BEGRIPPENLIJST bij de BSG wedstrijdreglementen Afwezigheid Per periode mag een speler maximaal 3 keer afwezig zijn. In dat geval ontvangt hij de helft van het eigen aantal waarderingspunten. In geval van bardienst of een bye krijgt de speler 2/3 van het eigen aantal waarderingspunten. Bye Een oneven speler die niet ingedeeld kan worden krijgt een bye. Wordt in sommige toernooien (bijv. Zomer Zwitsers) ook gebruikt om afwezigheid zonder bericht aan te geven. ELO Dit is een getal om de sterkte (rating) van een schaakspeler aan te geven. Het rating-verschil geeft de kans aan die beide spelers hebben om een partij te winnen en is vernoemd naar de Amerikaanse natuurkundige en schaker Arpad Elo. Bij een verschil van 200 punten bijvoorbeeld heeft de sterkere speler 76% kans om te winnen, bij 400 punten verschil 92%. ELO-winst wordt berekend via de formule K x (W-We), waarin W het werkelijke resultaat en We het verwachte resultaat is (over een of meerdere partijen). De K-factor is een vermenigvuldigingsfactor ergens tussen de 10 en 30 (bij BSG is deze 20, de KNSB hanteert een factor van 25). Stel dat een speler X met een ELO-rating van 2000 een toernooi speelt over 9 ronden. De gemiddelde rating van zijn tegenstanders is 1800. Het te verwachten resultaat is 76% van 9 = 6.84 punten. Hij wint het toernooi echter met 8.5 uit 9. Zijn ELO-winst is dus 20x(8.50-6.84) = 33.2 punten en zijn nieuwe ELO-rating dus 2033 punten. BELO BELO staat voor BSG ELO. Deze is in eerste instantie gelijk aan de BELO rating aan het einde van het vorige seizoen, en ontwikkelt zich verder op basis van de uitslagen van de wedstrijden in de interne competitie. De BELO wordt gecorrigeerd voor externe wedstrijden (SGS en KNSB), zodat de BSG en KNSB ELO van een speler gelijke tred houden. TPR Toernooi Prestatie Rating geeft een indicatie hoe goed een speler in een competitie of toernooi gepresteerd heeft. De TPR wordt berekend uit de score en de gemiddelde rating van de tegenstanders. Kleursaldo Het verschil tussen het aantal partijen dat een speler met wit en met zwart heeft gespeeld. Indelingsprogramma s zullen er altijd naar streven om het saldo naar 0 terug te brengen. Als het kleursaldo positief is (vaker met wit dan met zwart gespeeld) is de kans groot dat de speler de volgende partij met zwart speelt.
Snelschaken BSG organiseert gedurende het seizoen een snelschaaktoernooien met 5 minuten en met 10 minuten bedenktijd per persoon per partij. Verder is er ook een rapid schaaktoernooi met 20 minuten bedenktijd per persoon per partij. Er wordt gespeeld volgens de FIDE regels van het Schaakspel (KNSB, versie april 2014). Voor rapidschaak gelden de regels in aanhangsel A, waarbij artikel A4 van toepassing is. Voor snelschaak gelden de regels in aanhangsel B, waarbij artikel B4 van toepassing is. Sudden Death Beslissingspartij in snelschaak/rapid toernooien. In deze partij heeft de witte speler 5 minuten bedenktijd en zwart 1 minuut minder. De zwartspeler wint bij remise, dus er zal hoe dan ook een beslissende uitslag resulteren. Aan het begin van de partij wordt er geloot. De winnaar bepaalt of hij/zij met wit, dan wel met zwart speelt. Grandprix toernooi Serie snelschaaktoernooien, waarbij er per avond punten verdiend kunnen worden voor de eindoverwinning. Meerkamp, Berger tabel Groep van X spelers, die elk één (enkel-) of twee maal (dubbel-rondig) tegen elkaar spelen volgens een van te voren bepaalde kruistabel, ook wel bekend als Berger tabel. Indien X een oneven getal is dan wordt de eerstvolgende kruistabel gekozen, en heeft diegene die tegen de laatste speler speelt een bye (bijvoorbeeld 9 spelers, kruistabel voor 10 spelers, spelen tegen 10 betekent een bye). Indeling bij een enkel-rondige meerkamp gebeurt via loting. De spelers met nummers 1 t/m X/2 spelen hebben kleurvoordeel (spelen één keer meer met wit). Het aantal spelers in een meerkamp (X kan variëren van 3 tot en met 18) wordt door de wedstrijdleider bepaald op basis van het aantal deelnemers, de beschikbare tijd, en het speeltempo (bedenktijd per persoon per partij). Keizer systeem Het Keizer systeem is uitermate geschikt voor competities waar niet alle spelers regelmatig aanwezig kunnen zijn (in tegenstelling tot Zwitsers, waar het uitgangspunt is dat iedereen ongeveer evenveel partijen speelt). Spelers krijgen aan het begin van het seizoen waarderingspunten, gebaseerd op hun plaats op de ranglijst (einduitslag voorafgaand seizoen). Bij BSG krijgt de nummer 1 op de ranglijst 100 punten en elke volgende speler op de ranglijst een punt minder. Bij winst krijgt de winnaar de waarderingspunten van zijn tegenstander bij zijn eigen score (de zogenaamde Keizerpunten) opgeteld, de verliezer krijgt geen punten. In geval van een remise krijgen beide spelers de helft van het aantal waarderingspunten van de tegenstander. Bij een indeling volgens Keizer worden spelers die naast elkaar op de ranglijst staan - indien mogelijk - tegen elkaar ingedeeld. Na elke ronde worden de Keizerpunten (her)berekend en de ranglijst opnieuw gerangschikt.
Wedstrijdpunten zijn bij het Keizer systeem van minder belang, een scoringspercentage van 50% zegt niets over het aantal Keizerpunten. Een score van 50% tegen de top 10 levert meer Keizerpunten op dan een score van 50% tegen 10 spelers uit de onderste regionen. Periode Helft van de interne competitie. Een periode beslaat 15 rondes of speelavonden. De eerste periode wordt gespeeld in de maanden september t/m december, de tweede periode van januari t/m mei. Aan het begin van een periode worden de scores (het behaalde aantal Keizerpunten) van de spelers gereset, waarbij de rangschikking gelijk blijft aan de eindstand van de voorgaande periode. Aan het einde van het seizoen wordt een totaalranglijst over beide periodes (30 rondes) opgemaakt ten behoeve van de play-offs. Aalsmeerrondes Dit is een variant van het Keizer-systeem, bedoeld om sterke stijgingen en dalingen in de rangschikking in de eerste N ronden van een periode tegen te gaan. Bij het Keizer systeem krijgt elke speler waarderingspunten op basis van zijn positie op de ranglijst, dit puntenaantal variëert dus met je positie op de ranglijst. BSG speelt met 5 Aalsmeerronden, waarbij je de eerste ronde dus begint met 5x je eigen waardering, in de tweede ronde wordt dit 4x je eigen waardering plus het resultaat uit de eerste ronde. Laten we een voorbeeld bekijken: Z. was vorig jaar clubkampioen en krijgt in eerste instantie 500 Keizerpunten. Hij wint in de eerste ronde van nummer 21 en krijgt er dus 80 punten bij. Hij blijft hiermee de lijst aanvoeren. Zijn nieuwe score is nu 4x100 + 80 = 480 Keizerpunten. Stel dat hij in de 2e ronde verliest van de nummer 11, wat geen punten oplevert. Stel dat zijn tegenstander uit de 1e ronde wint (tegen wie doet er niet toe) en daarmee stijgt naar plaats 26. Bij het begin van de derde ronde staat Z. op de 5 e plaats en is zijn nieuwe score 3x96 + 75 + 0 = 363 Keizerpunten. Na 5 rondes zijn op deze manier alle Aalsmeerronden vervangen door werkelijke scores en is het dempende effect voorbij. Zonder Aalsmeerronden waren Z. en zijn tegenstanders veel sneller op de ranglijst gezakt of gestegen: De score van Z na 2 ronden zou dan bijvoorbeeld iets van 70 + 0 = 70 Keizerpunten zijn geweest (ook de tegenstander uit ronde 1 is sneller gezakt en daardoor minder waard), waarmee hij ergens rond plaats 20 in de rangschikking zou staan. Het zou dan enkele ronden duren voor hij weer in de top 5 terug zou zijn. Rating klasse Opsplitsing van spelers in klassen van ongeveer gelijke sterkte ten behoeve van play-offs. Afhankelijk van BELO rating aan het begin van het seizoen wordt een speler in rating klasse tot 1600 ELO punten, de klasse van 1600 tot en met 1800 ELO punten, of de klasse boven de 1800 ELO punten ingedeeld. De periode-winnaar in een rating klasse is de speler met de hoogste rangschikking in een periode van de interne competitie. Play-offs Vierkamp aan het einde van het schaakseizoen waarin de 4 sterkste spelers in een rating klasse onderling strijden om de titel van sterkste speler in die klasse.
Zwitsers systeem Competitie waarbij spelers op basis van het behaalde aantal wedstrijdpunten tegen elkaar ingedeeld worden (ongeacht het aantal partijen waarin deze zijn behaald). Bij Zwitsers kan er ingedeeld worden op rating en/of weerstandspunten. Indeling op Rating Een spelersgroep met een gelijk aantal wedstrijdpunten wordt op rating gesorteerd en in twee even grote subgroepen verdeeld: de zogenaamde kop- (hoogste) en staart-groep (laagste ratings). Vervolgens worden de spelers op dezelfde posities in beide groepen tegen elkaar ingedeeld, waarbij de kleuren alterneren. Bijvoorbeeld bij een groep van 10 spelers word de indeling als volgt: 1-6, 7-2, 3-8, 9-4 en 5-10. Deze vorm van indelen wordt veel gehanteerd bij de eerste ronden van een toernooi volgens Zwitsers systeem. Indeling op Weerstandspunten Weerstandspunten (WP) worden bepaald door de som van de wedstrijdpunten van tegenstanders uit voorgaande rondes. Bijvoorbeel nummer 23 heeft gespeeld tegen nummers 1, 8, 17, 25, en 18, die momenteel een score hebben van 5, 4, 3, 2.5, en 3 punten uit 5 wesdtrijden. Het aantal WP van nummer 23 komt daarmee op 5 + 4 + 3 + 2.5 + 3 = 17.5. Het onderling resultaat doet er voor WP (ook bekend als Buchholtz of Solkoff score) niet toe. Bij een indeling op WP worden spelers met een gelijk aantal wedstrijdpunten gesorteerd op weerstandspunten. Vervolgens worden de spelers ingedeeld op basis van kleursaldo, waarbij telkens de sterkste tegen de zwakste van de groep wordt ingdeeld. Deze vorm van indelen wordt veel gehanteerd bij de laatste ronden van een toernooi volgens Zwitsers systeem. Sevilla Sevilla is het software programma dat wordt gebruikt voor de indeling van de interne competitie en toernooien (te downloaden via http://www.jbfsoftware.com). Het is geschikt voor zowel Keizer als Zwisterse systemen. De parameters en instellingen van dit programma worden gebruikt om tot een zo goed mogelijk competitieverloop te komen. Verder wordt het programma gebruikt om de ranglijsten op de BSG website te publiceren. Voor de interne competitie zijn volgende indelingsprincipes zijn vastgelegd: Er wordt ingedeeld volgens het Keizer systeem. De eerste twee rondes van een periode wordt ingedeeld op basis van BELO rating, daarna op basis van Keizerpunten. Er wordt niet handmatig ingegrepen in de indeling. Uitzondering hierop vormen de partijen voor de externe (SGS) en beker competitie (BSG), die vastgesteld (fixed) zijn. Een speler kan nooit vaker dan één keer per periode tegen dezelfde tegenstander uitkomen. Uitzondering zijn wederom externe en beker competitie wedstrijden. Uitkomen tegen dezelfde tegenstander kan alleen als er minimaal 5 partijen/rondes tussen zitten. Er wordt dan met verwisselde kleuren gespeeld. Een speler kan niet ingedeeld worden tegen iemand die meer dan 20 posities hoger of lager in de ranschikking staat. Bij de indeling prevaleert het kleursaldo, gevolgd door de rangschikking; het streven is om elke speler net zo vaak met de witte als met de zwarte stukken te laten spelen. Om flexibel in te kunnen delen wordt (tijdelijk) een kleursaldo van 2 toegestaan.
Bij een oneven aantal deelnemers krijgt de laagst geklasseerde deelnemer een bye. Men kan slecht één keer per seizoen een bye krijgen. Spelers in de top 20 krijgen in de regel geen bye. Voorrondes bekercompetitie Indien zich meer dan 32 deelnemers voor de beker competitie aanmelden dan worden er twee voorrondes gespeeld om het aantal spelers tot 16 terug te brengen. Eerst worden de laagst gerangschikte spelers tegen elkaar ingedeeld op BELO rating. De winnaars van de partijen in deze eerste voorronde worden bij de overige (hoger gerangschikte) spelers gevoegd. Zo blijven er 32 spelers over die in de tweede voorronde tegen elkaar uitkomen. Een voorbeeld: Stel dat N=40. In de eerste voorronde spelen de 2(40-32)=16 laagst gerangschikte spelers tegen elkaar. De 8 winnaars voegen zich dan bij de 40-16=24 overige spelers wat een totaal van 32 spelers geeft. Bij minder dan 32 deelnemers krijgen de kwart, halve, finalisten, dan wel kampioen van het vorige seizoen in de voorronde een bye, en plaatsen zich automatisch bij de laatste 16. Een voorbeeld: Stel dat N=28. De 4 halve finalisten van het vorige seizoen doen weer mee en krijgen een bye. De overige 28-4=24 spelers spelen om de overige 12 plaatsen bij de laatste 16.