Vragen CDA-fractie Vraag 1 In de brief van de minister en in de bijlage worden vooral uitspraken gedaan over de uitvoeringskosten van de vrijwillige AWBZ-verzekering. Verwacht de minister dat de uitvoeringskosten voor de uitbreiding van de vrijwillige AWBZ absoluut, dan wel relatief evenveel kosten? De uitvoeringskosten bestaan met name uit het onderzoek doen naar het voldoen aan de voorwaarden van de verzekering (onder andere of er buiten Nederland geen arbeid wordt verricht en of er geen uitkering wordt ontvangen krachtens een buitenlandse wettelijke regeling, zie artikel 32 a, derde lid, AWBZ) en voorlichting geven/offertes uitbrengen. Bij uitbreiding van de verzekering zullen de kosten in eerste instantie niet relatief afnemen omdat voor toetredende partners apart moet worden uitgezocht of zij voldoen aan de voorwaarden die in de wet staan genoemd. In de toekomst zullen de kosten relatief wel wat lager worden als meerdere gezinsleden zich samen aanmelden voor de verzekering aangezien dan voor meerdere mensen tegelijk kan worden onderzocht of men voldoet aan de voorwaarden. Vraag 2 Welke verwachting heeft de minister ten aanzien van de grootte van het aantal gezinsleden van vrijwillig AWBZ-verzekerden in het buitenland die hier ook gebruik van willen maken? Hierover zijn geen cijfers bekend. Eind 2002 waren er 2.004 vrijwillig AWBZverzekerden. Gezien de samenstelling van de groep verzekerden, voornamelijk gepensioneerden, is het aannemelijk dat alleen de partner van de verzekerde zal willen toetreden tot de verzekering. Hier komt nog bij de groep gezinsleden (echtgenoten en kinderen) van grensarbeiders die in Duitsland en België wonen en in Nederland werken. Een inschatting van het totale aantal gezinsleden is moeilijk te maken. Vraag 3 Hoe komt de minister tot de schatting dat de werkelijk gemaakte kosten minimaal zeven maal hoger liggen dan de netto opbrengst van de premie? Welk bedrag is er uit hoofde van de AWBZ-vergoedingsregeling uitgegeven aan de huidige vrijwillig AWBZverzekerden per verzekerde persoon? Uit de uitvoeringstoets van het College voor zorgverzekeringen (Cvz) van 25 februari 2004 blijkt dat de premieopbrengst van een vrijwillig AWBZ-verzekerde gemiddeld 1 000 per jaar is. Na aftrek van de uitvoeringskosten blijft er een bedrag van 500 over voor de kosten van de zorg. De gemiddelde kosten van een AWBZ-verzekerde van 65 jaar en ouder zijn in Nederland 4 000 per jaar. Indien deze cijfers worden toegepast op de situatie van de vrijwillig AWBZ-verzekerde betekent dit een tekort van 3 500 per vrijwillig AWBZ-verzekerde. De geschatte kosten liggen derhalve minimaal zeven maal hoger dan de netto opbrengst van de premie. Deze zeer scheve verhouding tussen premiebetaling aan en benutting van de AWBZ wordt mede veroorzaakt door een hoge mate van zelfselectie bij vrijwillig AWBZ-verzekerden. Met name mensen met een
hoog risico zullen zich aanmelden voor de vrijwillige AWBZ, terwijl de nettocontribuanten dit overwegend niet zullen doen. De solidariteit die de verplichte AWBZ kenmerkt, is dus niet aanwezig bij de vrijwillige AWBZ, die veel meer openstaat voor calculerend gedrag. Uit de Vergoedingsregeling worden de kosten van alle AWBZverzekerden die in het buitenland wonen of verblijven vergoed. De kosten van aanspraken van een vrijwillig AWBZ-verzekerde in het buitenland worden niet afzonderlijk geregistreerd. Vraag 4 Sluit de systematiek van het nieuwe zorgstelsel onder de Zorgverzekeringswet aan bij de bestaande situatie voor AWBZ-verzekerden in het buitenland? Nee, de situatie verandert structureel. Er komt een einde aan de situatie dat particulier verzekerden niet onder de EU-sociale zekerheidsverordening en bilaterale sociale zekerheidsverdragen (hierna: Verordening) vallen. Ziekenfondsverzekerden vallen onder de Verordening en zijn daarom verplicht AWBZverzekerd. Zorg die verleend wordt volgens de Verordening is zorg in de omvang van het woonlandpakket (woonlandbeginsel). Dat kan meer of minder zijn dan het Nederlandse pakket. Hier geldt het beginsel van gelijke behandeling: Nederlandse sociaal verzekerden worden in het woonland hetzelfde behandeld als andere sociaalverzekerden in dat land. Particulier verzekerden vallen niet onder de Verordening en zijn daarom niet verplicht AWBZ-verzekerd. Zij hebben de mogelijkheid van een vrijwillige AWBZ-verzekering. Omdat de zorgverlening voor de particulier verzekerden niet loopt via de weg van de Verordening is er voor particulier verzekerden een restitutieregeling. Omdat verplichte AWBZ-verzekerden gelijke rechten hebben als vrijwillige AWBZverzekerden, hebben ook de verplichte AWBZ-verzekerden de restitutiemogelijkheid. Dat leidt tot het verschijnsel dat de ziekenfondsverzekerden bovenop hun aanspraak op grond van de Verordening ook nog de restitutieaanspraak hebben. Dit doorbreekt het beginsel van gelijke behandeling dat ten grondslag ligt aan de Verordening. Na invoering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) is iedereen in Nederland sociaal verzekerd. Iedereen valt dan onder de bescherming van de Verordening, ook de thans particulier verzekerden. Er is dan geen noodzaak meer voor de vrijwillige AWBZverzekering en de daarbij behorende restitutieregeling. Omdat dan iedereen de zorg krijgt zoals die geregeld is in de sociale ziektekostenverzekering van het woonland is het mogelijk dat mensen geconfronteerd worden met een geringere dekking dan zij thans hebben in het kader van de restitutieregeling. Daarom wordt een overgangsregeling getroffen. Die zal erin voorzien dat personen die op het moment van opheffing van de vrijwillige AWBZ ten laste van de AWBZ zorg ontvangen in het buitenland de lopende behandeling mogen afmaken ten laste van de AWBZ-verzekering. Vraag 5 Op grond van welke overwegingen wordt de Zorgverzekeringswet gezien als een sociale verzekering? Zijn er omstandigheden denkbaar waaronder de Zorgverzekeringswet, een private verzekering met publieke voorwaarden, niet onder de Verordening en de sociale zekerheidsverdragen valt? Welke strategie hanteert de minister om de vrijwillige AWBZ bij de introductie van de Zorgverzekeringswet inderdaad te kunnen opheffen?
De regering ziet de Zvw als een sociale verzekeringswet vanwege de daarin stevig verankerde randvoorwaarden (solidariteit tussen inkomens en risico s). De Europese Commissie deelt deze zienswijze en heeft dit bevestigd bij brief van Commissaris Bolkestein van 25 november 2003. De Zvw zal als sociale verzekeringswet in de zin van de Verordening bij de Commissie worden aangemeld en in de bilaterale sociale zekerheidsverdragen worden opgenomen. Ik ben voornemens de vrijwillige AWBZ-verzekering op te heffen bij de Invoeringswet van de Zvw. Voor de mensen die op dat moment verzekerd zijn ingevolge de vrijwillige AWBZ wordt een overgangsregeling getroffen. Vraag 6 Zullen alle AWBZ-verzekerden, onder gelijke omstandigheden als nu, ook in het nieuwe stelsel in aanmerking komen voor de AWBZ-verzekering? Kent de nieuwe basisverzekering een koppeling met de AWBZ-verzekering gelijk aan de huidige koppeling met de ziekenfondsverzekering? Een koppeling gelijk de huidige koppeling tussen ziekenfondsverzekering en verplichte AWBZ-verzekering in het buitenland zal in de nieuwe basisverzekering niet terugkeren. Overigens is een wetsvoorstel in voorbereiding om ook de huidige koppeling te beëindigen omdat hieraan op grond van het internationaalrechtelijk beginsel van de zogenaamde sterke werking het gevolg is verbonden dat iemand die in een EU-lidstaat voor één Nederlandse sociale zekerheidswet verzekerd is, ook onder alle andere sociale zekerheidswetten van Nederland valt. Het kabinet acht dit in het bijzonder in relatie tot de sociale uitkeringswetten ongewenst (zie Kamerstuk 1995-1996, 24754, nr. 1). Vraag 7 Welke gevolgen heeft het nieuwe zorgstelsel voor de gezinsleden van AWBZverzekerden in het buitenland? Staat voor hen de mogelijkheid open zich AWBZ te verzekeren? In het buitenland wonende gezinsleden van mensen die verzekerd zijn ingevolge de Zvw krijgen op grond van Verordening of verdrag recht op zorg ten laste van Nederland, tenzij zij een eigen recht hebben. Zij hebben in het verdragsland aanspraak op het woonlandpakket aan zorg van dat land. Buiten de verdragslanden geldt dat niet. Vraag 8 Is een wetgevingstraject (wetswijziging) volgens de minister strikt noodzakelijk voor de uitbreiding van de vrijwillige AWBZ? Ziet de minister ook een mogelijkheid binnen de wet (AWBZ, Hoofdstuk IVA vrijwillige verzekering artikel 32a, lid 4) om dit op korte termijn aan te passen? In artikel 32a, vierde lid, AWBZ wordt alleen de mogelijkheid geschapen de kring van verzekerden uit te breiden met andere groepen van rechthebbenden op uitkeringen of pensioenen dan bedoeld in het eerste lid. Uitbreiding met deze groepen, voor zover het nieuwe gevallen betreft, is derhalve bij AMVB mogelijk. Voor de overige groepen is een wetswijziging noodzakelijk.
Vraag 9 Staat de huidige vrijwillige AWBZ open voor Nederlands particulier verzekerden in het buitenland die gebruik maken van VUT of prepensioen? Zo neen, bent u van mening dat deze groep alsnog onder de reikwijdte van de wet dienen te vallen? Nee, uitbreiding van de kring van verzekerden met deze groep is niet opportuun gezien de opheffing van deze verzekering bij de invoering van de Zvw. Vragen PvdA-fractie Vraag 10 De brief veronderstelt dat de uitvoeringskosten van vrijwillige AWBZ, die nu hoog zijn, verder toenemen bij uitbreiding van de vrijwillige verzekeringsmogelijkheid naar partners van AWBZ-verzekerden. Zullen deze uitvoeringskosten echter niet eerder relatief afnemen indien ook de partners van vrijwillig verzekerden zich mogen verzekeren? Zijn immers niet al veel gegevens bekend indien partners van vrijwillig verzekerden zich mogen verzekeren? Zie antwoord vraag 1. Vraag 11 De minister wil de mogelijkheid van vrijwillig verzekeren voor de AWBZ opheffen bij invoering van de nieuwe zorgverzekering. Betekent deze maatregel dat de mogelijkheid tot vrijwillig verzekeren voor nieuwe aanmelders wordt opgeheven, of zullen ook de huidige vrijwillig verzekerden hun verzekering verliezen? Bij het opheffen van de vrijwillige AWBZ-verzekering eindigt de mogelijkheid om toe te treden tot deze verzekering. Voor de mensen die op dat moment zorg ontvangen ingevolge de vrijwillige AWBZ wordt een overgangsregeling getroffen. Zij mogen de lopende behandeling afmaken. Vraag 12 Kan de minister toelichten of de huidige AWBZ-zorg voor onverzekerbare risico s, zoals momenteel ondergebracht in de AWBZ, wordt overgeheveld naar de nieuwe zorgverzekering? Zo neen, welke aanspraken blijven buiten de nieuwe zorgverzekering? In de brief van 23 april 2004 (Kamerstukken II 2003/04, 29 538, nr. 1) aan de Voorzitter van de Tweede Kamer is uitvoering uiteengezet welke maatregelen het kabinet voor ogen staat met betrekking tot de huidige AWBZ-zorg. Het kabinet kiest daarbij voor een drieslag: a. er wordt een groter beroep gedaan op de eigen draagkracht van burgers; b. gemeenten moeten zorgen voor een goed samenhangend stelsel van ondersteuning; c. de AWBZ verzekert zware chronische en continue zorg die grote financiële risico s voor individuen met zich mee brengt en particulier niet te verzekeren is.
Deze drieslag betekent dat de extramurale geestelijke gezondheidszorg (ggz) en de intramurale ggz in het eerste jaar per 1 januari 2006 overgaan naar de Zvw. Vraag 13 Mag worden aangenomen dat bijvoorbeeld de verpleeghuiszorg, de zorg voor gehandicapten en intensieve, langdurige thuiszorg niet per 1 januari 2006 in de basisverzekering wordt ondergebracht? Kan daarmee ook worden verondersteld dat de nieuwe zorgverzekering geen vervanging kan/zal zijn voor de huidige mogelijkheid van vrijwillige AWBZ-verzekering? Zoals uit het vorige antwoord blijkt, zal de verpleeghuiszorg, de zorg voor gehandicapten en de intensieve, langdurige thuiszorg inderdaad niet per 1 januari 2006 in de Zvw worden onder gebracht. Ook is de veronderstelling juist dat de nieuwe zorgverzekering geen vervanging zal of kan zijn voor de huidige mogelijkheid van vrijwillige AWBZverzekering. Vraag 14 Gelet op het vorengestelde. Lopen Nederlanders die in het buitenland wonen bij opheffing van de vrijwillige AWBZ-verzekering niet opnieuw het risico dat ze onverzekerd blijken voor dergelijke AWBZ-zorg, omdat ze niet in alle gevallen worden geaccepteerd door particuliere verzekeringen in het buitenland en de Nederlandse zorgverzekering geen mogelijkheid biedt AWBZ-aanspraken te verzekeren? Zo ja, waarom wordt dan niet meteen de mogelijkheid van de vrijwillige AWBZ-verzekering opgeheven? Particulier verzekerden die vrijwillig AWBZ-verzekerd zijn, hebben bij wonen in een EUlidstaat of een verdragsland op grond van de AWBZ recht op zorg in de omvang zoals in de AWBZ geregeld. Wanneer betrokkenen verzekerd worden ingevolge de Zvw krijgen zij ingevolge de Verordening of een met het woonland gesloten sociaal zekerheidsverdrag recht op het woonlandpakket. Dat pakket kan meer of minder uitgebreid zijn dan het AWBZ-pakket. Voor de situatie waar het recht van het woonland minder omvangrijk is dan het AWBZ-recht, wordt voorzien in een overgangsregeling voor mensen die op het moment van opheffing van de vrijwillige AWBZ ten laste van de AWBZ zorg ontvangen in het buitenland. Zij mogen de lopende behandeling afmaken. Die overgangsregeling zal ook gelden voor mensen die niet in een verdragsland woonachtig zijn. Vragen VVD-fractie Vraag 15 Waarom heeft het zo lang geduurd voordat de Kamer werd geïnformeerd over de uitbreiding van de AWBZ? In mijn brief van 5 september 2003 met bijlagen, kenmerk DBO-K-U-2403809, betreffende de beantwoording van de vragen van het Kamerlid Van Loon-Komen (CDA) over een mogelijke uitbreiding van de vrijwillige AWBZ-verzekering (2020314770) heb ik u meegedeeld dat, gezien het kostenaspect van een dergelijke uitbreiding, ik mij nog beraadde over de mogelijkheden.
Het gaat om een naar haar aard kostbare verzekering. Alvorens te beslissen achtte ik het wenselijk meer inzicht in de financiële implicaties te verkrijgen. De hoogte van de uitvoeringskosten en de rechtvaardiging daarvan speelden daarbij ook een rol. Daarover heeft het College voor zorgverzekeringen op 25 februari 2004 een uitvoeringstoets uitgebracht. Bij brief van 10 mei 2004 (Kamerstukken II 2003/04, 29 583, nr. 3) heb ik de Kamer hierover geïnformeerd. Vraag 16 Met welke landen heeft Nederland geen sociaal zekerheidsverdrag afgesloten? Binnen de EU is de EU-sociale zekerheidsverordening van toepassing. Daarnaast hebben de EER landen (IJsland, Noorwegen en Liechtenstein) en Zwitserland de EU-sociale zekerheidsverordening van toepassing verklaard. Van de door Nederland afgesloten sociale zekerheidsverdragen zijn de volgende relevant, omdat daarin een regeling is getroffen voor de verlening van medische zorg aan wederzijds verzekerden: Australië (beperkt tot zorg bij tijdelijk verblijf), Bosnië-Herzegovina, Kaapverdië, Marokko, Macedonië, Kroatië, Servië-Montenegro, Slovenië, Tunesië en Turkije. Vraag 17 De minister deelt in zijn brief mede dat naar verwachting slechts een gering aantal betrokkenen gebruik zal maken van een uitbreiding van de vrijwillige AWBZ-verzekering. Kan de minister toelichten hoeveel mensen gebruik zullen maken van een uitbreiding van de vrijwillige AWBZ? Schattingen lopen uiteen van 1.000 tot 17.600 personen (zie de Uitvoeringstoets van het Cvz van 8 juli 2003). De cijfers kunnen worden beïnvloed door premieoverwegingen. Een hoge premie kan tot gevolg hebben dat een geringer aantal mensen gebruik maakt van de uitbreiding. Vragen SP-fractie Vraag 18 Hoe hoog zou de premie in euro s zijn en waarop wordt de conclusie getrokken dat nauwelijks meer iemand die premie kan of wil betalen? Zie antwoord op vraag 3. De premie van de verzekering zou 4 500 per jaar per persoon (gemiddelde kosten van zorg en uitvoeringskosten) moeten zijn om kostendekkend te zijn. Dat is hoger dan de gemiddelde kosten van de zorg, namelijk 4 000. Vraag 19 Er wordt gesteld dat de vrijwillige AWBZ-verzekering gemist kan worden na invoering van de Zorgverzekeringswet per 1 januari 2006. Wordt hier met andere woorden gezegd dat mensen die vallen onder de Zorgverzekeringswet ook automatisch een beroep kunnen doen op AWBZ zorg ook al zijn ze woonachtig in het buitenland?
Zie het antwoord op vraag 4. Vraag 20 Met welke landen is een bilateraal sociaal zekerheidsverdrag afgesloten en wat zijn de criteria (redenen) om wel of geen verdrag af te sluiten? Zie het antwoord op vraag 16. Regelingen betreffende de verlening van medische zorg zijn afhankelijk van de vraag of het andere land een sociaal stelsel van ziektekostenverzekering of voorziening kent, de wensen en de financiële mogelijkheden van het andere land. Vraag 21 Wat betekent het concreet voor mensen indien er geen bilateraal sociaal zekerheidsverdrag is afgesloten, of het toepassingsbereik van de Verordening niet van toepassing is? Het betekent dat deze mensen niet in aanmerking komen voor een vergoeding van AWBZ-zorg. Als zij terugkeren in Nederland en een indicatie hebben voor intramurale zorg hebben zij een wachttijd van maximaal 12 maanden voordat de zorg ten laste van de AWBZ wordt genomen. Vraag 22 Zitten er in de groep mensen die buiten de regeling gaan vallen vanaf 1 januari 2006 ook mensen die wel jarenlang AWBZ premie hebben betaald? Zo ja, hoe kan dan worden gerechtvaardigd dat zij geen recht meer hebben op AWBZ-zorg? Ja. Zie het antwoord op vraag 11. Indien iemand aan de voorwaarden voldoet die in de verzekering worden genoemd is hij verzekerd. De AWBZ is een risicoverzekering. Dat wil zeggen dat de premie wordt aangewend voor de zorg die gedurende de verzekering wordt verleend aan alle verzekerden. Er is geen individuele reservering voor individuele situaties. Vraag 23 Zijn er mensen die nu wel gebruik kunnen maken van de vrijwillige AWBZ-regeling maar na 1 januari buiten de Zorgverzekeringswet vallen waardoor geen beroep meer kan worden gedaan op AWBZ-zorg? Zo ja, vindt u het acceptabel dat mensen die er altijd voor hebben gezorgd verzekerd te zijn nu worden uitgesloten? Ja. In 1999 heeft het kabinet besloten dat mensen met een langlopende uitkering wonend buiten Nederland zelf voor hun verzekering dienen te zorgen. De vrijwillige AWBZ was hier een uitzondering op maar de noodzaak voor deze uitzondering vervalt met het invoeren van de Zvw. Voor de groep mensen die geen aanspraak aan de Verordening of een verdrag kunnen ontlenen wordt voorzien in een overgangsregeling. Zie ook het antwoord op vraag 11.
Vraag 24 Om welke groepen mensen - zijn het bijvoorbeeld pensioen gerechtigden of mensen die door het werk worden uitgezonden- gaat het specifiek die na 1 januari 2006 buiten de AWBZ gaan vallen? Het gaat om mensen met een langlopende uitkering (AOW, AKW, ANW) die niet in een verdragsland wonen.