Opleiding Duurzaam Gebouw : De technieken (warmte, ventilatie, SWW): ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel SWW-productie: eigenschappen van de verschillende systemen Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba
DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE ORDE VAN GROOTTE PRODUCTIE VAN SWW: PRINCIPES METHODES DISTRIBUTIE VAN SWW EMISSIE VAN SWW Reglementering (legionella, EPB) 2
Behoefte aan SWW Verdeling van alle verbruiken bestaande appartementen Verdeling van alle verbruikers lage energie/passief Sanitair warm water Verwarming Verdeling van de verbruiken appartementen lage energie/passief Verwarming Sanitair warm water Verwarming SWW Ventilatie Hulpinrichtingen 3
Behoefte aan SWW [kwh/maand] Behoefte aan verwarming Behoefte aan SWW 4
ORDE VAN GROOTTE Huishoudelijk waterverbruik Gebruik Verbruik l / pers / dag Douche: 6 tot 12 (tot 20!) l/min @ 40 C Bad: 150 tot 200 liter @ 40 C Verbruik % Vaat, koken 6 5 Hygiëne 48 40 Wassen 24 20 Schoonmaak 12 10 WC 30 25 Totaal 120 100 ~ 60 l warm water / persoon / dag @ 40 C 5
ORDE VAN GROOTTE Huishoudelijk verbruik: Hoeveel liter @ 60 C? Gegevens: Stadswater: 10 C T c = 10 C Warm water: 60 C T h = 60 C 60 l aan 40 C (huishouden) V m = 60 l, T m 40 C V c + V h = V m = 60l Vraag: V h =? V h = 60. (40-10)/(60-10) = 36 liter V c = 24 liter 6
ORDE VAN GROOTTE Huishoudelijk verbruik: Welke hoeveelheid energie voor 36 liter @ 60 C? Gegevens: Stadswater: 10 C T c = 10 C Warm water: 60 C T h = 60 C, V h =36 l 1 kwh E = P.t 1.000 Watt.3.600 s = 3.600.000 Joule = 3,6 MJ Vraag: E =? 7
ORDE VAN GROOTTE Berekeningen: Q = m.c.δt m = 36 litres = 36 kg (Hoeveelheid warmte in Joule) c water = 4186 J/(kg/K) Q = 36kg. 4186 J/(kg/K).(60-10) Q = 7534800 Joule = 2,093 kwh / persoon / dag Q = 763,95 kwh / persoon / jaar Q = 3055,78 kwh / 4 persoon / jaar 8
ORDE VAN GROOTTE 9
Débit = Q [litres/minute] Debiet = Q (liter/minuut) ORDE VAN GROOTTE Hoog tijd voor een denkoefening over SWW 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 19,6 l/min 8,7 l/min 6 l/min 0 1 2 3 4 5 6 Pommeaux Spaardouchekop de douche dynamische économique debietbegrenzer - limiteur débit dynamique Pommeau Spaardouchekop de statische économique debietbegrenzer - limiteur débit statique Druk Pression [Bar] [Bar] Pommeaux Douchekop de zonder douche spaarvoorziening sans dispositif d'économie Terugbetaaltijd: 6 maanden!!! 10
Beoordeling van een bestaande installatie Type van installatie Rendement in % ( globaal = productie x distributie x emissie x regeling ) productie distributie emissie regeling totaall Overgedimensioneerde oude ketel, lange distributielus 75.. 80 % 80.. 85 % 90.. 95 % 85.. 90 % 46.. 58 % Goed gedimensioneerde oude ketel, korte distributielus 80.. 85 % 90.. 95 % 95 % 90 % 62.. 69 % Hoogrendementketel, korte distributielus, aan achterkant geïsoleerde radiatoren, regeling met buitenvoeler, thermostatische kranen,... 90.. 93 % 95 % 95.. 98 % 95 % 77.. 82 % 11
SWW-PRODUCTIETECHNIEKEN: DOORSTROOMSYSTEEM Doorstroomboiler op gas Elektrische doorstroomboiler 12
SWW-PRODUCTIETECHNIEKEN: DOORSTROOMSYSTEEM Met geïntegreerde plaatwarmtewisselaar (huishoudelijk) 13
SWW-PRODUCTIETECHNIEKEN: DOORSTROOMSYSTEEM Met externe plaatwarmtewisselaar (collectief) 14
SWW-PRODUCTIETECHNIEKEN: DOORSTROOMSYSTEEM Met externe plaatwarmtewisselaar (collectief) Plaatwarmtewisselaar KW 15
SWW Individuele productie gescheiden van verwarming Boiler op gas Elektrische boiler 16
WARMTEPRODUCTIETECHNIEKEN: Semi-direct of semi-accumulatie Huishoudelijk: buffervat Verwarmingsketel met indirecte boiler 17
WARMTEPRODUCTIETECHNIEKEN: Semi-direct of semi-accumulatie Individuele productie samen met verwarming Plaatwarmtewisselaar Directe productie Elektrisch!! 18
SWW - Vermogens Benodigde vermogens bij individuele productie van SWW Doorstroomsysteem: 24 kw Accumulatie: 4 tot 24 kw Afhankelijk van grootte opslagvat Eventuele centralisatie in collectieve woning Gelijktijdige aftapping (uitzettingseffect) Bron: energie+ 19
HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN? ACCUMULATIE ON 13 20
WARMTEPRODUCTIETECHNIEKEN Doorstroomsysteem Semi-direct / Semiaccumulatie Accumulatie Verliezen bij stilstand + - - Vermogen + + + Snelheid - + + Continuïteit + + - 21
DISTRIBUTIE VAN SWW Leidingen Zo kort mogelijke tracés Altijd trachten te isoleren -> verliezen vermijden Koudwaterleidingen isoleren > legionella Isolatie om condensatie te vermijden 22
De distributieverliezen voor verwarming beperken Kortere leidingen, vooral in niet-verwarmde volumes Isolatie van de leidingen Vermindering van de ladingsverliezen watersnelheden in de leidingen beperken Dimensionering van de circulatiepomp keuze van een circulatiepomp met variabele snelheid Plaatsing en regeling van inregelafsluiters 23
De distributieverliezen voor SWW beperken Welk isolatieniveau voor de warmwaterlus? Lengte van de lus 50 m T lus - T omgeving = 40 C Lineaire verliezen (incl. accessoires) Jaarlijkse verliezen Equivalente oppervlakte zonnepanelen (Productie zonne-energie 500 kwh/m²) Niet geïsoleerd 2.400 W 21.000 kwh 40 m² EPB-Geïsoleerd 260 W 2.300 kwh 4,5 m² 24
De distributieverliezen voor SWW beperken Welk isolatieniveau voor de warmwaterlus? Lengte van de lus 50 m T lus - T omgeving = 40 C Lineaire verliezen (incl. accessoires) Jaarlijkse verliezen Equivalente oppervlakte zonnepanelen (Productie zonne-energie 500 kwh/m²) Niet geïsoleerd 2.400 W 21.000 kwh 40 m² EPB-Geïsoleerd 260 W 2.300 kwh 4,5 m² 25
SWW met doorstroomsysteem of semi-accumulatie? Gecentraliseerde productie Verliezen? 650 kwh 1.350 kwh 26
SWW met doorstroomsysteem of semi-accumulatie? Gecentraliseerde productie Terugvoer lage temperatuur indien warmtewisselaar goed gedimensioneerd is 31 woningen ² KW 25 m² Fotovoltaïsche panelen Of 0,8 m² per woning 27
REGLEMENTERING LEGIONELLA FEDERAAL: Koninklijk besluit van 4 augustus 1996 Bescherming tegen biologische agentia VLAAMS GEWEST: Besluit van de Vlaamse Regering van 9 februari 2007: bepalingen voor verschillende types van inrichtingen WAALS GEWEST: 2 besluiten van de Waalse Regering van 13 maart 2003: bepalingen voor zwembaden BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST: Besluit van de Brusselse Regering van 10 oktober 2002 28
REGLEMENTERING LEGIONELLA Bepalingen in Vlaanderen: 1. Watervoorzieningen in hoogrisico-instellingen (publiek toegankelijke inrichtingen die gericht zijn op de behandeling, verzorging of huisvesting van gevoelige personen) 2. Watervoorzieningen in matigrisico-instellingen (publiek toegankelijke inrichtingen met een collectieve warmwatervoorziening) 3. Koeltorens 4. Klimaatregelingssystemen met luchtvochtigheidsbehandeling 5. Tandheelkundige units 6. Blootstellingen 1 tot 3: Best Beschikbare Techniek (BBT) van Emis 29
REGLEMENTERING LEGIONELLA: RISISO Bacterie: Overleven in water tussen 0 en 63 C Vermeerderen vooral tussen 25 en 45 C Maximale groei tussen 30 en 40 C Bacteriën doden: 5 minuten bij 60 C 1,5 minuut bij 70 C ½ minuut bij 80 C 30
REGLEMENTERING LEGIONELLA: ALGEMENE BEPALINGEN Stilstaand water vermijden Dode leidingen vermijden Buffervoorraden water vermijden Opwarming koudwaterleiding vermijden Warmwatertemperatuur steeds boven 60 C houden Warmwaterleidingen regelmatig spoelen op hoge temperatuur 31
REGLEMENTERING EPB - VERWARMING Wat zijn de nieuwe eisen? Periodieke controle van de verwarmingsketels Indien u een verwarmingsketel hebt van meer dan 20 kw, dan moet u deze regelmatig laten controleren door een erkend vakman. Deze controle omvat de reiniging van de ketel en van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen, het afstellen van de brander en de verificatie van bepaalde eisen die betrekking hebben op de emissies van de ketel in werking. Hoe vaak moet deze controle plaatsvinden? Jaarlijks voor ketels op stookolie Om de drie jaar voor ketels op gas Voor wie geldt deze eis? De eigenaar moet erop toezien dat de controles plaatsvinden. 32
REGLEMENTERING EPB - VERWARMING Wat zijn de nieuwe eisen? De oplevering van nieuwe verwarmingsinstallaties Indien u uw oude verwarmingsketel vervangt of een nieuwe ketel installeert, moet u uw installatie laten opleveren door een erkend vakman. Deze oplevering heeft tot doel te controleren of de installatie de regeling, de isolatie van de leidingen, de ventilatie van de stookruimte, de kwaliteit van de verbranding en van de rookgasemissie, het trekvermogen van de schoorsteen,... correct is uitgevoerd. Voor wie geldt deze eis? Alle eigenaars zijn gebonden aan deze eis. In alle gevallen zal de erkend vakman u een officieel attest overhandigen, zoals de nieuwe EPB-verwarmingsreglementering voorschrijft. 33
TE ONTHOUDEN Water verwarmen is ENERGIEVERSLINDEND Warmwaterproductiemethode: AFHANKELIJK VAN HET GEVAL Isolatie van de leidingen Opgelet voor legionnella! EPB-verwarming: erkende en regelmatig gecontroleerde installaties (Brussel) 34
Interessante tools, internetsites, enz.: Energie +: www.energieplus-lesite.be WTCB: www.wtcb.be Bronnen, referenties www.matriciel.be www.energieplus-lesite.be www.acv.com www.cenergie.be 35
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/ G_ENE08: De optimale productie- en opslagwijze voor verwarming en sanitair warm water kiezen G_ENE09: De beste productiewijzen voor hernieuwbare koeling kiezen G_ENE10: Verwarming, koeling en sanitair warm water: efficiënte installaties garanderen 36
Contact Jonathan FRONHOFFS Energieadviseur : 02 513 96 13 E-mail: jonathan.fronhoffs@cenergie.be 37