Een operatie in het brughoekgebied Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is een brughoektumor? 1 Belangrijk voor opname 1 De operatieroute 1 Het herstel 3 Uitslag weefselonderzoek en nabehandeling 4 Mogelijke problemen 4 Wondproblemen 4 Functie-uitval 5 Wanneer moet u contact met de afdeling Neurochirurgie opnemen? 6 Adviezen voor thuis 6 Tot slot 7 Belangrijke telefoonnummers 7 Binnenkort wordt u in het ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis), locatie ETZ Elisabeth opgenomen voor een operatie in het brughoekgebied. In deze brochure leest u informatie over deze operatie en een aantal richtlijnen en adviezen welke kunnen bijdragen aan een sneller herstel. Deze operatie wordt meerder malen per jaar in het ETZ uitgevoerd. Wat is een brughoektumor? Een brughoektumor, ook wel acusticusneurinoom genoemd, is een goedaardig langzaam groeiend gezwel. Het gezwel groeit vanuit de inwendige gehoorgang en breidt zich uit naar het brughoekgebied (tussen de hersenstam en de kleine hersenen). Daarbij bestaat de kans dat hersenzenuwen worden beschadigd waardoor klachten als gehoorverlies, duizeligheid, oorsuizen en soms gevoelloosheid van het gezicht kunnen ontstaan. Deze klachten kunnen meestal niet meer verbeteren. Verdere groei van het gezwel kan een verdringing van de hersenstam veroorzaken die verdere uitvalsverschijnselen veroorzaakt. Dit is uitvoerig door de neurochirurg met u besproken. Belangrijk voor opname Met de inname van sommige medicatie moet u voor de operatie stoppen. Dit geldt vooral voor bloedverdunners (anti-stollingsmedicatie). Gebruikt u bijvoorbeeld Ascal, Acetylsalicylzuur Cardio, Marcoumar, Acenocoumarol, Plavix of Aspirine, dan dient u, in overleg met uw behandelend arts minstens één week voor de opname met het innemen te stoppen. Bent u niet zeker of u bloedverdunners gebruikt, neem dan altijd contact op met uw huisarts of met uw behandelend arts. De operatieroute De opnamedag Voor een operatie in het brughoekgebied wordt u gemiddeld 8 dagen in het ziekenhuis opgenomen.
U wordt op de dag van opname op de afgesproken tijd bij etage D, Neurochirurgie verwacht (zie folder Wegwijs op etage D, Neurochirurgie). Hier wordt u ontvangen door een verpleegkundige. Op het verpleegkundig spreekuur Neurochirurgie bent u al geïnformeerd over de opname. Afhankelijk van uw leeftijd en gezondheid is er bloed bij u afgenomen en een ECG (elektrocardiogram) gemaakt. Dit is een opname van de hartslag om een indruk te krijgen van het ritme van het hart. In het opnamegesprek worden eventuele aanvullingen besproken. In de loop van de dag komt de zaalarts nog bij u langs. Deze dag wordt gestart met tabletten dexamethason, die moeten voorkomen dat na de operatie te veel zwelling in de kleine hersenen en de hersenstam ontstaat. Daarnaast wordt gestart met tabletten Pantozol om irritatie van de maagwand, die door de dexamethason veroorzaakt kan worden, te voorkomen. U bent op het spreekuur van de anesthesioloog geïnformeerd over de verdoving (narcose) die u krijgt. Ter voorbereiding op de operatie worden uw haren gewassen met een speciale desinfecterende shampoo. Hierna krijgt u markers op uw hoofd geplakt die voor het MRI-onderzoek bestemd zijn (zie folder MRI-onderzoek). Door dit onderzoek kan de exacte plaats van de afwijking in het hoofd worden bepaald. Om deze markers te kunnen plakken, worden wat plukjes haar weggeschoren. U krijgt een infuusnaaldje in uw arm. Via dit naaldje wordt nogmaals bloed afgenomen en wordt, op afdeling Radiologie, contrastvloeistof ingespoten voor het MRI-onderzoek. Het onderzoek vindt plaats op de afdeling Radiologie. Deze dag wordt een logopediste ingeschakeld voor eventuele problemen met betrekking tot de functie van de aangezichtszenuw (nervus facialis) na de operatie. Als u wilt, mag u deze dag (na afspraak) op de afdeling Intensive Care (IC) gaan kijken. Daar wordt u namelijk de eerste nacht na de operatie verpleegd, (zie ook de brochure Algemene informatie Intensive Care). s Avonds krijgt u, als u daar behoefte aan hebt, een slaaptablet voor een goede nachtrust. Het patiënten informatie dossier (PID) Op de dag van opname krijgt u een patiënten informatie dossier (PID). Dit dossier is bedoeld als ondersteuning en naslagwerk. Het bevat informatie om u zo goed mogelijk voor te bereiden op uw operatie en op de zorg na de operatie. Tijdens uw opname zal het dossier aangevuld worden. Het dossier is uw persoonlijk eigendom. Nuchter zijn voor de operatie Voor de operatie moet u vanaf een bepaalde tijd nuchter zijn. De richtlijnen hiervoor vindt u in de brochure Een ingreep onder anesthesie. die u gekregen hebt bij uw polikliniekbezoek of bij het preoperatief spreekuur. U dient zich te houden aan deze richtlijnen. De operatiedag Voordat u naar de operatiekamer gaat, wordt u gevraagd een operatiehemd aan te trekken. Vervolgens geeft een verpleegkundige u een injectie in uw been en een medicijn ter voorbereiding op de narcose. Deze medicijnen geven u een slaperig gevoel en een droge mond. Om trombose (bloedstolling) te voorkomen, geeft de verpleegkundige u een injectie naast de navel. Deze injectie krijgt u na de operatie iedere dag. Hierna wordt u naar de operatiekamer gebracht. Op de operatiekamer krijgt u een infuus en wordt de verdoving (narcose) toegediend (zie folder Een ingreep onder anesthesie). Wanneer u eenmaal in slaap bent gebracht, wordt een gedeelte van uw hoofd kaal geschoren. Ook krijgt u een blaaskatheter.
De operatie De operatie duurt gemiddeld van 08.00 uur tot 18.00 uur, waarvan de anesthesioloog gemiddeld 2 uur bezig is om u in slaap te brengen en u weer wakker te maken. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker in de uitslaapkamer. U hebt een drukverband om uw hoofd. Als u voldoende wakker bent en uw toestand het toelaat, gaat u naar de afdeling IC. Op deze afdeling worden uw vitale functies, zoals ademhaling, hartritme, bloeddruk en bewustzijn goed bewaakt. De verpleegkundigen voeren regelmatig controles uit, ook gedurende de avond en nacht. Pijn Na de operatie voelt u wondpijn bij het litteken, waarvoor u pijnstillende medicijnen krijgt toegediend. De wond van de operatie kan enkele dagen tot weken gevoelig blijven. Bij sommige mensen duurt dit langer. Het herstel De eerste dag na de operatie Deze dag verlaat u de afdeling IC en gaat u terug naar de verpleegafdeling. Om de twee uur worden controles van uw polsslag, bloeddruk, bewustzijn en pupilreacties gedaan. Ook wordt gecontroleerd of u de ogen goed kunt sluiten. Wanneer dit een probleem is, krijgt u overdag oogdruppels en s nachts oogzalf in uw oog met daar overheen een oogglas. U mag rechtop in bed zitten en eventueel onder begeleiding voor het eerst uw bed uit. Afhankelijk van uw conditie wordt de blaaskatheter verwijderd. Als het slikken goed gaat, krijgt u weer normaal eten. De logopediste komt nog langs ter controle en de verpleegkundige maakt met u een afspraak voor een zorggesprek voor over 2 dagen. De tweede dag Op de tweede dag zijn de controles om de vier uur. De wond wordt gecontroleerd en verzorgd. U mag zichzelf op bed verzorgen of eventueel aan de wastafel in de badkamer. Het uit bed komen (mobiliseren) mag uitgebreid worden. Het is wel belangrijk dat u het rustig aan doet. De derde dag Vanaf vandaag mag u meer gaan rondlopen. De controles vinden nu 3 keer per dag plaats. De wondcontrole wordt tijdens uw verblijf dagelijks uitgevoerd. U mag douchen en uw haren met een milde shampoo wassen. Vandaag wordt er bij u 2 keer een bloedsuiker (bloedglucose) geprikt. Deze controle is nodig omdat het gebruik van dexamethason tabletten de bloedglucose kan ontregelen. In de loop van de dag vindt een zorggesprek plaatst met u en uw partner of een andere vertrouwenspersoon. In dit gesprek wordt besproken of er wijzigingen in het zorgproces nodig zijn. Verder wordt vooruit gekeken naar uw ontslag uit het ziekenhuis en of hiervoor nog zaken geregeld moeten worden. Tijdens dit gesprek wordt een ontslaggesprek gepland voor dag zes. De vierde dag Vandaag vinden de controles 2x per dag plaats. U mag zichzelf verzorgen en het mobiliseren uitbreiden. De vijfde dag Op de vijfde dag wordt de laatste controle gedaan. De dexamethason tabletten worden, in overleg
met de behandelend arts, afgebouwd. Bent u voor deze operatie overgeplaatst vanuit een ander ziekenhuis, dan gaat u vandaag weer terug naar uw eigen ziekenhuis. Deze overplaatsing gebeurt pas als de behandelend arts hiervoor toestemming heeft gegeven. De zesde dag Omdat u de zevende dag na de operatie met ontslag mag, vindt vandaag het ontslaggesprek plaats. U wordt in dit gesprek voorbereid op uw ontslag. Verder worden een aantal vaste punten besproken en wordt gevraagd hoe u uw ziekenhuisopname en verblijf hebt ervaren. De zevende dag Bent u weer goed ter been en in staat zichzelf te verzorgen dan mag u vandaag met ontslag (± 10.00 uur in de ochtend). Niet oplosbare hechtingen worden voor het ontslag verwijderd. Als de hechtingen langer moeten blijven zitten, krijgt u een afspraak voor het verwijderen van de hechtingen. Het ontslag Voordat u naar huis gaat, worden nog een aantal zaken geregeld. Als de uitslag van het weefselonderzoek en de verdere nabehandeling nog niet met u is besproken, wordt er een afspraak gemaakt met de neurochirurg. Deze afspraak vindt dan binnen 2 weken na het ontslag plaats. Er wordt een telefonische afspraak gemaakt (datum ongeveer 6 weken na het ontslag). De neurochirurg belt u dan op de afgesproken datum en tijd. Er wordt een controle afspraak gemaakt bij de neurochirurg (datum ongeveer 10 weken na ontslag). U krijgt een afspraak voor het nazorggesprek. Deze wordt, als het mogelijk is, op dezelfde datum gezet als de controle afspraak. Het nazorggesprek vindt plaats op het verpleegkundig spreekuur. Als u nog hechtingen hebt, krijgt u een afspraak mee voor het verwijderen van de hechtingen. U krijgt een ontslagbrief mee voor uw huisarts. Als het nodig is, krijgt u een vervolgbehandeling bij de logopedist. Als u bepaalde medicijnen moet blijven gebruiken, krijgt u hiervoor een recept. Ook worden er nog een aantal zorginstructies aan u gegeven. Uitslag weefselonderzoek en nabehandeling Zodra de uitslag bekend is van het weefselonderzoek bespreekt de arts dit meteen met u. Vaak gebeurt dit tijdens uw verblijf op de verpleegafdeling. Mocht dit niet het geval zijn, dan wordt op korte termijn een afspraak gepland voor op de polikliniek. Dan wordt ook met u over de nabehandeling gesproken. Mogelijke problemen Bij elke operatieve ingreep bestaat een risico op mogelijke problemen. Uw behandelend arts heeft mogelijke problemen al met u besproken. Als u hierover nog vragen hebt, kunt u deze aan uw behandelend arts stellen. Wondproblemen Wondinfectie Een wondinfectie uit zich door roodheid, zwelling, kloppende pijn, en het warm aanvoelen van de
operatiewond. Enige roodheid en zwelling zijn echter gewoon, omdat ze alleen de tekenen zijn van de weefselreactie op de operatie. Hoewel altijd de uiterste zorg wordt besteed aan het voorkomen van infecties tijdens de operatie, blijkt dit niet altijd te vermijden. Vooral bij langdurige of gecompliceerde operaties en bij mensen met een verlaagde weerstand tegen infecties. Uiteraard worden er tegenmaatregelen genomen die in de meeste gevallen effect hebben. Loslaten wondranden Als de wondranden een klein beetje loslaten, kan dit geen kwaad en groeit het gewoon weer dicht. Loslatende wondranden kunnen echter duiden op een beginnende infectie. Als de wondranden over meer dan 1 cm loslaten, moet er in ieder geval, op het verpleegkundig spreekuur Neurochirurgie naar gekeken worden. Lekkage van hersenvocht Lekkend hersenvocht komt soms voor. Het kan ontstaan omdat het harde hersenvlies niet geheel passend gesloten kan worden. Hierdoor kan er vocht dat zich om de hersenen, ruggenmerg en zenuwen bevindt, gaan lekken. Dit is meestal maar een heel klein beetje. Als het mogelijk is, wordt de wond extra gesloten met een paar hechtingen. Meestal is het gaatje zo klein dat u er geen last van zult hebben. Sommige mensen hebben wat last van hoofdpijn. Nabloeding Nabloedingen en oedeem van de hersenstam in het operatiegebied kunnen een beknelling (inklemming) van de vitale hersengebieden geven. Hoewel aan het einde van de operatie de uiterste zorg wordt besteed aan de bloedstelping, kunnen nabloedingen optreden. Vaak is het nodig om via een nieuwe operatie de bloeduitstorting te verwijderen en de nabloeding te stoppen. Als gevolg van de beknelling raken soms de hersenkanalen, waar hersenvocht doorheen stroomt, bekneld. In dat geval moet een tijdelijke, of soms permanente, vochtafvoering (door middel van een drain) van het hersenvocht plaatsvinden. Nabloedingen en oedeem na de operatie komen bij een brughoekoperatie weinig voor (minder dan 1% van de operaties). Functie-uitval Beschadiging van de aangezichtszenuw ( facialis parese) Na de operatie kan er een gehele of gedeeltelijke uitval van de aangezichtszenuw optreden. Hierdoor ontstaat er een asymmetrie in de motoriek van het gezicht. U kunt dan het oog en de mond aan de aangedane zijde niet goed sluiten. Deze complicatie kan optreden ondanks dat de aangezichtszenuw onbeschadigd is gebleven. Dit zal geleidelijk herstellen. De aangezichtszenuw kan een lokale zwelling krijgen waardoor deze tijdelijk minder goed functioneert. De neurochirurg wacht dan meestal een half jaar op herstel. Als de zenuw tijdens de operatie kapot is gegaan, wordt meestal de plastisch chirurg direct na de operatie ingeschakeld. Hij/zij bespreekt met u welke eventuele herstel ingrepen mogelijk zijn. De logopediste komt altijd bij u langs om u te leren omgaan met de zenuw (facialis) uitval. Gehoorvermindering/uitval In de meeste gevallen bent u al doof of hebt u een slecht gehoor aan de aangedane zijde. Door de operatie valt het gehoor aan deze zijde geheel uit.
Oorsuizen Oorsuizen verdwijnt in sommige gevallen maar kan ook onveranderd aanwezig blijven, ontstaan of verergeren. De oorzaak hiervan is niet duidelijk. Hoofdpijn Hoofdpijnklachten zijn meestal tijdelijk. Evenwichtsstoornissen Soms zijn voor de operatie al evenwichtsklachten. Deze kunnen ook door de ingreep ontstaan of (tijdelijk) verergeren. Met name de eerste dagen na de operatie. In bijna alle gevallen neemt, bij uitval van één evenwichtsorgaan, het andere evenwichtsorgaan de evenwichtsfuncties en de functie van uw ogen in de loop van enkele weken over. Slikstoornissen/heesheid Soms liggen ook de slikzenuwen en zenuwen van de stembanden in het operatiegebied en kan na de operatie een gehele of gedeeltelijke uitval van de slikfunctie optreden. Dit is in bijna alle gevallen van tijdelijke aard. In minder dan 1% definitief. Wanneer moet u contact met de afdeling Neurochirurgie opnemen? Als u één van de volgende symptomen hebt, moet u contact opnemen met de afdeling Neurochirurgie. abnormale zwelling van de wond; opengesprongen wond; pus uit de wond; hoge koorts; lekkage van hersenvocht via de wond (het verliezen van helder vocht); toenemende sufheid. U kunt van maandag t/m vrijdag (van 08.45 uur tot 09.15 uur) bellen voor een afspraak op het telefonisch spreekuur, telefoonnummer; (013) 539 80 32. U wordt dan tussen 09.30 uur en 10.00 uur teruggebeld door een verpleegkundige. U kunt ook e-mailen naar: nazorg@etz.nl. De ontvangen e-mails worden van maandag t/m vrijdag door verpleegkundigen bekeken en zo spoedig mogelijk beantwoord. Bij acute problemen of klachten: binnen kantooruren telefonisch contact opnemen met de polikliniek via (013) 539 80 32; buiten kantooruren contact opnemen met uw huisarts of huisartsenpost. Adviezen voor thuis Activiteit en rust U mag vrij bewegen, maar bouw uw conditie de eerste zes weken langzaam op. U mag niet met het hoofd voorover bukken en nog niet zelf autorijden. Het verrichten van werkzaamheden De eerste 6 weken is het niet verstandig om zware (huishoudelijke) werkzaamheden te verrichten. Uw behandelend arts bespreekt met u wanneer u uw werk kunt hervatten en welke sporten u mag beoefenen.
Wondverzorging Vanaf de derde dag na de operatie mag u uw haren wassen met een milde shampoo. U moet nog wel voorzichtig zijn met de tere hoofdhuid. Zo is het beter uw hoofd niet bloot te stellen aan fel zonlicht of extreme kou. U kunt dan last krijgen van hoofdpijn. Rijgeschiktheid Een aandoening aan de hersenen kan gevolgen hebben voor de rijvaardigheid. Informatie hierover kunt u terugvinden op www.cbr.nl en zoek regeling eisen geschiktheid 2000. Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u deze stellen aan u behandelend arts of aan de verpleegkundigen. Voor meer informatie kunt u ook terecht op; www.ncct-nl.com. Belangrijke telefoonnummers ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis) (013) 221 00 00 Route 42 Neurocentrum Polikliniek Neurochirurgie: (013) 539 80 32 Etage D, kamer 1 t/m 16: (013) 539 22 42 Etage D, kamer 32 t/m 47: (013) 539 22 43 E-mailadres: polinrc@etz.nl Vragen over uw operatiedatum? Vragen over uw Gamma-Knife behandeling? Overige vragen? okplanningnrc@etz.nl gammaknife@etz.nl secretariaatnrc@etz.nl Neurochirurgie, 41.555 05-15 Copyright ETZ Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.