EVALUATIE LITURGISCH BELEID Pastoraal team HH. Franciscus en Clara Parochie Notitie voor evaluatie met allen die betrokken zijn bij de liturgie 1
EVALUATIE LITURGISCH BELEID FRANCISCUS EN CLARA PAROCHIIE 1. INLEIDING Naar aanleiding van het pastoraal liturgisch beleid voor de parochies van het Aartsbisdom Utrecht, is op 2 februari 2011 de beleidsnota van de bisdomstaf van het aartsbisdom Utrecht uitgegeven. De H. Martinuskerk van Twello werd hierin aangewezen als eucharistisch centrum van de HH. Franciscus en Clara parochie. Dit houdt in dat in deze kerk op Zon- en Feestdagen de Eucharistieviering gevierd wordt. Ook de drie heilige dagen Witte Donderdag, Goede Vrijdag en de Paaswake worden in deze kerk gevierd. Door het pastoraal team is met dit gegeven een beleidsplan opgesteld, en uitgegeven op 13 september 2011. Dit beleidsplan is op 15 september 2011 in de Vecht met het bestuur, de locatieraden en pastoraatsgroepen besproken en toegelicht. Hierna zijn alle locaties/geloofsgemeenschappen bezocht door het pastoraal team om het beleidsplan toe te lichten en te bespreken. Het beleidsplan van het Aartsbisdom en daarmee het beleidsplan van de parochie de HH. Franciscus en Clara riepen enerzijds vele vragen op en legden anderzijds de basis voor nieuwe ontwikkelingen. Het beleidsplan is ingegaan op 1 februari 2012. Deze notitie dient om dit beleidsplan te evalueren en stappen te zetten naar de toekomst. 2. LITURGISCH AANBOD EN ROOSTER 2.1 VIERINGEN IN HET WEEKEND In Twello is op de zondag om 10.00 uur een Eucharistieviering. Tevens wordt er op de hoogfeesten en feesten Eucharistie gevierd. Voor de andere geloofsgemeenschappen is er om en om op de zaterdag of zondag een viering. Om en om wordt in het weekend in Epe op zaterdag om 19.00 uur een Eucharistieviering of een Woord- en Communie viering gehouden. In Vaassen om 17.30 uur een Eucharistieviering en De Vecht om 19.00 uur een Eucharistieviering of een Woord- en Communie viering. Op de zondagen is voor deze geloofsgemeenschappen om 10.00 uur een Woord- en Communie viering, waarbij eens in de zes weken een Eucharistieviering zal zijn voor zolang dit kan met de inzet van de emeriti-priesters. Eveneens is er om en om in het weekend op zaterdag in Loenen/Eerbeek om 19.00 uur een Eucharistieviering of een Woord- en Communie viering. In Klarenbeek om 17.30 uur een Eucharistieviering en Bussloo om 19.00 uur een Eucharistieviering of een Woord- en Communie viering. Op de zondagen is voor deze geloofsgemeenschappen om 10.00 uur een Woord- en Communie viering, waarbij er eens in de zes weken een Eucharistieviering zal zijn voor zolang dit kan met de inzet van de emeriti-priesters. Hierbij is er voor alle geloofsgemeenschappen de mogelijkheid om andere vormen van vieren te ontwikkelen en te houden op de zaterdag of zondag wanneer er geen Eucharistievieringen of een Woord- en Communieviering is. Hierbij worden dan niet de Eucharistische gaven, de Heilige Communie, uitgereikt. Het pastoraal team wil graag helpen dit te ontwikkelen. 2
2.2 GOEDE WEEK EN PASEN 2012 De Witte Donderdag viering kon dit jaar, dankzij de inzet van emeriti-priesters, op drie plekken worden gevierd, te weten; - Twello, waarbij Bussloo en De Vecht zich konden aansluiten - Epe, waarbij Vaassen zich kon aansluiten en - Loenen/Eerbeek, waarbij Klarenbeek zich kon aansluiten. In Bussloo vond in het parochiecentrum op Witte Donderdag een andersoortige viering plaats waarbij pastor Brylak betrokken was en voorging. De Goede Vrijdagplechtigheid werd in alle geloofsgemeenschappen gevierd en enkele geloofsgemeenschappen hielden ook in de middag een kruisweg. De Paaswake kon dit jaar, dankzij de inzet van de emeriti-priesters, op 3 plekken worden gevierd, te weten; - Twello, waarbij Bussloo en de Vecht zich konden aansluiten, - Vaassen, waarbij Epe zich kon aansluiten en - Klarenbeek, waarbij Loenen/Eerbeek zich kon aansluiten. In De Vecht was het de bedoeling om een wake te houden voor jongeren, in de nacht van Paaszaterdag naar de ochtend van Paaszondag. Deze wake zou uitmonden in een vroege Paasviering op Paaszondagmorgen. Pastor Brylak en pastor Vroom hebben samen met een werkgroep deze vorm van vieren voorbereid en gestalte geven. Doch deze wake is niet doorgegaan. Wel is de Paasviering doorgegaan met aansluitend een paasontbijt. Op het Hoogfeest van Pasen was er in elke geloofsgemeenschap een Eucharistieviering of een Woord- en Communieviering. In 4 kerken een Eucharistieviering en in 3 kerken een Woord en Communieviering. 2.3 ANDERSOORTIGE VIERINGEN Deze vorm van vieren komt moeilijk tot stand in de geloofsgemeenschappen. In Twello is op zaterdagavond in de Veertigdagentijd 1x een vespers gehouden. In de Veertigdagentijd is in Vaassen, voorafgaande aan de koorrepetitie van het gemengde koor, 2x een vespers gehouden en op maandagmiddag in de mei- en oktobermaand 3 x een Mariaviering met medewerking van het dameskoor. In Bussloo is er een alternatieve viering gehouden, m.m.v. Step by Step. In Epe wordt met regelmaat een gebedsviering gehouden op de zondagmorgen in het parochiecentrum. Op 2 de Kerstdag, 2 de Paasdag en 2 de Pinksterdag wordt een ochtendgebed gehouden volgens de getijden van de kerk, en op Hemelvaartsdag een viering in de tuin. Rond Kerst en Pasen worden er in de geloofsgemeenschappen voor de allerkleinsten kindvriendelijke vieringen gehouden. Op 11 november worden er in Vaassen en Twello, waar de patroonheilige de H. Martinus is, een kindvriendelijke viering gehouden. Op de 1 ste zondag na 2 februari wordt in Twello in de middag een kinderviering gehouden voor de gehele parochie. In deze viering krijgen de kinderen, die in het vorige jaar gedoopt zijn, hun doopduifjes terug. In samenwerking met enkele basisscholen worden er rond Kerst en de Goede Week en 4 oktober vieringen gehouden in de kerk. Hoopvol is dat het project: jonge ouders en kinderen handen en voeten krijgt in enkele geloofsgemeenschappen. 3
Deze bijeenkomsten worden afgesloten met een korte gebedsviering. In de voorbereiding van de Doop, Eerste H. Communie en het Sacrament van het Vormsel is er op de ouderavonden ter afsluiting een gebedsmoment in de kerk. 3. EVALUATIE LITURGISCH BELEID FRANCISCUS EN CLARA PAROCHIE 3.1 COMMUNICATIE -Dat het beleid zo breed mogelijk gedragen wordt in onze parochie. Het parochiebestuur en de profielhouders liturgie van de pastoraatsgroepen vonden het jammer dat men geen inspraak had en niet vooraf betrokken was. Er is voldoende ruimte geweest voor het pastoraal team om de mensen te informeren en om met hen in gesprek te gaan. Duidelijk kwam naar voren dat ieder voor de eigen geloofsgemeenschap opkwam. 3.2 EUCHARISTISCH CENTRUM -Elke zondag eucharistie vieren in Twello. Dit is behaald. -Voor de eucharistie moeten regelmatig diverse doelgroepen worden aangesproken. -Betrekken van liturgische assistenten, lectoren en koren uit andere geloofsgemeenschappen. Dit is nog niet behaald. Hieraan is nog weinig aandacht besteed. Het pastoraal team moet het initiatief nemen, om hierover afspraken te maken met allen die betrokken zijn bij de liturgie in de plaatselijke geloofsgemeenschap. Dit moet plaatsvinden voordat het liturgisch rooster uitgaat. -Op gezette tijden met het hele team voorgaan Dit is niet behaald. Enerzijds door het drukke liturgisch rooster. Anderzijds is door het Diocesane beleid aan de pastoraal werkers in de eucharistie geen rol toebedeeld. 4
3.3 PAASTRIDIUÜM 2012 -Witte Donderdag en de Paaswake vieren op drie plekken in de parochie en Goede Vrijdag in elke geloofsgemeenschap. Dit is behaald. - Op Witte Donderdag was er in Twello, Epe en Loenen een Eucharistieviering. - De Paaswake werd gevierd in Twello, Vaassen en Klarenbeek met de viering van de Eucharistie. In Twello ging pastoor Rekveld voor. In Epe en Vaasssen ging pastor Hofstede voor en in Loenen en Klarenbeek pastor Peeters en pastor Kantoci. Punten ter evaluatie zijn: De geringe deelname vanuit de andere geloofsgemeenschappen waar geen viering was. Het waren vooral en m.n. in de Paaswake parochianen die de plaatselijke geloofsgemeenschap vertegenwoordigden en het nieuwe licht, de paaskaars, en het doopwater in ontvangst namen voor hun geloofsgemeenschap. Hoewel enkele geloofsgemeenschappen in hun plaatselijke parochiebladen vermeldden dat voor hen de viering in een andere kerk zou plaatsvinden, waren er ook bladen die alleen vermeldden dat er in hun geloofsgemeenschap geen viering was. 3.4 VIEREN IN DE ZEVEN GELOOFSGEMEENSCHAPPEN 3.4.1 Vieren in elke geloofsgemeenschap in het weekend De doelstelling om in elke geloofsgemeenschap te vieren is bereikt. Voor Loenen en Eerbeek hield dit in dat er in een van beide kerken geen viering was dit omdat zij samen een geloofsgemeenschap vormen. 3.4.2 Het vieren op andere momenten van de week Op de volgende momenten wordt door de week Eucharistie gevierd: - in Twello op dinsdagavond om 19.00 uur - in Epe op woensdagavond om 18.30 uur - in Klarenbeek op de 1 ste woensdagmorgen van de maand om 9.30 uur - in Vaassen op de 2 de dinsdag van de maand om 9.30 uur. Ook waren er eucharistievieringen of Woord- en Communie vieringen in de verzorgingshuizen in Twello, Vaasen en in Epe/Heerde. 3.4.3 Daarnaast waren er verschillende andere vormen van vieren in de geloofsgemeenschappen zoals deze zijn beschreven bij punt 2.3, andersoortige vieringen. 5
3.5 OP EEN VERANTWOORDE EN LEVENDIGE MANIER LITURGIE BLIJVEN VIEREN IN DE TOEKOMST -Wat zijn criteria voor een verantwoord en levendig vieren: Het criterium voor het verantwoord vieren in de plaatselijke geloofsgemeenschappen in parochie is op de eerste plaats een levende geloofsgemeenschap. De betrokkenheid van koren, lectoren en misdienaars, acolieten is een scheppende voorwaarde. Goed is het te vermelden dat voor aanvang van de viering de kosters overal in de geloofsgemeenschappen zorgen dat alles in gereedheid is gebracht voor een viering. Over het algemeen kunnen we zeggen dat de intentie er is om een zo goed mogelijk verzorgde viering plaats te laten vinden. Kanttekeningen: - Niet in alle geloofsgemeenschappen in de parochie zijn misdienaars of acolieten, - Niet in alle vieringen is een koor aanwezig. - Een afnemend en een vergrijzend kerkbezoek. - Een afname in de sacramenten bediening m.n. Doop en EHC. - Teruglopende financiële middelen Bovengenoemde punten baren zorgen naar de toekomst toe om op een verantwoorde wijze te blijven vieren in elke geloofsgemeenschap. We zullen ons dus als parochie moeten bezinnen over de frequentie van het aantal vieringen, de kerkgebouwen en de hiermee gepaarde financiële middelen. Er zal moeten worden gezocht naar nieuwen initiatieven om de pastorale nabijheid voor de plaatselijke geloofsgemeenschappen te waarborgen. 3.6 ANDERE VORMEN VAN VIEREN -Zoeken naar uitdagingen en kansen die de liturgie van onze kerk in de breedste zin van het woord in onze tijd kan bieden. Destijds zijn er andersoortige vormen van vieren genoemd, bv Thomasviering. Er zijn wel wat andere vormen van vieren gerealiseerd maar dit vraagt nog wel om uitbreiding en verdieping, Het is van belang om deze vormen van vieren uit te werken en de mensen een opzet voor deze vormen van vieren aan te bieden. Waar er vraag of behoefte is, wil het pastoraal team dit ondersteunen en stimuleren. Aandachtspunt: De kansen die zich aanbieden gebruiken, b.v. bij jonge ouders en de informatieavond voor de ouders van de EHC en Vormelingen. 6
3.7 OECUMENE Hoewel oecumene niet in het liturgisch beleidsplan wordt genoemd is dit een punt van aandacht. Al betekent dit dat de aanvangstijden van vieringen veranderen en verschuiven in het rooster van de zaterdag naar de zondag. Gezien de ontwikkelingen in de parochie, is de vraag hoe de betrokkenheid van pastores zal zijn. Het pastoraal team is van mening dat het verantwoord is om per geloofsgemeenschap 2x per jaar op zondag oecumenisch te vieren, uitgaande van de locaties waar de betrokkenheid en deelname van de R.K. geloofsgemeenschap aanwezig is. Waar de betrokkenheid en deelname minimaal is, is het mogelijk de praktijk te overwegen. 3.8 VOORGAAN PASTORES 3.8.1 Frequentie van voorgaan pastoor. Door het stoppen van pastor Peeters als priester assistent en omdat pastor Hofstede alleen voorgaat in de zondagsvieringen, gaat de pastoor elk weekend 3x voor. Op de zaterdagavond 2x en 1x op de zondag. Daarnaast gaat de pastoor, voor zover er doopvieringen zijn, op zondag om 12.00 uur voor. Op de hoogfeesten van Kerstmis gaat de pastoor in de kerstnacht 3x voor en op 1 ste Kerstdag, Pasen en Pinksteren op de zondag 2x. 3.8.2 Frequentie van voorgaan: pastoraal werk(st)er. Bij het ingaan van dit liturgisch beleid is afgesproken dat de pastoraal werk(st)er eens in de drie weken voorgaat. Gezien de speciale vieringen die er door het jaar heen zijn, wordt dit doel niet behaald maar gaan de pastoraal werkers vaker voor. De vraag is of het belastend is voor de pastor om meer voor te gaan. Bij de speciale vieringen wordt ook een beroep gedaan op de pastores. In hoeverre gaan we hierin mee, of geven we in geloofsgemeenschap aan dat er geen pastor beschikbaar is. Ondersteunen we deze vormen van vieren en zijn we bereid hieraan mee te werken. Juist bij andersoortige vieringen bestaat de mogelijkheid om met mensen in contact te komen. De extra weekenden en andere extra vieringen waarin pastoraal werkenden voorgaan kan, gezien hun beschikbare tijd belastend zijn voor het andere werk in het pastoraat. 3.8.3 Vrijwilligers In alle geloofsgemeenschappen, met uitzondering van Twello, gaan vrijwilligers voor in Woord- Communie vieringen. In Epe, Vaassen, Klarenbeek en Loenen / Eerbeek om de 4 á 6 weken. In De Vecht en Bussloo wanneer dit gevraagd wordt of bij afwezigheid een pastor. Bij de vrijwilligers kan worden geïnformeerd hoe vaak zij willen voorgaan. Ook voor hen kan het belastend zijn als er te vaak een beroep op hen wordt gedaan. 3.8.4 Frequentie van vieren in elke geloofsgemeenschap. Aan allen die voorgaan in de vieringen in de parochie zal duidelijk de vraag moet worden voorgelegd over de frequentie van vieren. Het pastoraal team vraagt zich af of er in de toekomst nog in elke gemeenschap gevierd moet of kan worden. 7
4. BESPREEKPUNTEN EN VRAGEN - Hoe kan het eucharistisch centrum tot een plek waarin een ieder zich betrokken voelt. - Hoe kan bewerkstelligd worden dat koren, lectoren, misdienaars en acolieten uit ander geloofsgemeenschappen betrokken worden in het eucharistisch centrum. - Hoe kunnen we op een verantwoordelijke wijze blijven vieren voor zover dit mogelijk is in alle geloofsgemeenschappen. - Hoe kijken we naar de frequentie en aanbod van de vieringen. - Hoe kunnen we andere vormen van vieren beter vorm geven en uitbreiden. - Hoe gaan we, richting de toekomst, om met de terugloop van de sacramentenbediening. - Hoe kunnen we de betrokkenheid van de generatie die afwezig is, vergroten. - Wat vinden wij pastoraal belangrijk voor de plaatselijke geloofsgemeenschap. - Wat hebben wij als geloofsgemeenschap elkaar te bieden naast de wekelijkse ene viering op zaterdag of zondag. 5. STAPPENPLAN 2013 Donderdag 10 januari 19.30 uur in Bussloo: communicatie met pastoraatsgroepen over liturgisch beleid en de liturgie in de Goede Week. Donderdag 11 april 20.00 uur in Twello: evaluatie, gesprek met bestuur, locatieraden en pastoraatsgroepen inzake het liturgisch beleid. Donderdag 25 april 20.00 uur in Bussloo: evaluatie, gesprek in een open parochieavond inzake het liturgisch beleid. 8
TOT BESLUIT Sinds 1 januari 2010, waarbij de 7 geloofsgemeenschappen werden samengevoegd tot de HH. Franciscus en Clara parochie, zijn, mede door het beleid van het bisdom en andere genoemde oorzaken, veranderingen in de liturgie en het aanbod hiervan gekomen. Dat dit vragen oproept voor de parochianen, de vele vrijwilligers, pastoraatsgroepen, de locatieraden en het bestuur, realiseren wij ons terdege. Samen met allen willen wij voor zover dit mogelijk is in alle oprechtheid in gesprek gaan om een goede invulling te geven aan een parochie waarin hoopvol de Boodschap van Jezus Christus mag blijven klinken en gevierd wordt in de liturgie waarin God en de mens centraal staan. Twello, december 2012 Op het Hoogfeest van KERSTMIS Geboorte van de Heer Het pastoraal team HH. Franciscus en Clara parochie BIJLAGE Tellingen Kaski sacramentenbediening 2011 Tellingen kerkbezoek en organisatie 9