Casuïstiek in de dermatologie deel 2

Casuïstiek in de dermatologie deel 2

Casuïstiek in de dermatologie deel 2 Dr. A.C. de Groot Dr. J. Toonstra Houten 2010

2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 8457 0 NUR 870 Ontwerp omslag: Boekhorst design, Culemborg Ontwerp binnenwerk: Pre Press Media Groep BV, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl

Over de auteurs Dr. Anton C. de Groot (1951) heeft van 1980-2002 als dermatoloog gepraktiseerd in het Carolus Ziekenhuis en het Willem-Alexander Ziekenhuis te s-hertogenbosch. In 1988 promoveerde hij op het proefschrift Adverse reactions to cosmetics. Hij was in 1990 medeoprichter van het Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie, waarvan hij tussen 1990 en 2005 gedurende 10 jaar hoofdredacteur is geweest. De Groot heeft twee internationale boeken geschreven, Unwanted effects of cosmetics and drugs used in dermatology en Patch Testing, die beide drie edities hebben gehad, de meest recente (Patch Testing) in 2008 (www.patchtesting. info). Onlangs verschenen van zijn hand drie Nederlandstalige boektitels, die hij samen met dr. J. Toonstra schreef: Casuïstiek in de dermatologie deel 1 (voor huisartsen, 2009), Voeten en Huid (voor pedicures en podotherapeuten, 2009) en Kanker en Huid (voor huisartsen, 2010). Daarnaast heeft hij meer dan 350 andere publicaties op zijn naam, waaronder meestal als enige of eerste auteur - meer dan 50 hoofdstukken in internationale boeken, zoals in de bekende Meyler s Side Effects of Drugs -serie. Zijn speciale interessegebieden zijn contactallergie, bijwerkingen van cosmetica en ongewenste effecten van geneesmiddelen die in de dermatologie gebruikt worden. In de Nederlandstalige literatuur heeft hij onder meer in tijdschriften geheel gericht op huisartsen - over een breed scala aan dermatologische onderwerpen geschreven. Dr. Johan Toonstra (1949) is sinds 1983 als dermatoloog verbonden aan het Meander Medisch Centrum, eerst op de locaties Soest en Baarn en sinds 2005 in Baarn en Amersfoort. Tevens is hij sinds 1983 werkzaam in het Universitair Medisch Centrum Utrecht als parttime staflid, waar hij de SUMMA-poli leidt voor 2e jaarsstudenten geneeskunde die een verkorte artsenopleiding volgen. In 1991 promoveerde hij op het proefschrift Differential diagnostic aspects of acute and chronic photodermatoses. In 1994 was hij met H. van Weelden redacteur van het boek Licht en huid ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de kliniek in Utrecht. Momenteel is hij redacteur van de rubrieken Leerzame Ziektegeschiedenissen en Quiz van het Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie. Toonstra heeft zo n 160 publicaties op zijn naam staan over een breed palet aan onderwerpen in de dermatologie, waaronder bijdragen voor een tiental handboeken, met het Textbook of Pediatric Dermatology (2006) als meest recente. Onlangs verschenen van zijn hand drie Nederlandstalige boektitels, die hij samen met dr. A.C. de Groot schreef: Casuïstiek in de dermatologie deel 1 (voor huisartsen, 2009), Voeten en Huid (voor pedicures en podotherapeuten, 2009) en Kanker en Huid (voor huisartsen, 2010). Zijn speciale aandachtsgebieden zijn fotodermatosen, dermatopathologie en de relatie tussen huid en interne aandoeningen. Tijdens de PAOH-nascholingsdagen heeft hij de afgelopen jaren verscheidene keren voordrachten gehouden of een quiz verzorgd voor huisartsen.

Inleiding In Casuïstiek in de dermatologie deel I werd de aanstaande geboorte van deel 2 al aangekondigd en die is zoals u hier kunt zien vlot verlopen. De Casuïstiekserie heeft een heel andere invalshoek dan de handboeken, die eigenlijk alleen als naslagwerk dienst doen. Onze boeken gaan uit van en sluiten aan op het welbekende gegeven dat artsen het gemakkelijkst leren en onthouden van patiëntencasussen, waarvan er in dit boek 110 worden gepresenteerd. Aan de hand van een of twee afbeeldingen van de huidaandoening, aangevuld met relevante informatie uit anamnese (die ook in een bij uitstek aanschouwelijk vak als de dermatologie van groot belang is) en lichamelijk onderzoek, wordt de lezer gevraagd om een diagnose te stellen. Daarnaast kan zij of hij door het beantwoorden van vragen over oorzaak, beloop, epidemiologie, differentiële diagnose, laboratoriumonderzoek et cetera voor zichzelf duidelijk krijgen of de kennis over dat ziektebeeld voldoende is om het te herkennen en patiënten ermee op de juiste manier te begeleiden. Terwijl men nooit spontaan in een naslagwerk zal kijken, nodigt dit boek bij uitstek uit om in (een al dan niet verloren) 5-10 minuten een casus ter hand te nemen. Met opzet beginnen wij elke ziektegeschiedenis met een meestal grote afbeelding met hoge resolutie van een klassiek beeld van de betreffende aandoening, om de kans op een latere Aha-erlebnis in de praktijk te vergroten. En dan is het boek ook zeer geschikt als naslagwerk (de betreffende casus kan in het alfabetische register gemakkelijk opgezocht worden), omdat in de meeste gevallen voor de praktijk belangrijke gegevens over differentiële diagnostiek, diagnostisch onderzoek en therapie in de antwoorden verwerkt zijn en meestal zelfs (veel) gedetailleerder dan in de bekende dermatologiehandboeken. De meeste hier gepresenteerde ziektebeelden komen regelmatig in de praktijk voor. De wat zeldzamere diagnoses hebben we geselecteerd op specifieke kenmerken die de huisarts na eenmalige lezing niet gemakkelijk zal vergeten, zoals de pigmentvlekjes op de lippen en in de mond bij patiënten met het peutz-jegherssyndroom en de angiofibromen op het centrale deel van het gezicht bij het tubereuze sclerosecomplex (ziekte van Pringle-Bourneville). Ook maken we regelmatig een zijuitstapje aan de hand van een gepresenteerde casus. Zo leidt een geval van atrofia cutis door dermatocorticosteroïden tot bespreking van de lokale en systemische bijwerkingen van deze voor de huisarts en dermatoloog zo belangrijke geneesmiddelen. En bij de patiënt met bullosis diabeticorum worden ook de andere huidziekten besproken die men frequent bij diabetes kan aantreffen en die de arts op het spoor van een nog niet gediagnosticeerde suikerziekte kunnen zetten of kunnen duiden op complicaties van een al bekende diabetes. Ten slotte wordt een enkele maal uw kennis getoetst van de NHG-Standaarden of de CBO-Richtlijnen. De door ons gehanteerde formule lijkt gewaardeerd te worden, getuige het succes van deel 1, de aanbeveling niet te missen in een boekbespreking in Huisarts & Wetenschap (2010;53(4):240-241) en de evaluatie van de geaccrediteerde nascholingsbijeenkomsten in het gehele land gebaseerd op de casussen uit Casuïstiek deel 1.

4 Casuïstiek in de dermatologie Dit deel van de Casuïstiekserie is wederom - primair gericht op de praktijk van de huisarts en de huisarts in opleiding. Theoretische bespiegelingen, uitgebreide histopathologische beschrijvingen, nosologische overwegingen en basaalwetenschappelijke gegevens zult u er niet in aantreffen. Maar wel bevatten de besprekingen zoveel (praktische) informatie, dat dermatologen en zeker artsen in opleiding tot dermatoloog er hun voordeel mee kunnen doen. Dr. Anton C. de Groot, arts, voormalig dermatoloog, Wapserveen Dr. Johan Toonstra, dermatoloog, Amersfoort