Zorgmogelijkheden in de palliatieve zorg Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg
Inhoud Inleiding 3 Wanneer de verzorging thuis wordt georganiseerd 4 Verblijf op een palliatieve eenheid 8 Belangrijk om te weten 10 Meer informatie 12 Multidisciplinare begeleidingsequipe (palliatieve zorg) 13 Palliatieve eenheden Vlaanderen-Brussel 14 2
Inleiding Met deze brochure willen we een overzicht geven over de zorgmogelijkheden bij palliatie. Bij het uitstippelen van de zorg is het voor de geneesheer heel belangrijk te weten hoe u tegenover een behandeling staat. Daarom nodigen we u, uw familie en uw omgeving uit om na te gaan wat uw wensen zijn. Het is voor ons belangrijk om u een zorg / behandeling te kunnen aanbieden afgestemd op uw wens. Deze brochure gaat over een zo goed mogelijke comfortzorg aan te bieden in de periode van het levenseinde. Bij het organiseren van de verdere zorg krijgt u hulp aangeboden door medewerkers van het ziekenhuis, sociaal werker, artsen, het palliatief supportteam, psychologe en/of de pastor. 3
Wanneer de verzorging thuis wordt georganiseerd Bij ontslag uit het ziekenhuis zorgen we samen met u en de sociaal werker ervoor dat ook thuis de palliatieve zorg zo goed mogelijk georganiseerd wordt. We nemen dan in overleg met u contact op met uw huisarts, thuisverpleegkundige, palliatieve thuiszorg, mantelzorgers, gezinshulp of sociaal werkers van het ziekenfonds,... om eventuele ondersteuning te kunnen aanbieden. De mantelzorgers (uw familie, vrienden, en verwanten) hebben in de thuiszorg een centrale rol. Wees er bedacht op dat de professionele zorgverleners niet dag en nacht aanwezig kunnen zijn en dat er dus zeer veel zorg door de mantelzorgers opgenomen wordt. 4 Thuis wordt er bij een palliatieve patiënt een palliatief dossier (= zorgdossier) aangelegd. Dat dossier dient als communicatiemiddel tussen de verschillende zorgverleners. Het dossier kan belangrijk zijn wanneer een dokter van wacht wordt geconsulteerd. Dienstverlening Huisarts Uw huisarts doet de medische opvolging. Hij neemt belangrijke stappen die alle andere mogelijkheden in de zorg van u bepalen. Uw huisarts is een belangrijke gesprekspartner. Bespreek uw situatie en uw verwachtingen goed met uw huisarts en vraag wanneer hij bereikbaar is, ook buiten de consultatie-uren. Voor advies en overleg blijft uw huisarts contact hebben met de medewerkers van het ziekenhuis en het palliatief netwerk. Palliatieve patiënten waarbij de huisarts een huisbezoek aflegt, dienen geen remgeld meer te betalen.
Wanneer de verzorging thuis wordt georganiseerd Thuisverpleging De thuisverpleegkundigen nemen de verpleegkundige taken op zich en kunnen meerdere malen per dag langskomen. Deze dienstverlening wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds. De keuze van een thuisverpleegkundige is volledig vrij. De huisarts en de sociaal werker van het ziekenhuis kunnen u bij deze keuze helpen. De ziekenhuismedewerkers nemen voor u contact op met de thuisverpleegkundige. Voor de zorg is een voorschrift nodig van de (huis)arts Palliatief netwerk 5 Deze equipe bestaat uit verpleegkundige consulenten, een huisartsconsulent, een psycholoog en vrijwilligers. Zij kunnen de hulpverleners die reeds aan huis komen advies geven bij specifieke noden en problemen. Dat doen zij via telefonisch contact en via regelmatig huisbezoek in samenspraak met u. De equipe biedt begeleiding en ondersteuning op lichamelijk vlak (bv. pijnbestrijding en controleren van andere klachten), psychisch (bv. emotionele ondersteuning van u, uw familie en andere hulpverleners), spiritueel, sociaal (bv. aandacht aan uw partner, uw kinderen en uw andere familieleden) en op praktisch vlak (bv. het plaatsen van een onderhuidse pijnpomp of het inschakelen van meer hulp door vrijwilligers). Via de ziekenhuismedewerkers wordt deze equipe na overleg met uw huisarts ingeschakeld. Deze dienstverlening is kosteloos (voor wie aangesloten is bij de Belgische ziekteverzekering). Voor dringende situaties is de equipe dag en nacht bereikbaar.
Wanneer de verzorging thuis wordt georganiseerd Gezinshulp De zorg voor huishoudelijke taken kan soms zwaar wegen. Een deel van deze taken kan opgenomen worden door diensten voor thuishulp. Voor meer informatie over de dienst gezinshulp kunt u steeds terecht bij de sociaal werkers van het ziekenhuis. Anderen 6 Verder kunnen ook sociaal werkers, kinesitherapeuten, vrijwilligers en anderen een ondersteunde rol spelen in de palliatieve thuiszorg. Enkele praktische kanten Het materiaal Praktische hulpmiddelen zijn thuis vaak nodig om een goede zorg te kunnen aanbieden, zoals bv. een ziekenhuisbed, rolstoel, looprekje, aspiratietoestel, aërosolapparaat,... U kunt dit materiaal huren bij de uitleendienst van uw ziekenfonds of via andere instellingen. Zoals het rode kruis, het wit-gele kruis, de apotheker of bij firma's die zich hebben toegelegd op het ontlenen van dergelijk materiaal.
Wanneer de verzorging thuis wordt georganiseerd Geneesmiddelen Bij uw ontslag uit het ziekenhuis overloopt de verpleegkundige met u en met uw familie de medicatielijst. Wij zorgen ervoor dat u voldoende geneesmiddelen mee naar huis krijgt. De sociaal werker zal ervoor zorgen dat er zuurstof thuis geleverd wordt, indien nodig. Vervoer Als vervoer met eigen wagen bij het ontslag uit het ziekenhuis niet is aangewezen, kunt u gebruik maken van ziekenvervoer. Elk ziekenfonds heeft zijn eigen terugbetalingsvoorwaarden. Dit ziekenvervoer zal door een medewerker van de afdeling waar u verblijft worden geregeld. 7
Verblijf op een palliatieve eenheid Naast de verzorging thuis, of om de belasting van de mantelzorg te verminderen, kan er geopteerd worden voor een opname op een palliatieve eenheid. Dit zijn kleinere verpleegeenheden waar zorgverleners de patiënt een totale zorg proberen te geven en streven naar een optimale levenskwaliteit en comfort. Het kan een definitieve of een tijdelijke opname zijn. Een tijdelijke opname kan bv. om de pijn en symptoomcontrole te optimaliseren, om rustig de tijd te nemen om de thuiszorg goed voor te bereiden, om de angst van de patiënt of de familie rond het stervensgebeuren te verminderen,... 8 De infrastructuur op de eenheid is erop gericht dat de patiënt en zijn familie het gevoel krijgen van thuis te komen in een sfeer van rust, sereniteit en respect voor de patiënt en zijn omgeving. Een palliatieve eenheid probeert de zorg op uw behoefte af te stemmen. Het accent op de afdeling ligt niet meer op het nastreven van genezing, maar op de maximale comfortzorg: Zorg voor het lichamelijke (bestrijden van pijn en andere lichamelijke klachten) Zorg voor het psychische (emotionele opvang) Sociale zorg (aandacht voor de familie, de kinderen en verwanten) Spirituele zorg (aandacht voor vragen naar zingeving)
Verblijf op een palliatieve eenheid Medewerkers uit verschillende disciplines (zoals verpleegkundigen, verzorgenden, arts, psycholoog, sociaal werker, kinesitherapeut, diëtist, pastor, vrijwilligers, ) zijn hiervoor beschikbaar. Uw familie kan heel veel bij u zijn, bezoek is doorlopend mogelijk en zo nodig kunnen zij overnachten. Voor deze palliatieve eenheden kan er tussenkomst bekomen worden via het ziekenfonds (hospitalisatie).. Gezien het beperkt aantal bedden is het mogelijk dat er soms rekening gehouden moet worden met een wachttijd. Een opname op een palliatieve eenheid kan vanuit het ziekenhuis of vanuit de thuisssituatie georganiseerd worden. Het palliatief supportteam van het ziekenhuis overlegt dit eerst met uw huisarts. Vanuit de thuissituatie gebeurt dit via de huisarts of palliatieve thuiszorg, in overleg met de huisarts. In elke provincie zijn er verschillende palliatieve eenheden (zie pagina 5) 79
Belangrijk om te weten Palliatieve premie 10 Palliatieve patiënten die thuis verzorgd worden, hebben recht op een forfaitaire premie. Het aanvraagformulier kunt u krijgen bij de huisarts, de multidisciplinaire begeleidingsequipes, het palliatief supportteam, bij sociaal werk (zowel van het ziekenhuis als van het ziekenfonds). De huisarts vult het formulier in (niemand anders mag dit doen!). U bezorgt het aan uw ziekenfonds. Na een maand kan deze premie een tweede maal aangevraagd worden. Vanaf de goedkeuring door het ziekenfonds wordt het remgeld voor huisartsbezoeken en thuisverpleging volledig door het ziekenfonds terugbetaald. Als er kinesitherapie nodig is, worden ook deze kosten volledig terugbetaald. Palliatief verlof Tijdskrediet in het kader van palliatief verlof biedt aan naasten de mogelijkheid om de arbeidsprestaties tijdelijk volledig of gedeeltelijk te schorsen om palliatieve zorg te verstrekken aan een persoon. Voor de meeste werknemers is dit een recht. De persoon voor wie palliatief verlof wordt genomen, hoeft geen familielid te zijn. Een aanvraag voor palliatief verlof vereist een attest van de behandelende arts van de patiënt waaruit blijkt dat de aanvrager bereid is om palliatieve zorg te verstrekken. Dit attest overhandigt de aanvrager aan zijn werkgever. Onder palliatieve verzorging verstaat men elke vorm van bijstand (medische, sociale, administratieve en psychologische) en van verzorging van een persoon die aan een ongeneeslijke ziekte lijdt.
Belangrijk om te weten Palliatief verlof wordt toegekend voor een maand en is met een nieuw attest verlengbaar tot maximum twee maanden. Dit palliatief verlof kan in de vorm van voltijdse of deeltijdse onderbreking opgenomen worden. Er is een onderbrekingsvergoeding voorzien. Meer informatie vindt u op www.rva.be onder de rubriek loopbaanonderbreking. Verlof in het kader van medische bijstand Naast palliatief verlof bestaat er ook verlof in het kader van medische bijstand. Dit gaat ook over een volledige of gedeeltelijke loopbaanonderbreking om bijstand te verlenen, maar dan enkel aan een gezinslid dat lijdt aan een zware ziekte of een familielid tot de 2de graad. 711 Voorwaarden of informatie vindt u op www.rva.be onder rubriek loopbaanonderbreking, dit kunt u krijgen via de werkgever. Daarnaast kunt u via het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap informeren naar een aanmoedigingspremie. Dit is een premie die onder bepaalde voorwaarden wordt uitgereikt aan mensen met tijdskrediet. Meer informatie kunt u krijgen via de Vlaamse infolijn tel. 1700 of via www.vlaanderen.be/werk
Meer informatie Wij hopen dat deze brochure u een stukje op weg kan helpen en een antwoord biedt op veel vragen. Deze brochure is uiteraard niet volledig. Sommige zorgmogelijkheden zijn hier niet besproken. Als u nog informatie wenst, aarzel niet de verpleegkundige, arts, sociaal werker of verpleegkundige van het palliatief supportteam te contacteren. Wij zoeken graag samen met u naar de beste mogelijkheid. De sociaal werker van uw afdeling kunt u bereiken via de verpleging van de afdeling. 12 Het palliatief supportteam van het Imeldaziekenhuis kunt u bereiken via de verpleging of via het telefoonnr. 015 50 57 44 De psycholoog van het paliatief supportteam kunt u bereiken via de verpleging of via het telefoonnr. 015 50 47 48
Multidisciplinare begeleidingsequipe (palliatieve zorg) Provincie Vlaams-Brabant Regio Brussel-Halle Vilvoorde OMEGA,tel. 02 456 82 03 Regio Leuven PANAL, tel. 016 23 91 01 Provincie Limburg PALLION, tel. 011 81 94 74 Provincie Antwerpen Regio Kempen ISPAHAN, tel. 014 45 66 02 Regio stad Antwerpen PHA, tel. 03 82 0 25 31 Regio Mechelen tel, 015 41 33 31 Regio Noorderkempen CODA, tel. 03 633 20 11 713 Provincie Oost-Vlaanderen Regio Gent-Eeklo tel. 09 266 35 35 Regio Aalst-Ninove tel. 053 21 40 94 Regio Dendermonde tel. 052 21 54 34 Regio Zuid-Oostvlaanderen HET LEVEN HELPEN, tel. 055 20 74 00 Regio Waasland tel. 03 776 26 97 Provincie West-Vlaanderen Regio Westhoek-Oostende tel. 051 51 13 63 Regio Noord-West-Vlaanderen tel. 050 40 61 50 Regio Zuid-West-Vlaanderen tel. 056 30 72 72 Regio Roeselare-Izegem-Tielt-Torhout De Mantel, tel. 051 21 83 85
Palliatieve eenheden Vlaanderen-Brussel Provincie Vlaams-Brabant Leuven: UZ Leuven campus Sint-Pieter tel. 016 33 70 60 Leuven: Regionaal Ziekenhuis H. Hart tel. 016 20 98 07 Vilvoorde: AZ Jan portaels tel. 02 257 58 30 Asse: Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis tel. 02 300 60 93 Halle: Sint-Maria ziekenhuis tel. 02 363 63 98 14 Brussel Brugman ziekenhuis tel. 02 477 23 46 Europa ziekenhuis 2 Alice tel. 02 373 49 50 Europa ziekenhuis St-Michel tel. 02 737 82 40 Kliniek Sint-Jan tel. 02 221 98 70 Universitair ziekenhuis Sint-Lucas tel. 02 764 22 50 J. Bordet Instituut tel. 02 541 33 32 Provincie Limburg Hasselt: Virga Jesseziekenhuis tel. 011 30 85 20 Overpelt: Mariaziekenhuis Noord Limburg tel. 011 82064 10 Tongeren: AZ Vesalius tel. 012 39 72 79 Genk-Waterschei: Ziekenhuis Oost-Limburg tel. 089 32 57 11 Provincie Antwerpen Lier: H.-Hartziekenhuis tel. 03 491 38 38 Mechelen: AZ Sint-Maarten tel. 015 40 97 60 Turnhout: St.-Elisabethziekenhuis tel. 014 40 68 01 Antwerpen: ZNA Middelheim tel. 03 280 34 61 Antwerpen: AZ Sint-Augustinus-Sint-Camillus tel 03 433 33 55 Antwerpen: ZNA Stuivenberg tel. 03 217 73 64 Noord-Antwerpen: Coda-AZ Klina tel. 03 633 20 10 Noord-Antwerpen: PE De Mick-Heropbeurging vzw tel. 03 217 10 11
Palliatieve eenheden Vlaanderen-Brussel Provincie Oost-Vlaanderen Gent: AZ Jan Palfijn tel. 09 240 98 26 Gent: AZ St-Lucas tel. 09 224 51 94 Gent: UZ Gent tel. 09 240 28 78 Zele: AZ Sint-Blasius tel. 052 45 64 01 Beveren-Waas: AZ Maria Middelares tel. 03 760 51 60 Ronse: AZ Zusters van Barmhartigheid tel. 055 23 31 05 Aalst: ASZ tel. 053 76 42 38 Provincie West-Vlaanderen Oostende: AZ Damiaan St. Jozef tel. 059 55 31 65 Brugge: PZE Minnewater tel. 050 33 66 94 Roeselare: H. Hartziekenhuis tel. 051 23 83 74 Poperinge: Jan Yperman ziekenhuis tel. 057 34 37 80 Kortrijk: PE Ten Oever tel. 056 30 72 80 715 Het overkoepelend orgaan Voor Vlaanderen: Federatie palliatieve zorg Vlaanderen, tel. 02 456 82 00, www.palliatief.be Voor Walonië: Waalse Federatie, tel. 081 226837, www.fwsp.be Voor de Duitse Gemeenschap: tel. 087 56 97 47, www.fwsp.be Bij de organisaties kunt u inlichtingen krijgen over multidisciplinaire begeleidingsequipes, palliatieve eenheden en palliatief supportteams.
Contacten Onthaal en info: 015 50 50 11 PST: 015 50 57 44 - op werkdagen van 8 tot 17 uur PST@imelda.be Deze brochure werd opgesteld door het palliatief supportteam van het Imeldaziekenhuis te Bonheiden. Deze richtlijnen werden ontwikkeld in samenwerking met UZ Leuven. Z I E K E N H U I S Imeldaziekenhuis Imeldalaan 9 2820 Bonheiden www.imelda.be WZC Den Olm Schoolstraat 55 2820 Bonheiden www.denolm.be 97600170R00