EVALUATIE NOTA BEGRAVEN EN BEGRAAFPLAATSEN WINSUM

EVALUATIE NOTA BEGRAVEN EN BEGRAAFPLAATSEN WINSUM januari 2014

Inhoud 1.INLEIDING... 3 2. AANPAK ONDERZOEK... 5 3. DE UITKOMSTEN EN DE STAND VAN ZAKEN... 6 4. OPTIES... 11 5. ADVIES/VOORSTEL... 13 1

2

1.INLEIDING In 2011 heeft de raad van de gemeente Winsum de Nota Begraven en Begraafplaatsen in de Gemeente Winsum vastgesteld. Een nota met de componenten Beleid, Beheerverordening, Legesverordening, Tarieventabel en het Uitvoeringsbesluit. De visies die het college had benoemd in de Visienota Bezuinigingen maakten deel uit van de gehanteerde uitgangspunten. In deze nota werd o.a. de mogelijkheid tot het ruimen van graven belicht en het verlengen van grafrechten. In de tarieventabel 2012 werden vervolgens de nieuwe tarieven vastgesteld. Deze notitie kan worden beschouwd als een evaluatie van de Nota Begraven en Begraafplaatsen in de gemeente Winsum. WETTELIJKE KADERS Bij de opstelling van het beleid zijn een aantal artikelen in de Wet op de Lijkbezorging leidend. Dit zijn belangrijke artikelen waar de houders van begraafplaatsen rekening mee moeten houden. Naast de landelijke wettelijke kaders is er, bij de vaststelling van de beheerverordening in 2011, door de raad ook een besluit genomen over het proces van uitgeven en verlengen van het grafrecht. In deze beheerverordening is ook het proces van ruiming van graven, urnengraven en urnennissen opgenomen. Wet op de Lijkbezorging (landelijk) Wet op de Lijkbezorging (Wlb) van 7 maart 1991, houdende nieuwe bepalingen betreffende de lijkbezorging (nog steeds geldend) Artikel 28 1.Een uitsluitend recht op een graf, welke vorm aan dit recht ook wordt gegeven, kan uitsluitend schriftelijk worden gevestigd. Het recht kan voor onbepaalde tijd of voor een bepaalde tijd van ten minste tien jaar worden verleend. Het voor bepaalde tijd verleende recht wordt op verzoek, mits gedaan binnen twee jaar voor het verstrijken van de termijn, telkens verlengd, met dien verstande dat de houder van de begraafplaats kan bepalen dat een periode van verlenging niet korter is dan vijf jaar en niet langer is dan twintig jaar. Het uitsluitend recht op een graf is geen registergoed. 2. Binnen een jaar na de aanvang van de termijn waarin verlenging van het recht kan worden verzocht doet de houder van de begraafplaats aan de rechthebbende wiens adres hem bekend is, schriftelijk mededeling van het verstrijken van de termijn en van het bepaalde in het eerste lid. (Note: deze verplichting geldt vanaf 7 maart 1991) 3. Indien niet binnen drie maanden na verzending van de mededeling, bedoeld in het tweede lid, om verlenging van het recht is verzocht, maakt de houder van de begraafplaats de mededeling bekend bij het graf en bij de ingang van de begraafplaats, tot het einde van de periode waarvoor het recht was gevestigd. 3

4. In geval van kennelijke verwaarlozing van het onderhoud van een particulier graf, kan de houder van de begraafplaats, voor zover de plicht tot onderhoud niet bij hem ligt, deze verwaarlozing vastleggen in een schriftelijke verklaring, die hij toezendt aan de rechthebbende, die binnen één jaar na ontvangst in het onderhoud voorziet. 5. Indien de ontvangst van de verklaring, bedoeld in het vierde lid, niet bevestigd wordt, maakt de houder van de begraafplaats de verklaring bekend bij het graf en bij de ingang van de begraafplaats, gedurende een periode van vijf jaar dan wel totdat in die periode in het onderhoud is voorzien. 6. Indien toepassing is gegeven aan het vierde of vijfde lid en niet alsnog in het onderhoud van het graf is voorzien, vervalt het recht op het graf op het moment dat de periode van één dan wel vijf jaar, bedoeld in het vierde respectievelijk vijfde lid, is verstreken. 7. Indien het recht op het graf nog geen tien jaar is gevestigd op het moment dat de periode, bedoeld in het vijfde lid is verstreken, blijft de bekendmaking in stand totdat de periode van tien jaar is verstreken dan wel totdat in die periode in het onderhoud is voorzien. Indien niet voordien in het onderhoud van het graf is voorzien, vervalt het recht op het graf zodra de termijn van tien jaar is verstreken. Procedure verlengen kort samengevat De houder van de begraafplaats (in ons geval de gemeente): moet sinds 7 maart 1991 (Wlb, art 28, lid 2) de rechthebbenden wiens adres hem bekend is aanschrijven als de termijn van grafrecht verstrijkt, voordien hoefde dit niet. Primair ligt het belang van tijdig verlengen natuurlijk bij de rechthebbenden zelf. Als rechthebbenden aangeven de rechten niet te willen verlengen na het verstrijken van de termijn van grafrecht vervallen deze aan de gemeente. Belanghebbenden van algemene graven, in het verleden de armengraven en thans graven waarin de overledene op kosten van de gemeente is begraven, zijn geen rechthebbenden en kunnen het grafrecht niet verkrijgen. De houder van de begraafplaats, de gemeente in dit geval, is gerechtigd het graf te ruimen als de wettelijke termijn van 10 jaar grafrust is verstreken. Wet- en regelgeving (lokaal) Over het proces van uitgeven en verlengen van het grafrecht is door de raad al een besluit genomen bij de vaststelling van de beheerverordening in 2011. De Wet op de Lijkbezorging vormde de basis bij het opstellen van deze verordening. In de beheerverordening staat het volgende: Artikel 14. Termijnen particuliere graven 1.Het college verleent, voor zover de daartoe bestemde ruimte van de begraafplaats(en) dat toelaat, op een daartoe bij hen schriftelijk in te dienen aanvraag, voor de tijd van twintig jaar recht op een particulier graf. De termijn begint te lopen op de datum waarop het particuliere graf is uitgegeven. 4

2.Het in het eerste lid van dit artikel bedoelde recht wordt op aanvraag van de rechthebbende verlengd telkens met een termijn van tien jaar, mits de aanvraag voor het verstrijken van de lopende termijn wordt ingediend. 3.Het college geeft de mogelijkheid, in het geval van een verlenging zoals bedoelt als in het derde lid van artikel 8, de termijn voor een particulier graf van een aansluitend begraven partner overeenkomstig te verlengen. Artikel 23. Ruiming, bezorging van overblijfselen en as 1.Het voornemen van het college om een graf te ruimen wordt ten minste een jaar voorafgaande aan het tijdstip waarop het graf geruimd zal worden per brief aan de rechthebbende of, wanneer het een algemeen graf betreft, aan de belanghebbende bekend gemaakt. Wanneer het adres van de rechthebbende of belanghebbende niet bekend is maakt het college het voornemen tot ruiming van het graf gedurende ten minste een jaar voorafgaande aan het tijdstip van ruiming door middel van een bij het graf te plaatsen bordje en bij de ingang van de begraafplaats op het mededelingenbord bekend. 2. AANPAK ONDERZOEK Er is besloten om actief beleid te voeren op het innen van leges voor het verlengen van de vervallen grafrechten. Rechthebbenden werden tot dusver niet aangeschreven en rechthebbenden meldden zich ook niet zelf. Omdat de termijn van grafrecht hierdoor nooit werd verlengd kunnen veel graven daardoor tot op heden kosteloos voortbestaan. Om vast te kunnen stellen om welke graven het gaat moeten alle graftermijnen en rechthebbenden bekend zijn. We moeten dus kunnen beschikken over zowel de namen en als de adresgegevens van de actuele rechthebbenden. Het werd al snel duidelijk dat deze gegevens incompleet waren omdat de termijnen niet per graf gekoppeld waren aan de gravenadministratie en bovendien niet alle grafgegevens klopten of volledig waren. Een zorgvuldig onderzoek was daarom onvermijdelijk. Hiermee is in 2012 gestart. Als eerste werden de gegevens van de algemene begraafplaats van Baflo verzameld. Uit een verordening van de voormalige gemeente Baflo bleek dat vanaf 1974 tot 1992 grafrecht voor een termijn van 30 jaar was verleend. Omdat deze termijn in de meeste gevallen was verstreken werd besloten om te onderzoeken of hier een begin kon worden gemaakt met de aanschrijving van rechthebbenden en het aanbieden van het verlengen van de grafrechten voor een periode van tien jaar. Van een deel van de graven waarvan het grafrecht van 30 jaar inmiddels was verlopen werden de actuele rechthebbenden achterhaald en aangeschreven. Omdat er in het verleden nog nooit sprake was geweest van het moeten verlengen van de grafrechten voelden de betrokkenen zich overvallen en werd er emotioneel gereageerd. Een vertegenwoordiging van rechthebbenden schreef een brief, men vormde een werkgroep en deze werkgroep werd vervolgens door de wethouder uitgenodigd voor een gesprek. Tijdens twee bijeenkomsten werden standpunten uitgewisseld, toegelicht en werden vragen gesteld en beantwoord. Er werd besproken dat, op basis van zorgvuldigheid en gelijkheid, eerst de gegevens van de overige begraafplaatsen in de gemeente Winsum op dezelfde wijze zouden worden gecontroleerd. Omdat 5

rechthebbenden pas daarna kunnen worden aangeschreven, werd de verlenging van het grafrecht in Baflo voorlopig opgeschort. Om de gegevens van alle begraafplaatsen compleet in beeld te krijgen werd niet alleen het archief van de gemeente Winsum doorzocht. Ook het Groninger Archief werd meerdere keren bezocht en er werden oude kerkboeken nageplozen. Er zijn veel situatiefoto s op de begraafplaatsen gemaakt. Dit noodzakelijke veldwerk kostte veel tijd en was pas rond de zomervakantie 2013 afgerond. 3. DE UITKOMSTEN EN DE STAND VAN ZAKEN Het in 2012 uitgestippeld tijdpad bleek dus veel te optimistisch. Wat in eerste instantie een gewone administratieve klus leek werd uiteindelijk een zeer complex en tijdrovend onderzoek. Om alle gegevens in beeld te krijgen moesten alle administraties van de afgelopen jaren worden achterhaald en gecontroleerd. Deze administraties gaan zelfs terug tot eind 1800. Wat is geconstateerd tijdens het onderzoek? -In het verleden is van diverse graven het onderhoud voor onbepaalde tijd afgekocht en deels voor bepaalde tijd. In veel gevallen is die bepaalde tijd termijn alweer verstreken. -In de loop der jaren zijn grafnummers hier en daar gewijzigd maar dit is niet consequent aangepast in de gravenadministratie. -In de jaren vijfig hebben enkele gemeenten rechthebbenden aangeschreven om rechten over te laten schrijven omdat de rechthebbende was overleden etc. Daarna is dit niet meer voorgekomen. Hier wordt inmiddels weer actief beleid op gevoerd. -Grafrechten die destijds niet zijn overgeschreven zijn vervallen aan de gemeente. Hier en daar zijn monumenten verwijderd maar dit is niet in alle gevallen gebeurd. De reden daarvan is niet meer te achterhalen. Het onderhoud van de monumenten die niet zijn verwijderd is sindsdien voor rekening van de gemeente. -De aanleiding om rechthebbenden destijds aan te schrijven kwam vermoedelijk voort uit het feit dat toen van grafregisters in boekvorm werd overgestapt op een kaartregister. -In het verleden zijn verordeningen diverse keren aangepast voor wat betreft de termijn van grafrecht, onderhoud etc. -Op enkele begraafplaatsen zijn in het verleden reeds graven (de zgn. armenlapjes) geruimd. -Vroeger werden er verschillende graftermijnen voor dezelfde begraafplaatsen gehanteerd. Het verschil werd verklaard door de klasse waar men werd begraven. De eerste klasse was duurder dan de tweede klasse en kende een langere termijn van grafrecht bijvoorbeeld 60 jaar. Voor de tweede klasse gold dan bijvoorbeeld een graftermijn van 40 jaar. Ook was er sprake van zgn. armenlapjes waar onvermogenden werden begraven. 6

-Van rechthebbenden (vroeger ook aangevers van overlijden) is vele jaren alleen maar de naam genoteerd, adresgegevens ontbreken. De zoektocht naar rechthebbenden is dan onmogelijk omdat er niet voldoende informatie uit het verleden beschikbaar is. Aanknopingspunten ontbreken. -Van ooit begraven armen en kinderen zijn wel gegevens bekend maar het is niet bekend waar ze begraven zijn (geweest). Er is in het verleden geruimd of zelfs overheen begraven. Collega s van de buitendienst komen soms bij het plaatsen van een grafkelder nog menselijke resten tegen. -De administratieve overzettingen van boek naar kaart naar computer zijn niet foutloos verlopen. Bovendien is destijds bij de laatste overzetting als graftermijn bij alle graven voor onbepaalde tijd vermeld, terwijl hier, naar nu blijkt, nogal wat variatie in is. In het verleden zijn de graftermijnen in verordeningen immers regelmatig gewijzigd. -Voor het achterhalen van de gegevens bleek het raadplegen van het eigen archief niet voldoende, ook aan het Groninger Archief is meerdere keren een bezoek gebracht om te trachten nog ontbrekende gegevens te achterhalen. Dit is diverse keren succesvol geweest. -We hebben vastgesteld dat, ondanks het feit dat grafrechten voor bepaalde termijn werden verleend, er tot dusver geen verlenging van grafrecht heeft plaatsgevonden als deze termijn was verstreken. Gemeenten schreven de rechthebbenden niet aan en rechthebbenden meldden zich niet bij de gemeenten. Veel graven kunnen daardoor tot op heden kosteloos voortbestaan. Wat heeft het onderzoek tot dusver opgeleverd? -Dat de gegevens van alle graven en overledenen zijn geïnventariseerd en juist in kaart zijn gebracht. -Dat destijds in oude verordeningen geldende graftermijnen zijn gekoppeld aan de uitgiftedata van de graven of het moment van begraven. Soms ging deze termijn namelijk pas lopen nadat de begrafenis had plaatsgevonden, de rechten werden eerder al gevestigd. -Een verloren gewaand deel van de administratie van Baflo werd teruggevonden. De gegevens vanaf 1870 zijn nu bekend, wie er begraven is in een graf, wanneer men is overleden en wie de toenmalige rechthebbende was. -De helft van de gravenadministratie is voor wat betreft de gegevens van de overledenen, termijnen etc. inmiddels gecontroleerd en bijgewerkt. De grafgegevens van de begraafplaatsen Adorp, Sauwerd en Winsum moeten nog worden gecontroleerd. Wie de rechthebbenden zijn wordt in de tweede fase van het onderzoek gecontroleerd. Als rechthebbenden door ons worden aangeschreven zijn er aantal uitkomsten mogelijk: 1. Rechthebbende wil verlengen: Het grafrecht wordt voor tien jaar verlengd nadat de rechthebbende de verschuldigde leges heeft voldaan. Als de graftermijn al is verstreken is er feitelijk geen sprake meer van verlenging. Het graf kan daardoor ook opnieuw (voor 20 jaar) aan de eerdere rechthebbende worden uitgegeven. 7

2. Rechthebbende wil niet verlengen: De grafrechten vervallen aan de gemeente. Wil een familielid of andere belangstellende de rechten later alsnog op zijn/haar naam over laten schrijven dan is ook sprake van een nieuwe uitgifte van het graf. Zonder overschrijving van de vorige rechthebbende, aaneensluitend op de inmiddels afgelopen termijn, is er namelijk geen sprake meer van verlenging. 3. Rechthebbende meldt zich niet en is niet te achterhalen: Als een rechthebbende zich niet bij ons meldt en wij deze, door verhuizing of overlijden, ook niet zelf kunnen achterhalen, zullen de rechten uiteindelijk ook aan de gemeente vervallen. De gemeente moet wel moeite doen om mogelijke opvolgers van een rechthebbende te achterhalen. Zo kan bijvoorbeeld een oproep gedaan worden in een lokale krant, op de website, informatiebord op de begraafplaats of een bordje bij het graf geplaatst worden met het verzoek of belangstellenden zich willen melden. Een termijn van een jaar is in het laatste geval wenselijk om bijvoorbeeld mensen te bereiken die vanwege een verjaardag of trouwdag zo nu en dan het graf bezoeken. Graven waarvoor zich niemand meldt kunnen vervolgens na 5 jaar geruimd worden. Het grafrecht kan ook andere redenen vervallen aan de gemeente (zie Wlb, artikel 28, lid 4,5,6,7): 1. Onderhoud: Ook door het niet onderhouden van het graf kunnen uiteindelijk de grafrechten komen te vervallen aan de gemeente. Voordat het zover is moet wel een zorgvuldige procedure worden gevolgd die gebonden is aan termijnen. De rechthebbende moet een jaar de tijd krijgen om het graf op te knappen. Gebeurt dat niet (of meldt zich niemand) dan vervalt het grafrecht na vijf jaar. Overigens moeten in de verordening wel criteria worden opgenomen wat onder verwaarlozing wordt verstaan. 2. Grafrecht voor onbepaalde tijd: Bij een eeuwigdurend graf vervallen de grafrechten niet door verjaring. Maar als een gemeente besluit om de actuele rechthebbenden te vinden en er is geen rechthebbende die de oude rechten opeist, dan vervalt het grafrecht toch aan de gemeente. In dat geval kan ook tot ruiming worden overgegaan. Soms is in de oude verordeningen opgenomen dat bij het overlijden van een geregistreerde rechthebbende zich binnen 1 jaar een nieuwe rechthebbende moet melden. Gebeurt dat niet, dan kan zelfs tot ruiming over worden gegaan zonder verdere informatieverplichtingen. Ontwikkelingen begraven Om na te gaan of de verhoging van de leges effect heeft op het aantal begrafenissen in onze gemeente zijn de cijfers van de afgelopen vijf jaren verzameld en is gesproken met de diverse betrokkenen. Ook is vakliteratuur geraadpleegd. 8

Overleden Nieuwe Nieuwe Bestaande Elders Begraven in begraven of Niet begraven grafrechten urnennis grafrechten Winsum gecremeerd in Winsum 2009 145 30 7 24 61 84 57,93% 2010 140 38 2 24 64 76 54,29% 2011 117 26 8 33 67 50 42,74% 2012 131 25 2 20 47 84 64,12% 2013 124 21 0 21 42 82 66,13% 657 140 19 122 281 376 In 2011 zijn er weliswaar minder burgers overleden in de gemeente Winsum maar werd er relatief meer begraven. Dit verklaart de trendbreuk ten opzichte van de overige jaren. Uitgegeven grafrecht per begraafplaats: 2009 2010 2011 2012 2013 Adorp 3 4 4 0 1 Baflo 8 10 7 5 5 Ezinge 1 9 0 1 5 Garnwerd 0 0 0 2 0 Feerwerd 0 3 4 5 0 Sauwerd 4 6 17 6 6 Winsum 23 26 14 21 13 Totaal 39 58 46 40 30 De afnemende belangstelling voor begraven doet zich niet alleen in onze gemeente voor, het is een landelijke trend. Landelijk gezien wordt er nog in ongeveer 40% van alle gevallen begraven. In Winsum staat het verpleeghuis de 12 Hoven, hier overlijden jaarlijks enkele tientallen (>50) bewoners per jaar. Van dit aantal is 95% niet afkomstig uit de gemeente Winsum. Zij worden, als ze worden begraven, niet in onze gemeente begraven. Dit heeft een negatieve invloed op het aantal begrafenissen in onze gemeente. Als inwoners van de gemeente Winsum worden begraven in een andere gemeente dan is dat volgens de uitvaartverzorgers omdat men daar in het verleden al grafrecht heeft gevestigd of dat er, om andere redenen, nog een band is met die gemeente. Uitwijk vanwege te hoge leges wordt niet bevestigd. Verklaring afname aantal begrafenissen De afname is te verklaren door een aantal ontwikkelingen: - In kerkelijke kringen werd vroeger niet gecremeerd, tegenwoordig gebeurt dat regelmatig. - De keus om nabestaanden naderhand niet voor hoge kosten te stellen is steeds vaker reden om voor crematie te kiezen. 9

De keuze voor een begrafenis of crematie bepaalt een groot deel van de totale uitvaartkosten. Begrafeniskosten zijn hoger dan de kosten voor een crematie. Dit komt omdat begrafeniskosten voor een deel bestaan uit grafkosten. De kosten voor een crematie zijn lager dan voor een begrafenis omdat er geen leges voor grafrechten en begraven etc. verschuldigd zijn. Ook is er geen grafbedekking nodig en wil men de urn in een urnennis of urnengraf plaatsen dan gelden hiervoor lagere tarieven dan voor een graf. Kosten crematie Uit informatie van Monuta blijkt dat de gemiddelde crematiekosten in Nederland 1.100,00 bedragen. Naast de crematiekosten zijn natuurlijk er ook nog kosten voor andere onderdelen die bij een uitvaart horen. Bijvoorbeeld de basiskosten, die gelden voor zowel een crematie als begrafenis. In de basiskosten zitten de diensten van de uitvaartverzorger, bezorging van de kist en de laatste verzorging van de overledene. Gemiddeld komt men dan vaak uit op een bedrag rond 4.000,--. Kosten begraven Uit een onderzoek van het dagblad de Telegraaf in juni 2013 blijkt dat een begrafenis gemiddeld 5.000,00 tot 8.000,00 kost. Een begrafenis is vooral door de kosten àchteraf duurder dan een crematie. Verhoging leges De verhoging van de leges heeft een deel van onze burgers aan het denken gezet. Tegenwoordig wordt er, bij leven, regelmatig informatie ingewonnen en worden keuzes gemaakt. Op het onderwerp overlijden en begraven rust minder een taboe dan vroeger het geval was. Enkele burgers hebben laten weten dat ze het tarief te hoog vinden voor hetgeen wordt geboden, sommigen vinden de tarieven hoe dan ook te hoog. Op dit moment bedragen de leges voor een graf 2.255,00 voor een periode van 20 jaar, voor een urnengraf 1.648,00. Doordat nu ook in jaarlijkse termijnen kan worden betaald is per jaar 112,75 respectievelijk 82,40.. In gevallen waar de achtergebleven partner ook direct voor een tweede graf het grafrecht wil vestigen verdubbelt echter dit bedrag. Als de nabestaande jong is moet ook dit grafrecht na 20 jaar eventueel nog een aantal keren voor 10 jaar worden verlengd. Uitvaartverzekeringen keren vaak alleen de kosten uit voor de overledene, als men ook direct grafrecht wil vestigen voor een tweede graf moet dit door de nabestaande zelf worden betaald. Uit gesprekken met nabestaanden blijkt regelmatig dat er van tevoren niet voldoende is nagedacht over de financiële gevolgen van het overlijden van een dierbare. Men heeft vaak geen idee van de totale kosten van uitvaart en begraven. Vooral ouderen zijn hier niet goed genoeg meer voor verzekerd. Hoewel de kosten in de afgelopen jaren flink zijn gestegen heeft men de polis hier niet op aangepast. Meestal is vele jaren geleden alleen een polis in natura afgesloten, het vestigen van het grafrecht is hier dan niet in opgenomen. Het verlengen van grafrecht valt niet te verzekeren. 10

Onderstaand een vergelijk met de tarieven van een aantal omliggende gemeenten. Overzicht grafrecht Winsum e.o. Grafrecht Verlenging 10 jaar Zuidhorn (20 jr) graf 1.448,00 724 urn 827,45 414 de Marne (onbep.tijd) graf 2.430,00 nvt urn nis 3.019,00 nvt urn barocolumbaria 2.216,00 nvt urn graf 1.908,00 nvt Bedum (30 jr) graf 1 diep 2.609,00 869,00 (begraafplaats Bedum) graf 2 diep 5.218,00 1.739,00 urn 1.304,50 434,00 Appingedam (20 jr) graf 684,00 342,00 urn 684,00 342,00 Loppersum (40 jr) graf 1.178,95 294,75 Groningen/Selwerderhof urn 1.178,95 294,75 vrij veld (30jr) graf 3.361,00 807,00 20 jr urn 1.068,00 807,00 Winsum (20 jr) graf 2.255,00 1.126,00 urn 1.812,00 905,00 (excl. bijkomende kosten zoals grafkelder, begraven, vergunning monument, bijzetten etc.) 4. OPTIES Tijdens de bijeenkomsten met de werkgroep Baflo kwam een zevental opties aan de orde: 1. Bij administratieve onduidelijkheden graftermijn voor onbepaalde tijd aanhouden (rechthebbenden behouden wel hun plichten); 2. Huidige tarieven sterk verlagen, het verlengingstarief bedraagt thans 1.126,00 voor 10 jaar; 3. Tarieven die golden voor het verlengen van de grafrechten ten tijde van vestiging van de grafrechten (opgenomen in de toen geldende verordening) met indexering tot heden hanteren; 4. Grafrechten pas laten ingaan op moment van begraven; 5. Onderhoudsniveau begraafplaatsen verlagen; 11

6. Betalingsmogelijkheid onderzoeken van betaling in jaarlijks termijnen (bij verlenging in tien jaar); 7. Onderzoeken welke compensatiemogelijkheden er zijn voor onvermogenden. Uitwerking opties : Ad 1. Deze onduidelijkheden zijn inmiddels opgelost de, in de toenmalig geldende verordeningen genoemde, graftermijnen zijn gekoppeld aan de graven. Ad.2/3 Op grond van de verordening geldt het tarief op het moment dat daadwerkelijk wordt verlengd. Dit tarief wordt jaarlijks vastgesteld door de gemeenteraad. Als rechten niet tijdig zijn overgeschreven is er zelfs feitelijk sprake van een nieuwe uitgifte van het graf. Dit omdat de rechten al zijn vervallen aan de gemeente. Die uitgifte vindt dan opnieuw plaats voor een termijn van 20 jaar, het tarief hiervoor is momenteel 2.255,00. De gemeente Winsum wil in alle gevallen het vervallen grafrecht voor 10 jaar verlengen. Ad.4 Deze optie heeft op een aantal begraafplaatsen geleid tot uitgifte van graven waarvoor (soms tientallen jaren geleden) grafrecht is verleend, waar uiteindelijk geen gebruik van is gemaakt. Deze graven kunnen echter niet zomaar opnieuw worden uitgegeven. De termijn van grafrecht kan in deze optie bovendien vele jaren worden opgerekt terwijl er bij de vestiging van het grafrecht maar voor twintig jaar is betaald. ad 5 De tarieven grafrecht en verlenging zijn mede gebaseerd op onderhoudskosten. Deze zijn gebaseerd op groenkwaliteitsniveau Basis+. Dit betekent in de praktijk een bescheiden plus ten opzichte van het overige openbaar groen. Het verlagen van het kwaliteitsniveau naar basis geeft een geraamde afname van de onderhoudskosten van ongeveer 20.000,00. Een tweede optie om de kosten te verlagen is het versoberen van de inrichting. Door beplanting om te vormen tot gazon, of gazon deels extensief (bermbeheer) te beheren, is ook een kostenverlaging te realiseren. Zonder extreem veel afbreuk te doen aan het beeld of de functionaliteit lijkt een afname van kosten mogelijk met circa 5.000,00. Hier staat een eenmalige investering van circa 6.000,00 tegenover. ad 6 In de Verordening op de heffing en de invordering van lijkbezorgingsrechten 2014 is opgenomen dat leges mogen worden betaald in 10 (verlenging) en in 20 (bij uitgifte) gelijke termijnen waarvan de eerste vervalt op de laatste dag van de maand volgend op de maand die in de dagtekening van het aanslagbiljet is vermeld en elk van de volgende termijnen telkens een jaar later. ad 7 Een beroep op de regeling Bijzondere Bijstand van SoZaWe is niet mogelijk. Een optie zou het oprichten van een speciaal fonds voor onvermogenden kunnen zijn. 12

5. ADVIES/VOORSTEL Om de gravenadministratie verder te optimaliseren en over te kunnen gaan tot het in rekening brengen van leges voor het verlengen van de termijn van grafrecht wordt voorgesteld om onderstaande procedure te volgen: Per 1 april 2014 starten met een uitgebreide publiciteitscampagne waarbij alle rechthebbenden of belangstellenden worden opgeroepen om zich binnen één jaar bij ons te melden. Burgers die onlangs grafrecht hebben gevestigd en/of het grafrecht hebben laten overschrijven hoeven niet te reageren. Hun actuele gegevens zijn bij de gemeente bekend. De oproep vindt plaats via de publiciteitsborden op de begraafplaatsen, via advertenties, website, social media etc. We zullen alles in het werk stellen om zoveel mogelijk mensen te bereiken. De betreffende graven kunnen worden voorzien van een sticker of een paaltje zodat ze herkenbaar zijn. Een dergelijke procedure is inmiddels al door meerdere gemeenten in ons land gevolgd. Na één jaar kan de balans worden opgemaakt van het aantal rechthebbenden en het aantal graven waarvoor zich niemand heeft gemeld. De rechten van deze graven vervallen aan de gemeente. In een deel van de gevallen zullen de grafrechten moeten worden overgeschreven op naam van een nieuwe rechthebbenden. Hiervoor worden leges in rekening gebracht (thans 12,00). De gemeente zal een besluit moeten nemen over de vervolgprocedure zoals het eventueel verwijderen van monumenten en/of het op termijn (kan na 5 jaar) ruimen van graven. De rechthebbenden van wie de termijn van het grafrecht is verstreken wordt aangeboden om de rechten te verlengen. Alle vervallen rechten worden in 2015 verlengd voor een termijn van tien jaren. De raad wordt voorgesteld om onderstaande te besluiten: 1. in te stemmen met de voorgestelde procedure om rechthebbenden te achterhalen; 2. de rechthebbenden in 2015 aan te schrijven voor verlenging van het grafrecht. 13