Patiënteninformatie Lumbaalpunctie (ruggenprik) Lumbaalpunctie (ruggenprik) 1103117 Lumbaalpunctie.indd 1 1 08-04-13 10:46
Lumbaalpunctie (ruggenprik) Polikliniek Neurologie, route 0.6 Telefoon (050) 524 5665 Algemeen Neemt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ziekenhuispasje en een geldig identiteitsbewijs mee. Bent u verhinderd, geeft u dit dan tijdig door aan het secretariaat van de polikliniek Neurologie, tel. (050) 524 5665. Inleiding In deze folder krijgt u informatie over de lumbaalpunctie (ruggenprik). De folder is bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw arts. Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan kunt u die stellen aan de neuroloog. Wat is een lumbaalpunctie? Een lumbaalpunctie is een onderzoek waarbij wat hersenvocht uit het lichaam wordt gehaald. Dit is het vocht dat de hersenen en het ruggenmerg omspoelt. Bij sommige ziektes verandert dat vocht van samenstelling. Daarom kan het voor het stellen van een diagnose nodig zijn dit vocht te onderzoeken in het laboratorium. Ook kan de druk van het vocht bij sommige aandoeningen verhoogd zijn, waardoor het nodig is deze tijdens de lumbaalpunctie op te meten. Onderaan het ruggenmerg bij de lendewervels is een soort holte met hersenvocht. Om wat vocht af te nemen prikt de arts tussen uw lendewervels door in deze holte. Bij dit onderzoek wordt dus niet in het ruggenmerg zelf geprikt. Voor het onderzoek Voor een lumbaalpunctie zijn geen speciale voorbereidingen nodig. U kunt van tevoren gewoon eten en drinken. Het onderzoek wordt op de verpleegafdeling gedaan. Wilt u van tevoren doorgeven aan uw arts of u bloedverdunnende medicijnen gebruikt? Door deze medicijnen kunnen bij een punctie (na)bloedingen ontstaan. Lumbaalpunctie (ruggenprik) 1
Het onderzoek U neemt voor de punctie plaats op een bed. Meestal moet u op uw zij liggen, maar soms moet u rechtop zitten. U trekt uw knieën zover mogelijk onder u op, u brengt het hoofd naar de knieën en maakt uw rug zo bol mogelijk. De arts bepaalt vervolgens de plaats waar hij/zij gaat prikken. De plaats waar geprikt wordt, zit in het onderste gedeelte van de rug. Vervolgens wordt de huid gedesinfecteerd en brengt de arts een dunne naald in. Meestal is alleen de prik door de huid wat pijnlijk, zoals bij het afnemen van bloed. Door uw rug zo bol mogelijk te maken en te ontspannen is de kans groter dat de naald meteen goed zit en u geen extra pijn heeft. Soms meet de arts meteen de druk van het vocht. De neuroloog laat nu wat vocht aflopen in een buisje. Na het onderzoek wordt de naald verwijderd en op de plaats waar geprikt is, krijgt u een pleister. Tijdsduur Het onderzoek duurt ongeveer 5 tot 15 minuten. Na het onderzoek Na het onderzoek bepaalt de arts hoe lang u nog in het ziekenhuis moet blijven. Dit hangt af van de onderzoeken die de arts in het hersenvocht en het bloed wil doen. Risico s en complicaties Meestal verloopt een lumbaalpunctie zonder complicaties. Wel kan de arts tijdens de punctie soms per ongeluk tegen een zenuw tikken en u voelt dan een elektrische schok of pijnscheut in het been. Dit is vervelend, maar niet gevaarlijk. Eén op de vijf à tien mensen krijgt na het onderzoek last van hoofdpijn. Deze hoofdpijn is lastig, maar niet gevaarlijk. Het komt doordat er nog wat vocht uit het prikgaatje weglekt. Het gaatje gaat vanzelf dicht. De klachten kunnen tot twee weken na het onderzoek opkomen en ze verdwijnen als u plat op uw rug gaat liggen. Als deze klachten optreden, moet u een aantal uren bedrust houden en 2 Martini Ziekenhuis
veel drinken. U kunt zelf proberen of de hoofdpijn wegblijft, als u rechtop gaat staan. Komt de hoofdpijn terug, dan moet u nog een paar uur langer bedrust houden. Bij hoofdpijn mag u eventueel paracetamol nemen. Blijven de klachten langer dan een paar dagen aanhouden of krijgt u koorts, neemt u dan contact op met de polikliniek Neurologie of buiten kantooruren met de dienstdoende huisarts. Het is verstandig om op de dag van de punctie geen zware inspanning te verrichten of te gaan werken. Bedrust is alleen nodig als u hoofdpijn heeft. Ook in de paar dagen na de punctie kunt u het het beste wat rustig aan doen en niet teveel bukken of tillen. Napijn op de prikplaats komt zelden voor. Tevredenheid Wij gaan ervan uit dat het onderzoek naar tevredenheid verloopt. Mocht dit niet het geval zijn, bespreekt u dit dan allereerst met degene die hiervoor direct verantwoordelijk is. U kunt ook een afspraak maken met het hoofd van de afdeling of met de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Uw tevredenheid is tenslotte onze zorg. Meer informatie hierover vindt u op onze website of in de folder Klachtenbehandeling. Tot slot Bij blijvende klachten zoals hoofdpijn en/of misselijkheid kunt u contact opnemen met het secretariaat van de polikliniek Neurologie, tel. (050) 524 5665. Het secretariaat is op werkdagen bereikbaar van 9.00-12.30 uur en van 13.30-16.00 uur). Lumbaalpunctie (ruggenprik) 3
Ruimte voor eigen aantekeningen 4 Martini Ziekenhuis
Martini Ziekenhuis Postadres Postbus 30033 9700 RM Groningen Bezoekadres Van Swietenplein 1 Groningen Algemeen telefoonnummer (050) 524 52 45 www.martiniziekenhuis.nl 1103117 04-2013