OVERZICHT EN EVOLUTIE VAN DE ELEKTRICITEITS- EN AARDGASPRIJZEN VOOR RESIDENTIËLE KLANTEN EN KMO S NOVEMBER 2012 NOVEMBER /41

OVERZICHT EN EVOLUTIE VAN DE ELEKTRICITEITS- EN AARDGASPRIJZEN VOOR RESIDENTIËLE KLANTEN EN KMO S NOVEMBER 2012 NOVEMBER 2012 1/41

INHOUDSOPGAVE I. VERGELIJKING PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË 3 I.1 Algemeen 3 I.2 Vaststellingen november 2012 5 I.2.1 Elektriciteit 9 I.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW 9 I.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW 11 I.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand 12 Verhogingen bijdrage groene stroom en WKK in Vlaanderen 14 I.2.2 Aardgas 15 I.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh, exclusief BTW 15 I.2.2.2 KMO, 100.000 kwh, exclusief BTW 16 I.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand 18 I.3 Grafisch overzicht november 2012 19 II. PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS: VERGELIJKING MET HET BUITENLAND32 II.1 Algemeen 32 II.2 Vaststellingen november 2012 34 II.2.1 Elektriciteit 34 II.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag 34 II.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag 36 II.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste reden van vastgestelde verschillen 37 II.2.2 Aardgas 38 II.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh 38 II.2.2.2 KMO, 100.000 kwh 40 II.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste redenen van vastgestelde verschillen 41 NOVEMBER 2012 2/41

I. VERGELIJKING PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS IN BELGIË I.1 Algemeen Bijgevoegde grafieken geven een overzicht van de prijzen (component energie) voor elektriciteit en aardgas, op basis van de tarieffiches zoals gepubliceerd door de leveranciers begin november 2012. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: - residentieel, 3.500 kwh jaarverbruik met een exclusief dagmeter; - KMO, 50.000 kwh jaarverbruik met een exclusief dagmeter. De linker as geeft het jaarbedrag in euro weer bij het opgegeven verbruik, op basis van indexwaarden zoals gepubliceerd op bovenvermelde tarieffiche door de leverancier. De rechter as geeft de daaruit resulterende prijs in c /kwh weer. Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: - residentieel, 23.260 kwh; - KMO, 100.000 kwh. De linker as geeft het jaarbedrag in euro weer bij het opgegeven verbruik, op basis van indexwaarden zoals gepubliceerd op bovenvermelde tarieffiche door de leverancier. De rechter as geeft de daaruit resulterende prijs in c /kwh weer. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de drie regio s (Vlaanderen, Wallonië en Brussel) aangezien er volgende verschillen bestaan: - niet alle leveranciers bieden in de drie regio s hun producten aan; - sommige producten met eenzelfde benaming hebben, afhankelijk van de regio, (licht) afwijkende prijsformules; - sommige producten met eenzelfde benaming hebben, afhankelijk van de regio, een andere looptijd; NOVEMBER 2012 3/41

- de doorrekening van WKK en GSC gebeurt via de energiecomponent, maar maakt geen deel uit van de prijsformule. De aangerekende prijs voor beide componenten is verschillend per regio. Hierdoor kunnen identieke producten met eenzelfde prijsformule een verschillend eindtotaal geven per regio. In het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben alle leveringscontracten voor residentiële verbruikers een verplichte contractduur van minimum 3 jaar. Voor elektriciteit is er een ordonnantie 1 die in Artikel 25quater stelt dat: Onder voorbehoud van de in dit hoofdstuk vastgestelde opzeggingstermijnen, worden de leveringscontracten gesloten voor een vaste periode van minimum drie jaar. Een gezin kan ze evenwel altijd opzeggen mits een opzeggingstermijn van twee maanden. Voor de residentiële verbruiker van aardgas bestaat er eveneens een ordonnantie 2 die in Artikel 20ter dezelfde formulering herneemt. Het gaat in beide gevallen om een openbare dienstverplichting van de leveranciers in het Brussels Hoofdstedelijk gewest tegenover residentiële klanten. De minimum contractduur van drie jaar, de hogere graad aan wanbetalers en de grotere turn over aan inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk gewest hebben tot gevolg dat er minder leveranciers producten aanbieden in dit gewest. Dit blijkt ook uit de grafieken in bijlage van dit document. De weergegeven prijzen in voorliggend document: - zijn gebaseerd op de prijsformules en indexwaarden op de tarieffiches, zoals gepubliceerd door de leveranciers op hun website begin november 2012; - zijn exclusief BTW; - houden geen rekening met kortingen (bijv.:domiciliëring); - houden geen rekening met gratis kwh (VL). Volgende leveranciers worden niet weerhouden in het overzicht: ECOPOWER, ENERGIE2030, WASEWIND, omdat de tarieffiches geen eenduidig onderscheid van de energiecomponent mogelijk maken. 1 19 JULI 2001. - Ordonnantie betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 2 1 APRIL 2004. - Ordonnantie betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, betreffende wegenisretributies inzake gas en elektriciteit en houdende wijziging van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest NOVEMBER 2012 4/41

Om de vergelijkbaarheid en consistentie met de huidige resultaten van de bestaande prijssimulatoren zo optimaal mogelijk te houden, maakt de CREG in deze nota gebruik van de maandwaarden van de verschillende indexatieparameters. Om de consument echter in staat te stellen om de besparingen die een leverancierswijziging kan opleveren, beter te ramen, stelt de CREG in haar Voorstellen 1150 3 en 1151 4 : De prijs vermeld in de prijssimulatoren moet voor de verschillende indexeringsparameters gebaseerd zijn op de gemiddelde waarden van de laatste 12 maanden. Deze gemiddelde waarden moeten worden berekend op basis van de relevante SLP-curve tijdens de 12 jongste maanden. Deze methodologie verzekert een betere robuustheid van de geafficheerde resultaten door de prijssimulatoren. Ze effent de seizoensgebonden effecten en is analoog met de logica van de facturatie. De CREG zal hierover met de verschillende partijen in overleg treden en zal indien nodig zelf een berekeningsmodule volgens vermelde methodologie ontwikkelen. I.2 Vaststellingen november 2012 5 In het kader van de bevriezing van de bestaande variabele producten hebben alle leveranciers volgende handelswijze gevolgd: - Waar de indexwaarde op de tarieffiche de waarde van maart 2012 overtreft, blijft de waarde van maart 2012 weerhouden; - Waar de indexwaarde op de tarieffiche lager is dan de waarde van maart 2012, wordt de lagere waarde weerhouden. Onderstaande grafieken geven voor respectievelijk elektriciteit en aardgas de evolutie weer van een aantal gebruikte indexatieparameters en het effect van de bevriezing. 3 Voorstel (C)120801-CDC-1150 van exhaustieve lijst van toegelaten criteria met het oog op de uitwerking door elkeen van de leveranciers van de indexeringsparameters voor elektriciteit en diverse maatregelen om de vergelijkbaarheid, objectiviteit, representativiteit en transparantie van de energieprijzen aangeboden aan residentiële klanten en kmo's in België te verzekeren. 4 Voorstel (C)120801-CDC-1151 van exhaustieve lijst van toegelaten criteria met het oog op de uitwerking door elkeen van de leveranciers van de indexeringsparameters voor gas en diverse maatregelen om de vergelijkbaarheid, objectiviteit, representativiteit en transparantie van de energieprijzen aangeboden aan residentiële klanten en kmo's in België te verzekeren. 5 Bedragen op basis van constante indexen (waarden tarieffiches), facturatie gebeurt op basis van gewogen gemiddelde van indexwaarden van betrokken periode. NOVEMBER 2012 5/41

Figuur 1: Evolutie indexatieparameters elektriciteit NOVEMBER 2012 6/41

Figuur 2: Evolutie indexatieparameters aardgas NOVEMBER 2012 7/41

Figuren 3 en 4 geven respectievelijk voor elektriciteit en aardgas een concreet voorbeeld van het effect van de bevriezing op de energiecomponent op jaarbasis. De voorbeelden zijn gebaseerd op de producten: Elektriciteit: Energyplus van ECS (indexatieparameters Nc en Ne); Aardgas: Energyplus van ECS (indexatieparameters Igd en Gpi) De donker ingekleurde balken geven de jaarbedragen weer die rekening houden met de bevriezing, de lichter ingekleurde balken geven het jaarbedrag van de energiecomponent zonder bevriezing. De oranje curve geeft per maand het niveau weer van het goedkoopste product op de markt. Figuur 3: Effect bevriezing op energiecomponent elektriciteit op jaarbasis NOVEMBER 2012 8/41

Figuur 4: Effect bevriezing op energiecomponent aardgas op jaarbasis I.2.1 Elektriciteit I.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. Bij producten die niet meer door nieuwe klanten kunnen onderschreven worden maar waarvoor nog wel lopende contracten bestaan, is de positie in de lijst lichtblauw ingekleurd. Ook producten die vanaf de huidige maand nieuw op de markt zijn, krijgen een aparte (oranje) aanduiding. : Bestaand product, niet beschikbaar voor nieuwe klanten : Nieuw product NOVEMBER 2012 9/41

VLAANDEREN PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ECS FIXONLINE 1JR (1) 251,84 7,20 2. OCTA+ ANNIVERSARY 2JR (1) 265,71 7,59 3. EDF-LUMINUS CLICK 1JR (1) 266,23 7,61 4. ESSENT VAST GROEN 1 JR (1) 266,76 7,62 5. ENI BUDGET 1JR (1) 267,27 7,64 6. ESSENT POWER PROMO 1JR (2) 270,02 7,71 7. ENECO PARTICULIER 1JR (1) 273,40 7,81 8. ESSENT VAR GROEN 1 JR (2) 277,68 7,93 9. OCTA+ VARIABEL 1-3JR (2) 283,20 8,09 10. OCTA+ EUREKA ELEKTRICITEIT (2) 290,34 8,30 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 11,37 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 37 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 146 per jaar. WALLONIË PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ECS FIXONLINE 1JR (1) 260,34 7,44 2. ENI BUDGET 1JR (1) 260,91 7,45 3. OCTA+ ANNIVERSARY 2JR (1) 268,51 7,67 4. EDF-LUMINUS CLICK 1JR (1) 278,27 7,95 5. ESSENT VAST GROEN 1 JR (1) 278,80 7,97 6. ESSENT POWER PROMO 1JR (2) 282,06 8,06 7. ENECO PARTICULIER 1JR (1) 283,09 8,09 8. OCTA+ VARIABEL 1-3JR (2) 286,01 8,17 9. ENI BASIC 1JR 2501-5000kWh (1) 287,27 8,21 10. ESSENT VAR GROEN 1 JR (2) 289,72 8,28 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 11,71 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 36 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 149 per jaar. BRUSSEL PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ECS FIXONLINE 3JR (1) 227,54 6,50 2. OCTA+ VARIABEL 1-3JR (2) 242,26 6,92 3. OCTA+ GROEN VAST 3JR (1) 255,47 7,30 4. OCTA+ GROEN VAR TRIM 1-3JR (2) 256,50 7,33 5. LAMPIRIS GROEN (1) 258,76 7,39 6. BELPOWER GROEN 3JR (1) 267,40 7,64 7. EDF-LUMINUS FIX 3 JR (1) 277,80 7,94 8. ECS FIXPLUS 3JR (1) 289,57 8,27 9. EDF-LUMINUS ACTIEF CONNECT 3JR (2) 315,82 9,02 10. ECS OPTIBUDGET (2) 321,67 9,19 NOVEMBER 2012 10/41

Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,95 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 35 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 121 per jaar. I.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. Bij producten die niet meer door nieuwe klanten kunnen onderschreven worden maar waarvoor nog wel lopende contracten bestaan, is de positie in de lijst lichtblauw ingekleurd. Ook producten die vanaf de huidige maand nieuw op de markt zijn, krijgen een aparte (oranje) aanduiding. : Bestaand product, niet beschikbaar voor nieuwe klanten : Nieuw product VLAANDEREN PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ESSENT GROEN LIMITED PRO 1 JR (1) 3.489,88 6,98 2. ENECO KMO 1 JR (1) 3.520,04 7,04 3. EDF-LUMINUS CLICK PRO 1 JR (1) 3.550,50 7,10 4. OCTA+ VARIABEL 1 JR (2) 3.587,05 7,17 5. ESSENT GROEN LIMITED PRO 2 JR (1) 3.629,88 7,26 6. ESSENT GROEN LIMITED PRO 3 JR (1) 3.629,88 7,26 7. EBEM GROEN ENDEX 1JR (2) 3.697,10 7,39 8. LAMPIRIS GROEN PRO 1 JR (1) 3.708,56 7,42 9. ESSENT VAR GROEN PRO 1 JR (2) 3.763,80 7,53 10. OCTA+ GROEN VAST PRO 3 JR (1) 3.783,72 7,57 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,70 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 28 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.361 per jaar. NOVEMBER 2012 11/41

WALLONIË PRODUCT /JAAR c /kwh 1. OCTA+ VARIABEL 1 JR (2) 3.627,17 7,25 2. ENECO KMO 1 JR (1) 3.658,45 7,32 3. ESSENT GROEN LIMITED PRO 1 JR (1) 3.661,88 7,32 4. EDF-LUMINUS CLICK PRO 1 JR (1) 3.722,50 7,45 5. ENI FLEX PRO 1 JR (2) 3.782,18 7,56 6. ESSENT GROEN LIMITED PRO 2 JR (1) 3.801,88 7,60 7. ESSENT GROEN LIMITED PRO 3 JR (1) 3.801,88 7,60 8. ENI BASIC 1 JR (1) 3.808,16 7,62 9. OCTA+ GROEN VAST PRO 3 JR (1) 3.823,84 7,65 10. OCTA+ GROEN VAST PRO 2 JR (1) 3.828,84 7,66 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 10,05 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 28 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.396 per jaar. BRUSSEL PRODUCT /JAAR c /kwh 1. OCTA+ VARIABEL 1 JR (2) 3.002,17 6,00 2. ESSENT GROEN LIMITED PRO 1 JR (1) 3.036,88 6,07 3. EDF-LUMINUS CLICK PRO 1 JR (1) 3.097,50 6,20 4. ENI FLEX PRO 1 JR (2) 3.157,18 6,31 5. ESSENT GROEN LIMITED PRO 2 JR (1) 3.176,88 6,35 6. ESSENT GROEN LIMITED PRO 3 JR (1) 3.176,88 6,35 7. ENI BASIC 1 JR (1) 3.183,16 6,37 8. OCTA+ GROEN VAST PRO 3 JR (1) 3.198,84 6,40 9. OCTA+ GROEN VAST PRO 2 JR (1) 3.203,84 6,41 10. OCTA+ GROEN VAST PRO 1 JR (1) 3.238,84 6,48 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 9,59 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 37 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.790 per jaar. I.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand ECS verlaagt voor het product FIXONLINE de vaste vergoeding van 49,10 tot 22,60 en de prijs per verbruikte kwh van c 5,83 tot c 5,61. Het betreft een product met een vaste energiecomponent voor residentiële klanten dat enkel online kan onderschreven worden. EDF-LUMINUS verandert de naam van het huishoudelijk product LUMINUS VAST ELEKTRICITEIT TWEE JAAR in LUMINUS FIX ELEKTRICITEIT TWEE JAAR en de naam van het product LUMINUS VAST PRO² ELEKTRICITEIT voor KMO s in LUMINUS FIX PRO² NOVEMBER 2012 12/41

ELEKTRICITEIT. Voor huishoudelijke klanten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest komt het nieuwe product LUMINUS FIX ELEKTRICITEIT DRIE JAAR op de markt. OCTA+ verhoogt in november de bijdrage groene stroom in Vlaanderen van c 0,944/kWh tot c 1,194/kWh of een stijging met 26%. De bijdrage WKK verhoogt van c 0,287/kWh tot c 0,301/kWh of een stijging met 5%. NUON BELGIUM EN DISTRIGAS FUSEREN TOT ENI GAS & POWER NV Naar aanleiding van het fuseren op 1 november 2012 van NUON BELGIUM en DISTRIGAS tot ENI GAS & POWER NV verandert ook het volledige productaanbod. De bestaande NUON-producten veranderen van naam en worden (op één na) niet langer aangeboden aan nieuwe klanten. Bijkomend worden drie nieuwe producten in de markt geplaatst. Hierna volgt een overzicht van de doorgevoerde wijzigingen. NUON FLEX 1JR wordt ENI FLEX 1JR. Dit product wordt ook aangeboden aan nieuwe klanten. De vaste vergoeding van dit variabel product verlaagt van 65,71 tot 33,06 maar ook de coëfficiënten van de indexeringsformule werden gewijzigd. Het gaat dus niet enkel om een naamswijziging maar ook de indexatieformule werd aangepast wat de vergelijkbaarheid in de tijd van dit product eigenlijk onmogelijk maakt. Volgende producten (zowel voor huishoudelijke als professionele klanten) wijzigden van naam maar zijn niet beschikbaar voor nieuwe klanten. Deze naamswijziging is bijgevolg enkel van toepassing voor de lopende voormalige NUON-contracten: NUON BUDGET 1JR wordt ENI BUDGET 1JR; NUON BUDGET 3JR wordt ENI BUDGET 3JR; NUON NATURE 1JR wordt ENI NATURE 1JR; NUON NATURE 3JR wordt ENI NATURE 3JR; NUON COMFORT 1JR wordt ENI COMFORT 1JR; NUON COMFORT 3JR wordt ENI COMFORT 3JR ENI lanceert drie nieuwe producten: ENI BASIC 1JR, ENI RELAX 1JR en ENI RELAX 3JR. Voor residentiële klanten beschikbaar in Vlaanderen en Wallonië, voor professionele klanten ook in het Brussels Hoofdstedelijk gewest. Het gaat om producten met een vaste energiecomponent. Elke product heeft drie verschillende prijzen, afhankelijk van de verbruiksschijf (0-2.500kWh, 2.501-5.000kWh, >5.000kWh) waarin de klant zich bevindt. NOVEMBER 2012 13/41

De berekening van de energiecomponent op jaarbasis bij de producten ENI RELAX 1JR en 3JR heeft volgende bijzonderheid. Bij klanten met een enkelvoudige meter, waarop in principe het volledige verbruik op de dagteller wordt geregistreerd, wordt toch 16,6667% van het totaal verbruik aangerekend aan nachttarief. In het geval van een tweevoudige meter wordt 75% van het dagverbruik aan dagtarief aangerekend, 25% van het dagtarief aan nachttarief en het effectieve nachtverbruik volledig aan nachttarief. Dit geldt echter enkel voor de energiecomponent en niet voor de netvergoedingen die wel volgens de effectieve dag- en nachtverbruiken zullen worden aangerekend. Voorbeeld berekening ENERGIEKOST, ENI RELAX 1JR: Verbruik dag: 1.600kWh, prijs november 2012: c 9,26/kWh Verbruik nacht: 1.900kWh, prijs november 2012: c 5,09c /kwh Berekening: Vaste vergoeding = 70,25 Dagverbruik: 1.600kwh x 75% x c 9,26/kWh = 111,12 Dagverbruik: 1.600kwh x 25% x c 5,09/kWh = 20,36 Nachtverbruik: 1.900kWh x c 5,09/kWh = 96,71 Totaal 6 energiecomponent : 298,44 Tot slot verhoogt ENI in Vlaanderen vanaf november de bijdrage hernieuwbare energie en WKK met bijna 43% van 1,231 c /kwh tot 1,757 c /kwh. Verhogingen bijdrage groene stroom en WKK in Vlaanderen De jongste maanden stelt de CREG vast dat een aantal leveranciers de bijdrage groene stroom en WKK hebben verhoogd. Het tarief dat de leveranciers vermelden op hun tarieffiches is geen wettelijk opgelegd of verplicht tarief. Het wordt bepaald door de leveranciers en dient in principe om de werkelijke kosten te dekken die het gevolg zijn van de wettelijke verplichting opgenomen in het Energiedecreet 7 om jaarlijks te voldoen aan een vastgesteld quotum hernieuwbare energie. Uiterlijk op 31 maart moeten de leveranciers elk jaar bij de VREG de vereiste groenestroomcertificaten en warmtekrachtcertificaten indienen. 6 Exclusief BTW, bijdrage groene stroom en bijdrage WKK. 7 Decreet houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid van 8 mei 2009, Artikel 7.1.10, 7.1.11 en 7.1.15. NOVEMBER 2012 14/41

Op 1 augustus 2012 werd het Energiedecreet aangepast. De quotaverplichtingen voor de leveranciers werden verhoogd met hogere kosten tot gevolg. Hoewel het decreet pas op 1 augustus in werking trad, gelden de verhoogde quota vanaf 1 januari 2012. De VREG die bevoegd is voor deze materie, bevestigt dat de leveranciers deze extra kosten bij hun klanten mogen recupereren. I.2.2 Aardgas I.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. Bij producten die niet meer door nieuwe klanten kunnen onderschreven worden maar waarvoor nog wel lopende contracten bestaan, is de positie in de lijst lichtblauw ingekleurd. Ook producten die vanaf de huidige maand nieuw op de markt zijn, krijgen een aparte (oranje) aanduiding. : Bestaand product, niet beschikbaar voor nieuwe klanten : Nieuw product VLAANDEREN PRODUCT /JAAR c /kwh 1. OCTA+ EUREKA 5.001-30.000 (2) 745,02 3,20 2. ENI FIX GAS 1JR 20.001-40.000 (1) 751,72 3,23 3. EDF LUMINUS CLICK 1 JR (1) 761,33 3,27 4. ENECO VAR 1JR TTF103 (2) 761,84 3,28 5. OCTA+ ANNIV 5.001-30.000 (2) 762,16 3,28 6. ESSENT VAR 1JR 0-400.000 (2) 762,41 3,28 7. OCTA+ VAR 5.001-30.000 (2) 766,01 3,29 8. ENI FLEX 1JR 15.001-30.000 (2) 767,00 3,30 9. LAMPIRIS SWEET 5.001-30.000 (2) 767,64 3,30 10. ESSENT VAR 1JR 0-30.000 (2) 771,52 3,32 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,94 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 35 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 405 per jaar. NOVEMBER 2012 15/41

WALLONIË PRODUCT /JAAR c /kwh 1. OCTA+ EUREKA 5.001-30.000 (2) 745,02 3,20 2. ENI FIX GAS 1JR 20.001-40.000 (1) 751,72 3,23 3. EDF LUMINUS CLICK 1 JR (1) 761,33 3,27 4. ENECO VAR 1JR TTF103 (2) 761,84 3,28 5. OCTA+ ANNIV 5.001-30.000 (2) 762,16 3,28 6. ESSENT VAR 1JR 0-400.000 (2) 762,41 3,28 7. OCTA+ VAR 5.001-30.000 (2) 766,01 3,29 8. ENI FLEX 1JR 15.001-30.000 (2) 767,00 3,30 9. LAMPIRIS SWEET 5.001-30.000 (2) 767,64 3,30 10. ESSENT VAR 1JR 0-30.000 (2) 771,52 3,32 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,94 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 35 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 405 per jaar. BRUSSEL PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ENI FIX GAS 1JR 20.001-40.000 (1) 751,72 3,23 2. OCTA+ VAR 5.001-30.000 (2) 766,01 3,29 3. ENI FLEX 15.001-30.000 (2) 767,00 3,30 4. LAMPIRIS SWEET 5.001-30.000 (2) 767,64 3,30 5. ECS FIXONLINE 3JR VAST (1) 786,15 3,38 6. ENI GAS 15.001-30.000 (2) 890,77 3,83 7. EDF LUMINUS AKTIEF CONNECT 3JR (2) 925,39 3,98 8. EDF LUMINUS FIX 3 JR (1) 954,13 4,10 9. ECS FIXPLUS 3JR VAST (1) 984,42 4,23 10. ECS GROENPLUS 3JR VAST (1) 984,42 4,23 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,94 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 33 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 384 per jaar. I.2.2.2 KMO, 100.000 kwh, exclusief BTW Onderstaande tabellen geven een overzicht per regio van de tien goedkoopste producten, rekening houdend met de uitgangspunten vermeld onder punt 1. Bij producten die niet meer door nieuwe klanten kunnen onderschreven worden maar waarvoor nog wel lopende contracten bestaan, is de positie in de lijst lichtblauw ingekleurd. Ook producten die vanaf de huidige maand nieuw op de markt zijn, krijgen een aparte (oranje) aanduiding. NOVEMBER 2012 16/41

: Bestaand product, niet beschikbaar voor nieuwe klanten : Nieuw product VLAANDEREN PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ENI FIX GAS 1JR 60001-150000 (1) 3.127,19 3,13 2. ENECO VAR 1JR TTF103 (2) 3.166,26 3,17 3. ESSENT VAR 1JR 0-400.000 (2) 3.168,90 3,17 4. EDF LUMINUS CLICK PRO 1JR (1) 3.198,93 3,20 5. ESSENT VAR 1JR 30.000-400.000 (2) 3.207,86 3,21 6. OCTA+ VAR 30.001-1.000.000 (2) 3.239,15 3,24 7. ENECO VAR 1JR (2) 3.240,90 3,24 8. LAMPIRIS STANDARD >30.000 (2) 3.246,15 3,25 9. EBEM VAR ONBEP DUUR (2) 3.265,61 3,27 10. ENI FLEX 1JR 50.001-150.000 (2) 3.370,00 3,37 Het duurste product in Vlaanderen in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,76 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 33 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.592 per jaar. WALLONIË PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ENI FIX GAS 1JR 60001-150000 (1) 3.127,19 3,13 2. ENECO VAR 1JR TTF103 (2) 3.166,26 3,17 3. ESSENT VAR 1JR 0-400.000 (2) 3.168,90 3,17 4. EDF LUMINUS CLICK PRO 1JR (1) 3.198,93 3,20 5. ESSENT VAR 1JR 30.000-400.000 (2) 3.207,86 3,21 6. OCTA+ VAR 30.001-1.000.000 (2) 3.239,15 3,24 7. ENECO VAR 1JR (2) 3.240,90 3,24 8. LAMPIRIS STANDARD >30.000 (2) 3.246,15 3,25 9. ENI FLEX 1JR 50.001-150.000 (2) 3.370,00 3,37 10. ENI BASIC 1JR 25.001-150.000 (1) 3.440,00 3,44 Het duurste product in Wallonië in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,76 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 33 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.592 per jaar. NOVEMBER 2012 17/41

BRUSSEL PRODUCT /JAAR c /kwh 1. ENI FIX GAS 1JR 60001-150000 (1) 3.127,19 3,13 2. ESSENT VAR 1JR 0-400.000 (2) 3.168,90 3,17 3. EDF LUMINUS CLICK PRO 1JR (1) 3.198,93 3,20 4. ESSENT VAR 1JR 30.000-400.000 (2) 3.207,86 3,21 5. OCTA+ VAR 30.001-1.000.000 (2) 3.239,15 3,24 6. LAMPIRIS STANDARD >30.000 (2) 3.246,15 3,25 7. ENI FLEX 1JR 50.001-150.000 (2) 3.370,00 3,37 8. ENI BASIC 1JR 25.001-150.000 (1) 3.440,00 3,44 9. ESSENT VAR 3JR 0-400.000 (2) 3.458,90 3,46 10. ESSENT VAR 3JR 30.000-400.000 (2) 3.467,86 3,47 Het duurste product in Brussel in de opgegeven periode heeft een eenheidsprijs van 4,76 c /kwh. Door te kiezen voor het goedkoopste product, realiseert de consument een besparing van 33 % tegenover het duurste product, ofwel een voordeel van 1.592 per jaar. I.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand ECS verlaagt voor het product FIXONLINE de vaste vergoeding van 36,95 tot 22,60 en de prijs per verbruikte kwh van c 3,59 tot c 3,28. Het betreft een product met een vaste energiecomponent voor residentiële klanten dat enkel online kan onderschreven worden. EDF-LUMINUS lanceert voor huishoudelijke klanten in Vlaanderen en Wallonië het product LUMINUS FIX GAS TWEE JAAR. In het Brussels Hoofdstedelijk gewest wordt dit een product met een looptijd van 3 jaar. Voor professionele klanten komt het product LUMINUS FIX PRO² GAS op de markt in Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk gewest. NUON BELGIUM EN DISTRIGAS FUSEREN TOT ENI GAS & POWER NV Naar aanleiding van het fuseren op 1 november 2012 van NUON BELGIUM en DISTRIGAS tot ENI GAS & POWER NV verandert ook het volledige productaanbod. De bestaande NUON-producten veranderen van naam en worden (op één na) niet langer aangeboden aan nieuwe klanten. Bijkomend worden drie nieuwe producten in de markt geplaatst. Hierna volgt een overzicht van de doorgevoerde wijzigingen. NUON SPAARGAS BUDGET wordt ENI FLEX 1JR. Dit product wordt ook aangeboden aan nieuwe klanten. Op zondag 11 november 2012 beschikte de CREG nog niet over de (aangepaste) indexatieformule voor dit product. Voor KMO s werden ook de verbruiksschijven aangepast en op hetzelfde niveau gebracht als deze voor residentiële klanten. NOVEMBER 2012 18/41

Volgende producten (zowel voor huishoudelijke als professionele klanten) wijzigden van naam maar zijn niet beschikbaar voor nieuwe klanten. Deze naamswijziging is bijgevolg enkel van toepassing voor de lopende voormalige NUON-contracten: NUON AARDGAS wordt ENI GAS 1JR; NUON AARDGAS FIX 3JR wordt ENI FIX GAS 3JR; NUON SPAARGAS FIX 1JR wordt ENI FIX GAS 1JR ENI lanceert drie nieuwe producten: ENI BASIC 1JR, ENI RELAX 1JR en ENI RELAX 3JR. Voor residentiële klanten beschikbaar in Vlaanderen en Wallonië, voor professionele klanten ook in het Brussels Hoofdstedelijk gewest. Het gaat om producten met een vaste energiecomponent. Elke product heeft drie verschillende prijzen, afhankelijk van de verbruiksschijf (0-5.000kWh, 5.001-25.000kWh, 25.001-150.000kWh) waarin de klant zich bevindt. I.3 Grafisch overzicht november 2012 : Bestaand product, niet beschikbaar voor nieuwe klanten : Nieuw product (1) : Product met VASTE energiecomponent (2) : Product met VARIABELE energiecomponent NOVEMBER 2012 19/41

NOVEMBER 2012 20/41

NOVEMBER 2012 21/41

NOVEMBER 2012 22/41

NOVEMBER 2012 23/41

NOVEMBER 2012 24/41

NOVEMBER 2012 25/41

NOVEMBER 2012 26/41

NOVEMBER 2012 27/41

NOVEMBER 2012 28/41

NOVEMBER 2012 29/41

NOVEMBER 2012 30/41

NOVEMBER 2012 31/41

II. PRIJZEN ELEKTRICITEIT EN AARDGAS: VERGELIJKING MET HET BUITENLAND II.1 Algemeen De CREG houdt in het kader van haar algemene monitoringtaken en specifiek binnen de vangnetregulering 8 niet alleen een volledige gegevensbank bij van alle contracttypes aangeboden aan zowel residentiële verbruikers als aan KMO s binnen België, zij houdt daarnaast ook permanente 9 gegevensbanken bij met energieprijzen in de ons omringende landen (Nederland (NL), Duitsland (DE), Frankrijk (FR) en het Verenigd Koninkrijk (UK)). Als vergelijkingsbasis voor buitenlandse energieprijzen wordt verder gewerkt met de methodologie zoals ontwikkeld door Frontier Economics in haar studies International comparison of electricity and gas prices for households 10 en International comparison of electricity and gas prices for commerce and industry 11. Deze methodologie 12 vertrekt vanuit de totale factuur voor de eindklant, van waaruit de verschillende samenstellende delen van de energieprijs worden afgezonderd. Als basis voor de totale factuur aan de eindklant wordt vertrokken van een gewogen gemiddelde energieprijs op basis van : 8 De vangnetregulering zoals voorzien in artikel 20bis van de wet van 29 april 1999 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt (= de elektriciteitswet) en artikel 15/10bis van de wet van 12 april 1965 houdende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen (= de gaswet). 9 Artikel 20bis, 5 van de elektriciteitswet en artikel 15/10bis, 5 van de gaswet voorzien in een permanente vergelijking van de energiecomponent voor de levering van elektriciteit en aardgas binnen de zone Noordwest-Europa. 10 International comparison of electricity and gas prices for household Final Report on a study prepared for the CREG, October 2011, http://www.creg.be/pdf/newsonly/111026- Frontier_Economics-International_Comp_HH_Energy_Prices.pdf 11 International comparison of electricity and gas prices for commerce and industry Final Report on a study prepared for the CREG, October 2011, http://www.creg.be/pdf/newsonly/111026- Frontier_Economics-International_Comp_CandI_Energy_Prices.pdf 12 De door Frontier Economics ontwikkelde methodologie werd in de loop van 2012 door de CREG verder verfijnd, door onder andere : een aantal bijkomende distributienetbeheerders toe te voegen aan de Belgische cijfers, voor geen enkel land rekening te houden met kortingen, update van een aantal producten, etc. NOVEMBER 2012 32/41

- het standaardaanbod van de standaardleverancier in een bepaalde regio; - het beste aanbod in dezelfde regio van deze standaardleverancier; - een concurrerend aanbod van de op één na grootste leverancier op de markt 13. Deze manier van werken zorgt ervoor dat er tussen de verschillende landen wordt vergeleken op basis van de meest representatieve contracten in de markt 14. Er wordt voor de internationale vergelijking, binnen een specifiek land, dus geen rangschikking van goedkoopste naar duurste gemaakt. Wel wordt rekening gehouden met een aantal onderscheiden exploitatiegebieden van distributienetbeheerders, waardoor ook geografische spreiding in de vergelijking wordt meegenomen. Teneinde de internationale prijsvergelijking zo transparant mogelijk te laten verlopen wordt elke component van de energieprijs in zijn meest zuivere vorm voorgesteld. Dit wil onder andere zeggen dat de kosten voor hernieuwbare energie in België inbegrepen in de leveranciersprijs en de kosten voor openbare dienstverplichtingen in België vooral toegeschreven aan de distributienetbeheerders werden uitgezuiverd en integraal werden toegewezen aan de heffingen. Voor elektriciteit worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: - residentieel, 3.500 kwh jaarverbruik met een exclusief dagmeter; - KMO, 50.000 kwh jaarverbruik met een exclusief dagmeter. Voor aardgas worden de prijzen weergegeven voor volgende klanten: - residentieel, 23.260 kwh; - KMO, 100.000 kwh. De hieronder weergegeven prijzen: - zijn gebaseerd op de prijsformules en tarieffiches, zoals gepubliceerd door de leveranciers op hun website 15 voor de maand november 2012; - houden geen rekening met kortingen; 13 Deze werkwijze impliceert, dat leveranciers met een beperkt marktaandeel niet worden opgenomen in de vergelijking. 14 In Frankrijk wordt nog steeds gewerkt met gereguleerde tarieven. Het is het gereguleerd tarief dat van toepassing is op de weerhouden klantenprofielen dat in de rekening wordt gebracht. 15 Alle opgenomen prijzen werden per land geverifieerd via een externe prijssimulator. NOVEMBER 2012 33/41

- zijn all-in prijzen en bevatten in tegenstelling tot de Belgische prijzen weergegeven in deel I, naast de kost voor energie ook de netvergoedingen (transmissie en distributie), de heffingen en de BTW. II.2 Vaststellingen november 2012 II.2.1 Elektriciteit II.2.1.1 Residentieel, 3.500 kwh, exclusief-dag Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor de vijf landen die werden opgenomen in de internationale vergelijking. Voor de maand november 2012 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Duitsland gevolgd door België. nov-12 /jaar c /kwh Rangschikking Vergelijking Buitenland (all in prijzen) Residentieel Dc (3.500kWh) 3500 BE 847,78 24,22 2 FR 508,66 14,53 5 DE 902,29 25,78 1 NL 679,11 19,40 3 UK 628,80 17,97 4 Om meer aan te sluiten bij het eerste deel van dit rapport word in onderstaande grafiek een opdeling gegeven van de all-in energieprijs naar de volgende vier componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie), heffingen en BTW. NOVEMBER 2012 34/41

Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode mei 2012 tot en met november 2012 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. In deze rangschikking wordt het duurste land in een donkere kleur weergegeven en het goedkoopste land in een lichte kleur. Component energie (elek 3.500 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/05/2012 334,81 274,20 182,93 280,36 371,24 1/06/2012 334,67 274,20 182,93 280,51 379,64 1/07/2012 334,67 274,20 182,95 281,48 378,66 1/08/2012 329,19 277,69 186,53 281,48 387,07 1/09/2012 327,81 277,69 186,53 282,00 386,79 1/10/2012 334,86 273,53 186,53 282,17 386,82 1/11/2012 334,94 269,96 186,53 281,74 386,49 duurste land goedkoopste land Daar waar bij een vergelijking van de all-in prijs Duitsland de rangschikking aanvoert, stellen we vast dat wanneer enkel de energiecomponent wordt vergeleken het Verenigd Koninkrijk 16 er als duurste land uitkomt, met België ook hier op een tweede plaats. 16 De resultaten voor het Verenigd Koninkrijk zoals weergegeven in deze nota worden beïnvloed door de evolutie van de / wisselkoersen. Verschuivingen in de rangschikking moeten daarom met enige omzichtigheid worden bekeken. NOVEMBER 2012 35/41

II.2.1.2 KMO, 50.000 kwh, exclusief-dag Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor een KMO-profiel. Voor de maand november 2012 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Duitsland gevolgd door België. nov-12 /jaar c /kwh Rangschikking Vergelijking Buitenland (all in prijzen) KMO (50.000kWh) 50000 BE 9.287,05 18,57 2,00 FR 5.887,88 11,78 5,00 DE 10.890,98 21,78 1,00 NL 7.791,84 15,58 3,00 UK 7.600,85 15,20 4,00 Onderstaande grafiek toont een opdeling van de all-in energieprijs tussen de volgende drie 17 componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie) en heffingen. 17 Er wordt voor KMO s (professionele klanten) geen rekening gehouden met BTW, aangezien deze recupereerbaar is. NOVEMBER 2012 36/41

Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode mei 2012 tot en met november 2012 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. Component energie (elek 50.000 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/05/2012 3.941,77 3.756,88 2.812,88 3.555,20 4.951,32 1/06/2012 3.941,77 3.756,88 2.812,88 3.555,20 5.063,25 1/07/2012 3.941,77 3.756,88 2.812,88 3.555,20 5.050,18 1/08/2012 3.902,18 3.806,87 2.875,04 3.565,70 5.162,43 1/09/2012 3.848,30 3.806,87 2.875,04 3.570,30 5.158,70 1/10/2012 3.899,63 3.911,46 2.875,04 3.566,93 5.175,04 1/11/2012 3.914,22 4.356,93 2.875,04 3.575,39 5.161,71 duurste land goedkoopste land Daar waar bij een vergelijking van de all-in prijs Duitsland de rangschikking aanvoert, stellen we vast dat wanneer enkel de energiecomponent wordt vergeleken het Verenigd Koninkrijk 18 er als duurste land uitkomt, met Duitsland op de tweede plaats en België op de derde plaats. II.2.1.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste reden van vastgestelde verschillen Ten opzichte van de voorgaande maand blijft de rangschikking op all-in prijzen ongewijzigd, zowel bij residentiële als bij professionele klanten, met Duitsland als duurste, gevolgd door België en Nederland. Als voornaamste redenen voor de vastgestelde verschillen tussen de energieprijzen, kunnen worden vermeld: - Het Verenigd Koninkrijk kent de hoogste energieprijs; - Duitsland heeft de tweede duurste energieprijs. In Duitsland zijn de heffingen, onder andere ter financiering van de hernieuwbare energie bijzonder hoog, wat ertoe leidt dat hier de hoogste all-in prijs wordt opgetekend; - België heeft de derde duurste energieprijs en kent daarenboven de duurste netwerkvergoedingen; 18 Voor het Verenigd Koninkrijk zijn de energieprijzen aangeboden aan KMO s niet publiek beschikbaar. In de methodologie werd daarom geopteerd om de beschikbare residentiële prijzen toe te passen op het vooropgestelde KMO-profiel en dit zowel voor elektriciteit als voor aardgas. NOVEMBER 2012 37/41

- Nederland heeft in de maand november 2012 een aantal producten van tarief zien wijzigen evenwel zonder impact op de rangschikking; - In Frankrijk gelden nog steeds gereguleerde tarieven, waarbij Frankrijk voor elk van de afzonderlijke componenten van de energieprijs goed scoort. II.2.2 Aardgas II.2.2.1 Residentieel, 23.260 kwh Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor de vijf landen die werden opgenomen in de internationale vergelijking. Voor de maand november 2012 wordt de hoogste prijs vastgesteld in Nederland gevolgd door België. nov-12 /jaar c /kwh Rangschikking Vergelijking Buitenland (all in prijzen) Residentieel T2 (23.260kWh) 23260 23260 BE 1.708,26 7,34 2 FR 1.537,41 6,61 3 DE 1.530,61 6,58 4 NL 1.797,50 7,73 1 UK 1.276,89 5,49 5 Om meer aan te sluiten bij het eerste deel van dit rapport word in onderstaande grafiek een opdeling gegeven van de all-in energieprijs naar de volgende vier componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie), heffingen en BTW. NOVEMBER 2012 38/41

Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode mei 2012 tot en met november 2012 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. In deze rangschikking wordt het duurste land in een donkere kleur weergegeven en het goedkoopste land in een lichte kleur. Component energie (gas 23.260 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/05/2012 989,07 768,60 819,47 861,53 876,10 1/06/2012 989,07 767,37 819,47 859,37 895,91 1/07/2012 989,22 757,94 796,13 918,49 893,59 1/08/2012 989,07 763,21 821,85 922,31 913,45 1/09/2012 989,07 761,16 821,85 921,31 912,70 1/10/2012 989,07 771,19 848,33 922,17 901,99 1/11/2012 989,07 773,59 848,33 924,28 901,02 duurste land goedkoopste land Daar waar bij een vergelijking van de all-in prijs Nederland de rangschikking aanvoert, stellen we vast dat wanneer enkel de energiecomponent wordt vergeleken, België er als duurste land uitkomt, met in november 2012 Nederland op de tweede plaats. NOVEMBER 2012 39/41

II.2.2.2 KMO, 100.000 kwh Onderstaande tabel geeft een overzicht van de all-in energieprijzen voor een KMO-profiel. Voor de maand november 2012 wordt de hoogste prijs vastgesteld in België gevolgd door Nederland. nov-12 /jaar c /kwh Rangschikking Vergelijking Buitenland (all in prijzen) KMO (100.000kWh) 100.000,00 BE 5.780,02 5,78 1 FR 5.497,80 5,50 3 DE 5.207,70 5,21 4 NL 5.677,52 5,68 2 UK 4.858,15 4,86 5 Onderstaande grafiek toont een opdeling van de all-in energieprijs tussen de volgende drie 19 componenten: energie, netvergoeding (transmissie en distributie) en heffingen. 19 Er wordt voor KMO s (professionele klanten) geen rekening gehouden met BTW, aangezien deze recupereerbaar is. NOVEMBER 2012 40/41

Wanneer enkel wordt gekeken naar de energiecomponent binnen de totale energieprijs, ziet de rangschikking voor de periode mei 2012 tot en met november 2012 eruit zoals weergegeven in de tabel hieronder. Component energie (gas 100.000 kwh) in /jr BE DE FR NL UK 1/05/2012 4.290,08 3.225,53 3.732,08 3.520,03 3.655,20 1/06/2012 4.290,08 3.226,28 3.835,56 3.514,09 3.737,84 1/07/2012 4.290,08 3.226,28 3.772,68 3.711,17 3.728,19 1/08/2012 4.290,08 3.248,38 3.772,68 3.722,00 3.811,05 1/09/2012 4.257,93 3.238,57 3.772,68 3.730,88 3.808,30 1/10/2012 4.181,09 3.245,10 3.883,16 3.726,70 3.763,60 1/11/2012 4.223,10 3.282,59 3.883,16 3.742,30 3.777,28 duurste land goedkoopste land Dus zowel bij de vergelijking van de all-in prijs als bij de vergelijking van de zuivere energiecomponent voert België de rangschikking als duurste land aan. II.2.2.3 Wijzigingen t.o.v. vorige maand & voornaamste redenen van vastgestelde verschillen Ten opzichte van de voorgaande maand blijft de rangschikking op all-in prijzen ongewijzigd. Bij residentiële klanten staat Nederland op de eerste plaats, gevolgd door België en Frankrijk. Wat professionele klanten betreft, is België het duurst, gevolgd door Nederland en Frankrijk. Als voornaamste redenen voor de vastgestelde verschillen tussen de energieprijzen, kunnen worden vermeld: - België kent ook deze maand de hoogste energieprijs; - Nederland en Duitsland kennen een lagere energieprijs, maar compenseren dit met hoge taksen op aardgas; - Nederland heeft in de maand november 2012 een aantal producten van tarief zien wijzigen evenwel zonder impact op de rangschikking; - In Frankrijk gelden nog steeds gereguleerde tarieven. NOVEMBER 2012 41/41