VEELZIJDIG OMAN Oosterse mystiek in een land vol kleur en traditie 1
INLEIDING VEELZIJDIG OMAN modern met tradities Oman staat volop in de 21e eeuw, maar ook de oude cultuur en vele tradities zijn nog springlevend. In deze special, samengesteld door National Geographic Traveler in samenwerking met het Verkeersbureau Oman, nemen we u mee naar het gastvrije Arabisch schiereiland. Oman biedt iedereen wat wils: luxe hotels en tentenkampen in de woestijn; moderne winkelcentra en verlaten stadjes met eeuwenoude forten; stranden vol flamingo s en zeeschildpadden; unieke koraalriffen en imposante bergmassieven; vruchtbare oases en groene wadi s. Reis met ons mee, u vindt vast inspiratie voor een veelzijdige vakantie in Oman! De redactie Bij een temperatuur van bijna 50 graden is een duik in de haven van 2 Muscat heerlijk. NATIONAL GEOGRAP- 33
Broedstrand op het Een exotisch sprookje in Oman eiland Diymaniat Boerenschuren in (links). Gebedsdienst Walliser bouwstijl Grote Sultan in in hetdeturtmanqaboos Moskee ntal. in Muscat. Oman is tegenwoordig een rijk en modern land, toch trekken de Omani nog graag de woestijn in. De plek van hun voorouders. s Zomers rijden ze echter liever naar de kust en vieren ze vakantie in de regen, wanneer de moesson de zuidelijke landstreek Dhofar transformeert tot een groene oase. Ik had niet verwacht dat ik naar de hitte zou gaan verlangen, maar na een half uur in de donkere soek in de hoofdstad Muscat met zijn echoënde stemmen en vreemde mengeling van geuren heb ik behoefte om naar buiten te gaan. Daar is het nog steeds 45 graden Celsius maar de zon begint onder te gaan en de ergste hitte van de dag lost traag in de woestijnlucht op. Ik wandel naar een pleintje naast de soek en ga zitten op een bankje. Naast me speelt een groepje oudere mannen een bordspel dat ik niet ken. Na een minuut of vijf beëindigt een van hen zijn spel, staat op en komt naast me zitten. Ik zag je helemaal alleen zitten, dus ik dacht: laat ik hem even gezelschap houden, zegt hij vriendelijk. Wil je een glas thee? Ik ben eerst een beetje beduusd, maar door de vanzelfsprekendheid van zijn gebaar voel ik me snel op mijn gemak. We kletsen een kwartiertje over Oman en zijn werk in de olie-industrie. Wanneer ik aanbied een glas thee te halen, weigert hij. Jij bent onze gast. Zand en rotsen Pas wanneer ik een week later een gevoel over Oman heb gekregen, begrijp ik waarom mijn gesprekspartner het zo vanzelfsprekend vond om iemand die alleen was, gezelschap te houden. De Omani komen voort uit zand en steen. Sinds bijbelse tijden hoedden ze hun kamelen en geiten en trokken ze Nomaden TIPS Met 20.000 zeeschildpadden per jaar die hun eieren op een aantal stranden leggen, is Oman de grootste kraamkamer ter wereld voor deze bedreigde diersoort. Belangrijke nestelgebieden zijn de beschermde natuurgebieden Ras al-hadd en Ras al Jinz, op circa drie uur rijden vanaf Muscat, en het eiland Diymaniat. Tijdens het broedseizoen kunt u met een gids kijken hoe de zeeschildpadden aan land komen om hun eieren te leggen. Deze excursies worden verzorgd vanuit het Ras al Jinz Scientific and Visitor Centre. n 4» Voor praktische informatie zie pagina 11. bluegreen pictures /hollandse hoogte (links); hemis /hollandse hoogte (rechts) Oman is een modern, rijk land. Iedereen is goed gekleed, rijdt in een auto en gaat in zijn vrije tijd naar het winkelcentrum om te shoppen. Er zijn videotheken, supermarkten en tankstations. Toch trekken de Omani de woestijn in zodra ze de tijd ervoor hebben, een plek waar ze ogenschijnlijk niets meer te zoeken hebben. Ze worden getrokken naar de plek van hun voorouders, naar de tijd dat ze nomaden waren, trots en onafhankelijk. Ze begraven er nog steeds hun doden, ver weg van de dorpen. n 5
De moessonregens veranderen het landschap onherkenbaar. Alles is groen, bedekt met tere plantjes. met handelswaar door de woestijn. De 20 e eeuw begon in Oman pas in 1970, toen sultan Qaboos bin Said zijn orthodoxe vader afzette omdat die elke vorm van vooruitgang tegenhield en het land arm en achterlijk hield. Zijn zoon opende Oman voor de buitenwereld en nu heeft olie het land welvarend en, oppervlakkig bezien, modern gemaakt. Maar in 1970 werden de stadspoorten van het oude centrum van Muscat nog elke avond gesloten. Kampvuur De woestijn is een plek van eenzaamheid. Wie er gevoelig voor is, wordt hier geconfronteerd met een leeg en koud universum, een plek die niet eens door God verlaten kan worden genoemd omdat Hij er ogenschijnlijk nog nooit is geweest. De mensen moeten er warmte en troost bij elkaar zoeken. Ze omhelzen elkaar wanneer ze elkaar in de woestijn tegenkomen. Ze hurken rond het kampvuur, delen een pot thee en vertellen over hun ervaringen. Ze bidden naast elkaar op hun uitgerolde gebedskleedje, het gezicht in het zand gedrukt. Moessonregens Een week later ben ik in Salalah, helemaal in het zuidelijke puntje van Oman, bijna duizend kilometer van Muscat en vlakbij de grens met Jemen. We zijn de enorme hitte in het noorden ontvlucht. De streek Dhofar, waarvan Salalah de hoofdstad Kamelen zijn rijkdom Wie het zich kan veroorloven, heeft een kudde kamelen, zoals iemand in Nederland een hond of paard bezit. Hoe groter zijn kudde, des te groter het aanzien. Een goede kameel is vele duizenden euro s waard. Op de meest afgelegen plekken in de woestijn sjokken ze rond, traag deinend alsof ze van rubber zijn. s Avonds lopen ze vanzelf terug naar de kraal om te worden gevoederd en gemolken. n is, krijgt s zomers het noordelijke staartje van de moesson van Oost-Afrika mee, de khareef. Dat gebied is maar klein, het beslaat nog geen honderd kilometer van de kuststrook. De moessonregens veranderen het landschap onherkenbaar. Alles is groen, bedekt met tere plantjes, ook de rotsen en de boomstammen. Dat duurt maar een maand of twee, want zodra de regen stopt, gaat alles dood. Het motregent veel, in de bergen bijna de hele dag, en het waait behoorlijk. De zee voor mijn hotel is ruw en het strand is leeg, er ligt wrakhout en andere rommel. Ik sta voor het eerst in mijn leven aan de Arabische Zee maar ik mag er niet in. De plaatselijke surfschool is gesloten, op de deur hangt de mededeling: Na de moesson zijn we u graag weer van dienst. Door de ramen van mijn hotelkamer zie ik niets want ze zijn bedekt met een laagje zout, meegevoerd door de zeewind. Toch is het hotel helemaal vol en in Salalah zijn duizenden toeristen. Hun auto s veel grote Toyota s Land Cruiser en Nissans Patrol, hier en daar zelfs een dure Range Rover hebben nummerborden van de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Qatar en Bahrein. Het zijn bijna allemaal grote families met drie of vier kinderen. Vader draagt een witte disjdasja en tulband, en De groene oase Ain Razat. TIPS Unieke koraalriffen, bijzondere onderwaterflora en fauna, en de mogelijkheid tot wrakduiken zorgen ervoor dat Oman sterk in opkomst is als duikbestemming. Bij Musandam, in het noorden van Oman, Salalah in het zuiden en rond de hoofdstad Muscat zijn talrijke duik- en snorkelspots te vinden. Haal uw PADI-duikbrevet; vrijwel alle duikorganisaties bieden lessen aan. De meeste duiklocaties liggen op nog geen uur varen en tijdens dit tochtje heeft u ook grote kans dolfijnen te zien. n Verkoper op de markt in Salalah. 6 7
Genieten van een ijsje op de Muttrah souq in Muscat (links). Wadi Bani Voor deze mensen is dit zeldzame feest van water onder een druilerige hemel het paradijs op aarde. moeder, meestal opmerkelijk jong, is helemaal in het zwart gekleed, vaak met een gezichtssluier. De kinderen lopen in grappig contrast hiermee in roze kinderjurkje, of in jeans en een t-shirt van Spiderman of Hello Kitty. Een half uurtje rijden van Salalah ligt Al Mughsayl, een kustdorpje waar honderden toeristen, alle volwassenen in wit of zwart, zich laten natspetteren door de spuitgaten die de golven in de poreuze rots hebben uitgesleten. Ik heb wel vaker spuitgaten gezien, maar niet eerder zulke spectaculaire. Een paar keer per minuut drukt de branding het zeewater met een enorme kracht door het gat, waardoor het wel twintig meter omhoog spuit. Kletterend komt de fontein naar beneden, en wie vlakbij de veiligheidshekjes staat, wordt snel nat. Niemand lijkt het erg te vinden. Niet alleen kinderen maar ook volwassen mannen rennen rond, lachen, proberen rondvliegende druppels zeewater in hun handen te vangen. De meeste vrouwen houden zich wat meer op de achtergrond. Ze kletsen wat met elkaar en houden hun gezin in de gaten. Paradijs Ik geniet voor deze mensen, voor wie dit zeldzame feest van water onder een bewolkte, druilerige hemel het paradijs op aarde is. Een man uit Dubai vertelt me: Water kennen mijn kinderen alleen Khalid is een mooie oase met uitnodigende vijvers. van de zee en het zwembad. Een rivier hebben ze nog nooit gezien en dit is de eerste keer dat ze regen meemaken. Hij glimt van plezier, met een strandschepje en een emmertje in zijn hand lijkt hij zich net zo te amuseren als zijn jonge kinderen. Een stukje verderop wandelt een groepje jonge mannen het lege strand op. Midden op het strand spreiden ze hun gebedskleedjes uit en knielen. Een ervan bidt hardop en maakt de vereiste buigingen, de rest volgt zijn bewegingen synchroon. Meer landinwaarts, aan de voet van het Qara-gebergte, ligt Ain Razat, een oase met zoetwaterbronnen. Zij is niet zo moeilijk te vinden, we hoeven maar de processie van terreinwagens te volgen. De smalle weg die omhoog voert, de heuvels in, is propvol met auto s. Vele ervan staan in de berm geparkeerd, de inzittenden picknicken in het gras. In een dal tussen de heuvels ligt een tijdelijk meertje, gevoed door water van de moessonregens, met gras en lage struiken eromheen. Honderden mensen wandelen er omheen, hun blote voeten in sandalen soppend in de natte aarde. Ze maken foto s van elkaar of spetteren elkaar nat. Twee mannen hurken aan De geur van Oman Wierook is de hars van de boswellia, de wierookboom. Vele Omani parfumeren hun kleding met wierook, en het wordt ook gebruikt om de woning lekker te laten ruiken. Bijkomend voordeel is dat de geur van wierook insecten weghoudt. De wierook wordt in een speciale koperen of zilveren houder gebrand, samen met blokjes houtskool. De beste wierook ter wereld komt uit Dhofar, en hoe lichter de kleur, des te beter de kwaliteit. n In het plaatsje Ibra is er op woensdag hareem, een speciale vrouwensouq. In een overdekte ruimte, die enkel toegankelijk is voor vrouwelijke verkopers en kopers, worden parfums, sjaals, rozenwater, sandalen en handtassen verkocht. Op vrijdagmorgen vindt in de oude hoofdstad Nizwa de levendige geitenmarkt plaats. Het is een echte handelsplaats waar de geiten op traditionele manier worden verhandeld. In Muscat of Sur is dagelijks een vismarkt. Naast de verkoop vindt ook het schoonmaken van de vis hier plaats en dat is met al die exotische vissoorten een spectaculair gezicht. n 8 eric martin /hollandse hoogte (rechts) TIPS 9
REISWIJZER Oman De kustlijn van Mirbat. de waterkant en bewegen al pratend met hun handen door het water, alsof ze niet kunnen geloven dat het echt is. Een stukje verderop is een aanlegsteiger met een roeiboot. Ik zou een boottochtje kunnen maken, maar er staat een behoorlijke rij mensen. Een tweede bootje komt net aangevaren met een groepje vrouwen in het zwart erin. Op een grasveldje zit een groepje jonge mannen in een kring op een kleed. Hun jeeps staan willekeurig geparkeerd in het gras. Hallo! Kom bij ons zitten! roepen ze. Ze komen uit Dubai, vertellen ze. Gisteren zijn ze aangekomen, overmorgen gaan ze weer naar huis, ruim duizend kilometer rijden hier vandaan, dwars door de leegte. Ze vinden mijn vraag waarom ze hier zijn maar vreemd. Ze lachen en wijzen om zich heen. Kijk toch, je ziet het toch zelf? Vlak achter dit kleine vlekje tijdelijk groen ligt de woestijn van Oman. Honderden kilometers grijs zand en rotsen, met daarachter de Rub al Khali, het Lege Kwartier. De grootste zandwoestijn ter wereld, met zandduinen die bewegen alsof ze vloeibaar zijn. Daarachter Saoedi-Arabië, Irak en Syrië: duizenden en duizenden kilometer woestijn. Een eindeloze wereld zonder zichtbaar leven. Stilte Een paar uur later picknicken we in een droge rivierbedding op een kleedje op de grond met rauwkost, brood en witte kaas. Een oude man loopt op ons af, hij lijkt uit het niets te komen. Hij heeft ons gadegeslagen en is nieuwsgierig. Het valt me op hoe Omani lopen. Kaarsrecht, doelbewust en vrij snel. Zo loop je in de woestijn, lijkt me. Strak rechtuit kijkend, want de bestemming ligt altijd ver achter de horizon, en onbewust ben je voortdurend bang dat de enorme ruimte om je heen je onzeker maakt en op verkeerde, doelloze gedachten brengt. De man, helemaal in het wit met een kunstig gewikkelde tulband om zijn hoofd, hurkt naast ons neer, accepteert een stukje brood met kaas en vertelt dat hij gepensioneerd luitenant in het Omanese leger is. Sinds zijn pensionering woont hij hier, zegt hij met een grote zwaai van zijn arm. Ik houd van de rotsen in de woestijn en de kleuren, maar vooral van de stilte. Hier wil ik zijn. Colofon Redactionele leiding: Thijs Joosten (G+J Uitgevers) en Verkeersbureau Oman Teksten: Thijs Joosten Fotografie: Robert van Waarden Beeldredactie en tekstredactie: Marieke Dijkman Vormgeving: Eva Ooms Cartografie: Armand Haye Productiemanagement: Martin Maasland en Anouk Wouwenaar Beste periode Aan de kust in het noorden heerst een subtropisch klimaat en in het binnenland heerst een woestijnklimaat. De beste periode om naar Oman te gaan is van oktober tot en met april. In deze maanden is de temperatuur gemiddeld tussen de 25 C en 35 C en is de luchtvochtigheid niet te hoog. Wie in de zomermaanden naar Oman wil reizen, kan het beste de zuidelijke provincie Dhofar bezoeken. De jaarlijkse moesson verandert deze regio van half juni tot eind september in een tropische oase met weelderige vegetatie en een aangename temperatuur. De reis KLM, www.klm.com, vliegt 6 maal per week naar de hoofdstad Muscat. Sinds mei 2010 vliegt ook Emirates, www.emirates.nl, naar Muscat. Reisdocumenten Je kunt bij aankomst op de luchthaven in Muscat en bij de grensposten een visum kopen voor circa e 13. Vooraf aanvragen is dus niet nodig. Zoals in de meeste Arabische landen is het raadzaam geen stempels van Israël in je paspoort te hebben. Verder dient je paspoort nog minimaal 6 maanden geldig te zijn. Tijdsverschil s Zomers 2 uur later, s winters 3 uur later. Taal De officiële taal is Arabisch, maar omdat Oman tot de Britse invloedssfeer heeft behoord, spreken vele Omani ook redelijk Engels. De bewegwijzering is zowel in Arabisch als in Engels. Geld De rial (OMR 1 = plm. e 1,80). Het prijsniveau is vergelijkbaar met Nederland. Gezondheid Inentingen tegen DTP, buiktyfus en hepatitis A worden aangeraden. Kijk op www.lcr.nl voor meer informatie. Het water uit de kraan is drinkbaar, maar mineraalwater is eveneens overal verkrijgbaar. Veiligheid Oman is een veilig land waar bezoekers vriendelijk worden bejegend. Politiek en maatschappij Met de komst van Sultan Qaboos bin Said in 1970 is Oman op veel fronten gemoderniseerd zonder daarbij afbreuk te doen aan haar authenticiteit. Gedurende de 40 jaar dat Sultan Qaboos bin Said staatshoofd is, heeft het land een ware transformatie ondergaan en is de sultan bijzonder geliefd geraakt onder zijn bevolking. In november viert hij zijn 40-jarig jubileum. Rondom de Nationale dag van Oman op 18 november en de verjaardag van de sultan op 19 november wordt een speciale week georganiseerd. Etiquette Zwemkleding, korte broeken of rokken en mouwloze shirts kunnen prima bij het hotel en aan het zwembad of strand worden gedragen. In het openbare leven voldoet luchtige kleding die bij voorkeur schouder, bovenarmen en knieën bedekt. Voor vrouwen geldt dat zij bij een bezoek aan een moskee gesluierd dienen te zijn en in gebedshuizen is bedekkende kleding (tot enkels en polsen) voor mannen én vrouwen verplicht. Alcohol wordt geschonken in hotels, niet in openbare gelegenheden. Met vrijdag als belangrijkste religieuze dag voor moslims, valt het weekend voor Omani op donderdag en vrijdag. Meer informatie Verkeersbureau van Oman, www.visitoman.nl. De website bevat veel reisinformatie. Het ministerie van toerisme heeft een Engelstalige site, www.omantourism.gov.om. kaart: armand haye 10 11
12