apotheek en huidziekten SBA meeting 11 oktober 2016
Cor Venema, openbaar apotheker specialist, ApOp Kort CV: Studie farmacie UvA, afgestudeerd in 1981. Apothekersexamen 1982. Openbaar apotheker in Haarlem, Rotterdam, Hoofddorp, Heemskerk, Beverwijk en Alkmaar. Sinds 1992 toezichthoudend apotheker bij Centrum Oosterwal (zelfstandige kliniek voor dermatologie, flebologie, chirurgie en gynaecologie). Sinds 2010 apotheker van de apotheek bij centrum Oosterwal.
De huid: Een haat/liefde verhouding Huid wordt door de gebruiker mishandeld: zonlicht, water, hormonen Huid is vies: wordt bewoond door 2kg micro-organismen, ruikt soms vreemd en moet schoongemaakt worden, wordt bedekt/onzichtbaar gemaakt, wordt soms ziek Huidziekten zijn lastig: jeuk, roodheid, schilferig, vlekkerig. En ieder mens heeft gemiddeld 1,5 huidziekten. Huid wordt door de gebruiker ook geliefd: verzorging, er mooi uit willen zien, strelen, gestreeld worden Huid is onderdeel van je wezen, je bestaan
Dermatoloog: een ondergewaardeerd specialisme Huidziekten worden vaak met zelfmedicatie behandeld: uierzalf, calendulan crème, klovenzalf etc. Vaak worden alleen symptomen bestreden De huisarts heeft basale kennis van huidziekten: in de opleiding zijn slechts een paar weken ingeruimd voor dit onderdeel van zijn vak De opleiding tot dermatoloog duurt 6 jaar: dermatologie, venerologie, flebologie en dermato-chirurgie zijn de hoofdvakken. Ook bestaan er speciale dermato-psychologen, derma-pathologen en dermaoncologie chirurgen.
Ah!, a rash. I m off. Call a dermatologist. If it s wet, keep it dry. If it s dry, keep it wet. If it s not supposed to be there, cut it off. We need a specialist to remember all that
Complexe diagnose, eenvoudige therapie Eczeem Behandeling Corticostereoid zalf (klasse 3 of 4) Indifferente zalf
Complexe diagnose, eenvoudige therapie Psoriasis Behandeling Corticostereoid zalf (klasse 3 of 4) Indifferente zalf
Complexe diagnose, eenvoudige therapie Luieruitslag Behandeling Corticostereoid zalf (klasse 1 of 2) Barriere zalf (zinkoxyde)
Complexe diagnose, eenvoudige therapie Acrovesiculeus eczeem Behandeling Corticostereoid zalf (klasse 2 of 3) Indifferente zalf of creme
Was het maar zo makkelijk
Huidziekten, ook onze zorg De huid is het grootste orgaansysteem van ons lichaam Huidziekten hebben een enorme impact op het welbevinden (de quality of life) van de patiënt Er bestaan zelfs huidziekten die een dodelijke afloop kunnen hebben Huidziekten zijn vaak chronisch en recidiverend De diagnose van een huidziekte is lastig, de behandeling vaak complex, langdurig en soms gevaarlijk De behandeling van een huidziekte is vaak belastend voor de patiënt Sommige behandelingen zijn extreem duur Sommige behandelingen zijn off label In Nederland krijgen 15.000 mensen per jaar de diagnose kwaadaardige huidkanker (Nederland is daarmee koploper in Europa)
Wake up call: Recente waarschuwing LAREB Smeerinstructie nodig bij verdovende crème PW40-03-10-2016 Meer uitleg is nodig bij het afleveren van Emla-crème, vindt Bijwerkingencentrum Lareb
Mogelijkheden genoeg voor farmaceutische patiëntenzorg Een patiënt met een huidziekte heeft een serieus probleem en moet door ons ook serieuze zorg aangeboden krijgen. De farmacotherapie moet zo snel mogelijk ingezet kunnen worden De farmacotherapie moet zoveel mogelijk conform het recept aangeboden worden en afwijken van het recept mag alleen na overleg met de voorschrijver aangepast of gewijzigd worden Een goed en volledig eerste uitgifte gesprek is essentieel voor de motivatie van de patiënt en voor de juiste wijze van gebruik van de geneesmiddelen vervolguitgiften moeten zoveel mogelijk gecombineerd worden met een uitgifte gesprek Ieder zelfzorgadvies moet gebaseerd zijn op warenkennis, basale kennis van het ziektebeeld en professioneel handelen
De farmacotherapie moet zoveel mogelijk conform het recept aangeboden worden en afwijken van het recept mag alleen na overleg met de voorschrijver aangepast of gewijzigd worden De drager van een huidproduct is bijna net zo belangrijk als de werkzame stof Te vaak worden recepten aangepast zonder overleg: splitsen (in verband met verzekeringsproblemen of gebrek aan bereidingsmogelijkheden) of aanpassingen in de dosering of de drager (zalf of cremebasis) Bij het overleg over wijzigingen in het recept verwacht de dermatoloog een gesprekspartner met kennis van zaken. Zorg dus voor een goede informatiepositie voor je het gesprek met de dermatoloog ingaat of laat het gesprek over aan de apotheker De dermatoloog gebruikt vaak geneesmiddelen die niet in eerste instantie ontwikkeld zijn voor dermatologische problemen. Maar ze werken wel. Soms in aangepaste dosering of in aangepaste duur van de therapie.
Ook goed om te weten: Ketoconazol shampoo is geen shampoo maar een conditioner, selsun shampoo is een shampoo die soms als huidemulsie gebruikt. Een zalf is niet standaard een hoofdzalf, een lotion is geen huidemulsie Metronidazol crème is wezenlijk anders dan metronidazol gel Twee huidproducten over elkaar geeft lang niet altijd niet hetzelfde effect als één product met 2 werkzame stoffen. Ook de volgorde van aanbrengen is essentieel voor het slagen van een therapie Een zalf meegeven in plaats van een crème is het meegeven van een verkeerd medicijn 4 x de dagdosering desloratidine bij hevige jeuk is niet fout Oxybutinine is niet alleen bruikbaar bij een overactieve blaas, glycopyrrhonium niet alleen bij speekselvloed, botox niet alleen bij rimpeltjes, ciclosporine niet alleen bij afstotingsverschijnselen, methotrexaat niet alleen bij leukemie.
Een goed en volledig eerste uitgifte gesprek is essentieel voor de motivatie van de patiënt en voor de juiste wijze van gebruik van de geneesmiddelen Een eerste uitgifte Methotrexaat vergt veel van de assistente en van de patiënt. Dit geldt ook voor Ciclosporine, Isotretinoine en Dimethylfumaraat. De patiënt krijgt eerst de lasten en daarna (misschien) de lusten van de therapie. Bespreek de bijwerkingen en geef handvaten om deze te beheersen Jeuk krijgen van een patiënt die voor schurft behandeld wordt is erg onprofessioneel. Een goede uitleg niet. Neem er de tijd voor Een behandeling van zonneschade met Efudix, Picato of Aldara is bijzonder belastend voor de patiënt. Goede uitleg is een voorwaarde voor een geslaagde therapie. Langdurige therapie (> 4 weken) met een corticostereoidzalf/creme klasse 3 of 4 moet altijd afgebouwd worden.
Ieder dermatologisch zelfzorgadvies moet gebaseerd zijn op warenkennis, basale kennis van het ziektebeeld en professioneel handelen Ken je zelfzorg assortiment en weet welk advies je kunt geven bij klanten met een huidziekte die toch cosmetica willen gebruiken Een goed smeeradvies bij zonneproducten kan heel veel toekomstige schade voorkomen Weet wat je moet adviseren bij mensen die geneesmiddel en cosmetica tegelijk gebruiken of die allergisch zijn voor bepaalde bestanddelen van cosmetica