Correctievoorschrift VWO 2014 Nederl Natuur, leven en technologie Tijdvak 1 Maandag 26 mei 13.30 15.30 uur College-examen schriftelijk 1
1 Voor het antwoord op een open vraag worden alleen gehele punten toegekend tot het maximum vermeld in het antwoordmodel. Het minimum aantal punten is 0. Bij meerkeuzevragen wordt óf 0 punten óf het maximum aantal punten toegekend. 2 Bij een meerkeuzevraag wordt alleen de hoofdletter die hoort bij de juiste keuzemogelijkheid goed gerekend. Indien meer dan één letter als antwoord gegeven is worden geen scorepunten toegekend. 3 Indien de corrector meent dat het antwoordmodel van een meerkeuzevraag een fout of onvolkomenheid bevat, dan beoordeelt zij/hij het werk van de kandidaten alsof toets en antwoordmodel juist zijn. Zij/hij stelt het CvE op de hoogte van de fout of onvolkomenheid. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het antwoordmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden. 4 Indien een open vraag gedeeltelijk juist beantwoord is wordt een deel van de maximale score toegekend in overeenstemming met het antwoordmodel. 5 Indien een antwoord op een open vraag niet in het antwoordmodel voorkomt en dit antwoord op vakinhoudelijke gronden als juist beoordeeld kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het antwoordmodel. 6 Indien in een antwoord een gevraagde verklaring, uitleg of berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 punten toegekend, tenzij in het antwoordmodel anders is aangegeven. 7 Indien meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) gegeven worden dan gevraagd, worden uitsluitend de eerst gegeven antwoorden beoordeeld tot maximaal het gevraagde aantal. 8 Een antwoord mag één cijfer meer of minder bevatten dan op grond van de nauwkeurigheid van de verstrekte gegevens verantwoord is. Bij grotere (on)nauwkeurigheid moet 1 punt worden afgetrokken. Bij een berekening wordt voor een rekenfout en/of nauwkeurigheidsfout maximaal 1 punt afgetrokken. 9 In het antwoordmodel geeft het teken / scheiding aan tussen verschillende juiste mogelijkheden. 10 In het antwoordmodel wordt met (...) een deel aangegeven, dat niet in het antwoord van de kandidaat hoeft voor te komen. 11 In het antwoordmodel wordt eventueel met onderstreping een deel aangegeven, dat in het antwoord van de kandidaat moet voorkomen. 12 Voor deze toets kunnen maximaal 53 punten worden behaald. Het CvE stelt een omzetting van score naar cijfer vast. 2
Correctiemodel vraagnr antwoord pnt domein elium 1 B 2 A 2 B 3 B 2 B 4 210 Po 4 He + 206 Pb, 1p 2 B 84 2 8 dus er ontstaat lood. 1p 5 E 2 B, F 6 - Uit de grafiek blijkt dat er geen relatie is 2 B, F tussen balsnelheid en rekking van de elleboog. 1p - De langzame bowlers mogen hun elleboog over een veel kleinere hoek rekken. 1p 7 Een correcte bowler strekt de elleboog vanaf de 1 B, F schouder, een werper buigt de elleboog juist (waarbij de ellebooghoek kleiner wordt). 8 5 cm komt overeen met 0,1 s - 2,7 cm komt overeen met 2,7*0,1/5 = 0,054 s. 1p - Je draait dan over 0,5π radiaal. ω gem = 0,5π/0,054 = 29 rad/s. 1p - Je begint met draaisnelheid 0, dus ω max = 29*2 = 58 rad/s. 1p 3 B, F 9 De gemiddelde ellebooghoek is 165. Dit houdt in dat afstand d 0,42*sin(165) = 0,109 m is. 1p v = ωd = 58 * 0,109 = 6,3 m/s. 1p 10 v tot = v arm + v elleboog = ωr f + ωd = 58* 0,51 + 6,3 = 35,9 m/s - uitrekenen ωr f 1p - optellen beide snelheden 1p - complementeren 1p 11 F = m ω 2 r = 2,5.50 2.0,12 = 750 N = 7,5.10 2 N - gebruik formule 1p - complementeren 1p 1e windkracht was minder dan verwacht/ de intensiteit van het zonlicht/ het aantal zonuren, dus opbrengst windmolens/ zonnecollectoren was lager. 1p Er moest dus meer duurdere energie uit dieselgeneratoren worden gehaald. 1p 2 B, F 3 B, F 2 B, F 2 F 3
13 Om ervoor te zorgen dat het zwaartepunt zo 2 F laag mogelijk wordt, 1p zodat de schoener niet omklapt/ stabieler in het water ligt/ minder schommelt.1p 14 V = l.b.h = 25,6x5,9x4,0 = 6,0.10 2 m 3. 1 A 15 F o = F z dus V.ρ.g = m.g 1p Dichtheid zeewater = 1,024 10 3 kg m -3 1p 6,0.10 2 x0,3x1024xg = m.g dus m = 6,0.10 2 x0,3x1024 = 1,8.10 5 kg. 1p (Of: 1,0.10 3 x0,3x1024xg = m.g dus m = 1,0.10 3 x0,3x1024 = 3,0.10 5 kg. 1p) 3 A 16 F = p.a 1p F = 5,4.10 3 x290 = 1,2.10 6 N. 1p 2 F, A 17 Wanneer de zeilen schuin staan wordt slechts een gedeelte gebruikt om in voorwaartse richting te gaan bewegen. 1 F 18 A = F/m 1p = 1,2.10 6 /1,8.10 5 = 6,7 m/s 2. 1p 2 F, A 19 De wrijving met het water is beslist niet te verwaarlozen. 20 Totale kosten = 17 x 500 = 8500,00. Besparing per jaar 3500 x 0,30 = 1050,00. 1p Na 8500 / 1050 = 8,1 jaar. 1p 21 Een supernova is het verschijnsel waarbij een ster op spectaculaire wijze explodeert. 1p Een zwart gat is een gebied waaruit niets, zelfs licht niet, kan ontsnappen. (Dit is het eindresultaat van een imploderende ster). 1p 22 ρ = m/v V = 4/3 π r 3 = 4/3 x 3,14 x (2,1.10 9 ) 3 = 3,88. 10 28 m 3. 1p ρ = m/v = 4,9.10 31 / 3,88. 10 28 = 1,26. 10 3 kg/m 3. 1p 23 4,2.10 31 = 5,67. 10-8 x T 4 1p T = (4,2.10 31 / 5,67. 10-8 ) 1/4 = 5,2. 10 9 K 1p 24 Suiker wordt omgezet in / vergist tot ethanol (en koolstofdioxide). 25 Enkele voorbeelden: de ontdekking van penicilline (Fleming), van vaccinatie (Pasteur), buckyballs (Buckminster Fuller), LCD. 26 Voor serendipiteit is een open mind nodig, niet uitsluitend gericht op het tevoren gewenste doel. 27 In wijn is een deel van de suiker in het druivensap omgezet in alcohol, dus in druivensap zit meer suiker. 2 H, A 4
28 Voorbeelden van juiste antwoorden: - Extra suiker toevoegen, dat niet volledig wordt vergist. - Druiven gebruiken met een relatief hoog suikergehalte. - De vergisting eerder stoppen, zodat er een lager alcoholpercentage is, maar er meer suiker in zit. Per juist antwoord 1p. 29 Het hoge alcoholpercentage remt het gistingsproces/ de gisten sterven af. 30 - Dan komt er zuurstof bij / bederft de wijn. 1p - Dan ontploft de fles / dan schiet de kurk eraf door de gasproductie (koolstofdioxide). 1p 2 H 2 H totaal 53 Illustraties (+ tekst) verantwoording: Alfadeeltje: http://nl.wikipedia.org/wiki/fundamentele_natuurkracht Cricket: http://www.telegraph.co.uk/sport/cricket/counties/8313180/muttiah-muralitharan-to-join- Gloucestershire.html (Muttiah Muralitharan) http://en.wikipedia.org/wiki/throwing_(cricket) http://www.coachesinfo.com/index.php?itemid=159&catid=84:cricketbowling&id=279:bowlinglegally&option=com_content&view=article (biomechnica van bowlen) Ecolution: http://www.nederlandlokaal.info/nederland-lokaal/blogs/itemlist/user/42- redactienederlandlokaalinfo http://www.ecolutions.nl/ Wolf-Rayet: http://www.ind www.eso.org/public/images/wr124 Wijn en hars: http://www.neoncactuswines.com/category/about-wine/ Mogelijke cesuur: N = 1,0, d.w.z. cijfer = 1,2 + 9 x score/53 5