pagina 1 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus Visie 1 verbonden met Christus 31 augustus 2013 1. Een visie op gemeente en ambt 2 2. Gemeente van Christus 3 2.1 Onderricht, gemeenschap, breken van het brood en gebed 4 2.2 Christus centraal in de gemeente 5 2.3 Christus, het levende Woord 5 2.4 Koninkrijk 6 2.5 De gemeente en het woord: naar binnen en naar buiten 6 2.6 De gemeente en haar perspectief 7 3. Ambten in de gemeente 8 3.1 Primaat van de gemeente 8 3.2 Taak van de ambtsdragers 8 4. Aspecten en functies gemeentezijn 10 4.1.Aspecten 10 4.1 Functies 11 4.2 Afsluiting 12 copyright 2013 Praktijkcentrum niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Praktijkcentrum
pagina 2 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 1. Een visie op gemeente en ambt Wie zijn wij als gemeente van Christus en hoe gaan we daarbinnen aan het werk? Waar haal je de kracht vandaan en wat is het geheim van die gemeente? We zijn ons ervan bewust dat ook voor wie misschien al tientallen jaren in de kerk werkt, het geheim steeds dieper wordt. Het gaat immers in het bestaan en functioneren van de gemeente om het geheim van Gods liefde. Wie zal die peilen? Toch willen we in dit artikel vanuit de bijbel, die voor ons gezaghebbend is, een aanduiding geven van het geheim van de gemeente, die immers meer is dan een groep bij elkaar geroepen mensen. (Dit artikel is het eerste in een serie van drie. Het tweede neemt een thema op dat aan het einde van dit artikel aangeduid wordt: functies van de kerk Het derde gaat speciaal over de betekenis van roeping voor een christen.)
pagina 3 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 2. Gemeente van Christus Als mens is Jezus Christus lichamelijk op aarde geweest. Vanaf Pinksteren waait zijn Geest over de wereld. Opvallend is dat in de beginhoofdstukken van Handelingen, het evangelie van de heilige Geest, verschillende dingen elkaar opvolgen. o Eerst de hemelvaart. o Daarna de vervanging van Judas. Daarmee is het getal weer op sterkte van hen die de dienende taak (1:17) hebben om van de opstanding te getuigen (1:23). o Daarna de komst van de heilige Geest, waarna Petrus preekt en toelichting geeft over Vader, Zoon en Geest. o Na dit alles leren we over het leven van de eerste gemeente. Je ziet de verbindende lijn: Jezus is niet dood, Hij leeft. Hij is niet weg, Hij is er; de gemeente leeft door Hem: Wij geloven één algemene kerk. Zij is de vergadering van de gelovigen, die al hun heil verwachten van Jezus Christus, gewassen zijn door zijn bloed, geheiligd en verzegeld door de heilige Geest. Deze kerk is er geweest vanaf het begin van de wereld en zal er zijn tot het einde toe. Want Christus is de eeuwige koning, die niet zonder onderdanen kan zijn. (naar Nederlandse Geloofsbelijdenis, artikel 27) Navolgers van Christus, verenigd in zijn lichaam, dat is de kerk.
pagina 4 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 2.1 Onderricht, gemeenschap, breken van het brood en gebed Handelingen 2:41-47 leert over gemeentezijn. De mensen die het woord van Christus hebben aanvaard en zich hebben laten dopen, zijn herkenbaar aan de volgende elementen: o Ze zijn trouw aan het onderricht van de apostelen. o Ze vormen één gemeenschap. o Ze zijn één in het breken van het brood (in deze gemeenschap vieren zij de gedachtenis aan Christus). o Ze wijden zich aan gebed. Dit zijn de vier zaken die zondag 38 van de Heidelbergse Catechismus aanwijst als hart van elke kerkdienst en van het gemeenteleven. Het vervolg van Handelingen laat zien dat door voortgaande verkondiging de Geest steeds opnieuw gemeenten tot stand laat komen. De apostelen stellen vervolgens in elke gemeente oudsten aan (Handelingen 14:23). In het hele Nieuwe Testament staat de gemeente centraal: o In Matteüs 18:15 en volgende verzen leert Christus over de broederlijke omgang in de gemeente. o Vanaf Handelingen 2 lezen we over gemeentezijn. o In heel het boek Handelingen lezen we dat het verzamelen van gelovigen in de gemeente het sluitstuk is van het zendingswerk. o De verschillende apostolische brieven zijn steeds geschreven aan gemeenten of aan personen, maar wel in hun functioneren in de gemeente. o Ook de Openbaring van Johannes is gericht aan de zeven gemeenten. Daarin stelt Christus zich centraal te midden van zijn gemeenten. Het boek loopt uit op het schitterende perspectief dat de gemeente heeft: de bruiloft van het Lam (bruidegom) met zijn bruid (de kerk). Het is het feest waar de kerk van alle tijden en alle plaatsen met reikhalzend verlangen naar uit mag zien. De kerk, de gemeente zal daarom een verlangende kerk zijn: uitzien op de wederkomst van de Heer van de Kerk. Tot dat moment is de kerk bezig met haar taken.
pagina 5 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 2.2 Christus centraal in de gemeente Alle woordverkondiging in de gemeente is er op gericht dat steeds wordt geleerd over het genadewerk van Christus. Hij heeft geleden en is door God verlaten geweest. Hij heeft de dood overwonnen. Hij is levend en zit als onze middelaar en verlosser aan de rechterhand van zijn vader. Alleen door Hem kennen wij God. Om dat geloof in onze harten te laten wortelen, is de heilige Geest gegeven. Hij vertegenwoordigt de Vader en de Zoon onder ons. 2.3 Christus, het levende Woord Weet hebben van Christus en die gekruisigd (1 Korintiërs 2: 2) is God kennen. God laat zich kennen in zijn geopenbaarde woord, het Oude en Nieuwe Testament. We werken dat uit. Het eerste Bijbelverhaal vertelt dat God een groot plan heeft en dat gestalte geeft in zijn schepping. In die schepping zal zijn Zoon verheerlijkt worden. Het kan daarom niet anders dan dat het huidige lichaam van de Zoon, de gemeente, door de Geest betrokken is op de schepping van Vader. Het lichaam maakt daar immers deel van uit. Christus zelf heeft onder andere in het onderwijs van de Bergrede, maar ook in Matteüs 25:31-46 dat facet van de betrokkenheid op de directe omgeving en op de wereld uitgewerkt. Oude testament Al in het OT laat God zich kennen. Daar geeft Hij zijn onderwijs over het leven dat Hij zijn kinderen wil zien leiden. Hij roept op tot leven in liefde en gehoorzaamheid aan Hem. Trouw aan Hem leidt tot zijn liefde die duurt tot in het duizendste geslacht, terwijl het dienen van andere goden leidt tot zo n afvalligheid dat het nageslacht al in het derde en vierde geslacht God haat. (o.a. in Exodus lezen we wat God van ons vraagt in zijn wet, zoals Deuteronomium laat zien hoe belangrijk het is dat we van geslacht tot geslacht trouw zijn aan Gods wil). Daarom wil God dat van geslacht tot geslacht in trouw wordt overgedragen wat het betekent om Gods liefde te mogen kennen (Psalm 78). Trouw godsdienstonderwijs is in de kerk van alle tijden en alle plaatsen van groot belang. Nieuwe testament In het Nieuwe Testament kwam het Woord (Joh.1). Het Woord gaf nieuwtestamentische levenslessen. Zie bijvoorbeeld het onderwijs van de Bergrede (Mat. 5-8), Christus onderwijs over het Koninkrijk van de hemel (Mat. 18 en 19), zijn onderwijs over het leven in het koninkrijk (Mat. 25:31-46), vruchtdragen in het koninkrijk als parallel met Deuteronomium (Joh. 15). Christus leert zijn volgelingen bidden, ook voor eenheid onder en zorg voor hen die Gods Woord willen horen (Joh. 17).
pagina 6 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus Feitelijk geeft het hele Nieuwe Testament onderwijs over het volledige gemeenteleven. De diverse apostolische brieven aan gemeenten en personen leveren instrumenten op de gebieden van de leer van de kerk, van het omgaan met elkaar in de gemeente en van het omzien naar elkaar en naar de wereld. 2.4 Koninkrijk Vanaf het moment dat Jezus begon te leren (Mat. 4 en verder) is opvallend dat Hij de weg wees naar het koninkrijk van de hemel. Overal waar dat onderwijs binnen de gemeente vorm krijgt, zal dat gericht moeten zijn op datzelfde doel. Ook in de onderlinge omgang, binnen en buiten de gemeente, zullen de gelovigen in hun levenshouding gericht zijn op de stijl van dat koninkrijk (Mat. 5 7). De gemeente is immers op weg naar de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Het leven dat daaraan vooraf gaat, zal daar een voorafspiegeling van zijn. Alle gemeenteleden moeten voor hun geloof kunnen en durven uitkomen. Elk gemeentelid heeft daarin (recht op) zijn eigen plaats. Paulus schrijft daarover, maar ook Johannes, Jacobus, Judas en Petrus in hun brieven. Om de gelovigen toe te rusten tot dat bewuste leven als gelovige en navolger van Christus, is het samenleven binnen de gemeente van groot belang. Ieder heeft op zijn eigen manier daarin zijn eigen plaats. Allen zijn daarin aan elkaar gegeven. 2.5 De gemeente en het woord: naar binnen en naar buiten Heel bijzonder is het boek waar het Nieuwe Testament op uitloopt: het boek Openbaring. Johannes adresseert dat boek volgens de hem gegeven opdracht aan de zeven gemeenten in Asia (1:4). Het was een luide stem die Johannes dat zei. Toen Johannes keek om te zien wie er sprak, draaide hij zich om en zag zeven gouden lampenstandaards. Daartussen iemand die eruitzag als een mens. In zijn rechterhand had hij zeven sterren en uit zijn mond kwam een scherp, tweesnijdend zwaard. Voor Hem hoef je niet bang te zijn, hij is de eerste en de laatste. Hij was dood. Maar nu leeft Hij tot in eeuwigheid. Zo staat Christus te midden van zijn kerk. Hij verkondigt het woord dat snijdt als een tweesnijdend zwaard (1:12-20, zie ook Hebreeën 4: 12 en 13). Dit tweesnijdende woord wordt verkondigd in de gemeente. Het woord heeft een appellerende werking: de boodschap gaat uit naar de wereld. Als je deze boodschap aanneemt, weet je ook wat de consequenties daarvan zijn. Voor hen die het woord hebben aangenomen, is er ook de plicht het verder te brengen in de wereld: in woord en daad. Door zijn onderwijs, maar vooral ook door zijn lijden, sterven en opstanding verzamelt Christus navolgers. Omdat zij dat nodig hebben, zit Christus nu aan Gods rechterhand als Middelaar en doet Hij voorbede voor zijn broers en
pagina 7 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus zussen, voor zijn navolgers: zijn lichaam, waarvan Hij het hoofd is. Zijn lichaam, zijn bruid is in afwachting van zijn wederkomst bijeen. Dan wordt de bruiloft gevierd. Het wachten daarop is gekenmerkt door gedachtenis en blijdschap. 2.6 De gemeente en haar perspectief We geven aandacht aan enkele gegevens uit het boek Openbaring. In hoofdstuk 1:12-20 gaat het over Christus die midden tussen zeven lampenstandaards staat en zeven sterren in zijn rechterhand houdt. Daarmee worden de zeven gemeenten aan de westkust van Klein-Azië bedoeld. In hen gaat het om de kerken van alle tijden en plaatsen. Het belang van de lokale gemeenten komt hier indringend naar voren. In de volgende hoofdstukken worden deze zeven gemeenten ieder aangeschreven: in vijf van de zeven is iets aan de hand en elke gemeente wordt indringend aangesproken. Maar wat er ook aan de orde is, de gemeente die zich laat aanspreken door Christus, mag bestaan: de kandelaar wordt dan niet weggenomen. In hoofdstuk 4 lezen we dat de vertegenwoordigers van de kerk van alle tijden en alle plaatsen voor de troon van God verzameld zijn; rond de troon is de regenboog van het verbond. Dat verbond omringt de 24 oudsten. Zo mag de kerk bestaan voor Gods aangezicht. De kerk van alle tijden heeft een machtig perspectief dat beschreven wordt in Openbaring 21, waar de nieuwe hemel en de nieuwe aarde wordt voorgehouden aan de bruid, de vrouw van het lam (21:9). In de doorgaande viering van het heilig avondmaal gedenkt de gemeente dat zij als bruid gekocht is en nu de bruiloft met het lam afwacht! In de leefregels die Christus zelf en door zijn apostelen in het Nieuwe Testament geeft, is dit perspectief als een rode draad te ontwaren. Dit is de bedoeling van Christus met zijn gemeente. Die rode draad is te ontdekken vanaf het moment dat Christus zijn Bergrede uitsprak en loopt door in het onderwijs door de apostelen aan de gemeenten, waarin zij Hem navolgen.
pagina 8 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 3. Ambten in de gemeente 3.1 Primaat van de gemeente Vanaf het moment dat het boek Handelingen vertelt over de gemeente, staan de gemeenteleden centraal: zij aanvaardden de woorden van Petrus, zij lieten zich dopen, zij bleven trouw aan het onderricht van de apostelen, zij leefden in gemeenschap met elkaar, zij braken in gemeenschap het brood en zij wijdden zich aan het gebed. Er wordt niet voor niets gesproken over het ambt aller gelovigen. Deze ambtsdienst is gericht op de radicale navolging van Christus als christen en als lid van de gemeente. Dat is echte opbouw van de gemeente. Efeziërs 4 is daarover duidelijk. Het doel van de opbouw van Christus lichaam wordt omschreven in vers 13: totdat wij allen samen door ons geloof en door onze kennis van de Zoon van God een eenheid vormen, de eenheid van de volmaakte mens, van de tot volle wasdom gekomen volheid van Christus. De weg daar naar toe, het middel, wordt in het voorafgaande vers gegeven: Christus gaf een variëteit aan mensen met een speciale taak om de heiligen toe te rusten voor het werk in zijn dienst. Zo wordt het lichaam van Christus opgebouwd (12). Kenmerkend voor onze visie op de gemeente is dat daar niet de bijzondere ambten centraal staan, maar juist het ambt zoals gegeven aan de gelovigen. De gemeente is een zelfstandig geheel en heeft daarom zelf verantwoordelijkheid. Paulus spreekt in 1 Timotheüs eerst de gemeente aan en daarna de ambtsdragers (hoofdstuk 2 en 3). 3.2 Taak van de ambtsdragers In de route van de gemeente op weg naar het koninkrijk is het van belang dat de juiste richting wordt gewezen en dat er aandacht is voor het houden van de juiste koers. In verband daarmee zijn aan de gemeente richtingwijzers gegeven in de vorm van bijzondere ambtsdragers. Binnen de gemeente zijn ambtsdragers aangesteld. Zij stellen de kaders voor de gemeente en zien toe (1 Tim. 3) dat de gemeente binnen deze kaders functioneert. Ambtsdragers nemen de rol van de gemeente niet over (Mat.18, 1 Kor.); zij worden aangesteld om te zorgen voor de gemeente. Zij zien er op toe dat de boodschap van Christus niet in het gedrang komt (Hand. 15, Kol. 2:6-23). Dit kan bijvoorbeeld door openlijke zonde, holle en misleidende theorieën,
pagina 9 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus menselijke gebruiken en tradities. Ook zien ambtsdragers er op toe dat de genadegaven van de gemeente echt ingezet worden. Een paar hoofdlijnen zijn daarbij te ontdekken: o Pastorale zorg heeft vooral betrekking op de verticale relatie: dat er geen vertroebeling ontstaat in de relatie van de Heer met zijn kinderen. o Diaconale zorg gaat primair over de horizontale relatie: in de onderlinge relaties tussen gemeenteleden mag geen ruis ontstaan. o Ook zien ambtsdragers er op toe dat de boodschap van het evangelie klinkt in en naar de wereld en als zodanig zijn appellerende werking heeft. Sommige van hen hebben hiervoor een speciale opdracht. Dit doen ze vooral door de gemeenteleden toe te rusten. Bijzondere ambtsdragers functioneren door te doen functioneren. De speciale taak in de toerusting van de heiligen is gericht op de taak van iedereen: ieders eigen bediening in verbondenheid met Christus. Deze verbondenheid (1) betekent dat ze betrokken zijn bij Christus volgelingen (2), werven voor Christus (3) en begaan zijn met zijn wereld (4). In de laatste zin duiden we vier aspecten van het gemeentezijn aan.
pagina 10 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 4. Aspecten en functies gemeentezijn 4.1.Aspecten We werken deze vier aspecten uit. Hierin komen diverse tot nu toe genoemde lijnen samen. 1. Verbondenheid met Christus: in alle activiteiten wordt de verbondenheid met Hem bevorderd: Christus staat centraal in het leven van de gemeente en haar leden: Hij is dè weg naar God. Hieruit vloeit de pastorale functie van de gemeente voort. 2. Betrokkenheid bij Christus volgelingen: wie met Christus zijn verbonden, zijn ook bij elkáár betrokken. Zijn volgelingen vormen een eenheid. Zij moeten groeien in liefde voor elkaar en dus ook in de inzet voor elkaar. Daarom spreken we van de diaconale functie van de gemeente. 3. Werven voor Christus: Christus is niet alleen hoofd van zijn gemeente maar ook koning van deze wereld. Hij wil zo breed mogelijk als koning erkend worden. Hij is de enige weg naar redding. Daarom gunt de gemeente en haar leden de band met Hem aan zoveel mogelijk mensen, vanuit de dankbaarheid voor de eigen beleefde redding. Daarom houdt de gemeente het evangelie niet voor zich, maar draagt het uit in woord en daad. Dit is de missionaire functie van de gemeente. 4. Betrokkenheid bij Christus wereld: de voorgaande doelen moeten niet zodanig vergeestelijkt worden dat de verbinding met het gewone leven uit het oog verloren wordt. De christen is vervlochten met de eigen leefomgeving: die heeft alles met Christus te maken. Christus is de hoogste koning, we bidden om de komst van zijn koninkrijk, het nieuwe aardse paradijs. Geloof kan niet versmald worden tot een zaak van de ziel. Verbonden zijn met Christus leidt ook tot betrokken zijn bij het goede dat God door Christus op aarde geeft. In de gemeente, onder christenen hoort een klimaat te bestaan waarin deze betrokkenheid bij Christus wereld gestimuleerd wordt. Betrokkenheid bij Christus wereld leidt niet als bij bovengenoemde aspecten tot een speciale functie, maar vormt toch een wezenlijk aspect van gemeentezijn. In één zin: het is de heilige Geest die het verlossingswerk van Christus, de Zoon, uitdeelt, zodat wie gelooft, zijn plek weer kan innemen in de schepping van de Vader.
pagina 11 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 4.1 Functies Het gemeentezijn kent vier functies. De verbondenheid met Christus, de betrokkenheid bij zijn volgelingen en het werven voor Christus is immers, zoals duidelijk werd, ondenkbaar zonder verkondigende functie naast de hierboven al genoemde functies (pastorale, diaconale en missionaire). De functies van de gemeente hangen heel nauw met elkaar samen. Dat blijkt uit o de opdracht die Christus aan zijn volgelingen gaf (Mat. 28:16-20 maak alle volken tot mijn leerlingen, leer ze waaraan ze zich moeten houden, ik ben alle dagen met jullie!) o en de bede die hij deed. Zie hiervoor Joh. 17: Jezus is gekomen voor de wereld. Die mag de enige ware God en zijn Zoon Jezus Christus leren kennen. Christus vraagt: zend iedereen die Mij gegeven is naar de wereld. Laat hen die door verkondiging in Mij geloven één zijn). Als Christus bede verhoord wordt in de manier waarop de gemeente zijn opdracht uitvoert, komen alle functies van de gemeente naar voren. Er gaat een beweging door de wereld die doorgaat tot de terugkomst van Christus. Bij gemeentezijn hoort daarom een sterk verlangen naar dat moment. De functies van gemeentezijn willen we als volgt uitwerken 1. 1. De verkondigende functie. Het goede nieuws mag meegedeeld worden. Predikanten hebben hierin een voorname taak, maar verkondigen is niet alleen aan hen opgedragen: alle (belijdende) gemeenteleden verkondigen bijvoorbeeld in het avondmaal de dood van de Heer totdat Hij komt. Het bijzondere van verkondigen is dat dit namens God mag gebeuren. Deze functie is nauw verbonden met: 2. De missionaire functie. Het goede nieuws kun je niet voor jezelf houden. Alles wat binnen de gemeente gebeurt, heeft daarom een missionaire inslag; tegelijk is het ook een aparte functie in activiteiten als zending en evangelisatie. 3. De pastorale functie. De band met Christus kan door allerlei omstandigheden onder druk komen te staan. Het goede nieuws komt dan niet door. Als de goede herder stuurt Christus dan gemeenteleden en ambtsdragers om te helpen bij het herstel van die band. In de concrete liefde voor elkaar binnen de gemeente wordt Gods liefde voor de wereld zichtbaar (1 Joh.4). 4. De diaconale functie. De liefde die zichtbaar wordt in de zorg voor elkaar in de omgang met God. Wanneer de zorg voor elkaar gestimuleerd moet worden, komt de diaconale functie in zicht. De band met Christus wordt zichtbaar in de gemeenschap van de heiligen en in de inzet voor de naaste. Gemeenteleden gebruiken hun gaven in dienst aan elkaar. Deze overwinning op de voor mensen kenmerkende zelfzucht draagt belangrijk bij aan de werfkracht van de gemeente. 1 In dit artikel kort. Zie het artikel over de functies van de kerk in het hoofdstuk Inspiratie voor een uitgebreidere uitwerking.
pagina 12 v. 12 Visie 1 verbonden met Christus 4.2 Afsluiting Werken in de kerk wordt hiermee iets heel moois. Op je eigen plekje mag je meewerken aan Gods grote plan om zijn wereld te redden van de ondergang. Wie iets peilt van het geheim van de gemeente dat openbaar is geworden in Christus, vindt daarin de spankracht die de heilige Geest geeft om door te gaan. naar boven