Raadsvoorstel Raadsnummer: 2014-090 Registratiekenmerk: Onderwerp: Precariobelasting ter zake van buizen, kabels, draden of leidingen Korte inhoud: De Gemeentewet biedt gemeenten in artikel 228 de mogelijkheid om precariobelasting te heffen. Wet, jurisprudentie en bestaande overeenkomsten kunnen echter beperkingen stellen aan de mogelijkheid om te heffen. Een nieuw te vormen bestemmingsreserve precariobelasting biedt financiële zekerheid totdat de aanslagen definitief zijn vastgesteld. Datum: 18 december 2014 Portefeuillehouder: C.J. Windhouwer Voorstel 1. De verordening op de heffing en invordering van precariobelasting vast te stellen. 2. De opbrengst van de precariobelasting te reserveren in een nieuwe te vormen bestemmingsreserve Precariobelasting. Toelichting: Inleiding Binnen onze gemeentegrenzen liggen verschillende netwerken van kabels, leidingen, buizen, draden en dergelijke. Het gaat met name om gas-, elektriciteits- en waterleidingnetwerken van de netbeheerders. De Gemeentewet biedt gemeenten in artikel 228 de mogelijkheid om precariobelasting te heffen: Ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. In onze gemeente zijn in elk geval de volgende kabel- en leidingnetwerken aanwezig: a. hoofdgasleidingnetwerk van N.V. Nederlandse Gasunie; b. gas- en elektriciteitsleidingnetwerken van Liander N.V.; c. waterleidingnetwerk van Vitens N.V.; en d. hoogspanningsleidingnetwerk van Tennet TSO B.V. Alle binnen de gemeentegrenzen aanwezige netwerken zijn in beginsel te belasten door middel van precariobelasting. Wet, jurisprudentie en bestaande overeenkomsten kunnen echter beperkingen stellen aan de mogelijkheid om te heffen. Zo kan volgens jurisprudentie uitsluitend worden geheven indien het hebben van voorwerpen door de gemeente wordt veroorloofd of toegelaten. Dit wil zeggen dat de gemeente als eigenaar niet verplicht moet zijn de aanwezigheid van de voorwerpen toe te staan (zgn. gedoogplicht). Ook kan een overeenkomst aan heffing in de weg staan, bijvoorbeeld indien de gemeente is overeengekomen dat niet zal worden geheven of dat geen vergoeding zal worden gevraagd. Om überhaupt te kunnen heffen, dient de Raad een precariobelastingverordening vast te stellen. Beoogd effect Extra structurele inkomsten genereren door de invoering van een precariobelasting per 1 januari 2015 op kabels en leidingen en dergelijke.
2 Argumenten 1.1 Precariobelasting heffen is een rechtmatig middel om inkomsten te generen. De bevoegdheid van de gemeente om precariobelasting te heffen, is gebaseerd op artikel 228 van de Gemeentewet. Op 15 november 2010 is in de Tweede Kamer de motie-van der Burg aangenomen die de regering verzoekt om het wetvoorstel vrijstelling precariobelasting op netwerken (van nutsbedrijven) zo spoedig mogelijk in te dienen, zodat dit voor 1 januari 2012 in werking kan treden. De minister heeft aangegeven dat het wetsvoorstel precario nog niet naar de Tweede Kamer wordt gestuurd, omdat hij meer tijd wil nemen om te studeren op reële alternatieven voor de precariobelasting voor nutsbedrijven. Hierover was de verwachting dat hij de Kamer in de eerste helft van 2014 zou informeren. Tot op heden heeft de minister echter nog niets aan de Kamer laten weten. Dit wetsvoorstel is op dit moment nog niet ingediend bij de Tweede Kamer. Dat betekent dat de mogelijkheid om de heffing van precariobelasting in te voeren vooralsnog blijft bestaan. 1.2 Precariobelasting op kabels en leidingen treft de inwoners van Nijkerk reeds. Het transport van energie (gas, elektriciteit en warmte) door netbeheerders is aan strikte regels gebonden en staat onder toezicht van de Energiekamer van het Ministerie van Economische zaken. In dit verband worden ook jaarlijks de kosten (tarieven) van transport en de doorrekening aan de consumenten vastgesteld. Ook de precariobelasting die door netbeheerders in een beperkt aantal gemeenten (70 gemeenten) moet worden voldaan, wordt reeds in die tariefberekening opgenomen. Dit betekent dat inwoners van de gemeente nu al meebetalen aan de precarioheffing op kabels en leidingen in andere gemeenten. Deze systematiek geldt overigens niet voor bijvoorbeeld het waterleidingnetwerk. Waterbedrijven belasten de precariobelasting rechtstreeks door aan de afnemers, dus alleen in de gemeenten die precariobelasting heffen. 1.3 Wat doen buurgemeenten? Meerdere buurgemeenten heffen ook of gaan dat vanaf 2015 doen (o.m. Hattem, Heerde, Oldebroek, Apeldoorn, Renswoude, Barneveld en Putten). De opslag in de tarieven voor gas en elektriciteit zijn nu reeds circa 20 per aansluiting. Mocht heffing van precario door de buurgemeenten bij de netwerkbeheerders leiden tot verhoging van deze opslag in hun tarieven (en dat is aannemelijk), dan is dat voor Nijkerkers nog nadeliger. Daarom doen we er verstandig aan "ons" deel bij die netwerkbeheerders op te halen zodat het ten goede komt aan Nijkerk. 2 De bestemmingsreserve zorgt voor financiële zekerheid in de periode totdat de aanslagen definitief zijn vastgesteld. Pas nadat de rechtsmiddelen tegen een aanslag (bezwaar en beroep) zijn uitgeput, staat de belastingopbrengst definitief vast. Bij de onderhavige precariobelasting op kabels en leidingen gaat het om enkele aanslagen met grote bedragen. Anders dan bijvoorbeeld bij de onroerendezaakbelastingen heeft de vernietiging van een aanslag grote invloed op de opbrengst. Gelet op de hierna beschreven kanttekeningen en risico s stellen wij voor een bestemmingsreserve Precariobelasting in te stellen. Deze reserve wordt overbodig op het moment dat er voldoende zekerheid is dat de jaarlijkse opbrengst precariobelasting structureel toegevoegd kan worden aan de exploitatie. Het saldo van deze bestemmingsreserve kan dan nader bestemd worden tussentijds of bij de jaarrekening. Kanttekeningen en risico s Bij de heffing van precariobelasting over kabels en leidingen zijn de volgende kanttekeningen te plaatsen en risico s te benoemen: 1. Overeenkomst staat mogelijk in de weg aan heffing. De netwerkbeheerders zijn onlangs aangeschreven met het bericht dat wij voornemens zijn een precariobelasting in te gaan voeren. Verzocht is om het aantal strekkende meters kabels en leidingen aan de gemeente op te geven.
3 In het verleden gesloten overeenkomsten kunnen een belemmering zijn voor heffing van precariobelasting. Uit onderzoek is gebleken dat deze belemmeringen bestaan ter zake het waterleidingnetwerk van Vitens en het gasleidingnetwerk van Gasunie. Met betrekking tot het gasen elektriciteitsleidingnetwerk dat in beheer is bij Liander, kan deze netbeheerder op (eventueel) in het verleden gemaakte afspraken geen beroep doen. Recente jurisprudentie bevestigen dit oordeel. Met betrekking tot het hoogspanningsleidingnetwerk van Tennet zijn geen belemmerende bepalingen aangetroffen. 2. Procesrisico s. De kans is aanwezig dat een netwerkbeheerder in bezwaar en vervolgens in beroep zal gaan tegen een aanslag precariobelasting. Indien een aanslag wordt opgelegd die in een procedure niet stand blijkt te houden (bijvoorbeeld als gevolg van in die procedure verstrekte informatie zoals overeenkomsten), zal niet alleen de aanslag moeten worden terugbetaald, maar zal ook invorderingsrente moeten worden vergoed. Daarnaast zal de gemeente mogelijk worden veroordeeld in de proceskosten (vergoeding vindt plaats volgens het Besluit proceskosten bestuursrecht; deze forfaitaire bedragen zijn relatief laag). Deze kosten en de rente kunnen worden verrekend met de opbrengst aan precariobelasting die in de te vormen bestemmingsreserve is opgenomen. Zo nodig zal aanvullende incidentele dekking via bestuursrapportages 2015 aan de Raad worden voorgelegd. Financiën Opbrengst De opbrengst is het product van de totale heffingsgrondslag maal het tarief. Ten behoeve van een becijfering van de potentiële opbrengst zal dus eerst de totale heffingsgrondslag moeten worden ingeschat. De heffingsmaatstaf is in de verordening bepaald op het aantal strekkende meters. Het aantal strekkende meters te belasten gas- en elektriciteitsleidingnetwerk schatten wij voorzichtigheidshalve op 750 km. Vervolgens zal het tarief moeten worden bepaald. Ongeveer een zeventigtal gemeenten in Nederland heft precariobelasting op kabels en leidingen. De meeste gemeenten hanteren daarbij een vast en standaardjaartarief dat ongeveer 2,50 per meter betreft. De gemeente Rotterdam hanteert daarentegen wel een differentiatie waarbij er onderscheid gemaakt wordt voor nutsleidingen en commerciële - leidingen. Voor de gemeente Nijkerk achten wij een differentiatie naar type leiding of iets dergelijks (type object) niet zinvol. Zo n differentiatie zou de eenvoud in heffing immers niet ten goede komen. In de verordening is voor 2015 een jaartarief opgenomen van 2,25 per strekkende meter. Uitgaande van de heffingsmogelijkheden voor zowel het elektriciteitsleidingen- als het gasleidingnetwerk leidt dit tot een potentiele opbrengst van 750.000 x 2,25 = 1.687.500,- per jaar. Kosten Met het invoeren van een belastingverordening en de uitvoering daarvan zijn kosten gemoeid. Die kosten kunnen worden onderscheiden in incidentele en structurele kosten. De incidentele kosten betreffen ten eerste de inschakeling van een gespecialiseerd bureau voor juridisch belastingadvies. Ten tweede betreft dit de kosten van bezwaar- en beroepsprocedures tegen de op te leggen aanslagen. Naar verwachting zal alleen in het begin tegen de aanslagen worden geprocedeerd om duidelijkheid over de verschuldigdheid van de belasting te verkrijgen. De incidentele kosten kunnen worden begroot op circa 24.000,- exclusief btw. De structurele kosten betreffen de jaarlijkse uitvoeringskosten, zoals kosten van aanslagoplegging en invordering van de belastingbedragen, het versturen aangiftebiljetten en het doorvoeren van mutaties. Deze kosten kunnen jaarlijks worden begroot op 5.000,-. Dekking De kosten worden gedekt uit de opbrengst precariobelasting. Wij stellen voor de opbrengsten te reserveren in de nieuwe bestemmingsreserve Precariobelasting. Zo nodig zal aanvullende incidentele dekking via bestuursrapportages 2015 aan de raad worden voorgelegd.
4 Op het moment dat de opbrengsten structureel geraamd kunnen worden (afhankelijk van de uitkomsten van bezwaar en beroep), worden de opbrengsten ten gunste gebracht van de exploitatie. Omdat wij op dit moment niet kunnen inschatten wat exact de lengte is van de kabels en leidingen die in en boven onze gemeentegrond aanwezig zijn, zal de belasting via een voorlopige aanslag geheven moeten worden. Binnen maximaal drie jaar moet de voorlopige aanslag definitief worden gemaakt. Het doel van deze heffing is het genereren van extra structurele inkomsten. Deze structurele inkomsten worden aangewend voor het robuust maken van onze gemeentebegroting. Afhankelijk van mogelijke (langdurige) juridische procedures, is het de bedoeling dat deze inkomsten op termijn structureel verwerkt worden in de begroting. Op dat moment kunnen structurele uitgaven hieruit gedekt worden. Uitvoering Het besluit wordt bekend gemaakt door publicatie in het (digitale) gemeenteblad en treedt de dag na de bekendmaking in werking. 11 november 2014 Burgemeester en wethouders van Nijkerk, de secretaris, de burgemeester, mevrouw mr. M.D. Haalstra de heer mr. drs. G.D. Renkema
RAADSBESLUIT Nummer: 2014-090 - 01 De raad van de gemeente Nijkerk; gelezen het collegevoorstel van 11 november 2014; gelet op artikel 228 van de Gemeentewet; b e s l u i t : vast te stellen de Verordening op de heffing en invordering van precariobelasting. Artikel 1. Begripsomschrijvingen Deze verordening verstaat onder: a. jaar: een kalenderjaar; b. maand: een kalendermaand. Artikel 2. Belastbaar feit Onder de naam precariobelasting wordt een directe belasting geheven ter zake van het hebben van buizen, kabels, draden of leidingen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond, bedoeld of genoemd in deze verordening. Artikel 3. Belastingplicht 1. Ter zake van buizen, kabels, draden of leidingen ter zake waarvan op grond van de Gaswet of de Elektriciteitswet een netbeheerder is aangewezen, wordt de precariobelasting geheven van de door de minister aangewezen netbeheerder. 2. In alle andere gevallen wordt de precariobelasting geheven van degene die de buizen, kabels, draden of leidingen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond heeft, dan wel van degene ten behoeve van wie dat voorwerp of die voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond aanwezig zijn. Artikel 4. Vrijstellingen De precariobelasting wordt niet geheven ter zake van het hebben van: a. voorwerpen, waarvan de gemeente genothebbende is krachtens eigendom, bezit of beperkt recht, met uitzondering van voorwerpen die in gebruik zijn bij een derde; b. buizen in de grond, tot aansluiting op het openbaar hemelwaterstelsel, het openbaar ontwateringsstelsel of het openbaar vuilwaterriool. Artikel 5. Maatstaf van heffing en belastingtarief Het tarief bedraagt voor het hebben van buizen, kabels, draden of leidingen per strekkende meter per jaar 2,25, met inachtneming van het overigens in deze verordening bepaalde. Artikel 6. Berekening van de precariobelasting Voor de berekening van de precariobelasting wordt een gedeelte van een strekkende meter als een volledige strekkende meter aangemerkt. Artikel 7. Belastingtijdvak Het belastingtijdvak is gelijk aan een kalenderjaar.
Artikel 8. Wijze van heffing De precariobelasting wordt bij wege van aanslag geheven. Artikel 9. Ontstaan van de belastingschuld en heffing naar tijdsgelang 1. De precariobelasting is verschuldigd bij het begin van het belastingtijdvak of, zo dit later is, bij de aanvang van de belastingplicht. 2. Indien de belastingplicht in de loop van het belastingtijdvak aanvangt, is de precariobelasting verschuldigd voor zoveel twaalfde gedeelten van de voor dat tijdvak verschuldigde belasting als er in dat tijdvak, na de aanvang van de belastingplicht nog volle kalendermaanden overblijven. 3. Indien de belastingplicht in de loop van het belastingtijdvak eindigt, bestaat aanspraak op ontheffing voor zoveel twaalfde gedeelten van de voor dat tijdvak verschuldigde precariobelasting als er in dat tijdvak, na het einde van de belastingplicht, nog volle kalendermaanden overblijven. Artikel 10. Termijnen van betaling De aanslag moet worden betaald in twee gelijke termijnen waarvan de eerste vervalt op de laatste dag van de maand volgend op de maand die in de dagtekening van het aanslagbiljet is vermeld en de tweede twee maanden later. Artikel 11. Kwijtschelding Bij de invordering van de precariobelasting wordt geen kwijtschelding verleend. Artikel 12. Nadere regels door het college van burgemeester en wethouders Het college van burgemeester en wethouders kan nadere regels geven met betrekking tot de heffing en de invordering van de precariobelasting. Artikel 13. Inwerkingtreding en citeertitel 1. Deze verordening treedt in werking met ingang van de eerste dag na die van bekendmaking. 2. De datum van ingang van de heffing is 1 januari 2015. 3. Deze verordening wordt aangehaald als: Verordening precariobelasting. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Nijkerk d.d.18 december 2014, de griffier, de voorzitter, de heer O. VAN KOLCK de heer mr. drs. G. D. RENKEMA
RAADSBESLUIT Nummer: 2014-090 - 02 De raad van de gemeente Nijkerk; gelezen het collegevoorstel van 11 november 2014; b e s l u i t : de opbrengst van de precariobelasting te reserveren in een nieuw te vormen bestemmingsreserve Precariobelasting. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Nijkerk d.d.18 december 2014, de griffier, de voorzitter, de heer O. VAN KOLCK de heer mr. drs. G. D. RENKEMA