HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN 2010 339 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 1 JAARVERSLAG 1 WWW.HANZE.NL/JAARVERSLAG 27-06-2011 12:05:3
VOORWOORD Het beleid dat in het nieuwe strategisch beleidsplan Koers op Kwaliteit (2010-2015) vorm kreeg, hebben we in 2010 verder uitgewerkt rond twee strategische thema s: Energie en Healthy Ageing. Daarnaast blijven de thema s Ondernemerschap en Excellentie hogeschoolbrede speerpunten. 2 In 2010 vond een brede discussie plaats over de kernwaarden binnen de hogeschool. Uitgangspunt waren de eerder geformuleerde waarden: individuele ontplooiing, respect en actieve tolerantie, ondernemend en verantwoordelijk zijn. De kern van deze waarden is gevat in de nieuwe slagzin Share your talent. Move the world. Hiermee maken we duidelijk dat studenten en medewerkers van de hogeschool met hun talent iets willen teruggeven aan de maatschappij. Onderwijs is niet alleen gericht op het halen van een diploma, maar net als bij praktijkgericht onderzoek gaat om de impact: kennisdeling, innovatie en het verwezenlijken van ideeën die de wereld in beweging zetten. Deze maatschappelijke valorisatie is in toenemende mate de toetssteen voor onze onderzoeks- en onderwijsactiviteiten. Praktijkgericht onderzoek en onderwijs van de Hanzehogeschool Groningen zijn er op gericht een bijdrage te leveren aan de versterking van de noordelijke economie. De hogeschool voerde in 2010 onderzoek uit dat mede gefinancierd wordt met subsidies in het kader van regelingen zoals RAAK (ruim 6 miljoen euro), Kompas en Koers Noord (ruim 8,5 miljoen euro), EDGAR - Energy Gas Delta Research (ruim 1 miljoen euro). Het meeste onderzoek wordt verricht in de zes kenniscentra van de hogeschool. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 2 27-06-2011 12:05:3
Het landelijke Sirus-programma maakt met een subsidie van 2,4 miljoen euro mogelijk dat hogeschoolbreed excellentieprogramma s ontwikkeld worden in onderwijs en onderzoek. Een officieel moment was de presentatie van ons Honours College, bij de opening van het Hogeschooljaar, op 1 september 2010. Net als vier jaar geleden vond in 2010 een feestelijk Prins Claus Concert plaats, in aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Beatrix. De hogeschool kondigde bij die gelegenheid de start van de Master Muziek aan per 1 september 2011 ondanks het feit dat het ministerie van Onderwijs en Wetenschap deze master niet bekostigt. Ook in 2010 telde de Hanzehogeschool Groningen meer studenten en medewerkers dan het jaar ervoor. Groei in aantallen gaat niet automatisch samen met toename van kwaliteit in onderwijs en onderzoek. Onze ambitie richt zich op kwaliteit, zoals in ons strategisch meerjarenplan Koers op Kwaliteit verwoord. Hiervoor zetten velen binnen de hogeschool hun energie, toewijding en talenten in. Het College van Bestuur bedankt iedereen van harte voor deze inzet. Alleen gezamenlijk kunnen we waarmaken dat we als kernwaarde delen Share your talent. Move the world. 3 Groningen, juni 2011 Namens het College van Bestuur, drs. Henk J. Pijlman, voorzitter De Hanzehogeschool Groningen is partner in City of Talent 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 3 27-06-2011 12:05:3
STRATEGISCHE THEMA S 4 De Hanzehogeschool Groningen heeft in 2010 Energie en Healthy Ageing benoemd als haar belangrijkste inhoudelijke thema s. Ze sluit hiermee aan bij de strategische keuze van de regio. Op deze onderwerpen werkt de hogeschool nauw samen met bedrijven, overheden en (kennis-)instellingen in Noord- Nederland. Daarnaast richt de Hanzehogeschool Groningen zich bij onderwijs en praktijkgericht onderzoek sterk op ondernemerschap. Haar doel is kennis bij bedrijfsleven en de werkenden in het noorden van Nederland op peil te brengen en te houden. Het ontwikkelen van talent krijgt daarbij steeds meer aandacht. Energie houdt onze samenleving draaiende. De traditionele energiebronnen raken langzaam maar zeker uitgeput. We moeten dus nieuwe duurzame oplossingen zien te vinden. De Hanzehogeschool Groningen wil op deze vraag een deel van de antwoorden zoeken én natuurlijk de energieprofessionals van de toekomst opleiden. Energy Valley is de noemer waarop vele partijen in het noorden werken aan innovatie en ontwikkeling op het gebied van energie. De Hanzehogeschool Groningen kiest binnen dit zeer brede thema een focus op de consument, onder het motto People in Power. Healthy Ageing is de uitdaging voor de nabije toekomst. Hoe kunnen we langer gezond blijven? Hoe kunnen we de samenleving zo organiseren dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft? Een antwoord hierop is van groot belang in onze vergrijzende samenleving. Steeds meer mensen hebben 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 4 27-06-2011 12:05:3
zorg nodig en steeds minder mensen zijn beschikbaar om zorg te verlenen. De hogeschool kiest daarbij Healthy Lifestyle als speciaal aandachtspunt. De Hanzehogeschool Groningen is partner in het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland (HANNN). Zij levert de programmaleiders voor de thema s Healthy Lifestyle en Food & Nutrition. Talent moet je ontwikkelen. De Hanzehogeschool Groningen neemt sinds 2009 als eerste Nederlandse hogeschool deel aan het landelijke, op excellentie gerichte Siriusprogramma. Doelstelling van dit programma is dat in 2012 5 tot 10 procent van de studenten deelneemt aan selectieve programma s voor excellente studenten. De Hanzehogeschool Groningen kiest voor deze focus op talent omdat die tegelijkertijd een ambitieuzere studiecultuur in den brede bevordert. Hiervan profiteert uiteindelijk iedere student. 5 Ondernemerschap brengt nieuwe kennis tot economische en maatschappelijke waarde (valorisatie). De Hanzehogeschool Groningen beschouwt het als een belangrijke taak om zowel de ondernemende houding van studenten als de route naar zelfstandig ondernemerschap te ontwikkelen en te ondersteunen. Leven Lang Leren (LLL) heeft als doelstelling dat werkenden (en dus hun werkgevers) continu beschikken over de competenties die zij nodig hebben om goed te kunnen functioneren. De basis voor Leven Lang Leren is flexibilisering van het onderwijs, zodat volwassen cursisten losse modules kunnen volgen. Partnerschap en co-makerschap zijn belangrijke uitgangspunten. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 5 27-06-2011 12:05:3
ENIGE BIJZONDERE RESULTATEN Elsevier, de beste studies oktober 2010: eerste plaats: Accountancy, Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek en Fiscale Economie; gedeelde eerste plaats: Informatiedienstverlening en Management, Sociaal Juridische Dienstverlening en Informatica; vierde op de ranglijst van alle hogescholen: Hanzehogeschool Groningen als geheel. 6 Keuzegids HBO-voltijd november 2010 één van de 22 excellente opleidingen in het hbo: Advanced Sensor Applications; eerste plaats: Advanced Sensor Technology, Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken, Muziek, Sociaal Juridische Dienstverlening; gedeelde eerste plaats: Logopedie, Fiscale Economie en Voeding & Diëtetiek; vierde op de ranglijst van 12 grote hogescholen: Hanzehogeschool Groningen als geheel. Keuzegids HBO-deeltijd, maart 2011 eerste plaats: Accountancy, Personeel & Arbeid, Management in de Zorg, HBO-Rechten, Sociaal Juridische Dienstverlening; gedeelde eerste plaats in de ranglijst van twaalf grote en middelgrote hogescholen: Hanzehogeschool Groningen als geheel. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 6 27-06-2011 12:05:3
NVAO De opleiding Muziek kreeg een bijzonder kenmerk 'Internationaal beleid'. De opleiding Management Economie en Recht (MER) kreeg een bijzonder kenmerk Duurzaam hoger onderwijs en twee AISHE- sterren van de Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO). Docenten en studenten van verschillende schools wonnen bijzondere prijzen, zoals bijvoorbeeld: GasTerra Transitie Jaarprijs 2010; NEVI Purchase Promise Award 2010; Han Nakkenprijs 2010; Shure Montreux Jazz Voice Competition 2010; Noordelijke Ontwerpprijs 2010; Energy Battle; Nederlands Festival voor Vocale Ensembles. 7 v.l.n.r.: Rainier Wiering, Miriam van Ittesum, Gerie Schonewille, Sanem Kalfa, Claire Willekens, Jorrit Bijkerk, Emely Dollison, Franz Gellert, Aly Waninge, Wim van der Mark, Margje Rupert 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 7 27-06-2011 12:05:3
Muziek brengt de persoon weer tevoorschijn In Engeland gebeurt het al: klassiek geschoolde musici spelen voor demente ouderen. Dan breekt soms opeens de zon weer door. Mensen reageren, willen meedoen, gaan dirigeren. Of ze genieten stil maar merkbaar van de muziek en ook dat is bijzonder en waardevol. Muziek spreekt mensen zó direct aan, dat ze in staat is om bij dementerenden de persoon weer naar buiten te brengen. Verzorgenden staan er soms versteld van. 8 Het lectoraat Lifelong Learning in Music & the Arts doet onderzoek naar dit prachtige Engelse voorbeeld. Het doel is om dit ook in Nederland te gaan doen, maar eerst moet er heel veel worden uitgezocht. Alleen zo kunnen we immers voldoende leren over de voorwaarden waaronder dit succesvol in de praktijk gebracht kan worden. Over welke competenties moeten de musici en verzorgenden beschikken? Voor welke dementerenden is dit geschikt? Hoe organiseer je het? Hoe boor je budgetten aan? Tegelijkertijd lopen er in Noord-Nederland al wel twee bescheiden projecten in de praktijk: muziekworkshops voor ouderen en muzieklessen voor ouderen. De workshops draaien om het samen muziek maken, samen iets tot stand brengen en uitvoeren. Dat gebeurt veel met kinderen en jongeren, maar weinig met ouderen. Alle reden om eens uit te proberen hoe dat met die nieuwe doelgroep uitwerkt en wat het oplevert. Het project wordt uitgevoerd in verschillende verzorgingshuizen, centra voor dagopvang en buurthuizen. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 8 27-06-2011 12:05:3
Het vermoeden bestond bovendien dat de groeiende groep gezonde gepensioneerde ouderen ook vaker gaat musiceren. Tóch nog dat instrument (beter) leren bespelen. Eindelijk die pianosonates onder de knie krijgen. Ook hier geldt weer: er is veel bekend over het lesgeven aan kinderen, maar bijna niets over lesgeven aan ouderen. Welk repertoire is geschikt? Hoe ga je om met de beperkingen die een hogere leeftijd met zich meebrengt, slechtere oog-handcoördinatie bijvoorbeeld? En aan de andere kant: hoe maak je goed gebruik van de bijzondere motivatie en ervaring van deze leerlingencategorie? Dat wordt nu onderzocht om met de verworven kennis daarna muziekdocenten hierbij te kunnen ondersteunen. Hogeschooldocent Evert Bisschop Boele: Een musicus staat in dienst van wat de muziek voor mensen kan doen. De vergrijzing is een ontwikkeling met grote gevolgen voor de samenleving en musici hebben daarin iets te bieden. Ze kunnen een maatschappelijke rol vervullen in het kader van Healthy Ageing. Dat heeft meerwaarde voor de samenleving en meerwaarde voor de musici zelf. 9 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 9 27-06-2011 12:05:3
Hoe duurzaam is groen gas? Groen gas is populair. Veel agrarische bedrijven willen wel een vergister van biomassa installeren. Daarmee produceren ze immers gas uit goedkope grondstoffen of uit afval. Uit mest of GFT of maïs. Gratis energie en een duurzaam imago op de koop toe! Maar zo simpel ligt dat niet, want het maken van groen gas kóst ook energie en geld. 10 Hoe duurzaam is dat groene gas eigenlijk? Hoeveel energie wordt ermee bespaard, hoeveel CO2 wordt er minder uitgestoten? Daar weten we nog betrekkelijk weinig van. Bedrijven zitten te springen om die kennis, want zij willen graag weten hoe ze maximaal rendement uit hun vergister kunnen halen. Ook de overheid is geïnteresseerd, want zij kan met die informatie beter afwegen of en hoe ze groen gas wil subsidiëren. Docent Jan Bekkering werkt bij het Energie Kenniscentrum aan de antwoorden. Hij is werktuigbouwkundige en promoveert op onderzoek naar groen gas. Bekkering is bezig de hele productieketen in een model te stoppen. De biomassa, het transport, de vergisting, het opwerken, tot en met het inbrengen in het aardgasnet. Loop je dat allemaal systematisch na, dan heb je zicht op hoe je de productie van groen gas moet aanpakken om te zorgen dat die zowel duurzaam als rendabel is. Bekkering geeft een voorbeeld. Transport is een factor die door bedrijven vaak niet in het plaatje opgenomen wordt. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 10 27-06-2011 12:05:4
Toch maakt dat veel uit. Stel dat een deel van de biomassa moet worden aangevoerd met vrachtwagens. Dat kost niet alleen geld, het kost ook fossiele brandstof en gaat dus ten koste van de duurzaamheid én je kunt te maken krijgen met protest van omwonenden. Vervolgvragen die Bekkering wil beantwoorden zijn bijvoorbeeld hoe om te gaan met seizoensinvloeden ( s zomers is de vraag naar gas veel geringer) en de vraag naar het nut van een regionale aanpak. Denk aan een opwerkstation waar het groene gas van alle vergisters in de omgeving wordt opgewaardeerd naar aardgaskwaliteit. Dat zou geen gekke ontwikkeling zijn in Noord-Nederland, dat zich immers als Energy Valley profileert. 11 Promovendus Jan Bekkering vindt dat zijn onderzoekswerk niet alleen relevante kennis oplevert, maar ook zijn onderwijs ten goede komt. Door dit onderzoek en de contacten met bedrijven geef ik in mijn colleges meer dan boekjeswijsheid. Ik denk met studenten na over wat duurzaamheid eigenlijk is. De ketenbenadering is daarbij heel belangrijk: bij elke stap maak je afwegingen. Duurzaamheid is geen absoluut begrip. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 11 27-06-2011 12:05:4
Healthy Ageing in de praktijk De samenleving vergrijst. Er komen meer ouderen en zij hebben vaker één of meerdere chronische aandoeningen. Hoe kan een fysiotherapeut of oefentherapeut deze groeiende patiëntencategorie helpen prettig ouder te worden? Dat is de rode draad in de deeltijd-master Fysiotherapie/Oefentherapie voor Mensen met Chronische Ziekten. Healthy Ageing in de praktijk. 12 Traditioneel richt een fysiotherapeut zich op de knie, de enkel, de heup enzovoort. Chronisch zieken zijn hiermee niet geholpen. Bovendien: hoe ouder iemand wordt, des te groter de kans dat hij of zij meerdere aandoeningen tegelijk heeft. Dat vraagt van een fysiotherapeut/ oefentherapeut meer en andere kennis. Daar richt deze nieuwe masteropleiding zich op, die overigens in samenwerking met de Hogeschool Leiden is opgezet. Inhoudelijk dragen onder meer de beide lectoren bij, die zich binnen het lectoraat Transparante Zorgverlening van de Hanzehogeschool Groningen bezighouden met Healthy Ageing, bewegen en gezondheid. Aan de ziekte zelf kunnen we niet zoveel doen, zegt programmamanager Hans van de Leur. De vraag wordt dan: hoe ga je ermee om? Bewegen en een gezonde leefstijl zijn cruciaal om zo gezond en prettig mogelijk ouder te worden. Voor veel mensen is dat echter niet vanzelfsprekend, zeker niet als 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 12 27-06-2011 12:05:4
ze een chronische aandoening hebben die hen lichamelijk belemmert. De masteropleiding mikt erop patiënten te helpen hun leefstijl te veranderen op een manier die bij hen (en bij hun complexe problematiek) past. Waar zitten de kansen om deze persoon aan het bewegen te krijgen en vooral te houden? Dat is de vraag die de studenten van deze innovatieve master leren beantwoorden. Fysiotherapeut Marieke van der Wolde is enthousiast over de master. Zij krijgt veel patiënten met complexe problemen in haar praktijk. Als mensen meerdere aandoeningen hebben, wordt het ingewikkeld om volgens de richtlijnen te werken. Laatst had ik bijvoorbeeld een mevrouw met artrose aan haar heup én hartfalen. Die wil je graag mobiliseren, maar dat wordt belemmerd door het hartfalen. COPDpatiënten zie ik ook regelmatig. Daar is een duidelijke richtlijn voor, maar er is bijna geen COPD-patiënt die er niet iets naast heeft. Dan is de vraag: hoe behandel je zulke moeilijke voor mij juist interessante patiënten? Ik haal heel veel uit de casuïstiek die we in de master bespreken. Je leert hoe je in een praktijkgeval wetenschappelijk gefundeerd kiest voor een bepaalde aanpak. Deze master is iets waarmee vanaf de allereerste dag de kwaliteit van mijn werk is verbeterd en het geeft me meer plezier in het werk. 13 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 13 27-06-2011 12:05:4
Energiebewust restaureren Een vochtige, tochtige kerk. Een voormalige fabriek met torenhoge ruimtes. Een eeuwenoud woonhuis met marmeren vloeren. Prachtig maar niet warm te krijgen! Vaak zijn historische panden echte energieslurpers. Hoe doe je daar iets aan zonder de monumentale waarde aan te tasten? Dat is een breinbreker voor projectontwikkelaars, architecten, aannemers en installateurs. Studenten en docenten van de Hanzehogeschool Groningen werken samen met het bedrijfsleven aan slimme oplossingen. 14 Het vliegwiel van kennis over energiezuinige monumentenzorg wordt aangeslingerd in het RAAK-project Energieke Restauratie. Studenten en docenten werken daarin samen met tientallen MKB-bedrijven aan het vergroten en uitwisselen van kennis over dit onderwerp. Het project is een gezamenlijk initiatief van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, een in restauratie gespecialiseerd architectenbureau, MKBinnovatienetwerk Syntens, het lectoraat Monumenten in de praktijk van de Hogeschool Utrecht en het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen. Monumenten zijn per definitie uniek. Radiatoren ophangen, vloeren openbreken, deuren en kozijnen vernieuwen, muren isoleren het zijn allemaal ingrepen die de cultuurhistorische en architectonische waarde van het monument aantasten. Vaak verboden, altijd jammer. Maar hoe zorg je dán dat je monument ook in 2011 een comfortabel, energiezuinig 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 14 27-06-2011 12:05:4
pand is voor de bestemming die jij het wilt geven? Ziehier het probleem waar eigenaren, bij de restauratie betrokken bedrijven én de overheid als hoeder van ons cultuurhistorisch erfgoed vaak tegenaan lopen. In het project Energieke Restauratie zetten de onderzoekers allereerst op een rijtje welke bruikbare kennis er al is: geslaagde voorbeelden van energiezuinig restaureren, interessante oplossingen. Verder maken ze een overzicht van karakteristieken van monumenten dat helpt om in een specifiek geval te bepalen wat je wél en juist niet moet doen. Ook kijken de onderzoekers naar de financiële kant. Kan een energiezuinig plan de aanpak van een monument interessanter maken voor een projectontwikkelaar? En er wordt een aantal innovatieve restauratieconcepten voor monumenten ontwikkeld, zoals het doos-in-doos-concept. Stel het je voor: in de immense fabriekshal komt een glazen binnenruimte die energiezuinig kan worden verwarmd en waar je kantoren, een museum of een restaurant kunt onderbrengen. Zo n plan hebben studenten van de Hanzehogeschool Groningen al ontwikkeld voor een fabriek in Winschoten. Mooi en haalbaar. 15 Projectleider Bate Boschma: Praktijkvragen van bedrijven staan in ons project voorop. Energiezuinig restaureren is een balans zoeken tussen strijdige doelstellingen en ondertussen werk je aan innovaties. Dat is weerbarstig, het gaat met kleine stapjes. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 15 27-06-2011 12:05:4
Ondernemer in de dop Stel, je zoekt een betrouwbare garage. Wat doe je dan? Je vraagt rond, onder collega s, buren, vrienden en familie. Of je steekt je voelsprieten uit op internet natuurlijk! Martine Blok, eindejaarsstudente aan de Hanzehogeschool Groningen en oprichter van het bedrijf Social Media Hulp, helpt MKB-bedrijven mond-tot-mond-reclame te organiseren via de nieuwe media. 16 LinkedIn, Facebook, Twitter en andere social media kennen voor Martine geen geheimen. Ze ziet de mogelijkheden ervan, al krijgt ze daar in haar colleges marketing nog niks over te horen. Ze is nu eenmaal van de generatie die opgroeit met de nieuwe media. Online werken aan je reputatie is simpelweg een marketingtool. Je merkt dat het voor MKB-bedrijven ingewikkeld is om dat voor elkaar te krijgen. Ik vind het heel mooi om de aanwezigheid op internet te organiseren voor een bedrijf. De studente Small Business en Retail Management van het Instituut voor Marketing Management is een ondernemer in hart en nieren. Ze studeert af op het businessplan voor haar eigen bedrijf, maar ze heeft nu al meer klandizie dan ze in haar eentje aankan. In Cube050, de incubator van de Hanzehogeschool Groningen en de RUG, werkt ze daarom met een paar studiegenoten aan een ambitieuzere opzet: een groter bedrijf met meer medewerkers. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 16 27-06-2011 12:05:4
Social media zijn voor alle bedrijven van belang, of het nu een restaurant is, een installateur of een microbiologisch bedrijf. Je werkt via internet aan de gunfactor. Mensen horen van je en over je, en als ze op een goed moment iets nodig hebben, denken ze aan jou. Martine s aanbod bestaat uit vier stappen: eerst een analyse van het bedrijf, de doelgroepen en de strategie. Dan maakt ze de nodige profielen voor het bedrijf aan. Vervolgens brengt ze de boel aan de draai: relaties linken, vrienden maken, meepraten in fora enzovoorts. De laatste fase is het zorgen voor continuïteit. De klant kan per fase beslissen: Martine inhuren of zelf doen. Martine Blok is al vanaf haar eerste jaar op de hogeschool bezig met ondernemerschap. Ze was bijvoorbeeld initiatiefnemer van BusinessMatch Groningen, een stichting door en voor studenten die onder meer een student-ondernemerswedstrijd organiseert. 17 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 17 27-06-2011 12:05:4
Arbeidskwesties op het platteland Boerenbedrijven staan onder druk. De agrarisch ondernemer moet zich aanpassen om te overleven. Via schaalvergroting, of door een zorgboerderij, een camping of een manege te beginnen. Steekt je schoonvader een handje toe? Neem je personeel aan en word je dus werkgever? Krijg je hulp van vrijwilligers? Dan kan het ingewikkeld worden. De Hanzehogeschool Groningen ondersteunt boeren bij de kennisuitwisseling over dit soort arbeidskwesties. 18 Boeren zijn goed georganiseerd. De belangrijkste bedrijfstakken beschikken over uitgebreide websites waar hun leden de wereld aan vakkennis uitwisselen. Op varkensnet.nl, pootaardappelacademie.nl en melkveeacademie.nl gaat het over de bestrijding van aaltjes, duurzame varkensstallen, diermanagament, beweiding en vele andere onderwerpen maar niet zo veel over werkgeverschap en alles wat daarbij komt kijken. LTO Noord, de netwerkorganisatie voor land- en tuinbouw, vroeg het Kenniscentrum Arbeid om dat onderwerp met hen samen te ontwikkelen. Projectleider Anneloes Scholing: Boerenbedrijven zijn overwegend familiebedrijven. Alles gebeurt aan de keukentafel. Dat gaat natuurlijk prima, maar als het bedrijf groter wordt of je er een andere tak van sport bij gaat doen, wordt het lastig. Dan kom je voor vragen te staan die je niet zomaar oplost. Een voorbeeld. Je opent een boerderijwinkeltje en krijgt hulp van vrijwilligers. Hoeveel 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 18 27-06-2011 12:05:4
uur mag een vrijwilliger voor je werken voordat dat de belastingdienst komt informeren hoe het eigenlijk zit met die arbeidsrelatie? Nog één: je vader trekt zich officieel terug uit het bedrijf maar helpt nog wel bijna dagelijks mee. Hoe bereken je de arbeidskosten van die hulp? Het Kenniscentrum Arbeid brengt nu met vertegenwoordigers van het werkveld relevante kennis, informatie en ervaring bijeen. Het geheel wordt ontsloten via een digitale routeplanner. Een boer met een specifieke vraag wordt door dit navigatiesysteem stapsgewijs begeleid naar de informatie die hij nodig heeft. Ook kan er, in de boekenkast, gezocht worden op thema. En natuurlijk worden voortdurend nieuwe ervaringen en actuele informatie ingevoerd. Zo versterkt dit project het kennisnetwerk van agrarisch ondernemers en draagt het bij aan de economische vitaliteit van het platteland. 19 De vruchtbare samenwerking tussen het Kenniscentrum Arbeid van de Hanzehogeschool Groningen en LTO Noord bestaat al jaren. Het project Capaciteitsmanagement in het agrarisch MKB-bedrijf werd voorafgegaan door een eerder project, net als het huidige gefinancierd met SIA-RAAK-subsidie. Dat draaide om het inhuren van buitenlandse arbeidskrachten. Het Kenniscentum Arbeid maakte daarvoor in samenwerking met LTO-Noord de site www.arbeidsmigratie.eu en houdt die up-to-date. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 19 27-06-2011 12:05:4
Kerngegevens schools 2010 schools deans st 20 Academie voor Architectuur, Bouwkunde en drs. E.M.T. Ardon-Visser 83 Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst en D.F.L. van der Meulen 10 Vormgeving MINERVA Academie voor Gezondheidsstudies G. Steendam 2. Academie voor Sociale Studies drs. M.A.M. Garnier 2. (per 1-7-2011) Academie voor Verpleegkunde drs. B. Hobert (per 1-7-2011) 1. Hanze Institute of Technology ir. H.J.C. Zwetsloot 50 Instituut voor Bedrijfskunde drs. R.J. van Linschoten 2. Instituut voor Communicatie & Media mr. T. Faber-Remmelts 1. (per 1-5-2011) Instituut voor Engineering ir. G. Kuiken 1. Instituut voor Facility Management mr. drs. R.M.D. van der Weerd 86 Instituut voor Financieel Economisch drs. B.E. Kouwenhoven 1. Management Instituut voor Informatie- en Communicatie ir. H.J.C. Zwetsloot 70 Technologie Instituut voor Life Science & Technology dr. ir. J. Aué 51 Instituut voor Marketing Management drs. P.N. Ganzeboom 1. Instituut voor Rechtenstudies mr. T. Faber-Remmelts 1. (tot 1-5-2011) Instituut voor Sportstudies drs. J.R. Janssens 1. International Business School drs. B.A. ten Kate 1. Pedagogische Academie drs. P. de Vries 92 School of Performing Arts C.W.A. Fictoor 43 Totaal 25 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 20 27-06-2011 12:05:4
studenten afgestudeerden instromers buitenlandse 834 122 246 39 studenten 1009 163 203 71 2.898 496 687 160 2.263 339 537 17 1) 1.417 367 455 65 50 0 27 15 2.411 446 548 8 1.997 309 433 233 21 1.558 220 409 32 eerd 868 227 160 33 1.396 186 333 1 706 124 179 6 516 73 147 9 1.720 263 358 26 1.557 217 430 1 1.482 258 374 11 1.115 122 378 960 929 175 226 2 437 61 99 96 25.163 4.168 6.229 1.785 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 21 27-06-2011 12:05:4
Kerngegevens Hanzehogeschool Groningen 22 2010 2009 2008 Studenten inschrijvingen 25.163 24.315 23.275 instroom 6.229 5.990 5.987 afgestudeerden 4.168 3.787 3.669 buitenlandse studenten 1.785 1.655 1.493 uitwisseling naar Nederland 467 376 305 uitwisseling naar buitenland 479 381 281 deeltijd en duale trajecten 2.897 2.931 2.710 contractonderwijs 1.395 1.557 1.500 Medewerkers in aantal 2.719 2.708 2.722 in fte 1.917 1.912 1.864 Financiële resultaten alle bedragen * 1.000 baten 207.160 191.288 184.023 lasten 196.103 188.809 186.842 resultaat 9.864 2.479-2.819 Strategische doelen en resultaten 2010 Realisatie Doel 2010 2010 Percentage excellente studenten 1,50% 2,90% Instroom masters 159 180 Deeltijd en duale trajecten 2897 3000 Aantal Post-HBO cursisten 1395 1500 Percentage docenten met een mastergraad 64% 60% Percentage docenten met een PhD 6% 5% 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 22 27-06-2011 12:05:4
Samenstelling bestuurlijke organisatie Raad van Toezicht drs. G.J. Lankhorst (voorzitter) A.M.C. Kuks drs. B. Middel drs. H. van den Burg U. Kleinhuis RA (tot 1-1-2011) prof. R. van Schilfgaarde (tot 1-1-2011) G. Klaassen-Prinsen (tot 1-3-2011) drs. A. A. Rietveld (per 01-02-2011) R. Bakker (per 01-02-2011) College van Bestuur drs. H.J. (Henk) Pijlman, voorzitter drs. M.C.J. (Marian) van Os, vice-voorzitter dr. J.H. (Han) de Ruiter MBA, lid Stafbureaus en Facilitair Bedrijf Directeuren Facilitair Bedrijf drs. M.J. (Mirjam) Oving (per 1-1-11) Stafbureau Financieel Economische Zaken drs. K. (Klaas) van der Wal (tot 1-3-11) Stafbureau Marketing & Communicatie drs. A. (Arwin) Nimis Stafbureau Onderwijs & Onderzoek drs. L.J.M. (Rob) Verhofstad (per 14-1-11) Stafbureau Personeel & Organisatie drs. B.E. (Babet) Hendriks HanzeConnect J. (Janny) Bijma 23 Behalve de lectoren die verbonden zijn aan kenniscentra zijn er nog drie lectoraten: Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving drs. Marca Wolfensberger / m.v.c.wolfensberger@pl.hanze.nl Computer Science & Technology dr. Hans Appel / j.p.l.h.a.appel@pl.hanze.nl Openbare Geestelijke Gezondheidszorg dr. Gert Schout / g.h.schout@pl.hanze.nl. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 23 27-06-2011 12:05:4
Energie Kenniscentrum (050) 595 46 00 Lectoren 4 Promovendi 8 Publicaties 4 Participerende studenten 46 24 Lectoraten - Netintegratie - dr. Wim van Gemert / w.j.t.van.gemert@pl.hanze.nl - Energietoepassingen interim: dr. Wim van Gemert - Duurzame energie - dr. ir. Jan Peter Nap / j.p.nap@pl.hanze.nl - Energie & Management - dr. Koos Lok EUR ING, MBA Schools - Instituut voor Engineering - Instituut voor Life Science & Technology - Academie voor Architectuur, Bouwkunde en Civiele Techniek - Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie - Instituut voor Facility Management Belangrijkste partners - Energy Valley - TNO - Rijksuniversiteit Groningen - Gemeente Groningen - Provincie Groningen - KEMA - GasTerra - ECN - Noorderpoort - NHL Hogeschool - ICOPal - ENKI-Energy - Bekaert - KIWA Projecten en subsidies - Flexines - Flexigas - EDGaR Carbon Capture and Storage - EDGaR Flexigrid - BioComp - CCC Mais Producten en diensten - Twee business cases: 1. WEB: Wijkmonitoring, communicatieplannen, workshop nieuwe energietechnieken; 2. STER: Workshop infraroodopnames, onderzoek energiezuiniger maken monumenten, workshop preventief onderhoud. - Groene scooters: eerste groene oplaadstation op de ZernikeCampus, marktonderzoek kansen voor de levering van scooters. - Markonderzoek elektrische fietsen voor de gemeente Groningen - Diverse lezingen energie transitie - Solar boat: kennisoverdracht aan Preadinius Gymnasium (Technasium), ontwikkeling hydrofoils in samenwerking met Rijksuniversiteit Groningen. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 24 27-06-2011 12:05:4
Kenniscentrum Arbeid (050) 595 72 56 Lectoren 5 Promovendi 6 Publicaties 5 Participerende studenten 47 Lectoraten - Flexicurity - dr. Harm van Lieshout / h.a.m.van.lieshout@pl.hanze.nl - Arbeidsparticipatie - dr. Louis Polstra / l.polstra@pl.hanze.nl - Arbeidsorganisatie en productiviteit - dr. Jac. Christis / j.h.p.christis@pl.hanze.nl - Duurzaam HRM - dr. Ben Emans / b.j.m.emans@pl.hanze.nl - Juridische aspecten van de arbeidsmarkt - vacature Schools - Instituut voor Rechtenstudies - Instituut voor Bedrijfskunde - Academie voor Sociale Studies - Onderzoekers en studenten van andere schools en organisatieonderdelen Belangrijkste partners - Gemeente Groningen, Assen, Leeuwarden, Emmen en andere gemeenten - Provincie Groningen - NCSI - Rijksuniversiteit Groningen - Vereniging Internationale Arbeidsbemiddelaars - Vakbonden - MKB-Noord, VNO-NCW-Noord, ActiZ, SNCU - Noorderlink - LTO Noord - Stichting Bedrijven Eemsmond en Seaport Experience Center Projecten en subsidies - Laveren tussen belangen (RAAK - september 2009 -september 2011) - Capaciteitsmanagement in de Agrarische Sector (RAAK - maart 2010-maart 2012) - Leven lang leren (stimuleringsregeling HBO) - Skills audit omgaan met agressie (Ministerie van Binnenlandse Zaken, 2010-2011) - Herkenbaarheid en vindbaarheid (SURF; juli 2010-december 2010) - Zorgarbeidsinnovatie (toegekend in december 2010; maart 2011-maart 2013) Producten en diensten - Het Kenniscentrum Arbeid onderhoudt 3 websites / communities, waaronder www.arbeidsmigratie.eu - Er zijn in 2010 twee betaalde onderzoeken en een leergang uitgevoerd voor externe opdrachtgevers. - De lectoren hebben 7 publicaties en 30 presentaties/lezingen verzorgd. 25 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 25 27-06-2011 12:05:4
26 Kenniscentrum CaRES (Care Rehabilitatie Educatie & Sport) (050) 595 35 39 Lectoren 8 Promovendi 24 Publicaties 60 Participerende studenten 332 Lectoraten - Integraal Jeugdbeleid de vensterschool als portaal - dr. Jeannette Doornenbal / j.m.doornenbal@pl.hanze.nl - Leren en gedrag - dr. Jan Bijstra / j.o.bijstra@pl.hanze.nl - Sportwetenschap - dr. Koen Lemmink / k.a.m.p.lemmink@pl.hanze.nl - Transparante Zorgverlening - dr. Cees van der Schans / c.p.van.der.schans@pl.hanze.nl - Paramedische Ouderenzorg - dr. Mathieu de Greef / m.h.g.de.greef@pl.hanze.nl - Rehabilitatie - dr. Lies Korevaar / e.l.korevaar@pl.hanze.nl - Herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid - drs. Wilma Boevink / w.a.boevink@pl.hanze.nl - Verpleegkundige Innovatie & Positionering - dr. Petrie Roodbol / p.f.roodbol@pl.hanze.nl Schools - Academie voor Gezondheidsstudies - Academie voor Sociale Studies - Academie voor Verpleegkunde - Instituut voor Sportstudies - Pedagogische Academie Belangrijkste partners - Gemeenten - Provincies - Rijksuniversiteit Groningen - Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) Projecten en subsidies 74 lopende projecten; subsidies vanuit onder meer RAAK-Publiek, RAAK- MKB, RAAK-PRO, WMO-werkplaats, financiering door praktijkinstellingen, ZONMw, OCW/VWS/NOC*NSF, RUG/UMCG, IAG, Gemeente Groningen. Producten en diensten - Methodiekhandleidingen - Onderzoeken voor derden - Academische Werkplaatsen/kenniswerkplaatsen in samenwerking met kennisinstellingen en praktijkinstellingen. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 26 27-06-2011 12:05:4
Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte (050) 595 45 24 Lectoren 6 Promovendi 4 Publicaties 13 Participerende studenten 140 Lectoraten - Mariene Wetlands Studies - drs. Hans Revier / j.m.revier@pl.hanze.nl - Ruimtelijke Transformaties - ir. Andries van den Berg / j.a.van.den.berg@pl.hanze.nl; dr. Jos Bosman / a.h.j.bosman@pl.hanze.nl; dr. Ton van der Maarel / a.j.g.van.der.maarel@pl.hanze.nl - Vastgoed - ir. Frank van Genne MRICS / f.van.genne@pl.hanze.nl Schools - Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek - Instituut voor Bedrijfskunde - Instituut voor Engineering - Instituut voor Facility Management Belangrijkste partners - Overheid en semi-overheid: provincies, gemeenten, corporaties, waterschappen, brancheverenigingen - Marktpartijen: architecten, bouwbedrijven, ingenieursbureaus, vastgoed en projectontwikkelaars, adviesbureaus - Belangenorganisaties Projecten en subsidies Onderzoekslijn Leefomgeving - promotieonderzoek Woongemeenschappen en technologie - meerjarig programma dorpsonderzoeken - RAAK-projecten Maatschappelijk Vastgoed en Succes van de gebiedsontwikkelaar - Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland en kennisagenda Veenkoloniën; Onderzoekslijn Duurzaam Bouwen - promotieonderzoek Integraal duurzaam bouwen aan gezonde scholen voor het primair onderwijs - Waddendobber, Duurzame dorpen, Vestigingsmotieven duurzame wijken - RAAK-project Energieke Restauratie Onderzoekslijn Klimaatbewuste kustverdediging - Promotie-onderzoek - RAAK-Internationaal project Climate (Ex)Change Onderzoekslijn Werklandschappen - promotieonderzoek Aanbesteden, tijd aan besteden - Workspace design, Koningsas, Seaports experience Center Producten en diensten Rapporten voor externe opdrachtgevers in kader van bovenstaande onderzoeken, b.v. - Adviezen over verschillende dorpen gemeente de Marne - Verdere uitwerking waterkeringen Delfzijl - Adviezen energiebewuste restauratie monumentale gebouwen. - Advies over duurzaamheidscentrum Afsluitdijk - Uitwerkingen zorgboerderijen 27 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 27 27-06-2011 12:05:4
Kenniscentrum Kunst & Samenleving (050) 595 12 59 Lectoren 3 Promovendi 7 Publicaties 8 Participerende studenten 40 28 Lectoraten - Lifelong Learning in Music & the Arts - dr. Rineke Smilde / c.a.smilde@pl.hanze.nl - Popcultuur, duurzaamheid en innovatie - dr. Anne Nigten / a.m.m.nigten@pl.hanze.nl - Beeld in context - vacature Schools - School of Performing Arts (Prins Claus Conservatorium en Dansacademie Noord Nederland) - Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur MINERVA Belangrijkste partners - Koninklijk Conservatorium, Den Haag - Muziekscholen Noord-Nederland - Noord Nederlands Orkest, Groningen - Yo! Opera, Festival en Werkplaats, Utrecht - Concertgebouw Amsterdam, afdeling Educatie - Rotterdams Philharmonisch Orkest, afdeling Educatie - Universiteit Leiden, Academie der Kunsten - Guildhall School of Music & Drama, London - Royal College of Music, London - Wigmore Hall, London - Association of European Conservatoires AEC, Utrecht - Network for Music & Lifelong Learning in Music Learning, USA - Network for Music Career Development Officers, USA - Georg-August-Universität, Göttingen Projecten en subsidies - Ouderen en Muziek, subsidie RAAK MKB. - Joint Master of Music, Europese subsidie. - Onderzoekslijn Healthy Ageing, subsidie van de Hanzehogeschool Groningen. Producten en diensten - Mentoringprogramma masteropleidingen - Een methode voor omgaan met podiumangst, implementeerbaar in studieloopbaanbegeleiding - Een Joint Master-programma. - Een online tool voor de vormgeving van de beroepspraktijk en de muziekles aan ouderen. 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 28 27-06-2011 12:05:4
Kenniscentrum Ondernemerschap (050) 595 20 70 Lectoren 8 Promovendi 16 Publicaties 32 Participerende studenten 570 Lectoraten - Kennisintensief Ondernemerschap - drs. Frans Donders / f.m.a.a.donders@pl.hanze.nl - New Business & ICT - dr. Hugo Velthuijsen / h.velthuijsen@pl.hanze.nl - International Business - dr. Frank de Graaf / f.j.de.graaf@pl.hanze.nl - Financieel Economisch Management voor het Middenbedrijf - drs. Hidde van der Wal / h.van.der.wal@pl.hanze.nl - International Business Corporate Communication, vacature - Regisseren van Ondernemende Netwerken - Frank Willems / f.c.b.m.willems@pl.hanze.nl - Inkoopmanagement - Gert Walhof MBA / g.h.walhof@pl.hanze.nl - New Business Development - dr. Monique Schoondorp / m.a.schoondorp@pl.hanze.nl Schools - Instituut voor Marketing Management - Instituut voor Informatie en Communicatietechnologie - International Business School - Instituut voor Communicatie & Media - Instituut voor Financieel Economisch Management - Instituut voor Facility Management Belangrijkste partners - MKB Noord, VNO Noord, NOM - Kamer van Koophandel - Aarhus Business School in Denemarken - Syntens - Noorderpoort Ondernemersacademie - TNO - Rijksuniversiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen - Gemeente Groningen, Provincie Groningen, SNN Projecten en subsidies - Innovatie Toeristische Sector Noord Nederland (RAAK) - The World is Flat; Innovatie Exportclubs (beide RAAK) - Kennisintensief ondernemen in netwerken (UHG) - Intelligente Monitoring Licht Verstandelijk Gehandicapten (IAG) - E-Clic: Innovation Broadband Media Services (Interreg) - Jong Leren Ondernemen; Samen Ondernemend voor het goede doel (beide ONO) Producten en diensten - Begeleiding van startende kennisintensieve bedrijven in incubators. - International Master of Entrepreneurship Education & Training voor docenten. - Ontwikkeling Master Regisseren van Ondernemende Netwerken 29 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 29 27-06-2011 12:05:4
Overzicht schools en opleidingen Hanzehogeschool Groningen Ad = Associate degree; B = bachelor; M = master 30 Naam school Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur MINERVA. - Academie Minerva - FMI Masters - Academie voor Popcultuur Academie voor Gezondheidsstudies Academie voor Sociale Studies Academie voor Verpleegkunde Hanze Institute of Technology Instituut voor Bedrijfskunde Instituut voor Communicatie & Media Naam opleiding B Bouwkunde B Civiele techniek M Architectuur B Autonome Beeldende Kunst B Docent Beeldende Kunst en Vormgeving B Vormgeving M Kunsteducatie M MFA Interactive Media and Environments M MFA Schilderkunst M MFA Theatervormgeving/Beeldregie B Muziek B Vormgeving) Ad Management in de Zorg B Fysiotherapie B Logopedie B Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken B Mondzorgkunde B Voeding & Diëtetiek B Management in de Zorg M Fysiotherapie / Oefentherapie bij Mensen met Chronische Ziekten M Physician Assistant B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening B Sociaal Pedagogische Hulpverlening B Toegepaste Psychologie Ad Praktijkondersteuner in de Zorg B Verpleegkunde HBO-V M Advanced Nursing Practice B Advanced Sensor Applications Ad Personeel en Arbeid B Management Economie en Recht B Personeel en Arbeid B Vastgoed en Makelaardij M Real Estate B Communicatie B International Communication B Communicatiesystemen B Informatiedienstverlening en -management M International Communication 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 30 27-06-2011 12:05:4
Instituut voor Engineering Instituut voor Facility Management Instituut voor Financieel Economisch Management Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Marketing Management Instituut voor Rechtenstudies Instituut voor Sportstudies International Business School Pedagogische Academie School of Performing Arts - Dansacademie Noord-Nederland - Prins Claus Conservatorium B Elektrotechniek B Human Technology B Technische Bedrijfskunde B Werktuigbouwkunde B Facility Management B International Facility Management B Accountancy B Bedrijfseconomie B Financial Services Management B Fiscale Economie B Bedrijfskundige Informatica B Informatica B Technische Informatica B Bio-informatica B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek B Chemie B Chemische Technologie B Commerciële Economie B International Business & Languages B Small Business en Retail Management B Food and Business B HBO-Rechten B Sociaal-Juridische Dienstverlening Ad Operationeel Sportmanagement B Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding B Sport, Gezondheid en Management B International Business and Management Studies B Internationale Betriebswirtschaft M Master of Business Administration M MBA in EurAsian Business & Management M MBA in International Business and Management B Lerarenopleiding Basisonderwijs B Docent Dans B Dans Ad Muziek (dirigent Hafabra) B Docent Muziek B Muziek 31 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 31 27-06-2011 12:05:4
32 Lifestream Hanzehogeschool Groningen: www.hanzeshare.nl Uitgave Hanzehogeschool Groningen stafbureau Marketing & Communicatie T (050) 595 56 55 E Pieneke Wiertz, p.j.wiertz@pl.hanze.nl I www.hanze.nl/jaarverslag Adres Zernikeplein Groningen Postbus 30030, 9700 RM Groningen 39 A6 jaarverslag NL[DRUK].indd 32 27-06-2011 12:05:4