Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot niets zeggend Fabrikanten van dakbedekking overtuigen hun, potentiële, opdrachtgevers graag met de prestaties van hun producten met certificaten en verklaringen. Een veel voorkomende verklaring is de verwachte of bewezen levensduurverklaring voor 25 jaren of meer. In dit artikel gaan we in op de vraag of levensduurverklaringen werkelijk iets zeggen over de kwaliteit van een product en de levensduur óf dat het slechts een commercieel verhaal is. We belichten daarvoor ondermeer: De factoren die van essentiële invloed zijn op de levensduur van een dak. De procedure om een levensduurverklaring te verwerven. De zekerheden of garanties die een levensduurverklaring biedt. Verschil dakbedekkingsconstructie en systeem Allereerst is het van belang om de begrippen dakbedekkingsconstructie en dakbedekkingssysteem te onderscheiden om spraakverwarring te voorkomen. Dakbedekkingsconstructie Een dakbedekkingsconstructie bestaat uit alle materiaallagen boven de constructieve dakvloer. Te denken valt aan de dampremmende laag, isolatie, dakbedekking en eventuele afwerklagen uit bijvoorbeeld grind, tegels of dakvegetatie. In spreektaal wordt de dakbedekkingsconstructie vaak aangeduid als het dak. Dakbedekkingssysteem Een dakbedekkingssysteem op een plat dak bestaat uit één of meer lagen dakbedekking van bitumen, kunststof of rubber met alle daarbij behorende aansluitingen (detailleringen). Ook kan een dakbedekkingssysteem bestaan uit een onderlaag en een daarop een gespoten (bitumen)laag óf uit vloeibaar aangebrachte coatingsystemen. Het dakbedekkingssysteem is dus een onderdeel van de dakbedekkingsconstructie. Het zijn de lagen die als voornaamste functie het borgen van de waterdichtheid kennen. Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot nietszeggend Oktober 2015 Pagina 1 van 5
Factoren van invloed op de levensduur De levensduur van een dak is niet alleen afhankelijk van de waterdichte laag. Alle lagen en hulpmiddelen vervullen hierin een belangrijke rol: de ketting is zo sterk is als haar zwakste schakel. Zo kan een verkeerde of ontbrekende dampremmende laag tot cumulatieve inwendige condensatie leiden, verkeerde bevestigingsmiddelen tot windschade óf doorboring van de waterdichte laag, te zachte isolatie tot het inklinken van de dakbedekkingsconstructie, enzovoorts. De levensduur van een dakbedekkingsconstructie is in hoofdlijnen afhankelijk van: het ontwerp de uitvoering het periodiek onderhoud het afschot de onderconstructie de gebruiksbelastingen de klimaatsinvloeden het dakbedekkingssysteem Ontwerp In de voorbereidende fase wordt op basis van wensen, eisen en beschikbaar budget een ontwerp gemaakt. Een ontwerp kan in de vorm van een programma van eisen, bestek of bijvoorbeeld een werkomschrijving worden opgesteld. Dit kan door de opdrachtgever zelf, de dakaannemer of een adviseur gebeuren. Van belang is om in dit stadium zeer bewust rekening te houden met levensduurbeïnvloedende aspecten als: het afschot de stabiliteit en werking van ondergronden de gebruiksbelastingen de klimaatsinvloeden Dit geldt niet alleen voor de waterdichte laag (het dakbedekkingssysteem) maar voor iedere laag in de dakbedekkingsconstructie. Bij het maken van al deze afwegingen en keuzes in de ontwerpfase is het dakbedekkingssysteem dus een belangrijk maar zeker niet het enige aspect. Juist het samenstel van materialen, bevestigingswijzen, detailoplossingen, maakbaarheid, enzovoorts bepaalt in de ontwerpfase de succesfactor van de dakbedekkingsconstructie. Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot nietszeggend Oktober 2015 Pagina 2 van 5
Uitvoering In de uitvoeringsfase liggen, zo blijkt in de dagelijkse praktijk, eveneens vele faalkansen op de loer. Soms door gebrekkige kennis of vaardigheden, maar ook door tijdsdruk worden materialen met regelmaat kwalitatief slordig of fout verwerkt. Een vakkundige uitvoering van de volledige dakbedekkingsconstructie en haar detailleringen op basis van een passend en juist ontwerp is een cruciale schakel voor een levensduur die gaat voldoen aan de verwachtingen die er aan gesteld worden. Periodiek onderhoud Daken hebben van tijd tot tijd preventief, correctief en/of reinigend (PCR) onderhoud nodig. Veelal wordt gesteld dat om aan de garantievoorwaarden te voldoen dit jaarlijks dient te gebeuren. Ons inziens is dit een discutabele voorwaarde in de garantievoorwaarden. Beter is het preventief, correctief en/of reinigend (PCR) onderhoud per situatie op maat te bepalen. Factoren die bij bepaling van de onderhouds- en inspectie-interval een rol kunnen spelen zijn bijvoorbeeld: of het wel of geen geballast dak betreft de mate of juist afwezigheid van blad- of andere typen vervuiling het afschot in het dak de gebruiksfrequentie en belastingen de conditie (mate van degradatie) van het dak Sommige daken zullen 3 maal per jaar PCR-onderhoud nodig hebben, andere daken misschien 1 maal per 3 of 5 jaar. Naast een goed ontwerp, een vakkundige uitvoering is met de juiste interval uitgevoerd PCR-onderhoud van belang om de gewenste en verwachte levensduur te behalen. Levensduurverklaringen BRL1511, standaard 10 of 20 jaar Voor bitumen en kunststof dakbedekkingssystemen geldt BRL 1511 waarin een hoofdstuk levensduur is opgenomen. In dit hoofdstuk zijn de private prestatie-eisen en bepalingsmethoden opgenomen die relevant zijn voor gesloten dakbedekkingssystemen voor platte of hellende daken. Op basis van deze beoordelingsrichtlijn 1511 kunnen private KOMO kwaliteitsverklaringen en KOMO attesten voor baanvormige dakbedekkingssystemen worden afgegeven. Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot nietszeggend Oktober 2015 Pagina 3 van 5
De theoretische levensduur van de opgenomen dakbedekkingssystemen in de KOMO attesten voor baanvormige dakbedekkingssystemen bedraagt standaard 10 jaar. Indien een product in zijn toepassing gedurende een periode van ten minste 5 jaar continu is geattesteerd volgens BRL1511 geldt een praktische levensduur van minimaal 20 jaar. Hierbij wordt wel uitdrukkelijk gesteld dat dient te worden voldaan aan alle van toepassing zijnde voorschriften voor het ontwerp, de uitvoering, het onderhoud en het gebruik van het dak (zie Factoren van invloed op de levensduur in dit artikel). Levensduurclaims langer dan 20 jaar Om allerlei redenen maar vooral om commercieel onderscheidend te zijn, claimen veel fabrikanten graag langere levensduren voor hun producten. Levensduurclaims die kracht worden bijgezet door bewezen of verwachte levensduurverklaringen. Het claimen van levensduren langer dan de standaard 20 jaar kan op basis van praktijkervaring worden opgenomen in een kwaliteitsverklaring. De praktijkervaringen worden gebaseerd op beoordeling van een aantal projecten. Deze projecten worden gekozen door de certificerende instelling uit een door de fabrikant / certificaathouder aangeleverde lijst van projecten met vergelijkbare dakopbouwen. Het ligt voor de hand dat deze door de fabrikant samengestelde lijst een bewuste selectie van projecten met goed presterende dakbedekkingssystemen omvat. De selectie die de certificerende instelling hieruit maakt, is dan ook geen onbevooroordeelde uitsnede uit alle projecten met vergelijkbare dakopbouwen. Ook is het niet aannemelijk dat fabrikanten nog steeds dezelfde producten als 15, 20 of 25 jaar geleden produceren. Dat zou immers betekenen dat in al die jaren geen productontwikkeling, verandering en/of verbetering heeft plaatsgevonden. Dakbedekkingsmaterialen zijn echter wel degelijk aangepast in receptuur en samenstelling. Bijvoorbeeld door aanvullende eisen die aan de dakbedekking gesteld worden zoals bijvoorbeeld vliegvuurbestendigheid of worteldoorgroeibestendigheid. Ook is het weinig aannemelijk dat de specificaties van de bitumineuze grondstoffen, inlagen, modificerende kunststoffen, vulstoffen, enzovoorts in al die jaren exact gelijk zijn gebleven. Conclusie De levensduur van dakbedekkingsconstructies wordt in hoofdlijnen bepaald door doordachte en maakbare ontwerpen, vakkundige uitvoering en op de situatie afgestemd onderhoud. In de ontwerpfase moet per laag in de constructie een afweging worden gemaakt voor het toe te passen type materiaal met de bijpassende specificaties. De toe te passen dakbedekking is hierbij slechts een van de lagen in de dakbedekkingsconstructie. Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot nietszeggend Oktober 2015 Pagina 4 van 5
De levensduurverklaringen, bewezen en verwacht, waarmee fabrikanten u willen overtuigen dat hun dakbedekking buitengewoon presteert, zeggen iets over het verleden maar weinig betrouwbaars over de toekomst. Het is namelijk weinig aannemelijk dat de dakbanen van nu met dezelfde recepten, bitumen, toevoegingen en inlagen als 20 of 25 jaar geleden worden geproduceerd. Het zijn eenvoudigweg niet dezelfde producten. Daarnaast is de wijze waarop de verklaringen tot stand komen twijfelachtig. Door de certificerende instantie worden steekproeven genomen uit een door de dakrollenfabrikant aangeleverde selecte lijst van (goede) projecten. Samenvattend zijn levensduurverklaringen van dakbedekking een commercieel interessant communicatiemiddel voor de fabrikant maar uiteindelijk weinigzeggend. Het zegt in beperkte mate iets over het functioneren van de dakbedekking op oude projecten maar garandeert u niets voor de dakbedekking die u nu op uw daken aanbrengt. Dakbestek is een onafhankelijk en landelijk werkend dakadviesburo voor platte en hellende daken. Wij delen graag onze kennis en visie op daken met u. Aarzel daarom niet om contact met ons op te nemen om uw voordeel hiermee te doen. Vanzelfsprekend vind u ook relevante informatie op onze website. Adviesburo Dakbestek B.V. Telefoon : 036 53 27 660 E-mail : adviesburo@dakbestek.nl Website : www.dakbestek.nl Levensduurverklaringen dakbedekking: Weinig tot nietszeggend Oktober 2015 Pagina 5 van 5