Chirurgie Maagoperatie Inleiding Deze folder geeft u informatie over de gebruikelijke gang van zaken rond een maagoperatie. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Ligging en functie van de maag De maag ligt boven in de buik (zie tekening) en is het reservoir waar ons eten en drinken, na passage door keel en slokdarm, in terecht komt. Daar wordt een eerste begin gemaakt met de voedselvertering. De maag geeft zijn inhoud vervolgens via een sluitspier (de pylorus) in telkens kleine porties door aan de twaalfvingerige darm (het duodenum). De voedselbrij doorloopt vervolgens de rest van het spijsverteringskanaal. Diagnose en onderzoek Dankzij de ontwikkeling van speciale geneesmiddelen is het mogelijk bepaalde maagaandoeningen met medicijnen te behandelen. Het aantal maagoperaties is daardoor aanzienlijk minder dan vroeger. Er zijn echter aandoeningen, die het best behandeld kunnen worden met een maagoperatie. Dat kunnen goedaardige, maar ook kwaadaardig aandoeningen zijn. Om tot een maagoperatie te besluiten moeten eerst de nodige onderzoeken plaatsvinden. Het doel van deze onderzoeken is te weten te komen waar de aandoening precies zit, wat de aard en de eventuele uitbreiding is. Zo zal er meestal een gastroscopie worden verricht. Hierbij wordt met een flexibel slangvormig instrument in uw maag gekeken. Ook kan er een röntgenfoto met contrast van de maag worden gemaakt. Daarnaast zal er nog meer onderzoek nodig zijn (longfoto, hartfilmpje, bloedonderzoek) om te kijken hoe uw algemene conditie is, of u redelijkerwijs veilig de operatie kunt doorstaan. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de betreffende folders. Bij een noodzakelijke spoedoperatie is er meestal geen tijd meer voor nader onderzoek.
Voorbereiding op de operatie Voor een maagoperatie moet u worden opgenomen in het ziekenhuis. De chirurg heeft met u besproken hoe in uw geval de operatie zal plaats vinden. Na het bezoek aan de arts verwijst de secretaresse u naar de afdeling opname. Hier krijgt u informatie over: de datum van operatie wanneer u moet stoppen met het innemen van bloedverdunnende middelen (indien van toepassing) wanneer u door de afdeling opname gebeld wordt over hoe laat u zich op de opnamedag moet melden vanaf welk tijdstip u niets meer mag eten, drinken of roken. Een slokje water om medicijnen in te nemen of tanden te poetsen mag. Anesthesie. Vervolgens gaat u naar de afdeling anesthesie. De anesthesioloog beschikt over uw medische gegevens, uw medicijnlijst, laboratoriumgegevens en het hartfilmpje. Het kan zijn dat aanvullend onderzoek nodig is om een nog beter inzicht te krijgen in uw huidige conditie. Voor meer informatie over anesthesie kunt u de SKB-brochure uw operatie en anesthesie opvragen bij patiëntenservice in de centrale hal van ons ziekenhuis, via e-mailadres psb@skbwinterswijk.nl of via telefoonnummer 0543-54 44 15. Ook hebt u een gesprek met de apothekersassistent over het gebruik van medicijnen. Een week voor opname wordt de ingreep telefonisch bevestigd. Dan hoort u ook op welke verpleegafdeling u wordt verwacht. U meldt zich op de afgesproken datum en tijd op de verpleegafdeling. De verpleegkundige houdt met u een opnamegesprek. Mocht u hulp nodig hebben na de operatie, dan geeft u dit door bij het opnamegesprek. De verpleegkundige schakelt dan het nazorgburo (de transferverpleegkundige) in, die een en ander met u zal bespreken en regelen. Antistolling Denk aan het tijdig stoppen met het innemen van bloedverdunnende middelen (indien van toepassing). De operatiedag Patiëntveiligheid Ter verhoging van de patiëntveiligheid vragen onze medewerkers regelmatig naar uw naam en geboortedatum. Daarnaast wordt rondom de operatie meerdere malen een checklist afgewerkt, waarbij men nagaat of alle gegevens juist zijn en of alle handelingen zijn uitgevoerd. Ook bij de overdracht van de operatieafdeling naar de verpleegafdeling vindt deze controle plaats. Voorbereiding op de operatie. Op de afdeling wordt u door de verpleegkundige voorbereid op de operatie. De verpleegkundige geeft informatie over deze dag en neemt bijzonderheden met u door. Uw bloeddruk en uw lichaamstemperatuur worden gemeten en uw polsslag geteld. Er komt een medewerker van het laboratorium om bloed af te nemen. Voor de operatie krijgt u een operatiejasje aan. Sieraden (kettingen, horloge, ringen, etc.) moeten allemaal af. Waardevolle spullen kunt u het beste thuis laten. Bril, contactlenzen of een gebitsprothese kunt u op- of inhouden.
U krijgt voor de operatie al medicatie die door de anesthesioloog is voorgeschreven. De verpleegkundige brengt u met bed naar de voorbereidingskamer. Deze kamer bevindt zich op de operatieafdeling. Hier worden de laatste voorbereidingen getroffen voor de operatie. Indien nodig wordt het operatiegebied op de opratiekamer onthaard. De operatie Bij de operatie wordt een snede gemaakt vanaf het borstbeen tot meestal net onder de navel. Het type operatie is afhankelijk van de reden van operatie. Operaties bij goedaardige aandoeningen Er zijn verschillende technieken. Zo kan een operatie bestaan uit het doorsnijden van bepaalde zenuwvertakkingen naar de maag. Er wordt daardoor minder maagzuur geproduceerd, waardoor een maagzweer kan genezen. Ook kan het nodig zijn een deel van de maag weg te nemen. Wordt zo'n operatie uitgevoerd voor een maagzweer, dan wordt het deel van de maag weggehaald, waar het zuur wordt geproduceerd. Bij een maagbloeding kan een spoedoperatie noodzakelijk zijn, waarbij de maag wordt geopend om de bloeding op te zoeken en vervolgens te stelpen. Wanneer er een spoedoperatie nodig is wegens een maagperforatie (een gat in de maag als gevolg van een maagzweer), dan zal het gat worden gesloten. In beide gevallen zal de arts voor of tijdens deze spoedoperatie besluiten hoe de maagaandoening verder behandeld moet worden: of met medicijnen, of met het direct uitvoeren van een van de bovengenoemde operaties. Operaties bij kwaadaardige aandoeningen Is er een kwaadaardige maagaandoening, dan kan het nodig zijn om de maag geheel of gedeeltelijk weg te nemen. Behalve de gehele maag of een deel ervan, kunnen ook weefsels in de omgeving van de maag worden meegenomen (deel van de slokdarm, de milt, deel van de alvleesklier, een deel van het buikvetschort of de omgevende lymfeklieren). Zo n uitgebreide operatie kan nodig zijn om eventuele uitzaaiingen rondom de maag ook weg te nemen. Soms is het echter onmogelijk om een deel of de gehele maag te verwijderen. Bestaat er daarbij ook nog een passagebelemmering voor het voedsel door het gezwel, dan wordt er zo mogelijk een nieuwe verbinding gemaakt tussen de maag en de dunne darm. Herstel van het spijsverteringskanaal na een maagoperatie Wanneer de maag of een deel ervan is weggenomen, moet het bovenste deel van het spijsverteringskanaal weer worden verbonden met de dunne darm. Dat kan op verschillende manieren en zo n verbinding noemen we een anastomose. Bij grote buikoperaties wordt vaak tijdens de operatie een slangetje via de buikwand rechtstreeks in de dunne darm achtergelaten. Zo kan snel na de operatie vloeibare en gemakkelijk te verteren voeding toegediend worden om uw herstel te bevorderen. Vanzelfsprekend zal de arts voor de operatie aan u uitleggen, welke type operatie hij in principe bij u denkt te verrichten. Het blijft altijd mogelijk dat de arts tijdens de operatie moet besluiten het oorspronkelijke operatieplan anders uit te voeren dan hij met u besproken heeft.
De operatie duurt twee tot vier uur. Het weefsel dat is weggenomen, wordt in het pathologisch laboratorium onderzocht. De uitslag van het weefselonderzoek duurt zeven tot tien werkdagen. De arts bespreekt met u de uitslag tijdens een controleafspraak op de polikliniek. Mogelijke complicaties Geen enkele operatie is zonder risico s. Zo zijn ook bij maagoperaties de normale risico's op complicaties aanwezig, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose of longontsteking. Bij een nabloeding kan met spoed een nieuwe operatie nodig zijn. Bij een wondinfectie duurt de genezing langer dan normaal en het kan zijn dat uw ziekenhuisverblijf verlengd wordt. Een vervelende complicatie is als er een lek ontstaat in een anastomose. Hierdoor ontstaat een ontsteking in het operatiegebied. Vaak kan de ontsteking van buiten af onder röntgenbegeleiding gedraineerd worden. Maar soms is er toch een nieuwe operatie nodig, waarbij via een snee in de buikwand het ontstekingsvocht naar buiten kan lopen. De voedsel inname kan dan enige tijd niet meer langs de gewone weg plaatsvinden. Er zal tijdelijk kunstmatig gevoed moeten worden via het slangetje rechtstreeks in de dunne darm of via een infuus. Na de operatie. Na de operatie gaat U voor de intensive bewaking naar de Intensive Care. De verpleegkundige van de Intensive Care haalt u op en belt uw contactpersoon, zodra u hier ligt. U blijft hier in de regel 24 tot 48 uur. De specialist van de Intensive Care (intensivist) beslist wanneer u weer terug mag naar de afdeling. Op de Intensive Care wordt u aan de monitor aangesloten om uw hartritme te bewaken. U heeft dan nog een infuus, een epiduraal katheter (dun slangetje in de rug), een maagsonde, een voedingssonde, een drain en een blaaskatheter. Via het infuus krijgt u vocht en eventueel medicijnen. Via de epiduraal katheter krijgt u gedoseerd medicijnen tegen de pijn. De maagsonde loopt door uw neus via de slokdarm naar de maag(rest) ligt en zorgt ervoor dat het overtollige maagsap wordt afgezogen De voedingssonde is een dun slangetje in de dunne darm voor voeding De drain is een slangetje dat dichtbij de wond uit de buik komt en zorgt voor afvoer van bloed en wondvocht. De blaaskatheter zorgt voor de afvoer van urine en is aan een opvangzak bevestigd. Voor meer informatie over de Intensive Care verwijzen wij u (uw familie) naar de folder: Intensive en Cardio Care. De verpleegkundige komt regelmatig vragen hoe u zich voelt en controleert uw bloeddruk, polsslag, lichaamstemperatuur, de operatiewond en de hoeveelheid vocht die door de drain en maagsonde wordt afgevoerd. Afhankelijk van uw herstel na de operatie worden alle slangetjes verwijderd in de loop van de volgende dagen. Na het verwijderen van de maagsonde mag u weer voorzichtig beginnen met drinken en vloeibaar eten en daarna weer normaal. De diëtiste komt bij U langs om adviezen te geven. Medicijnen Vanaf de operatiedag krijgt u een aantal medicijnen voorgeschreven. Ze zijn vooral om pijn, infectie en trombose te voorkomen.
Nabehandeling Afhankelijk van de operatiemethode, de grootte van de ingreep en individuele factoren zult u na ontslag nog enige tijd hinder kunnen ondervinden van het operatiegebied. Het is raadzaam het wondgebied wat te ondersteunen met uw hand, vooral bij drukverhoging (hoesten, persen). Tegen de pijn wordt een recept pijnstillers voorgeschreven. Het recept wordt gefaxt naar de apotheek waar u de medicijnen na ontslag kunt afhalen. Uitslag weefselonderzoek Wanneer de maag of een deel ervan is weggehaald, zal na zeven tot veertien dagen de uitslag van het weefselonderzoek bekend zijn. De uitslag van het weefselonderzoek zegt iets over de aard van de aandoening en de uitgebreidheid ervan. Als u de aanwezigheid van een familielid bij het vernemen van de uitslag op prijsstelt, is het verstandig dat van tevoren met uw arts te bespreken. Het houdt niet in dat aan de hand van de uitslag uw vooruitzichten precies kunnen worden voorspeld. Ontslag uit het ziekenhuis Als alles goed gaat kunt u in het algemeen binnen tien tot veertien dagen na de operatie het ziekenhuis verlaten. Bij ontslag krijgt u een afspraak mee voor de poliklinische controle. Hoelang u poliklinisch moet worden gecontroleerd, hangt natuurlijk samen met de aard van uw ziekte. Als u weer thuis bent Na een maagoperatie kan de spijsvertering soms wat anders verlopen dan voor de operatie. Het kan zijn, dat u bijvoorbeeld melkproducten minder goed verdraagt of dat - na een grote maagresectie het resterende deel van de maag geen grote maaltijden meer kan verdragen. Soms zult u dus uw oude eetgewoonten wat moeten aanpassen. Als dat problemen geeft, kan een diëtiste u adviseren. Wanneer bij een operatie het grootste deel van de maag of de gehele maag is weggenomen, is soms maandelijks vitaminetoediening noodzakelijk. Dit gebeurt met injecties. Adviezen voor thuis De vermoeienissen die u thuis te wachten staan worden vaak onderschat. Hulp vanuit uw directe omgeving kan zeker helpen. Al weer snel zult u merken dat u geleidelijk meer aan kunt. De wond heeft geen speciale verzorging nodig. U kunt uzelf gewoon wassen of douchen. Na het douchen moet u de wond goed drogen (voorzichtig deppen). Indien u dit wenst mag u de wond afdekken met een pleister. Wanneer de wond rood en/of pijnlijker wordt, moet u contact opnemen met uw huisarts. U hoeft geen dieet te volgen. Met veel vet tijdens een maaltijd moet u echter nog voorzichtig zijn. Probeer steeds meer uit wat u kunt verdragen. Hebt u klachten na gebruik van bepaalde voedingsmiddelen? Laat deze dan weg en probeer het later nog eens. Het is de bedoeling dat u na korte tijd weer eet wat u gewend was.
De eerste zes weken dient u drukverhogende activiteiten te vermijden. Dit houdt in: niet te zwaar tillen en persen. Bij harde ontlasting adviseren wij u een laxerend dieet te gebruiken. Dat wil zeggen: veel drinken en vezelrijke voeding, zoals: zemelen, (volkoren) ontbijtkoek en pruimen. Wanneer dit onvoldoende helpt kunt u contact opnemen met uw huisarts. Bij ontslag krijgt u een afspraak voor de specialist mee. op.................. wordt u tussen......... uur en......... uur door de arts gebeld op.................. wordt u om............ uur bij de specialist verwacht op de polikliniek Chirurgie Het is verstandig om vragen die u wilt stellen vooraf voor u zelf te noteren. Betreffende de hechtingen geldt voor u het volgende: De hechtingen worden tijdens uw bezoek aan de specialist verwijderd. De hechtingen mogen omstreeks...bij de huisarts worden verwijderd. Wilt u hiervoor zelf een afspraak maken? Werkhervatting Als u nog werkt, begeleidt de bedrijfsarts de terugkeer naar uw werk. Die moet dus op de hoogte zijn van uw behandeling. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u uw bedrijfsarts al vóór de operatie informeert. De huisarts Uw huisarts ontvangt van de chirurg een ontslagbrief. Daarin staat een verslag van uw behandeling in het ziekenhuis, uw toestand bij ontslag en de eventuele noodzakelijke zorg. Problemen, pijn, koorts Hieronder vindt u een aantal signalen die kunnen duiden op een mogelijke complicatie. Bel tijdens kantooruren uw huisarts of de polikliniek Chirurgie (0543 54 42 50) bij een probleem of als u last heeft van één van de volgende symptomen: een lichaamstemperatuur van 38,5 graden Celsius of hoger, die aanhoudt abnormale roodheid, warmte of vochtafscheiding van de wond meer pijn in uw buik dan voorgaande dagen pijn en zwelling van uw kuit kortademigheid langer dan 48 uur uitblijven van de ontlasting misselijkheid en braken. Buiten kantooruren adviseren wij u contact op te nemen met de huisarts(enpost). Tot slot Het is moeilijk aan te geven wanneer u weer helemaal van de operatie hersteld zal zijn. Dat zal afhangen van de grootte van de operatie, de aard van de maagaandoening en hoe u zich op dat moment voelt. Aanvullende informatie Meer informatie over darmoperaties vindt u op de volgende websites: Maag-lever-darmstichting: www.mlds.nl voor een beeldverslag van darmoperaties: www.heelmeester.nl.
Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen, hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u toestemming geeft, mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij uw behandeling betrokken zijn, mogen alleen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat voor uw behandeling nodig is. Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundige en verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen. Meer informatie staat in de folder De rechten en plichten van de patiënt, verkrijgbaar op de afdeling. Adresgegevens SKB Streekziekenhuis Koningin Beatrix Bezoekadres: Beatrixpark 1 7101 BN Winterswijk Postadres: Postbus 9005 7100 GG Winterswijk T 0543 54 44 44 F 0543 52 23 95 E-mail info@chirurgenwinterswijk.nl of info@skbwinterswijk.nl Website: www.chirurgenwinterswijk.nl of www.skbwinterswijk.nl
Bijlage Oefeningen van de fysiotherapeut Uw ademhaling is belangrijk. Na een buikoperatie zult u merken dat het doorademen moeizaam gaat. Als u een hoestprikkel krijgt, is het ophoesten van slijm een hele opgave. De fysiotherapeut komt bij u op de afdeling om u hierbij te ondersteunen. U krijgt hierbij een aantal oefeningen die u helpen beter te ademen. U kunt deze oefeningen al vóór uw opname doen. Oefeningen voor uw luchtwegen Slijm losmaken Elk half uur, als u wakker bent, drie keer diep inademen en de adem drie tellen vasthouden Tijdens inademing de buik naar voren laten komen, de buikademhaling deze oefening: met de air-x doen; door te zuigen het balletje zo lang mogelijk bovenin houden Dit doet u vijf tot tien keer achter elkaar, echter niet te snel want u kunt er duizelig van worden Hierbij ook weer proberen de buik naar voren te laten komen De fysiotherapeut zal na de operatie beoordelen of u dit hulpmiddel nodig heeft Bewegen en lopen helpen ook om het slijm los te krijgen. Slijm ophoesten Hoesten is de meest effectieve manier om het slijm uit de luchtwegen te halen: Tijdens hoesten ondersteunt u met de handen of met een kussentje de wond Hoest krachtig, u zult misschien het gevoel hebben dat de wond open gaat. Dit gebeurt niet, mits u de wond goed ondersteunt. Als u door de pijn niet goed kunt doorhoesten, moet u extra pijnmedicatie vragen Als u zittend beter kunt ophoesten, moet u dat vooral doen. Een verpleegkundige kan u helpen om te gaan zitten. Als hoesten niet werkt, kunt u proberen te huffen. Dit lijkt op lachen, maar het is geforceerd uitademen. Uit bed komen De fysiotherapeut kan u ook uitleggen hoe u het beste uit bed komt. foldernummer: chi 380 versie januari 2012