Handboek Inspanningslab SportsFieldLab Groningen Gemaakt door Labmanagers 14/ 15: Anouk de Leeuw Matteo Santini Anne Schlüchtermann
Inhoudsopgave 1. Materiaal in het lab 1.1. De toren 1.2. Uitleg materiaal 2. Voorbereiding 2.1. Algemene voorbereiding 2.2. Kalibratie systeem 2.3. Monteren mondstuk 3. VO 2 max test fietsergometer 3.1. Kastje fietsergometer instellen 3.2. Aanmaken nieuw testpersoon 3.3. Bestaand testpersoon selecteren 3.4. Protocol selecteren 3.5. Tussenkalibratie 3.6. Voorbereiding sporter 3.7. Gereedmaken sporter 3.8. Tijdens de test 3.9. Na de test 3.10. Toelichting Metasoft waarden 4. Wingate test 4.1. Algemene informatie 4.2. Voorbereiding 4.3. Testpersoon aanmaken 4.4. Testprotocol 4.5. Starten test 4.6. Einde test Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 5 Blz. 5 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 8 Blz. 8 Blz. 8 Blz. 9 Blz. 9 Blz. 9 Blz. 9 Blz. 10 Blz. 10 Blz. 10 Blz. 11 Blz. 12 Blz. 12 Blz. 12 Blz. 13 Blz. 14 Blz. 15 Blz. 15 2
1. Materiaal in het lab 1.1. De toren 1 2 4 3 1 = Groene knop / Hoofdschakelaar 2 = Metalyzer 3 = Computer 4 = Luchtdrukmeter 3
1.2. Uitleg van het materiaal 1 2 3 4 6 8 5 7 9 1 = Alcohol 2 = Waterbak 3 = Handschoenen 4 = Masker Verschillende maten passend bij de grootte van het hoofd. 5 = Mondstuk + propeller Deze altijd met handschoenen bevestigen i.v.m. hygiëne, het is duur materiaal en er mag geen haar of iets dergelijks in komen. Via het mondstuk meet de software de ademteugen Na gebruik wordt de propeller/filter eerst in alcohol gedaan en daarna in water Het zwarte mondstuk gaat in het sopje met afwasmiddel 6 = Gasfles (voor kalibratie) 7 = Hartslagband 8 = Volumepomp (voor kalibratie) 9 = Montagenet mondkapje 4
2. Voorbereiding 2.1. Algemene voorbereiding Minimaal 45 minuten van te voren Airco aanzetten op 17 graden Groene knop achter computer aanzetten voor de stroomtoevoer Metalyzer aanzetten Computer aanzetten Fietsergometer aanzetten Controleer of de juiste kabels aangesloten zijn: o F- aansluiting voor de fiets o L- aansluiting voor de loopband Sopjes aanmaken: o Dettol in de blauwe emmer o Dreft in de zwarte emmer o In het witte bakje alleen water Algemene materiaalcheck 5
2.2. Kalibratie systeem Na het doorlopen van de algemene voorbereiding kun je beginnen met de kalibratie: Open het programma Metasoft Klik links op Calibration Klik Pressure : barometer aanzetten (Barometer meet de luchtdruk die in het lab heerst) o Waarde aflezen en invoeren bij actual pressure start transfer close o Klik Gas : Gas 1 start Handschoenen aan Controleer of er bij gas 1 ambient air staat. Systeem meet nu de samenstelling van de lucht in het lab. Hierbij is het belangrijk dat het witte slangetje los hangt en niet in de buurt van personen iszodat er niets beïnvloedt kan worden. o Gas 1 klaar witte slangetje in de opening van de gasfles steken. Gasfles niet opendraaien! o Gas 2: start transfer close witte slangetje voorzichtig loskoppelen Controleer of er bij gas 1 special gasses staat. In de gasfles zit gestandaardiseerde lucht met een vaste samenstelling. Klik Volume : o Mondstuk in elkaar zetten Zie uitleg monteren mondstuk in hoofdstuk voorbereiding Gehele mondstuk aan de pomp vast maken, controleer of er bij syringe Hans Rudolf V=3,0 liter start Nu wordt de hoeveelheid lucht gekalibreerd, in de pomp past 3 liter lucht. Hierbij is belangrijk dat altijd tot aan de bodem van de pomp getrokken wordt zodat de gehele lucht eruit is. Balkjes volgen tranfer close o Mondstuk er weer afhalen en zwart pinnetje verwijderen en terug leggen naast de computer. Klik Configuration Configure system o Fiets + polar, loopband + polar of roeien selecteren. o Ok klikken 6
2.3. Monteren mondstuk Stap 1: Doe handschoenen aan en pak het mondstuk en de propeller met de grote opening en het gaasje naar je toe. Zie foto Stap 2: Plaats de propeller met het gaasje naar binnen in het mondstuk. Zie foto Stap 3: Druk voorzichtig op de as van de propeller totdat de propeller niet meer verder kan. Zie foto Stap 4: Bij het verwijderen van de propeller druk uitoefenen op het schroefje aan de binnenkant van het mondstuk. Zie foto 7
3. VO2 max fietsergometer Na het doorlopen van de voorbereiding kun je beginnen met de VO 2 max test: 3.1. Kastje van de fietsergometer instellen Nummers stappen komen overeen met de foto nummers. 1. Klik op het linkerknopje 2. Ga met de pijltjes naar systeem parameter klik op het rechterknopje om te selecteren 3. instellingen rechterknopje 4. RS232 protocol rechterknopje 5. Lode protocol rechterknopje 6. opslaan klik ja 7. Linkerknop paar keer indrukken totdat je terminal ziet staan rechterknop 1 2 3 4 5 3.2. Aanmaken van nieuw testpersoon Ga in het hoofdmenu naar Medical diagnostics CPX testing nieuw proefpersoon aanmaken (zie afbeelding) Alle vakken met * en geslacht invullen, met uitzondering van teams Type mask: blue small of blue medium 8
3.3. Bestaand testpersoon selecteren Zie afbeelding Naam zoeken dubbelklik Als de gegevens bewerkt moeten worden, klik dan onderaan op edit. Controleer of de juiste naam rechtsboven in het scherm staat. 3.4. Protocol instellen Zie afbeelding Workload Protocol protocol selecteren = Run Bike Run: o 50 watt protocol voor vrouwen o 75 watt protocol voor getrainde vrouwen o 75 watt protocol voor mannen o 100 watt protocol voor goed getrainde mannen (bijv. prestatieve wielrenners) Na het selecteren van de eerste testpersoon blijft het geselecteerde workload protocol bij de volgende testpersoon staan. 3.5. Tussenkalibratie CPX testing tussenkalibratie op de propeller/ambient air klikken zie afbeelding 3.6. Voorbereiden sporter Fiets instellen naar de wensen van de sporter. Let daarbij op dat de sporter bij de diepste trapbeweging zijn/haar benen niet overstrekt. Protocol uitleggen. o Maximaal test o Trapfrequentie tussen 80-90 RPM (zo vlak mogelijk). o In het zadel blijven zitten. o Uitleggen dat de sporter een masker opkrijgt voor de ademgasanalyse. Dit kan benauwd aanvoelen, echter kan er wel normaal geademd worden. Adviseer de sporter om dit zo goed mogelijk te doen. o Niet praten tijdens de ademgasanalyse. Gebruik hiervoor gebaren (duim omlaag/omhoog, schudden met hoofd, etc.). o Laat de sporter weten dat hij maximaal moet gaan zodat de waarden ook echt maximaal zijn. 9
3.7. Gereedmaken sporter o Hartslagband om (eerst signaspray op de band) o Masker opzetten o Testen of er lucht ontsnapt (hand voor masker plaatsen en sporter uit laten blazen) o Monteren mondstuk zie hoofdstuk 2.3, blz. 7. o Mondstuk op het masker plaatsen en wit slangetje bevestigen zie foto o Starten met de test (klik op start measurement, zie afbeelding hieronder) 3.8. Tijdens de test o Protocol start met één minuut rust om alle waarden in beeld te krijgen, sporter houdt de benen stil. o Na één minuut start de test, communiceer dit met de sporter. o De sporter in de gaten houden tijdens de test. o Houdt contact met de sporter (vraag hoe het gaat, coach positief, moedig de sporter aan op het moment dat het zwaar wordt). o Ga door met de test totdat de sporter niet meer kan, mits alles goed gaat. o Klik op de recovery fase als de test afgelopen is. Belangrijk dat de sporter actief hersteld, sporter is maximaal gegaan dus houdt de sporter in de gaten! o Laat de sporter naar eigen wens uitfietsen. o Na recovery fase stopknop aanklikken (zie afbeelding hieronder) 3.9. Na de test o Vragen hoe met de sporter gaat. o Na de test mondkapje en hartslag meter afdoen en in het sop doen Zwart in zwarte emmer Blauw in blauwe emmer 10
3.10. Toelichting metasoft waarden V E = Ventilatie. BF = Breath frequentie: aantal ademteugen per minuut. V E/V O₂ = Ventilatoire zuurstof quotiënt geeft aan het aantal liter lucht die de proefpersoon nodig heeft om 1 liter O₂ op te nemen. V CO₂ = CO₂ uitstoot liter per minuut. V O₂ = O₂ opname liter per minuut. RER = Respiratory Exchange Ratio: verhouding V CO₂/ V O₂ laat zien hoeveel CO₂ er wordt uitgeademd ten opzichte van de hoeveelheid O₂ die wordt opgenomen door het lichaam Boven de 1,0 dan treedt er verzuring op. Eventueel toelichting grafiek: o Wat er met de waardes gebeurt in vergelijking met de rust waardes. o Informatie geven wanneer er sprake is van steady state, omslagpunt, verzuring en zuurstofschuld. o Eventueel iets vertellen over de gebruikte energiesystemen. 11
4. Wingate 4.1. Algemene informatie en waarden van de Wingate De Wingate test meet het anaerobe vermogen van de beenspieren. Na specifieke kracht- of snelheidstraining kan men verbetering objectief meten Original protocol: 5 min warming- up, 30 sec sprint Peakpower: geeft de explosiviteit van de atleet weer o Laag piekvermogen: kan wijzen op een tekort aan coördinatie, snelheid en/of kracht. Meanpower: gemiddeld getrapt vermogen tijdens de sprint. Deze geeft een indruk van de lokale spieruithoudingsvermogen. Het gemiddelde vermogen wordt gezien als de gouden standaard voor het anaerobe vermogen. o Laag mean power: kan op tekort aan anaerobe capaciteit wijzen meer weerstandstraining nodig Time to peakpower: geeft het verval in het geleverde vermogen tijdens de test aan. Het grootste vermogen wordt na enkele seconden geleverd, de laagste waarde aan het einde van de test. 4.2. Voorbereiding (zie algemene voorbereiding, 2.1.) Start het programma Lode Ergometry Manager op het bureaublad Het lode kastje (kastje van de fietsergometer) van de fiets instellen op Wingate: 1. Druk esc (knopje helemaal rechts 2. Gebruik de pijltjes in het midden om naar boven en beneden scrollen. 3. Ga naar systeem parameter en druk syst (knopje helemaal rechts) 12
Ga met de pijltjes naar instellingen Druk inst 4. Ga naar RS232 protocol Druk RS23 5. Ga naar Lode Prot 38K4 Druk ok 6. Druk ja (pijl naar beneden op op te slaan) 7. Druk esc knopje tot dat je bij het beginscherm komt Ga naar terminal 4.3. Testpersoon aanmaken Klik op `test subject add vul in: o ID Eerste twee letters van de achternaam + voornaam (als nodig jaartal daarbij) o Voor- en achternaam o Geslacht o Geboortedatum o Laat de testpersoon zonder schoenen en sokken op de tanita staan (zie gebruik tanita protocol) vul vet%, kg en lengte in o Torquefactor (0,85): deze waarde verschilt echter per testpersoon. Spreek het protocol vooraf met de labcoördinator af. Dubbelklik op de naam op te selecteren Test Protocol: selecteer het van tevoren afgesproken protocol (Wingate 30sec., 3x 10s of 6x 10s) o Controleren of alles goed ingesteld is Om de parameter te openen kijk bij visualisatie Bicycle en open: o Workload o Protocol o Wingate parameters o HR load RPM 13
4.4. Uitleg testprotocol proefpersoon: Je start met een warming- up van 5 minuten, zorg dat je tijdens deze warming- up je omwentelingen op een vaste waarde houdt tussen de 80 en 90, dus niet gaan schommelen. Het aantal omwentelingen is te zien op het schermpje voor je. Na 2,5 min en na 3,5 min in de warming- up zal ik je vragen even 2 sec aan te zetten tot de 120-125 omwentelingen waarna je weer rustig mag fietsen op het aantal omwentelingen tussen de 80 en 90 waarmee je begon. Hierdoor kunnen je spieren alvast warm worden / wennen voor de echte test. Na de 5 minuten warming- up start de sprint. Ik begin met aftellen vanaf 10 waarbij je op 0 begint met sprinten gedurende seconden (ligt aan protocol, 1x 30 sec of 6x 10 sec, etc). Je mag pas beginnen met sprinten nadat ik 0 heb gezegd. Als je eerder begint past het systeem zich aan en zal de weerstand niet goed opgebouwd worden en te snel te zwaar worden. Tijdens sprint moet je voluit gaan en in het zadel blijven zitten! Na de sprint geef ik aan dat je mag stoppen, vervolgens heb je 1 minuut rust waarbij je je omwentelingen weer houdt op de vaste waarde tussen de 80 en 90 geldt niet voor de 30 sec sprint) Het aantal keer sprinten is afhankelijk van het protocol totaal. Nadat alle sprints zijn geweest mag je nog uitfietsen naar eigen wens. Is alles duidelijk? Heb je nog vragen? 14
4.5. Starten test Stel de fiets in naar wens van de sporter (let op dat het been niet helemaal gestrekt is). Laat de sporter op de fiets zitten om te kijken of de hoogte van het zadel goed is. Doe aanpassingen indien nodig. Laat de proefpersoon beginnen met fietsen en start de test door op start te drukken Houden het boven beschreven protocol aan en laat de proefpersoon na 2,5 en 3,5min kort versnellen en de 120 / 125 rpm aantikken (te zien op de computer en op het schermpje voorop de fiets) Tel 10 seconden voor aanvang van de sprint af en let er op dat de sporter pas op 0 begint met sprinten. Motiveer de testpersoon om de hele test doorheen alles te geven. Het is belangrijk om continu te blijven coachen/roepen/aanmoedigen. Geef aan als de sprint voorbij is en dat de sporter mag uitfietsen. Bij de herhaalde wingate test heeft de sporter een minuutje rust. Vraag hoe het gaat met de sporter en houd zijn/haar lichaamsignalen in de gaten. 4.6. Einde test Na de wingate, de test stoppen en opslaan. Opslaan kan links onder save. Als naam gebruik je het datum van de testdag. Dan op het symbool klikken en vertellen over de peakpower, meanpower, time to peakpower. 15