Een gesprek met Patrick Balemans (Eternit) Duurzaamheid is geen marketingstunt, maar een werkwoord De Belgische marktleider in oplossingen voor daken, gevels en wanden Eternit uit Kapelle-op-den-Bos draagt de principes van duurzaam ondernemen hoog in het vaandel. Maar wat betekent dat precies op de werkvloer, en in het gamma van Eternit-producten zelf? Woord: Joris Herpol Beeld: Dries Luyten 20 ondernemers september 2012
We hebben duurzaamheid doorgetrokken over alle (productie)processen in het hele bedrijf. Duurzaamheid is voor ons geen marketingstunt, maar wel een werkwoord. We hebben zelfs een innovatiemanager aangesteld en ook bij onze nieuwbouw staat duurzaamheid centraal, weet afgevaardigd bestuurder Patrick Balemans. Duurzaamheid in tijden van crisis: het is niet evident, maar bij Eternit maken ze er een speerpunt van omdat het nu eenmaal de ingeslagen weg is, die we moeten verder gaan, én omdat we erin geloven. De Vlaamse Confederatie Bouw waarschuwde voor een terugval voor de nieuwbouw tot een kwart in ons land en voor renovatie voor een daling met 5%. Maar dat houdt Eternit nv niet tegen om te investeren in de site in Kapelle-op-den-Bos. Die wordt wereldwijd binnen de overkoepelende holding Etex (17.000 werknemers) zelfs het kloppend hart voor onderzoek en ontwikkeling. Eternit nv investeert zo ruim 3 miljoen euro in een nieuw kenniscentrum waar informatietechnologie, engineering, onderzoek en ontwikkeling van Etex wereldwijd worden samengebracht. Dat is heel belangrijk, want van daaruit worden nieuwe producten ontwikkeld en implementeren ingenieurs nieuwe systemen en processen wereldwijd in de Etex-holding. Patrick Balemans: Ondanks de hoge loonkosten in ons land blijft Eternit dus in Kapelle-op-den-Bos. De nieuwbouw met twee verdiepingen zou in 2014 van start gaan en wordt opgetrokken met eigen materialen. De bouw zou maximum anderhalf jaar in beslag nemen. Het onthaalgebouw en het gebouw waar de personeelsdienst is gevestigd, worden op termijn afgebroken. De showroom, die in 2004 is vernieuwd, blijft behouden. In de nieuwbouw voorzien we misschien ook in kinderopvang en een strijkdienst voor het personeel. Architect is de Portugees Eduardo Souto de Moura, die de internationale architectuurprijs uit handen van president Obama kreeg. De nieuwbouw wordt energieneutraal, zegt Balemans. We hebben een eigen zonnepanelenpark dat momenteel 5% van onze energiebehoefte dekt. De berichten over de mogelijke sluiting van de kerncentrales in Doel en Tihange sterken ons nog meer om op die ingeslagen weg verder te gaan. Meer voorzien in eigen energiebehoefte De bedrijfsterreinen van Eternit in Kapelleop-den-Bos hebben een oppervlakte van 16 hectare. Jaarlijks wordt er 78.000 MWH gas en 31.000 MWH elektriciteit verbruikt. Belangrijk dus om in te zetten op hernieuwbare energie, gaat Patrick Balemans verder. We hebben al een eigen zonnepanelenpark in gebruik genomen, dat momenteel 5% van onze energiebehoefte dekt. De berichten over de mogelijke sluiting van kerncentrales in Doel en Tihange, sterken ons nog meer om op die ingeslagen weg verder te gaan. Op een duurzame manier natuurlijk, want dat staat centraal, net zoals we dat ook in onze productie doen. Zo recycleren we ons productie-afval maximaal. En ook wat de aanvoer van grondstoffen betreft, kiezen we voor duurzaamheid. We voerden dit jaar één week technische werkloosheid in. Je mag je mensen met kennis niet zomaar laten gaan, want bij de minste heropleving heb je een personeelstekort en ben je bovendien alle knowhow kwijt. Zo wordt 80% van de grondstoffen voor onze bouwmaterialen (vooral zand en cement) aangevoerd via het kanaal. Zo halen we jaarlijks zesduizend vrachtwagens van onze wegen. En ook het water voor onze productie halen we uit het kanaal. Dat wordt na gebruik door onze productielijn -zuiverder dan dat we het oppompten- terug in het kanaal geloosd. We gaan dat proces nog verbeteren door het water nog meer intern te gebruiken. En ook voor het leveren van bouwmaterialen kiezen we zoveel mogelijk het watertransport. Zo engageerde Eternit zich als één van zes fabrikanten van bouwmaterialen om afgewerkte producten via de binnenvaart te verdelen. Zo worden onze bouwmaterialen via het plan Vlaanderen in Mobiliteit van de Vlaamse regering via de binnenwateren naar Harelbeke getransporteerd. Daar halen de leveranciers uit Oost- en West-Vlaanderen dan hun stock af die ze nodig hebben. Er is een plan om in de toekomst over heel Vlaanderen vijf HUB s te bouwen langs waterwegen, maar het is nog wachten op de verdere uitvoering. We onderzoeken nu of we voor een aantal grotere klanten in Frankrijk per schip ook bouwmaterialen kunnen leveren. Het principe Build over water, waarbij je bouwmaterialen via waterwegen aanvoert, wint steeds meer aan belang. In het Brusselse Gewest en in Gent bijvoorbeeld wordt duurzaamheid al opgenomen als voorwaarde in lastenboeken om bepaalde bouwprojecten te mogen realiseren. We blijven deze aanpak steunen, ondanks het feit dat het momenteel nog altijd dubbel zo duur is dan wegtransport. Ik geloof wel op termijn dat de kostprijs water- wegtransport gelijk zal lopen. Innovatiemanager Eternit was de eerste bouwmaterialenproducent in ons land die het ISO 14001 milieucertificaat haalde. Dat certificaat richt zich op het verkleinen van de ecologische voetafdruk. Het certificaat past in onze visie om een optimaal evenwicht tussen mens, natuur en winst te bereiken. Mensgericht en competitief ondernemen staat bij ons centraal, en daarom is nu een innovatiemanager benoemd. Sinds eind 2011 ontwikkelden we een softwarepakket waar alle 650 werknemers arbeiders en bedienden- toegang op hebben. Via dat intranet posten ze ideeën waar ze binnen de maand een antwoord op krijgen. Uit heel wat kleine suggesties kwamen al mooie resultaten voort: zo vervingen we plastieken bekertjes door stenen bekers. Maar ook in het productengamma krijgen we via onze werknemers mooie ideeën. Er wordt nu een nieuw tandgroef-kliksysteem voor vezelcementbekleding van gevels ingevoerd. Doordat werknemers via deze community-site betrokken worden, lopen processen beter. En niet alleen werknemers worden in onze innovatieplannen betrokken. We hebben regelmatig brainstorm -sessies met andere grote bedrijven zoals onder meer BASF, Reynaers,... We wisselen ervaringen uit, en implementeren zo nieuwe processen in onze organisatie. Dat kan gaan over transport, maar ook bijvoorbeeld over onze producten zelf. Zo is onze Iso-Finish-concept in feite tot stand gekomen met verschillende september 2012 ondernemers 21
Op zoek naar een stevige bonus? Maak werk van duurzame innovatie met de OVAM-SIS-toolkit. Wilt u duurzame innovatie een centrale plaats geven in uw bedrijf? Maar weet u niet meteen hoe u het duurzaamheidsprincipe concreet in uw bedrijfsvoering integreert? De OVAM heeft nu een nieuw instrument om u daarbij te ondersteunen: de OVAM-SIS-toolkit. Ga met dat creatieve instrument actief op zoek naar duurzame oplossingen voor uw bedrijfsvoering. Voor procesbegeleiding kunt u een beroep doen op professionele begeleiding. Zin om van duurzame innovatie een échte stevige bonus te maken voor uw bedrijf? Bestel meteen de OVAM-SIS-toolkit op www.ovam.be/ecodesignlink.
Naast transport via de waterweg halen we ook voor onze productie water uit het kanaal. Dat wordt na gebruikt door onze productielijn terug in het kanaal geloodst. Zuiverder dan dat we het oppompten. partners. Dit concept kwam mede door samenwerking met Borgh (schroeven) en Recticel (isolatie) tot stand. In Antwerpen stripten we een heel flatgebouw dat vervolgens met een doorlopend isolatieschild (Iso Finish) werd bekleed. Deze techniek wordt nu op heel wat plaatsen toegepast. In onze producten kiezen we ook voor duurzaamheid door onder meer de zonnepanelen die perfect esthetisch geïntegreerd kunnen worden in een leien dak. Ook de ontwikkeling van een luchtzuiverende lei waarbij titaniumdioxide stikstof uit de lucht haalt zit in de eindfase. Ook het hellend groendak met voorgecultiveerde begroeiing op golfplaten is een milieuvriendelijk en esthetische oplossing die zowel thermisch als akoestisch het comfort van woningen verbetert. Duurzaam omgaan met verleden Eternit wil ook verantwoord omgaan met haar asbestverleden, en trekt dit ook door in haar duurzaamheidsbeleid. Zo steunen we sinds verschillende jaren een onderzoek van de Universiteit van Gent in verband met asbestziekten en daarnaast trekt Etex voor onderzoek ook 3 miljoen euro uit. Ook blijven de programma s in verband met het asbestverleden doorlopen. We hebben ook een eigen krantje dat we in de regio verspreiden onder de noemer Dag Buur, waarin we de buurtbewoners informeren over het reilen en zeilen van Eternit; sponsoring van lokale initiatieven, enzomeer. Er is ook overleg via een buurtcomité. Het sociaal engagement gaat ook verder. Zo werd door Eternit in 1996 samen met de Confederatie Bouw Dak de vzw Roof Training Center opgericht. Daar leiden we werkzoekenden en kansengroepen op tot professionele dakdekkers. We bekijken nu de mogelijkheid om ook voor duurzame bouwtoepassingen een soort opleidingscentrum op te richten. Dakdekker blijft een knelpuntenberoep. Wie de stiel leert, heeft 90% kans op werk, weet Balemans. Dit jaar zachte landing Ondanks de sombere vooruitzichten in de bouwsector, ziet Eternit toch heel wat kansen voor de toekomst. Alleen jammer dat de economische situatie zo negatief wordt voorgesteld in de media, want wij denken dat we niet zo negatief zullen eindigen als wordt vooropgesteld. We rekenen erop dat de renovatiemarkt in ons land een minder sterke terugval kent als wordt gezegd. Onze omzet is in 2011 zelfs gestegen met 10% tot 156 miljoen euro. De renovatiemarkt presteerde sterk. Maar nu zijn er heel wat maatregelen voor renovatie door de federale regering afgeschaft, en dat is niet goed. De helft van onze producten is voor de export, en de bouwsector gaat in Nederland alleen al achteruit. We hebben in onze productieafdeling in Kapelle-opden-Bos, waar 650 mensen werken, dit jaar reeds één week technische werkloosheid ingevoerd. Je mag je mensen met kennis niet zomaar laten gaan, want bij de minste heropleving heb je een personeelstekort en bovendien ben je dan knowhow kwijt. Ik geloof dat we dit jaar wat gaan verliezen, om uiteindelijk zacht te landen, en te stagneren. De eerste tekenen van een lichte heropleving zijn er al: de vergunningen voor nieuwbouwprojecten stijgen opnieuw. Wij krijgen die bestellingen pas binnen zo n half jaar door. Volgend jaar zal er denk ik een lichte heropleving volgen, al zal het in het begin nog zeer traag zijn, besluit Balemans. september 2012 ondernemers 23
publireportage Recyclage van papier en kunststof: afval wordt grondstof Vlamingen zijn koplopers in Europa op het gebied van gescheiden afvalinzameling. Ook de Vlaamse ondernemingen dragen zeker hun steentje bij. Nochtans is er nog ruimte om het beter te doen. Beter voor het milieu maar ook voor de eigen financiën! Een factor die zeker niet te verwaarlozen is, want er zit wel degelijk geld verscholen in sommige afvalsoorten van ondernemingen. Apart is financieel voordelig Als bedrijf bent u verplicht om papier en karton apart te laten verwerken. Gelukkig maar, want oud papier en karton kan perfect gerecycleerd worden. Hoe zuiverder het wordt aangeboden, hoe gemakkelijker de recyclage verloopt. En dat verschil in kwaliteit voelt u in de verwerkingsprijs. Voor goede kwaliteiten die niet vermengd zijn met andere papiersoorten, worden interessante prijzen geboden op de recyclagemarkt. Communicatiegroep Artoos gaat in zee met Indaver Als one-stop-shop voor marketingcommunicatie biedt Communicatiegroep Artoos uit Kampenhout haar klanten een full-service aan. Dit doet zij volledig klimaatneutraal. Sinds 2008 past Artoos de principes van maatschappelijk verantwoord ondernemen toe. De papier afvalinzameling en -verwerking door Indaver past al jaren in dat plaatje. Gemiddeld om de drie dagen wordt er een papiercontainer gelicht. En dat doet Indaver zeer zorgvuldig. Filip Coosemans, technisch directeur De dienstverlening van Indaver is er een achter de schermen. Hoe minder we ervan merken, hoe beter het gaat! Jos Artoos, gedelegeerd bestuurder Hier kunt u als bedrijf zeer zeker een graantje van meepikken! Het zelfde geldt voor kunststofafval. Ook hier doet u als onderneming een belangrijk voordeel door de verschillende soorten kunststoffen apart aan te bieden. Kies voor een erkende verwerker Eens het afval apart gehouden in uw onderneming, bent u al een heel eind op weg. Nu moeten de verschillende afvalsoorten nog correct verwerkt worden. Doet u een beroep op een erkende verwerker die over de nodige vergunningen beschikt, dan bent u zeker van een wettelijke oplossing. Ondernemers die voor Indaver kiezen, slapen op beide oren. Als toonaangevend bedrijf in duurzaam afval- en materialenbeheer, zorgen wij ervoor dat al onze installaties ISO 9001 en 14001 gecertificeerd zijn. Indaver als partner Met vestigingen in Brussel, Willebroek en Gent, hoeft uw papier geen overbodige kilometers af te leggen vooraleer het verwerkt wordt. Dat alleen levert al een belangrijke besparing op! Bovendien kent Indaver de markt van de materiaalrecyclage door en door, wat ú de scherpste tarieven garandeert. Zo profiteert u mee van de internationale oriëntering van een bedrijf als Indaver. Om de inzameling vlot te laten verlopen, krijgt u de nodige logistieke middelen op maat van uw bedrijf: rolcontainers, opslagbakken, persen en perscontainers. Geen rondslingerende rommel op uw bedrijfsterrein! Het is immers uw visitekaartje naar bezoekers toe. Milieupark Indaver in Willebroek In Willebroek beschikt Indaver over een zeer goed uitgerust Milieupark. Hier bevindt zich het kloppend hart van de recyclage-activiteiten van Indaver. Niet minder dan 60 kwaliteiten papier en karton worden hier onderscheiden om op elke vraag van de recyclageindustrie te kunnen inspelen. Ook zeer uiteenlopende soorten kunststoffen starten hier hun recyclage-traject, net zoals hout, rubberbanden, glas enz. Het Milieupark bevindt zich vlakbij een bevaarbare waterweg, wat transport via binnenvaart mogelijk maakt. Duurzaam materialenbeheer Indaver kiest voor elke afvalstof de meest duurzame verwerkingstechniek: hergebruik, recyclage of nuttige toepassing. We zijn permanent op zoek naar nieuwe recyclagetoepassingen van uitgesorteerde materialen. Zo kunnen we hoogwaardige eindproducten genereren die klaar zijn voor rechtstreeks hergebruik of recyclage. Contact: Indaver nv Boomsesteenweg 199 BE-2830 Willebroek Tel.: 03 860 73 34 papier@indaver.be www.indaver.be Toonaangevend in duurzaam afvalbeheer
Uw proefrit wordt een ontdekkingsreis. LAnd rover LeUVen Brusselsesteenweg 57-3020 Herent tel 016/31.05.90 - Fax 016/20.34.99 www.landroverleuven.be 4,9-14,9 L/100 KM 129-348 G/KM CO2. Elk gebruik van het voertuig off road moet gebeuren met naleving van de verkeersregels en met respect voor de natuur. Gefotografeerd in Marokko waar de lokale wetgeving dit gebruik van voertuigen toelaat. Voor off road rijden in België is de Belgische wetgeving van kracht. Milieu-informatie [KB 19/03/04]: www.landrover.be.
Slim ondernemen? Intelligent meten! Energieverbruik registreren en beheren via smart metering Meten is weten. Die uitspraak werd niet voor niets een levenswijsheid: de mens probeerde altijd al via meetinstrumenten vat te krijgen op zijn omgeving. Ook in ondernemingen is de stelling van kracht: u houdt de vinger aan de pols door te meten én te analyseren. Smart metering: meten én doen Vandaag weten onze meetinstrumenten meer dan ooit: ze registreren niet alleen, ze ondernemen ook actie. Deze intelligente meetapparatuur ook wel smart metering genoemd maakt het mogelijk om het verbruik van elk toestel nauwkeurig te bepalen. En om het gebruik ervan te controleren - zelfs vanop afstand, dankzij internet. Binnenkort zullen onze apparaten zo zélf hun verbruik, werking, behoeften en toestand checken. Voorbeelden van smart metering zijn de regeling van de zonespecifieke verwarming in uw bedrijf, waarbij de ideale temperatuur voor elke ruimte afzonderlijk wordt bepaald. Of de automatische en energievriendelijke aansturing van uw liften: de intelligente meetapparatuur bepaalt dan welke cabine het snelste en met het minste energieverbruik naar de gevraagde bestemming gaat. Energiebewuste Big Brother Als ondernemer meet en registreert u voortdurend zoals uw productievolume, uw verkoopcijfers en uw energiekosten. Houdt u dat laatste onder controle? Dan verhoogt dat uw milieuvriendelijke karakter en verlaagt het uw energiefactuur. Smart metering toont zich alvast een sterke groene partner. Het registreert én controleert uw verbruik. De intelligente meetapparaten spelen voor energiebewuste Big Brother: ze schakelen uw machines in op het moment dat de elektriciteitsprijs het voordeligst is. Daarbij krijgt het belangrijkste apparaat voorrang dat springt als eerste aan. Sommige toestellen kunnen die goedkope energie zelfs opslaan en ze later, op een moment dat de energieprijs weer hoger is, doorgeven aan andere toestellen. En dat gebeurt allemaal volautomatisch zonder dat ú de schakelaar moet omswitchen. Energiebesparende metingen Smart metering wordt meer en meer de norm ook op kantoor. Vandaag bieden energieleveranciers al hulpmiddelen die uw globale energieverbruik meten. Zoals Electrabel: hun onlinedienst Energy Kronos volgt al enkele jaren het elektriciteits- en gasverbruik op. Om het kwartier verzamelt het de gegevens vanop afstand. En een dag later ontvangt u een algemeen verbruiksoverzicht. Legt u alle dagresultaten naast elkaar? Dan ontdekt u de schommelingen in uw globale energieverbruik en kunt u er slim op inspelen. Van registeren naar beheren Aangespoord door smart metering, verfijnen die verbruiksregistraties steeds meer tot een meting in real time van elk toestel of elke machine afzonderlijk. Electrabel plaatst nu al meters bij elk apparaat of elke toestellengroep. Zo meet u niet meer globaal, maar specifiek. Met deze submeteringdienst kent u in real time het verbruik van uw belangrijkste installaties en analyseert u het meteen. Dat laatste blijft natuurlijk het belangrijkste. Intelligente meetapparatuur dient om te meten, weten én te gebruiken als energiebesparend hulpmiddel, bijvoorbeeld. De intelligente ondernemer doet dat vandaag al, en kijkt intussen reikhalzend uit naar de volgende stap. Meer informatie op www.electrabel.be/kronos september 2012 ondernemers 27
VITO is een toonaangevend Europees, onafhankelijk onderzoeks- en adviescentrum, dat innovatieve technologieën en wetenschappelijke kennis praktisch toepasbaar maakt voor overheden en industrie. VITO is actief in milieu-, energie- en materiaaltechnologie, industriële productie- en procestechnologieën en aardobservatie. VITO levert intelligente en kwalitatieve oplossingen waar grote en kleine bedrijven concurrentieel voordeel uithalen, en objectief onderzoek, studies en adviezen, die industrie en overheden in staat stellen hun toekomstbeleid te bepalen. VITO s onderzoek vindt zijn toepassing in nieuwe, efficiënte en goedkopere productietechnologieën, verminderd energieverbruik, biomaterialen, gezondheidszorg, milieuzorg enz., alsook het in kaart brengen en monitoren van de effecten van klimaatswijziging. Hierbij zijn het vrijwaren van het leefmilieu en het duurzaam gebruik van energie en grondstoffen steeds prioritair. VITO s onderzoekscentrum is gevestigd in Mol, met satellietkantoren in Berchem, Genk, Gent en Oostende. VITO telt circa 600 hooggekwalificeerde medewerkers uit diverse specialismen en werkt samen met sectorfederaties en hun onderzoekscentra, universiteiten en hogescholen, Europese onderzoeksinstituten... VITO NV Boeretang 200-2400 MOL Voor meer informatie, neem vrijblijvend contact op met Kristine Verheyden Tel. + 32 14 33 55 53 Fax + 32 14 33 55 99 vito@vito.be www.vito.be Car Free Day Vrijdag 21 september 2012 VOKA_ONDERNEMERS_Limburg_190bx135h.indd 1 21/05/2012 12:05:19 Gun de auto een dag verlof! Car Free Day doorbreekt de autosleur en ondersteunt bedrijven, organisaties en hun werknemers die op 21 september 2012 thuiswerken of naar het werk gaan met de fiets, het openbaar vervoer of een auto delen met een collega. Organisatoren Bond Beter Leefmilieu, Taxistop en Mobimix.be nodigen jou en je werknemers warm uit om deel te nemen aan de Car Free Day. Het kost niets, je vermijdt de filestress, er vallen leuke prijzen te winnen en we gunnen onze auto s en wegen ook eens een dagje vakantie. Alles kadert in de Week van de Mobiliteit. Ook meedoen met uw onderneming, organisatie en collega s? Schrijf vandaag nog in via www.weekvandemobiliteit.be/schrijf-je-in. Meer info? www.weekvandemobiliteit.be
De belangrijkste gevolgen voor KMO s VLAREA wordt VLAREMA De wereldeconomie vergt steeds meer van onze planeet, maar onze voorraad aan grondstoffen is eindig. Willen we deze situatie het hoofd bieden, dan moeten we de materiaalkringlopen sluiten en afvalstromen terug brengen in het productieproces. Het Materialendecreet, met uitvoeringsbesluit VLAREMA, biedt vanaf 1 juni 2012 een kader voor deze transitie. Op 17 februari 2012 werd het VLAREMA, het uitvoeringsbesluit bij het Materialendecreet, definitief goedgekeurd door de Vlaamse regering. De wijziging was nodig om de terminologie en regelingen aan te passen aan de vernieuwende denkwijze van het Materialendecreet. Het trad in werking op 1 juni 2012. VLAREMA brengt een aantal nieuwe maatregelen met zich mee. We zetten de belangrijkste voor u op een rij. Selectieve inzameling VLAREMA vermeldt 18 afvalstoffen die door bedrijven gescheiden moeten worden aangeboden, waaronder onder meer klein gevaarlijk afval, glasafval en groenafval. Het volledige overzicht kan u nalezen in artikel 4.3.2. van het VLAREMA. Afval scheiden aan de bron is al jaren state of the art in Vlaamse huishoudens. In bedrijfscontext willen we hetzelfde hoge niveau halen. Vanaf 1 juli 2013 zullen bedrijven verplicht pmd-afval selectief moeten inzamelen. Vanaf die datum moeten afvalproducenten ook een contract afsluiten met een afvalstoffeninzamelaar van gemengd bedrijfsafval. Alle verplicht selectief in te zamelen afvalfracties moeten duidelijk vermeld worden in het contract, samen met hun vooropgestelde inzamelwijze. Deze fracties kunnen variëren naargelang de aard van het bedrijf. Producentenverantwoordelijkheid Het instrument aanvaardingsplicht uit het vroegere Afvalstoffendecreet blijft bestaan, maar wordt geïntegreerd in een breder kader rond de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Voor onder meer fotovoltaïsche zonnepanelen wordt vanaf 1 januari 2013 een aanvaardingsplicht ingevoerd. Nieuw in het VLAREMA is het collectief plan. Elke individuele producent die gevat wordt door de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, kiest ervoor om individueel aan de verplichtingen te voldoen, of toe te treden tot een gemeenschappelijk plan, waarin beschreven staat hoe bepalingen rond preventie en recyclage uitgevoerd zullen worden. Afbakening van de afvalfase De belangrijkste wijziging is ongetwijfeld de nieuwe afbakening van de afvalfase. Er is al lang discussie over het onderscheid tussen afvalstoffen en grondstoffen. Beide categorieën zijn materialen, zoals gedefinieerd in het Materialendecreet, maar wanneer wordt een afvalstof een grondstof of omgekeerd? De afvalfase begint van zodra aan de afvalstoffendefinitie is voldaan. De definitie van een afvalstof blijft onveranderd: een afvalstof is elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen. De afvalfase eindigt na één of meer bewerkingen die uiteindelijk leiden tot nieuw materiaal waarvan men zich niet meer ontdoet, wenst te ontdoen of moet ontdoen. Dit eenduidig afwegingskader zorgt ervoor dat materialen die het einde van de afvalfase bereikt hebben, dezelfde status krijgen als volwaardige grondstoffen. Naast einde-afval spreekt het Materialendecreet ook over bijproducten. Een bijproduct is een reststroom van een productieproces dat zonder verdere bewerkingen onmiddellijk als product kan worden gebruikt. Het VLAREMA beschouwt zowel einde-afval en bijproducten als volwaardige grondstoffen. Grondstofverklaring Voor sommige materialen is, afhankelijk van hun herkomst en toepassing, een grondstofverklaring vereist. Een grondstofverklaring vervangt het vroegere gebruikscertificaat. In de bijlage 2.2 van het VLAREMA wordt aangegeven welke materialen een grondstofverklaring nodig hebben. Zo is een grondstofverklaring vaak verplicht voor gerecycleerde materialen die als bouwstof worden gebruikt. Maar ook voor materialen die niet in de lijsten van bijlage 2.2 staan, kan het nodig zijn dat de OVAM een grondstofverklaring aflevert, als er twijfel bestaat over de aard van het materiaal. Hiervoor is een korte en overzichtelijke procedure uitgewerkt die rekening houdt met het afwegingskader voor einde-afval en bijproducten uit het Materialendecreet. Zo weet men of er sprake is van een volwaardige grondstof of toch een afvalstof. Meer informatie en het volledige uitvoeringsbesluit VLAREMA en de bijlagen kan u raadplegen op www.ovam.be/materialenbeleid Meer info? els.heyvaert@voka.be september 2012 ondernemers 29
Nieuwe Vokawijzer Energie besparen binnen bedrijf en bedrijventerrein Energiebesparing en duurzame energie krijgen steeds meer aandacht, onder meer door de snel stijgende energieprijzen. Zowel individuele bedrijven als bedrijventerreinen hechten er steeds meer belang aan. Het potentieel aan energiebesparing is dan ook groot, zeker op bedrijventerreinen. Binnen de muren van een kmo blijken de mogelijkheden soms eerder beperkt te zijn. Voka s energieconsulenten leggen in een nieuwe Vokawijzer Uw kmo als schakel in een energie-efficiënter bedrijventerrein uit wat de mogelijkheden zijn. Kennisuitwisseling sleutel tot succes In Vlaanderen zijn momenteel nog geen wettelijke normen of streefwaarden voor de energieprestaties van bedrijventerreinen vastgelegd. Dit neemt niet weg dat ze steeds duurzamer worden. Zo worden in veel gemeenten bestaande bedrijventerreinen gerevitaliseerd en worden nieuwe terreinen aangelegd met energiebesparing en kwaliteit van de energievoorziening als belangrijke aandachtspunten. Vaak blijkt de uitwisseling van ervaringen en kennis tussen bedrijven de sleutel tot succes. Wanneer bedrijven op eenzelfde terrein samenwerken en gemeenschappelijk kiezen voor een bepaalde techniek, bevordert dit uiteraard de rentabiliteit. Het draagt er toe bij dat heel wat energiebesparende investeringen binnen de 5 jaar al kunnen worden terugverdiend. Na de Vokawijzer 09 Hoe en waar energie besparen in het bedrijf? willen de energieconsulenten van Voka in deze nieuwe brochure de thematiek van energie-efficiënte bedrijventerreinen onder de aandacht brengen. Ze bespreken daarom in deze Vokawijzer energiegerelateerde maatregelen in het bijzonder voor distributieparken, gemengde en hoogwaardige industrieterreinen. Ook staan ze stil bij de analyse van het energieverbruik en de energiezorg, geven ze aan welke samenwerkingen mogelijk zijn, en bekijken ze de financiële kant. Interesse in deze Vokawijzer? 02 255 20 35 els.heyvaert@voka.be 30 ondernemers september 2012
Vlaanderen brengt Voorbeelden boek Duurzaam Bouwen Hoe willen we in de toekomst in Vlaanderen leven, wonen en werken? Onze bestaande gebouwen zijn vaak slecht voorzien op toekomstige veranderingen en dragen weinig bij tot het sociale weefsel of het creëren van levende kernen. Met het Voorbeeldenboek Duurzaam Bouwen wil Vlaanderen nu inspiratie bieden aan de hand van enkele voorbeelden. De manier waarop we bouwen heeft immers ook een belangrijke invloed op onze mobiliteit en ruimte. Vlaanderen wil evolueren naar een groen en dynamisch stedengewest. Dit impliceert dat in Vlaanderen ook duurzaam dient gebouwd en gewoond. De Europese Unie heeft hiervoor op het vlak van energieprestatie al duidelijke richtlijnen vastgelegd: vanaf 2019 mogen overheden alleen nog nieuwe gebouwen in gebruik nemen die aan het concept van bijna energieneutrale gebouwen voldoen en in 2021 moeten alle nieuwe gebouwen bijna energieneutrale gebouwen zijn. Tien voorbeeldprojecten In een nieuwe publicatie van de Vlaamse overheid worden tien vooruitstrevende bouwprojecten gebundeld, bedoeld om te inspireren en een constructieve discussie te voeden over hoe we in Vlaanderen (gaan) wonen en bouwen. Het boek biedt een staalkaart van een aantal projecten die de voorbije jaren tot stand zijn gekomen. Er is geopteerd voor verschillende types van projecten aan bod te laten komen, zoals sociale woningbouw, woonzorgcentra, ziekenhuizen, kantoren, scholen en infrastructuur voor sport en toerisme. Het boek houdt naast duurzaam wonen en bouwen veel meer in dan enkel het streven naar een ultieme energieprestatie. Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling Het streven naar een duurzame samenleving krijgt steeds meer aandacht. Wereldwijd groeit de consensus dat duurzame ontwikkeling essentieel is. Dit is in Vlaanderen niet anders. Sinds 2006 heeft Vlaanderen een Vlaamse Strategie Duurzame Ontwikkeling. Die werd dit jaar geactualiseerd. Sinds 2008 heeft Vlaanderen ook een decreet duurzame ontwikkeling. Duurzaam wonen en bouwen houdt veel meer in dan enkel het streven naar een ultieme energieprestatie Kris Peeters, Minister-President van de Vlaamse Regering Wie in Vlaanderen duurzame ontwikkeling zegt, zegt ook duurzaam wonen en bouwen. Het thema bekleedt een prominente positie in de Vlaamse Strategie en ook het Vlaams regeerakkoord plaatst duurzaamheid in bouwen, wonen en leven centraal. Dat geldt ook voor het Pact 2020 en in Vlaanderen in Actie (ViA). Een goed beleid voor duurzaam wonen en bouwen is immers noodzakelijk om de ambitie te realiseren om Vlaanderen te doen evolueren naar een groen en dynamisch stedengewest, zoals opgenomen in het plan Vlaanderen in Actie. els.heyvaert@voka.be september 2012 ondernemers 31
Ecologie en innovatie gaan hand in hand Natuurlijk heb je het druk. Met alle lopende projecten, maar vooral met alle dagdagelijkse beslommeringen. Dat betekent dat je selectief moet zijn in je tijdbesteding. Een dag heeft uiteindelijk maar 24 uur en een week maar 7 dagen. Wat rechtvaardigt dan een rit naar Leuven en een bezoek aan de KMO Kennisbeurs? Woord: Bas Sturm, Innovatiecentrum Vlaams-Brabant Innoveren is een kwestie van samenwerken. Dat kan zijn met andere bedrijven. Dat kan ook met één van de ruim 200 kennisinstellingen, in het Vlaams Innovatienetwerk. De KMO-Kennisbeurs biedt je de gelegenheid om eens kennis te maken. Hier staan universiteiten, hogescholen, en talloze andere kennisinstellingen maar ook financiers, zoals IWT en BAN Vlaanderen bij elkaar. Binnen een tijdbestek van enkele uren, kun je een overzicht krijgen van wie actief is in jouw domein. Heb je een concrete vraag, dan kun je die vooraf stellen op www.kmokennisbeurs.be. Dan zorgen de adviseurs van het Innovatiecentrum voor een verhelderende ontmoeting met de juiste specialist. Maar innoveren is ook vooruit zien. Een achttal toekomst gerichte inspiratiesessies geeft je opvallende trends en evoluties. 1. De fabriek van de toekomst 2. Wat schaft de pot? 3. Duurzaam gebouwd 4. Slimme Mobiliteit 5. Ik zorg voor jou 6. Big data: grote opportuniteiten? 7. Haal meer uit je energie 8. Social. Local. Mobile. En wat met ecologie? Ook ecologie en milieu zijn thema s op de KMO Kennisbeurs. Logisch, want veel innovaties ontspruiten aan het besef dat we zorgvuldiger om zullen moeten gaan met het milieu en de beschikbare grondstoffen. Twee inspiratiesessies brengen we hieronder graag onder je aandacht. Hier gaan specialisten uit het Vlaams Innovatienetwerk, aangevuld met privé actoren, dieper in op trends die ze detecteren en technologische oplossingen die ze voor de toekomst zien. Duurzaam gebouwd Energie wordt schaarser en duurder. Dat gegeven vormt één van de belangrijkste uitdagingen in de bouw. Dat betekent beter isoleren. Maar ook andere aspecten van ons energieverbruik (verwarming, warm water,..) moeten aangepakt worden. En het begin is al gemaakt: voortaan moet er voor elk nieuw gebouw waarin gewoond, gewerkt, gewinkeld of gesport wordt een berekening worden gemaakt waarin elementen als isolatie en luchtdichtheid, primair energieverbruik van de verwarmingsinstallatie, de bereiding van het warm tapwater en het zomercomfort zijn opgenomen. In deze workshop gaan de sprekers dieper in op nieuwe technieken, die ons zullen helpen nog (energie-)efficiënter te bouwen en te wonen. Haal meer uit je energie Het energievraagstuk is de laatste jaren niet meer uit de actualiteit weg te branden. Hoewel de internationale experten het onderling nog niet eens zijn of we peakoil al dan niet bereikt hebben, de tijd van goedkope energie lijkt definitief achter ons te liggen. Na peakoil begint immers het tweede deel van het olietijdperk waarbij we geconfronteerd worden met steeds schaarser en duurder wordende energie. In welke mate kunnen de hernieuwbare energiebronnen tegemoet komen aan onze energiehonger? Welke tendensen mogen we verwachten? En hoe kunnen wij, als KMO s, hierop inspelen? De sprekers rond dit thema zullen hun licht werpen op het energievraagstuk in hun domein. Zolang het licht nog brandt tenminste... 32 ondernemers september 2012