BROCHURE : DUURZAAM FILMEN VOOR FILMMAKERS

BROCHURE : DUURZAAM FILMEN VOOR FILMMAKERS Deze brochure licht toe hoe ecologisch duurzame films tot stand komen. De brochures ondersteunt filmmakers tijdens de verschillende stappen in de pre-productiefase van hun film. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor het productieteam! De filmsector kan net als elke andere sector een bijdrage leveren op het vlak van duurzaamheid, uiteraard binnen de eigen mogelijkheden en rekening houdend met de eigenheid van de sector. Een specifieke aanpak voor de filmindustrie wordt hier beschreven, aangevuld met handige tools en voorbeelden WAT KOMT AAN BOD Waarom zou men duurzaam filmen 1. WAAROM DUURZAAM FILMEN? Kostenbesparing Elke km die niet onnodig werd gereden, elke lamp en toestel dat niet onnodig heeft gebrand en gewerkt of die vervangen kan worden door een meer efficiënt alternatief, staat gelijk aan een aantal liter brandstof, een aantal kwh elektriciteit en dus aan een aantal dat niet moet worden uitgegeven. Vermindering van de CO2-uitstoot Elke liter brandstof en elke kwh die niet wordt gebruikt maakt een verschil in de uitstoot van CO2 en leidt tot een lagere impact op het milieu. Vermindering van de afvalberg Elke verpakking of aangekocht product wordt vroeg of laat herleid tot afval. Proactief kan men hiermee rekening houden bij de aankopen. Elke product dat geen nut meer heeft in de productie (vb. een attribuut, een kledingstuk, een batterij) kan in de eerste plaats worden hergebruikt of gerecycleerd. Afval wordt gescheiden waardoor de restafvalfractie verkleint. Wat zijn basis- (hier groene) regels bij duurzaam filmen Hoe ver kan een filmmaker gaan in het CO2 neutraal filmen? Een gezondere werkplaats voor crew en cast Elke inspanning rond duurzaam filmen heeft een weerslag op het werkklimaat en dus op de cast en crew. Op welke momenten worden beslissingen genomen met betrekking tot duurzaamheid? Innovatie Nadenken over duurzaamheid stimuleert ontwikkeling, reflectie en creativiteit in het productieproces. Hoe communiceren naar cast en crew? En hoe kan men resultaten meten? Het imago en de voorbeeldfunctie van de eigen filmproductie en de filmsector in zijn geheel 1

2. GROENE REGELS BIJ DUURZAAM FILMEN Duurzaam begonnen is half gewonnen Het beste moment om een engagement rond duurzaam filmen te lanceren is tijdens de productieplanning en de budgettering. Tijdens de pre-productie worden beslissingen genomen met de grootste impact op de duurzaamheid van de productie. De algemene productie checklist als bijlage kan als leidraad dienen. 6 TOP maatregelen De top 6 van maatregelen wordt samengesteld met maatregelen die zeer eenvoudig zijn om te implementeren en leiden tot een behoorlijke CO2 besparing. Deze maatregelen worden verder in de brochure toegelicht. Communiceer uw ideeën rond duurzaam filmen Leg het productieteam uit waarom duurzaam filmen belangrijk is voor u en voor de filmindustrie, hoe ver u hierin wil en kan gaan, wat u wil bereiken en hoe u dit in grote lijnen wil aanpakken. Vraag expliciet om ondersteuning hierin. Breng het onderwerp ter sprake tijdens het eerste overleg tussen de productie en de individuele crewleden, cast en leveranciers. Vraag input van leveranciers, cast en crew Vertrouw op de expertise en het inzicht van uw team bij het integreren van duurzame productie praktijken in hun dagelijkse workflow. Bespreek hun ideeën, mogelijke opportuniteiten en moeilijkheden. Oplossingen zullen ook meestal van hen komen. Het onderwerp wordt meer gedragen wat meer kans geeft op goede resultaten. 1. Duid een duurzaamheidsassistent aan 2. Volg de principes van duurzaam filmen 3. Voorkom onnodig transport door strategische locatiekeuzes 4. Reduceer energieverbruik op de set 5. Kies voor energiezuinige voertuigen 6. Kies voor groene stroom in de lokalen van het productiebedrijf en in studio s Deel verantwoordelijkheden rond duurzaam filmen Elk lid van de cast en crew kan op individueel vlak bijdragen. Sommige crewleden zullen in zijn of haar functie meer of minder impact hebben op duurzaamheid. Maak hier afspraken rond! 2

3. HOE DUURZAAM KUNT U FILMEN? TOP MAATREGEL 1 >>> CHEF DUURZAAMHEID Overweeg om één of enkele teamleden (vb. de line producer, de assistenten van de line producer) een bijkomende titel van chef duurzaamheid of duurzaamheidsassistent te geven. Deze personen zijn verantwoordelijkheid voor het opvolgen van het duurzaamheid-verhaal tijdens de gehele productie. Mogelijke taken: Opvolgen van de duurzame maatregelen zowel tijdens planning, uitvoering als evaluatie Aanspreekpunt voor vragen van de cast en crew rond duurzaamheid. Bijstaan bij de uitvoering van duurzame acties die meer tijd of aandacht vragen (vb. gerecycleerde afvalophaling op locatie). Sensibiliseren van cast en crew De CO2-uitstoot van een Vlaamse gesubsidieerde film varieert sterk van 20 tot 145 ton CO2. De gemiddelde verdeling toont aan dat transport van personen en goederen verantwoordelijk is voor 41% van de totale uitstoot. Ook het materiaal (decor, kostuums, gebruik van materiaal zoals licht, camera, geluid, ) is een belangrijk bron van CO2. De postproductie (montage, labo, effects, ) nemen 20% voor hun rekening. Overnachtingen kunnen ook oplopen tot 5% van de uitstoot. Het effectieve energieverbruik tijdens de productie zelf en in de productielokalen is redelijk beperkt (4% samen). 1% 5% 3% 16% Verdeling CO2-uitstoot film 2015-2016 3% 3% 20% 25% 24% Transport personen Materiaal Postproductie Transport goederen Hotel Catering Elektriciteit Elektriciteit productie Invullen van de carbon calculator Verwarming Het besparingspotentieel op vlak van transport is hierdoor enorm groot. Ook de keuze van technisch materiaal vb. door hergebruik van materialen kan leiden tot een dalende uitstoot. 3

TOP MAATREGEL 2 >>> PRINCIPES VAN DUURZAAM FILMEN Een productieproces duurzamer maken kan altijd. Hoeveel duurzamer is afhankelijk van de film die moet worden gedraaid. 4. HOE DUURZAAM FILMEN IN DE PRAKTIJK BRENGEN In de pre-productie gaat het productieteam de productie plannen. In deze planning kan meteen ook het aspect duurzaamheid worden meegenomen. De verschillende stappen op een rij: Ecologische duurzaamheid richt zich op afval, water, elektriciteit en brandstof. Drie prioriteiten in deze volgorde: PRE-PRODUCTIE Doelstelling duurzaamheid opmaken 2 3 1) Onnodig verbruik van water of energie of de productie van afval voorkomen Vb. kies locaties strategisch om transport te vermijden, laad vrachtwagens en wagens goed, zodat er zoveel mogelijk materiaal of personen in één rit vervoerd kan worden, zet toestellen uit wanneer mogelijk, vermijd stand-by, vermijd afval 2) Gebruik van hernieuwbare energie of gerecycleerde en gehuurde materialen. Vb. gebruik een biodieselgenerator, koop groene stroom aan, huur materialen en apparaten, hergebruik oplaadbare batterijen, 3) Zet water, energie en materialen efficiënt in Vb. organiseer gescheiden afvalophaling op set, gebruik energie-efficiënte apparaten (camera s, lampen, wagens, ) 1 Actiepunten (maatregel 1 en 2) Locatiekeuze (maatregel 3) Specifieke eisen naar sleutelfiguren: location manager, Productie manager, DOP, gaffer chef decor, chef kostuum, productieteam, Organisatie van transport (maatregel 4) Reduceer energieverbruik op de set (maatregel 5) Communiceren met cast en crew rond duurzaam gedrag Bijhouden van gegevens ivm de CO2-uitstoot START PRODUCTIE 4

>>> DOELSTELLING DUURZAAMHEID Duurzaam filmen start bij aanvang van de productie. De producent of regisseur kiest expliciet voor een duurzame filmproductie. Het initiatief kan ook van de production manager of line producer komen. 1) Onnodig verbruik van water of energie of de productie van afval voorkomen 2) Gebruik van hernieuwbare energie of gerecycleerde en gehuurde materialen. 3) Zet water, energie en materialen efficiënt in In een eerste fase wordt bepaald hoe ver men wil gaan en waarop men wil focussen: afval, elektriciteit, brandstof voor transport, catering, sensibilisering van crew en cast, Tevens kan al worden nagedacht wie de uitvoering van of de verantwoordelijkheid voor de specifieke maatregelen op zich zal nemen. Afhankelijk van de karakteristieken van de film zijn sommige maatregelen meer of minder voor de hand liggend: coproductie met crew uit ander land(sdeel) verhouding studiowerk en draaien op locatie lokale locaties aantal verschillende sets, vrijheid in keuze van crew volgens woonplaats of houding ten opzichte van duurzaamheid, e.a. Indien er in het begin van de productie wordt nagedacht over duurzaamheid, vergt dit geen extra inspanningen of kosten. U kunt advies gebruik? TIP: Neem contact op met Evert Eriksson medewerker duurzaam filmen en vraag om een coaching traject Tel: 02 / 226 06 556 Mail: eeriksson@vaf.be >>> ACTIEPUNTEN Afhankelijk van de doelstelling en de gekozen focus, kunnen actiepunten worden opgesteld. Een overzicht van alle mogelijke maatregelen vindt u terug in de brochure gids voor een groene AV sector in Vlaanderen. Hier vindt u tevens groene leveranciers. Bij de keuze van de maatregelen moet de volgorde van de maatregelen worden gerespecteerd. 5

>>> GESPREKKEN MET SLEUTELFIGUREN Een aantal sleutelfiguren binnen de productie hebben een belangrijke impact op de duurzaamheid van de productie. Denk hierbij aan de location manager, de cateringfirma, het productieteam zelf, de chef decor, de chef kostuum, de DOP, Samen met hen kunnen specifieke checklists worden overlopen en kunnen afspraken worden gemaakt rond duurzaam filmen. Hierbij kan achtergrondinformatie worden gebruikt ter toelichting. Als verslag kan een actieplan worden opgesteld op basis van de checklists. Checklists met betrekking tot afval, catering, decor, kostuum, algemene productie worden overlopen met de respectievelijke verantwoordelijken. Na de productie kunnen de actieplannen rond duurzaam filmen samen worden overlopen en geëvalueerd naar een volgende productie toe. TOP MAATREGEL 3 >>> STRATEGISCHE LOCATIEKEUZE De keuze van de filmlocaties heeft een belangrijke impact op het brandstofverbruik voor transport. Het vermijden van kms (zeker door vrachtwagens) door afstanden te beperken, is de beste strategie om CO2-uitstoot te verminderen! Kies set locaties rekening houdend met de afstand tot de woonplaats van cast en crew. Een set voor één dag 25 km verder van het zwaartepunt van de woonplaatsen van de medewerkers (hier berekend voor 6 vrachtwagens en 30 personenwagens) = 810 km-vergoeding (gerekend met 1 /km voor vrachtwagens en 0.34 /km voor personenwagens) = 303 kg CO2 Beperk het aantal verschillende sets en de afstand tussen de verschillende sets zodat transport van vrachtwagens met materiaal kan worden beperkt. Plan de opeenvolging van de sets op een zodanige manier dat de afstanden tussen de sets minimaal zijn. De keuze van staanplaatsen voor vrachtwagens kunnen eveneens een bijdrage leveren. 6

Zoek een terrein in de omgeving waar de vrachtwagens kunnen overnachten, eventueel met georganiseerde bewaking >>> AFSPRAKEN MET CAST EN CREW Vanaf een gemiddelde afstand van 28 km (enkel) tussen de set en de woonplaats (hier berekend voor 8 vrachtwagens) wordt het financieel interessant om een nachtwaker in te huren. Wel moet er dan carpooling worden georganiseerd voor de bestuurders van de vrachtwagens. Tenslotte kunnen ook hotels strategisch worden gekozen: Kies een hotel in functie van de afstand tot sets en de studio s. Houd hierbij rekening met het aantal draaidagen per locatie. Probeer de afstand zo te verkleinen tot wandelof fietsafstand. Tip: google earth is hierbij een handige tool. Bij aanvang worden cast en crew gevraagd zich mee in te zetten rond duurzaam gedrag op de set. 1. Minimaliseren van afval 2. Sorteren van afval 3. Huren in plaats van kopen 4. Toestellen niet onnodig laten aanstaan 5. Voorkeur geven aan fietsen en openbaar vervoer indien mogelijk 6. Maximaal carpoolen 7. Script/productieboekje niet verliezen: slechts 1 afgedrukt exemplaar per persoon, recto verso met twee pagina s per blad 8. Herbruikbare batterijen gebruiken 9. Niet kwistig omspringen met (wegwerp) materialen 10. Kraantjeswater drinken 11. Deelnemen aan donderdag veggie-dag Vanaf een afstand van 45km (enkel) tussen de set en de woonplaats is het interessant vanuit CO2 oogpunt om te kiezen voor een hotel. Vanuit financieel oogpunt is het vanaf een afstand van 74km (enkel) tussen de set en de woonplaats interessant om te kiezen voor een hotel. (hier berekend met volgende parameters: 50 per persoon per nacht, 0.34 /km). Deze afspraken kunnen bij de bespreking van het contract worden overlopen, kunnen in het productieboekje worden opgenomen, kunnen bij aanvang van de productie worden gecommuniceerd (vb. per mail), e.a. Herhaling heeft in dit geval vaak een positief effect op het resultaat. Tip: een handige tool hotel laat toe om deze parameters aan te passen en na te gaan vanaf welk punt het interessant wordt om cast of crew te laten overnachten. 7

>>> KEUZE VAN LEVERANCIERS TOP MAATREGEL 4 BEPERK DE ENERGIEVERBRUIK OP DE SET Verlichting is bij de meeste producties de grootste stroomvrager op de set en bepaalt ook of er een generator nodig is en de dimensionering ervan. Kies zoveel mogelijk voor zuinige verlichting zoals ledlampen of fluorescentielampen en probeer ook het totale vermogen van de verlichting zoveel mogelijk te beperken. Maak bij het draaien op locatie maximaal gebruik van plaatselijk beschikbare elektriciteitsbronnen en reduceer het gebruik van generatoren. Indien er voor meerdere dagen op één locatie wordt gedraaid kan er ook geopteerd worden voor een werfkast. De aansluiting van een werfkast op locatie moet je aanvragen via de distributienetbeheerder en moet gekeurd worden door een erkende elektricien. Daarnaast moet je ook een tijdelijk leveringscontract bij een energieleverancier aangaan. Kies hierbij steeds voor groene stroom. Indien toch een beroep moet worden gedaan op een generator: Kies een generator van de juiste grootte (eerder dan een te groot model om elke toevalligheid te kunnen opvangen). Kies voor een alternatieve generator op gas of een hybride generator met batterij. Deze hebben een hogere efficiency, lager verbruik en lagere CO2- uitstoot. Zet de generator aan niet eerder dan een uur voor het draaien van start gaat. Vraag leveranciers naar hun duurzaamheidsbeleid. Als klant bevindt men zich in een uitgelezen positie om leveranciers te wijzen op duurzame alternatieven. Probeer het eigen beleid te integreren in contracten met leveranciers. Kies waar mogelijk leveranciers in functie van hun bereidheid om mee te denken en werken aan een duurzaam geproduceerde film. Vb. Cateraar die lekker vegetarisch kan koken zodat ook niet-vegetariërs met een goed gevoel van tafel gaan, cateraars met leveranciers met biologische producten Vb. Verhuurbedrijf voor wagens met een ecologisch aanbod (hybride of ecologische wagens categorie A) Vb. Bouwbedrijf met duurzame bouwmaterialen (hout met duurzaamheidslabels, onschadelijke producten, ) U staat onder extreme tijdsdruk? TIP: Begin klein. Focus u op een beperkt aantal domeinen waar het besparingspotentieel en waar een mogelijke impact het grootst is. Deze zijn tevens vaak het meest eenvoudig te realiseren. vb. transport van mensen en goederen Zet hem uit tijdens de lunch of tijdens pauzes van meer dan dertig minuten. 8

>>> HYBRIDE VOERTUIGEN TOP MAATREGEL 5 ORGANISATIE VAN TRANSPORT >>> HUREN VOERTUIGEN Bij de keuze van bedrijfsvoertuigen die worden gehuurd kunnen ecologische criteria eenvoudig worden ingevoegd. Een aantal verhuurbedrijven hebben een ecologisch wagenaanbod: wagens met een lage CO2-uitstoot. Hybride voertuigen zijn zeer efficiënt. De belangrijkste voordelen van hybride voertuigen zijn het aanzienlijk lagere brandstofverbruik en de lage uitstoot van schadelijke gassen zoals CO2. Deze voertuigen zijn meestal maar iets duurder. Een hybride voertuig is een voertuig met twee aandrijfsystemen: een elektrische motor en een conventionele verbrandingsmotor op benzine of diesel. De elektrische motor laadt op wanneer het voertuig wordt geremd en geeft extra power bij versnelling. Afhankelijk van de offerte kunnen de voorwaarden ingevuld worden in deze tool ecologische en hybride wagens voor een specifieke vergelijking. De eventuele meerkost van een hybride wagen wordt terugverdiend door een lager verbruik (l/100 km) Vb. een meerprijs van 150 per maand in huur, wordt gecompenseerd door een lager verbruik (3.6 l / 100 km ipv 5.5 l / 100 km), vanaf 5.600 km >>> STIMULEREN VAN CARPOOLING Het verschil in CO2-uitstoot tussen een wagen van categorie C (hier 140 g CO2/km) en categorie B (hier 85 g CO2/km) is 275 kg CO2 bij 5.000 km Carpoolen kan worden gestimuleerd met een carpoolvergoeding. De persoon die meerijdt wordt toch vergoed vb. voor woonwerkverkeer (het volledige bedrag of een lager bedrag te bepalen door de productie) maar wordt gevraagd een te vergoeding geven aan de bestuurder. Op www.mobimix.be wordt 0.08 /km beschouwd als een billijke vergoeding. >>> INZETTEN VAN FIETSEN EN OPENBAAR VERVOER Vb. van het hotel tot de set, van het station tot de set, e.a. (vb. Bluebike, verschillende stadsfietsprojecten, ) 9

5. HOE EN WANNEER COMMUNICEREN ROND DUURZAAM FILMEN Verwachtingen rond duurzaam filmen moeten goed worden gecommuniceerd naar alle betrokkenen: zijnde crew, cast, leveranciers, >>> SENSIBILISEREN Sommige maatregelen zijn meer zichtbaar dan andere. Ook de communicatie hierrond is eenvoudig. Deze maatregelen hebben misschien een kleinere impact op de CO2-uitstoot maar hebben een grote meerwaarde in het sensibiliseringsverhaal. Hoe kan het concept duurzaam filmen het best geïntroduceerd worden bij de cast, crew en leveranciers? >>> EERSTE CONTACT MET CAST/CREW/LEVERANCIERS Om mensen mee te krijg in het verhaal van duurzaam filmen is het belangrijk om vanaf het begin hierover te communiceren als zijnde een feit : we gaan duurzaam filmen. Organiseer donderdag veggie-dag Een vegetarische maaltijd kost gemiddeld 40% minder CO2. Door één maal per week te kiezen voor een vegetarische warme maaltijd, bespaart de filmploeg (50 personen 6 productieweken) 172 kg CO2. Vermeld tijdens een eerste gesprek dat de producent duurzaam wil filmen en dat daarvoor een aantal maatregelen zullen worden genomen met een impact op de productie zelf. Vertel over de doelstelling en de actiepunten. Vraag hoe zij hier tegenover staan, vraag naar hun ervaringen, naar hun leveranciers en onder-aannemingen (vb. catering) Vraag naar mogelijke maatregelen die zij eenvoudig kunnen en willen uitvoeren binnen hun functie. Drink kraantjes water Hoe de aandacht van de cast en crew rond duurzaam filmen behouden tot het einde van de productie? Vb. Door kraantjeswater te drinken, levert de filmploeg een bijdrage aan het milieu. 10

Want wie kraantjeswater drinkt, kiest voor: 1. Afvalvermindering: 21% van ons afval bestaat uit plastic flessen, blik en brik. Wie kraantjeswater drinkt, vermindert de afvalberg. 2. Energiebesparing: de productie en recyclage van verpakkingen vreten niet alleen energie, maar ook water, metaal of andere grondstoffen. 3. Minder wegtransport: van de fabriek naar de winkel, van de winkel naar de klant, van de klant naar het containerpark, van het containerpark naar het recyclagebedrijf,... Flessenwater legt nogal wat kilometers af via de weg. TOP MAATREGEL 6 GROENE STROOM In de eigen lokalen is het eenvoudig om over te schakelen naar groene stroom. Ga naar www.vreg.be - van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG). Met de V-test kunnen organisaties nagaan welke leverancier van groene stroom het goedkoopst is voor hun situatie. U kunt ook overwegen om zelf stroom te gaan produceren aan de hand van zonnepanelen. Vermijd wegwerpmaterialen zoals plastic bekers Sorteer afval Communiceer over de resultaten: vb. x personen die carpoolen, fietsen, gebruik maken van openbaar vervoer, Vraag expliciet naar meer ideeën om nog CO2 te besparen >>> EVALUEREN De actieplannen die bij aanvang werden opgemaakt op basis van de checklists worden geëvalueerd na de productie met de betrokken sleutelfiguren. 11

6. HOE KAN U DE RESULTATEN METEN? De Carboncalculator is een Excel-tool die raadpleegbaar is op de site van het VAF onder het luik duurzaam filmen (http:\...). Deze tool maakt het mogelijk om uw CO2-uitstoot te meten aan de hand van informatie die u ingeeft en normaliter eenvoudig tot beschikking heeft: Vraagt duurzaam filmen veel extra tijd? Nee. Tijdens de planning van een productie moeten er sowieso keuzes worden gemaakt ivm locaties, voertuigen, maaltijden, Er moet rekening gehouden worden met een bijkomend criterium zijnde CO2-uitstoot. Aantal liter brandstof voor transport met bedrijfswagens en spelvoertuigen aantal km die worden uitbetaald aan de cast en crew voor vervoer van goederen en personen in kader van woonwerkverkeer en dienstopdrachten Kosten voor trein, taxi en koeriersdiensten Afstanden afgelegd met het vliegtuig Aantal liter (bio)diesel aangekocht voor de generator Aantal overnachtingen en maaltijden (vegetarische en vlees/vis) Kosten voor materiaal, decor, kostuums, Kosten voor labo en special effects Mandagen voor montage en bruitage Mandagen voor pre-productie Bij een eerste productie moeten de principes van duurzaam filmen wel eigen worden gemaakt. Dit kan aan de hand van een coaching traject (4 keer 2 uur). De opleiding in verband met de carbon calculator duurt 3 uur en wordt tevens verplicht voor minstens 1 persoon van het productieteam en aangeraden aan de boekhouding. Deze informatie wordt omgezet naar een CO2 uitstoot. Deze uitstoot wordt relatief gemaakt ten opzichte van het aantal mandagen en kan zo worden vergeleken met de uitstoot van andere Vlaamse films. 12