ADVIES over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 SALV, 24 maart 2014 (nr. 2014-05) Contactpersoon SALV: Kris Van Nieuwenhove
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 2
1 Inleiding Op 27 januari 2014 ontving de SALV een adviesvraag van Kris Peeters, Vlaams minister van Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid, over het ontwerp van KB tot wijziging van het KB van 17 mei 2001 betreffende de toegestane ingrepen bij gewervelde dieren, met het oog op het nutsgebruik van de dieren of op de beperking van de voortplanting van de diersoort. De aanpassing van het KB komt er op voorstel van Laurette Onkelinx, (federaal) minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Het ontwerp van KB wordt eerst voor akkoord voorgelegd aan de gewestregeringen, en dat conform de Bijzondere Wet op de Hervorming van de Instellingen waarin gesteld wordt dat het akkoord van de gewestregeringen vereist is voor alle (federale) dierenwelzijnsmaatregelen die een invloed hebben op het (gewestelijke) landbouwbeleid. De Vlaamse minister bevoegd voor het landbouwbeleid stelt in zijn schrijven aan de SALV dat het ontwerp KB nog niet met het middenveld werd besproken en dat daarom, alvorens het ontwerp KB voor akkoord aan de Vlaamse Regering wordt voorgelegd, het advies van de SALV gevraagd wordt. De SALV agendeerde dit dossier direct op zijn eerstvolgende zitting van 07/02/2014. Er werd besloten om hierover een werkcommissie binnen de SALV op te starten om het advies voor te bereiden, en dat met het oog op de goedkeuring van het advies op de volgende SALV-zitting, met name die van 21/03/2014. Ondertussen, op 13/03/2014, ontving de SALV een bijkomend schrijven van de Vlaamse minister van Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid met de vraag om, alvorens tot een advies te komen binnen de SALV, conform de wens van de Commissie Landbouw van het Vlaams Parlement van 26/02/2014, alle stakeholders maximaal te horen in dit dossier, en dus ook het advies in te winnen van de dierenrechtenorganisatie GAIA. Naar aanleiding van deze brief werd Dhr. Michel Vandenbosch, voorzitter GAIA, uitgenodigd op de SALV zitting van 21/03/2014. Op deze raadszitting lichtten Dhr. Michel Vandenbosch en Mevr. Ann De Greef, directeur GAIA, het standpunt van GAIA toe, gevolgd door een gedachtewisseling tussen de raadsleden en GAIA. De Raad besloot om het standpunt van GAIA als bijlage op te nemen en stelde vervolgens het advies definitief vast. Piet Vanthemsche Voorzitter SALV SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 3
SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 4
2 Situering Het onderwerp van deze adviesvraag is de aanpassing van het KB van 17 mei 2001 waarbij analgesie bij chirurgische castratie van biggen verplicht wordt en waarbij chirurgische castratie van biggen verboden wordt vanaf 2018. Deze aanpassingen worden uitvoeriger beschreven in titel 2.2.4. van dit advies (in groene kader). 2.1 Berengeur voorkomen 2.1.1 Berengeur Castratie van jonge beren (mannelijke biggen) wordt toegepast om te voorkomen dat vlees met een berengeur op de markt komt. Berengeur is de onaangename geur die soms wordt ervaren bij het verhitten van varkensvlees, gewoonlijk afkomstig van ongecastreerde beren. Dergelijk vlees is niet alleen ongewenst bij de afnemers van varkensvlees, maar het is zelfs wettelijk verboden om vlees met een afwijkende geur te commercialiseren. Er zijn momenteel drie hormonen bekend die berengeur veroorzaken, namelijk androstenon, skatol en indol. 2.1.2 Methoden om berengeur te voorkomen Onverdoofde chirurgische castratie Dit is de klassieke methode. Ze is toegelaten volgens het KB van 17 mei 2001 (aangepast door het KB van 17 december 2008), mits de castratie gebeurt op een andere manier dan het scheuren van weefsels en tot de leeftijd van zeven dagen. In de praktijk wordt de onverdoofde castratie vrijwel niet meer toegepast in Vlaanderen. Verdoofd castreren met gas Hierbij worden de biggen verdoofd met gas (bv. CO 2 ). Deze handeling wordt niet toegepast op Vlaamse landbouwbedrijven aangezien deze alleen mag uitgevoerd worden door een dierenarts. Castreren met pijnstiller De big krijgt bij deze methode een pijnstiller toegediend. Deze methode wordt courant toegepast op Vlaamse varkensbedrijven. Er bestaan twee varianten: lokale of gehele pijnstilling. Slachten op jonge leeftijd De kans op stinkers 1 neemt toe met de leeftijd, jonger slachten kan dus een oplossing bieden. Voor bepaalde producten, bijvoorbeeld parmaham, zijn echter grote varkens noodzakelijk. Selectie De hoeveelheid androstenone en skatole is genetisch bepaald. Selectie kan dus leiden tot een lagere productie van deze stoffen. Deze techniek wordt ook toegepast om het aantal stinkers bij zeugen te verlagen. Immunocastratie De beertjes krijgen een vaccin ingespoten dat de hormonale ontwikkeling van de teelballen tegenwerkt en de vorming van berengeur voorkomt. Er is ook een afname van het agressief en seksueel gedrag vast te stellen. 1 Stinkers is te term die gebruikt wordt voor varkens met berengeur. SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 5
Intacte beren Intacte beren zijn beren waarbij geen ingrepen werden toegepast. Het is noodzakelijk om het vlees van deze beren op berengeur te testen na de slacht. Seksen van zaadcellen Door het seksen van zaadcellen kan men voorkomen dat mannelijke varkens worden geboren. Een uitgebreide beschrijving van deze verschillende technieken is terug te vinden in de technische brochure Alternatieven voor onverdoofde chirurgische castratie bij biggen 2 van de Vlaamse overheid en op de website Boars heading for 2018 3. 2.2 Naar een verbod op chirurgische castratie 2.2.1 Adviezen van de raad voor dierenwelzijn De raad voor dierenwelzijn publiceerde twee adviezen over castratie van biggen 4. In het eerste advies (2007) ging de raad in op een aantal alternatieven voor de castratie van biggen en op de lacunes die weggewerkt moesten worden om deze alternatieven te kunnen gebruiken. Het tweede advies (2010) stelde dat chirurgische castratie van biggen zo veel als mogelijk vermeden moet worden en alleen nog kan worden uitgevoerd na voorafgaandelijke verdoving en toediening van pijnstillers. De raad adviseerde hierbij om mee te stappen in een Europees verbod op onverdoofde chirurgische castratie. VEVA, ABS, FWA en Boerenbond lieten noteren alleen mee te stappen in een wettelijk verbod als die op Europees niveau gerealiseerd wordt. In dit advies stelde de raad ook dat het wenselijk zou zijn dat België van het Europees voorzitterschap in het laatste semester van 2010 gebruik zou maken om het Europees verbod op onverdoofde chirurgische castratie te realiseren. 2.2.2 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie (2010) De Europese Commissie en het Belgische voorzitterschap van de EU organiseerden een workshop over alternatieven voor het castreren van varkens in de Europese Unie. Uitgenodigd waren vertegenwoordigers van boeren, de vleesindustrie, de detailhandel, wetenschappers, dierenartsen en dierenwelzijnsorganisaties. Deze werkgroep besprak tijdens drie opvolgende bijeenkomsten de uitdagingen en kansen om in de EU te stoppen met het castreren van varkens. De bijeenkomsten vonden plaats op 2 september, 13 oktober en 19 november 2010. De werkgroep ondertekende de Europese verklaring voor alternatieven voor chirurgische castratie van varkens 5. 6 De verklaring voorziet twee stappen: 1. Vanaf 1 januari 2012 toepassen van verdoving of pijnbestrijding bij chirurgische castratie. 2. Vanaf 1 januari 2018 geen chirurgische castratie meer. 2 http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/alternatieven-voor-onverdoofde-castratie 3 www.boars2018.com 4 http://health.belgium.be/eportal/animalsandplants/animal_welfare/animalwelfarecouncil/publicationsandr ecommendations/index.htm#biggencastratie 5 http://www.alternativepig.eu/partnership/declaration.html 6 Bron: http://boars2018.com/nl/conference/ SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 6
De verklaring maakt daarnaast melding van een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden alvorens het chirurgisch castreren volledig stopgezet kan worden. 2.2.3 Principeakkoord stopzetten chirurgische castratie Op 28 maart 2013 sloten de landbouworganisaties (Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en FWA) en de retail en voedingsindustrie (BEMEFA, FEVIA, FEBEV, FENAVIAN en COMEOS) een principeakkoord over de stopzetting van chirurgische castratie bij biggen in 2018. In uitvoering van dit akkoord werd een gemeenschappelijke werkgroep opgericht die tot doel heeft de knelpunten van de diverse schakels in dit dossier weg te werken. De knelpunten werden per organisatie opgenomen als bijlage van dat akkoord. 2.2.4 Aanpassing van het Koninklijk Besluit betreffende de toegestane ingrepen bij gewervelde dieren, met het oog op het nutsgebruik van de dieren of op de beperking van de voortplanting van de diersoort Onderstaande tabel geeft de bepalingen in rubriek E. Varkens 1 Castratie weer van de bijlage bij het Koninklijk Besluit van 17 mei 2001 en de wijzigingen van deze rubriek in het KB van 17 december 2008 en het voorliggende ontwerp KB. KB Bijzondere voorwaarden Verdoving/sedatie 17 mei 2001 uitsluitend met de chirurgische methode 17 december 2008 uitsluitend met de chirurgische methode, op een ander wijze dan door het scheuren van weefsels (ontwerp) nog toegestaan tot 1.1.2018, uitsluitend door middel van chirurgische methode, op een andere wijze dan door het scheuren van weefsels verdoving vereist vanaf de leeftijd van vier weken bij dieren ouder dan 7 dagen mag de ingreep alleen onder anesthesie en met langdurige analgesie worden uitgevoerd door een dierenarts - analgesie vereist - bij dieren ouder dan 7 dagen mag de ingreep alleen onder anesthesie en met langdurige analgesie worden uitgevoerd door een dierenarts Concreet stelt het ontwerp KB twee wijzigingen voor: 1. Tot 1 januari 2018 is chirurgische castratie toegelaten, mits het gebruik van analgesie (pijnstilling); 2. Vanaf 1 januari 2018 een verbod op chirurgische castratie. 2.2.5 Regionalisatie dierenwelzijn Chirurgische castratie van biggen valt onder de bevoegdheid dierenwelzijn, welke vanaf 1 juli 2014, conform de bijzondere wet tot hervorming der instellingen, een regionale bevoegdheid wordt. SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 7
3 Advies [1] De Raad wijst erop dat onverdoofd chirurgisch castreren niet langer de algemene praktijk is in Vlaanderen. Op Vlaamse varkensbedrijven worden alternatieven toegepast zoals het castreren met pijnstiller, immunocastratie en intacte beren. [2] De Raad onderschrijft de eerder aangegane interprofessionele engagementen rond stopzetting van chirurgische castratie van biggen tegen 2018. De varkensvleesketen engageerde zich meermaals om het chirurgisch castreren van biggen te stoppen. Dit gebeurde onder andere op EU-niveau in 2010 tijdens het Belgische voorzitterschap en in 2013 met een principeakkoord op Belgisch niveau, ondertekend door Comeos, Fevia, Febev, Fenavian, FWA, Boerenbond, ABS en Bemefa (zie situering titel 2.2.3). [3] Reglementeer als overheid enkel waar er een dringende noodzaak is. De Raad wijst er op dat, gezien er reeds interprofessionele akkoorden bestaan (zie [2]), welke momenteel in uitvoering zijn, momenteel geen nood is aan bijkomende overheidsreglementering. [4] Werk een instrument uit om dergelijke interprofessionele engagementen ook in het Vlaamse beleid te kunnen onderschrijven. De SALV wijst er op dat dierenwelzijn vanaf 01/07/2014 een Vlaamse bevoegdheid wordt. In plaats van nu nog federale regelgeving te ontwikkelen, lijkt het eerder aangewezen om werk te maken van een aangepast Vlaams beleidskader. De Raad wijst bijvoorbeeld op het principe zoals nu reeds wordt toegepast bij milieubeleidsovereenkomsten (MBO) in Vlaanderen, waar sectorengagementen inzake leefmilieu beleidsmatig worden ingekaderd zonder dat de overheid, alvast tijdens de looptijd van het engagement, bijkomende regelgeving ontwikkelt. [5] Werk naar een gelijk speelveld toe. Maak daarom eerst werk van een Europees verbod op chirurgische castratie. De Raad meent dat een Belgisch of Vlaams verbod op chirurgische castratie moet passen in een Europees akkoord. Een eenzijdig Belgisch verbod is niet wenselijk omdat dit het gelijk speelveld op de Europese markt en dus ook de Vlaamse export in het gedrang brengt. Het probleem van chirurgische castratie wordt bovendien niet opgelost, het wordt immers enkel verschoven buiten België. De buitenlandse (Duitse) retail aanvaardt momenteel nog geen vlees van varkens die niet chirurgisch gecastreerd werden. Men wil er geen risico op berengeur lopen. Een groot deel van het Belgische varkensvlees is bestemd voor de buitenlandse markt, waarbij 90% van de Belgische export van vers varkensvlees (in ton) naar de EU-27 gaat. In 2012 exporteerde België 691.026 ton vers varkensvlees naar de EU-27. Duitsland neemt 37% van de Belgische export van varkensvlees voor zijn rekening. Voor landbouwers die geen vaste Belgische afnemer hebben, is het dus onmogelijk om over te schakelen naar alternatieven, daar er geen afzetmarkt voor het vlees is. De Raad vraagt daarom aan de bevoegde ministers om op Europees vlak inspanningen te leveren om zo tot een algemeen Europees verbod te komen. [6] De Raad vraagt tot slot aandacht voor de (operationele) voorwaarden die in de akkoorden voor stopzetting van chirurgische castratie vermeld staan maar nog niet vervuld zijn. In het bijzonder wijst de Raad op volgende voorwaarden: De detectie van berengeur in het slachthuis is momenteel niet mogelijk op grote schaal. Het vlees van intacte beren dient na de slacht gecontroleerd te worden op berengeur. Er lopen momenteel verschillende onderzoeken naar toestellen die deze geur, of de stoffen die de geur veroorzaken, op een adequate manier kunnen opsporen. In praktijk blijken deze toestellen echter nog niet toepasbaar en kan de berengeur enkel door testpersonen met de soldeerboutmethode gedetecteerd worden. De soldeerboutmethode blijft een erg subjectieve methode waarover duidelijke afspraken gemaakt moeten worden. SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 8
Er is onvoldoende capaciteit tot alternatief verwerken van stinkers. Gemiddeld zijn 3% van de intacte beren stinkers. Indien op Belgisch niveau alle beren intact geslacht zouden worden gaat dit om 180 000 beren per jaar die alternatief verwerkt moeten worden. SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 9
4 Bijlage Chirurgische biggencastratie verbieden? Het standpunt van GAIA Toelichting van Michel Vandenbosch, voorzitter GAIA, en Ann De Greef, directeur GAIA, op de SALVraadszitting van 21 maart 2014. Over vijftien jaar schamen we ons voor het castreren van biggen. We hebben ons als misdadigers gedragen. Dat moet afgelopen zijn. Dat zei Dr. Henk Vaarkamp, hoogleraar aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht in 2003. GAIA klaagde de onverdoofde varkenscastratie voor het eerst aan in 2001. Daarop richtte toenmalig minister van Volksgezondheid Magda Aelvoet een werkgroep op. De werkzaamheden van deze werkgroep leidden eind 2002 tot het zogenaamde varkensakkoord: een engagement om tegen 2009 te stoppen met chirurgische castratie. GAIA stemde in om de sector die van geen wetgeving wilde weten, een kans te geven zich te bewijzen. Ondertussen is het varkensakkoord bijna 12 jaar oud. Eind september 2006 tekenden boerenorganisaties, ministers en dierenrechtenorganisaties in de Koninklijke serres van Laken plechtig het Handvest voor het Welzijn van de Hoevedieren, een initiatief van de Prins Laurent Stichting. Daarin staat als een van de richtlijnen voor de veehouders het volgende: De ingrepen en operaties die pijnlijk zijn (castratie, caudotomie, snavelkap) zo weinig mogelijk pijnlijk maken, vervangen door een alternatieve methode, en bij voorkeur op termijn afschaffen. We zijn meer dan 7 jaar later. In januari 2007 werd tijdens een rondetafel, georganiseerd door toenmalig Minister-President Yves Leterme, door alle actoren gesteld dat zodra het vaccin tegen berengeur in de EU zou geregistreerd zijn voor gebruik bij varkens, de sector onmiddellijk af zou stappen van castratie. Op 11 mei 2009 gaf Europa groen licht voor de commercialisering van het vaccin in de hele EU. We zijn ondertussen bijna 5 jaar verder. In 2010 bracht de Raad voor Dierenwelzijn een advies uit aan de minister voor Dierenwelzijn om chirurgische castratie van biggen aan banden te leggen en niet langer toe te laten. In de Verklaring van Brussel, een Europees initiatief dat tot stand kwam onder impuls van het Belgisch Voorzitterschap van de EU en de Europese Commissie, hebben verschillende landbouworganisaties waaronder COPA-COGECA, zich geëngageerd om tegen 1.1.2012 niet langer chirurgisch te castreren zonder verdoving en/of pijnbestrijding. En vanaf 1.1.2018 niet langer chirurgisch te castreren, noch met noch zonder verdoving en/of pijnbestrijding. Ondertussen is duidelijk dat lang niet iedereen in de EU het engagement om vanaf 2012 niet meer te castreren zonder analgesie en/of anesthesie naleeft. Dat doet vrezen voor de toepassing van het tweede luik van de Verklaring van Brussel, nl. stoppen met chirurgische castratie vanaf 1.1.2018. Uit de studie van ILVO van 2012 Een vergelijkende studie op praktijkbedrijven van alternatieven voor het onverdoofd castreren van beerbiggen komt naar voor dat vaccinatie tegen berengeur met Improvac en het afmesten van intacte beren de meest realistische en meest duurzame alternatieven zijn voor het onverdoofd castreren van beerbiggen. Op 26 juni 2012 had GAIA een gesprek met Minister-President Kris Peeters met de uitdrukkelijke vraag dat de Vlaamse regering haar akkoord zou geven voor een federaal initiatief om castratie te verbieden vanaf 2018. Op 16 juli 2012 richt de Minister-President een schriftelijke vraag tot de voorzitter van de Boerenbond om binnen de schoot van het ketenoverleg en in overleg met de dierenrechtenorganisatie GAIA, tot een aanvaardbaar en realistisch stappenplan te komen om binnen de Vlaamse varkenshouderij het engagement waar te maken om niet langer chirurgisch te SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 10
castreren vanaf 1.1. 2018. GAIA werd echter niet betrokken bij dat overleg, hoewel de BB-voorzitter ons op de hoogte hield van de vooruitgang van de besprekingen. Een jaar later lichtte de voorzitter van de Boerenbond ons in dat er een nieuw principeakkoord was, dit maal tussen Agrofront, Bemefa, Fevia, Febev, Fenavian en Comeo. Dat akkoord komt erop neer dat de ondertekenaars er zich toe verbinden om te stoppen met chirurgische biggencastratie vanaf 2018. Op 3 oktober 2013 kondigt de voor dierenwelzijn bevoegde minister Laurette Onkelinx een KB aan om chirurgische castratie te verbieden. Het ontwerp-kb laat chirurgische castratie (zelfs onder verdoving of met pijnstillers) niet langer toe vanaf 2018: er kan dan ofwel gevaccineerd worden tegen berengeur of de dieren kunnen intact gelaten worden. Voor wetgevende initiatieven die landbouwdieren aangaan, heeft de federale minister het akkoord van de gewestregeringen nodig. De bal ligt momenteel dus in het kamp van de Brusselse, Vlaamse en Waalse regering. GAIA wil dat er nu eindelijk een wettelijke verankering komt, met perspectief op het effectieve einde van de chirurgische castratie. GAIA is daarbij bereid de datum van 2018 te aanvaarden. Alle elementen liggen nu op tafel. De alternatieven, vaccinatie tegen berengeur en intacte beren met detectie aan de slachtlijn, zijn gekend en werken in de praktijk. Bovendien is stoppen met castreren een win-winsituatie omdat het ook voor de boeren voordelig is. Niet alleen de dieren varen er dus goed bij. Intacte beren en gevaccineerde dieren geven een betere voederconversie en dus een voordeel aan de varkensboer. Bovendien worden de boeren verlost van een erg onaangename taak en is er veel minder kans op infecties bij de dieren. De markt is helemaal klaar voor het einde van castratie: alle supermarkten op Intermarché na - zijn omgeschakeld. Indien we uitgaan van een verbod in 2018 rest er ons nog een kleine 4 jaar. Dat moet voldoende zijn om eventuele resterende problemen weg te werken. GAIA heeft er altijd voor gepleit om de streefdata van het oorspronkelijke varkensakkoord van 2002 in een wet te gieten. De sector heeft zich daar tot nader order altijd tegen verzet. We moesten hen maar vertrouwen, ze zouden de streefdata wel halen. Telkens opnieuw bleek het om vrijblijvende engagementen te gaan die de sector niet in de praktijk heeft omgezet, behalve wanneer de distributie besliste geen chirurgisch gecastreerd vlees meer af te nemen. In het licht van al het voorgaande, is het niet meer dan normaal dat GAIA vraagt nu eindelijk perspectief te bieden met een wettelijk bindende maatregel waarbij de varkenshouder kan kiezen welk alternatief, vaccinatie tegen berengeur of intacte beren met detectie aan de slachtlijn hij toepast ipv het zoveelste vrijblijvende principeakkoord. Zolang de wet niet wordt aangepast en chirurgische castratie als een wettelijk toegestane ingreep blijft geboekstaafd, is er geen enkele, laat staan een waterdichte garantie dat er in 2018 wel degelijk een einde komt aan biggencastratie. Tot slot willen we enkele argumenten weerleggen die naar voor geschoven worden: Er zou geen overleg geweest zijn met de sector voorafgaand aan het tot stand komen van het KB. Uit bovenstaand overzicht blijkt duidelijk dat er herhaaldelijk overleg geweest is en dat sinds 2002. De consument zou weigerachtig staan tegenover het vaccin. Uit onderzoek van de Vakgroep Landbouweconomie van de Universiteit van Gent onder leiding van professor Wim Verbeke blijkt dat consumenten een uitgesproken voorkeur hebben voor vaccinatie boven fysieke castratie. Wanneer consumenten over de praktijken geïnformeerd worden, verkiest 70% van de Belgen vaccinatie, 20 % twijfelt en slechts 10% zweert bij castratie aldus Verbeke. De studie bevestigt dat dierenwelzijn een steeds prominentere rol speelt bij de aankoop van vlees, al staat smaak nog steeds bovenaan. Beschikbaarheid van objectieve detectiemethodes in het slachthuis, die voldoende betrouwbaar en SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 11
kostenefficiënt zijn, zou een probleem zijn. In Nederland worden omzeggens alle varkens bestemd voor de binnenlandse markt niet langer gecastreerd. Er zijn tot op vandaag geen klachten bekend van consumenten. Ook de Franse varkenssector zet de laatste tijd grote stappen, waarbij retail en slachterijen overstappen naar niet meer castreren. Marktleider Cooperl is in Europa de grootste coöperatieve varkensintegrator die jaarlijks 6 miljoen varkens produceert. De leden worden sinds eind 2012 aangespoord om te stoppen met castreren. Eind 2013 hielden al de helft van de ledenvarkenshouders van Cooperl de beren intact. Er zijn geen klachten van vleeswarenfabrikanten noch van consumenten over vermeende berengeur. Duitsland zou vlees van gevaccineerde dieren weigeren. Uit recent onderzoek van GAIA begin dit jaar in Duitsland blijkt dit alvast in de praktijk niet te kloppen. U vindt het rapport van dat onderzoek samen met de emailuitwisseling met verschillende belangrijke spelers op de Duitse markt in uw map. Agressie bij beren zou een probleem zijn. Beren kunnen wanneer ze op de leeftijd komen waarop hun hormonen gaan werken onstuimig zijn. Recent en grootschalig onderzoek op 70 varkensbedrijven door onderzoekers van Wageningen Universiteit en Research Center bevestigt dat het wel degelijk mogelijk is om met succes beren te houden. Vier aandachtsgebieden beïnvloeden het gedrag van beren: diergericht management, rust en regelmaat, huisvesting en voeding en drinkwater. De onderzoeksresultaten bieden varkenshouders tal van handvatten om van het houden van beren een succes te maken. Bij het niet meer castreren van beerbiggen is het op de juiste manier houden van de dieren erg belangrijk. Varkenshouders kunnen met het aanpassen van een aantal factoren het gedrag van beren al beïnvloeden. Een belangrijk aspect is voeding. Voersamenstelling, de dagelijkse hoeveelheid voer, het aantal dieren per eetplaats en de watervoorziening spelen allemaal een rol. Ook de huisvesting, zoals een open hokafscheiding en schone vloeren en dieren, beïnvloeden het gedrag. Het is belangrijk om factoren die stress kunnen veroorzaken of een negatieve prikkel kunnen geven te voorkomen. Vaccineren tegen berengeur heeft een positief effect op dagelijkse groei en voederconversie. Voederconversie is de parameter met veruit de grootste economische impact op het varkensbedrijf. Een recente Spaanse studie die de prestaties en karkaskwaliteit vergelijkt van immunocastraten, intacte beren, zeugen en chirurgisch gecastreerde biggen toont aan dat bij stoppen met castreren het rendement in de afmesting verhoogd kan worden en dat dat daarenboven geen weerslag heeft op de karkas- en vleeskwaliteit. Ook de Franse varkensboer Colombel die koos voor intacte beren ziet niets dan voordelen. Hij zegt daarover in een interview met Varkensbedrijf het volgende: Met minder arbeid zetten we nu een beter bedrijfsresultaat neer. De intacte beren groeien sneller, ze benutten het voeder beter en de karkassen krijgen een gunstigere classificatie. Dat is drie keer kassa. Ik zou niets anders meer willen. De kostprijs van het vaccin zou een probleem zijn. Uit onderzoek van ILVO uit 2012 en uit de praktijk blijkt dat de kostprijs van het vaccin (3 euro per big) al na het toedienen van het eerste vaccin is terugverdiend. Daarna is het alleen nog winst gezien de betere voederconversie en dagelijkse groei. Varkenshouder Chris Peeters van de Wolkenhoeve die zijn varkens al 3 jaar vaccineert tegen berengeur is erg positief. Op een studiedag voor college-varkensboeren in Gembloux op 14 februari zei hij: De kostprijs van het vaccin win ik terug met een betere voederconversie. Daar bovenop heb ik nog extra winst van 5 euro per varken. Ik ben blij dat ik de beslissing genomen heb. Ik kan dan ook met volle overtuiging zeggen dat ik nooit meer ga castreren. De biologische varkenssector zou op een uitzondering uit zijn zodat bio-varkenshouders zouden kunnen doorgaan met chirurgische castratie, ook na 1.1. 2018, Dergelijke uitzondering is, zelfs indien de castratie gebeurt onder verdoving, onaanvaardbaar en onverdedigbaar gelet op het SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 12
diervriendelijkere imago dat de sector hoog in het vaandel draagt. De overgangsperiode tot 2018 kan aangewend worden om de mogelijke problemen met intacte beren in de biologische sector weg te werken. Bovendien hoeft het gebruik van het vaccin in de biologische sector geen probleem te zijn. Zowel in Frankrijk, Zwitserland als Duitsland wordt het vaccin gebruikt in de biologische varkenshouderij. Ik verwijs naar enkele voorbeelden zoals Bioland die u terugvindt in uw map. Ik dank u voor uw aandacht. SALV-advies over het stopzetten van chirurgische castratie van biggen tegen 2018 13