) en traktaties (voorkeur voor gezonde traktaties) fruitpauze Voor de fruitpauze gelden de volgende afspraken: - Tijdens de ochtendpauze eten wij alleen groente, fruit of een boterham. Geschikt vinden wij bijvoorbeeld volkorenbrood met beleg dat niet te veel verzadigd vet of zout bevat, zoals 30+ kaas, zuivelspread en notenpasta of pindakaas zonder toegevoegd suiker en zout. - Geef niet te veel mee. - Suikervrij, water of melk heeft onze voorkeur. - Drinken in een flesje is handiger dan in een beker, want bekers lekken vaak en vallen snel om. - We voeren een milieubewust afvalbeleid. Daarom hebben we afspraken geen pakjes of blikjes mee naar school te nemen, maar afwasbare flesjes Lunch Voor de lunch gelden de volgende afspraken: - Tijdens de lunch eten wij alleen groente, fruit of een boterham. Geschikt vinden wij bijvoorbeeld volkorenbrood met beleg dat niet te veel verzadigd vet of zout bevat, zoals 30+ kaas, zuivelspread en notenpasta of pindakaas zonder toegevoegd suiker en zout. - Geef niet te veel mee. Gezonde school Sint Franciscusschool 7
- Suikervrij, water of melk heeft onze voorkeur. - Drinken in een flesje is handiger dan in een beker, want bekers lekken vaak en vallen snel om. - We voeren een milieubewust afvalbeleid. Daarom hebben we afspraken geen pakjes of blikjes mee naar school te nemen, maar afwasbare flesjes Trakteren: hoe groter, hoe beter? Uitgangspunt is dat een traktatie een extraatje is. Voorbeelden van traktaties zijn: een doosje rozijnen, krakelingen, popcorn, zoute sticks, waterijsjes, (volkoren)biscuitjes, lange vingers, soepstengels, rijstwafels, ongezoete popcorn, groentezakjes, kaas (beperkte hoeveelheid), worst (beperkte hoeveelheid), stukjes komkommer, worteltjes of cherrytomaatjes. Een paar leuke ideetjes: een trosje pitloze druiven in cellofaan met een lint, mandarijntjes versierd als muisjes, een spies met groente/fruit eventueel gecombineerd met gezonde snoepjes. Denk ook eens aan iets niet eetbaars. Stuiterballen, een pen of een ander klein cadeautje zijn ook een mogelijkheid. Op http://gezondtrakteren.nl en http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-kind-enik/naar-school/trakteren.aspx zijn leuke en gezonde traktaties te vinden. Handhaving Wij zorgen op de volgende manier voor handhaving van het voedingsbeleid. - wekelijks controle van de broodbakjes - waar nodig ouder aanspreken op het voedingsbeleid - bij regelmatig voorkomen nogmaals in gesprek desnoods met directeur erbij. - echter gaat onze voorkeur naar het bewustmaken van gezonde voeding bij de kinderen Thema gezondheid (zie drie jaren cyclus) Elk jaar organiseren wij een thema over gezondheid. Centraal staat een gezonde beweegstijl. Kinderen komen er op een plezierige manier achter dat bewegen belangrijk is. Drie jaren cyclus Preventie en bewustwording is van essentieel belang voor de hedendaagse beweegcultuur van Nederland. Kinderen willen van nature bewegen alleen zijn er in tegenstelling tot vroeger meer andere tijdverdrijven bij gekomen die minder actief zijn. Doormiddel van een drie jaren cyclus willen we kinderen bewust maken van het belang van beweging en gezonde voeding. Dit gebeurt het gehele jaar door de richtlijnen gezondheid en vakwerkplan gym. Daarnaast willen wij kinderen echter ook twee keer per jaar op een leuke manier onderdompelen in het thema voeding en beweging. Wij kiezen om te werken met een drie jaren cyclus. Elk jaar is er een thema voeding en een thema beweging. Tijdens deze thema s komen de verschillende aspecten van het gehele aspect gezondheid aan bod. Door dit uit te smeren over drie jaar kun je bij elk aspect echte diepgang bieden. Uiteindelijk hebben de kinderen hierdoor alle belangrijk aspecten twee keer gehad. 1x op middenbouw niveau en 1x op bovenbouw niveau. Gezonde school Sint Franciscusschool 8
Thema s We werken per jaar aan een of twee thema s. Deze thema worden waar mogelijk gekoppeld aan het schoolontbijt of de sportdag sportdag. Het hangt af van de jaarplanning of we thema s koppelen of ervoor kiezen met twee thema s te werken. Jaar 1 voeding les 1 t/m 6 van het leerlingenboek voeding/gezondheid (zie map personeel gezonde school) Beweging Gymles 1 en 2 (zie map personeel gezonde school) mogelijke excursies: Gastspreken Diabetes verpleegkundige Jaar 2 Een slager, restaurant, kaasfabriek, bakker. les 7 t/m 10 van het leerlingenboek voeding/gezondheid (zie map personeel gezonde school) Gymles 3 t/m 6 (zie map personeel gezonde school) gastsprekers: Excursie of gastspreker Jaar 3 Diëtist, voedingsdeskundige, afvalcoach, maatschappelijk werker m.b.t. eetstoornissen les 11 t/m 14 van het leerlingenboek voeding/gezondheid (zie map personeel gezonde school) excursies of gastspreker: Biologische boer, supermarkt, verslavingsdeskundige Sportarts, fysiotherapeut Gymles 9 t/m 11 Sportkennismaking Kinderen zoveel met zoveel mogelijk verschillende sporten kennislaten maken. Dit in samenwerking met verschillende sportinstanties is de buurt (buurtsportwerk) Gezonde school Sint Franciscusschool 9
Gezonde school Sint Franciscusschool 10