Eemsdelta College te Appingedam Samenvatting voorlopig ontwerp bouwkundig versterken schoolgebouwen Nederlandse Aardolie Maatschappij 17 november 2015 definitief BD5879.74064
VIIA Hammerfestweg 2 9723 JH Groningen info@viiagroningen.nl Documenttitel Verkorte documenttitel Status Versie Eemsdelta College te Appingedam Samenvatting voorlopig ontwerp bouwkundig versterken schoolgebouwen definitief v1 Datum 17 november 2015 Projectnaam Projectnummer Opdrachtgever Referentie Inspecties en versterkingsadvies aardbevingsbestendigheid schoolgebouwen BD5879.74064 Nederlandse Aardolie Maatschappij Auteur(s) Controle door A. Wassenaar H. Reinderink MSc Datum/paraaf 17-11-2015 Vrijgegeven door Ing. S. Termorshuizen Datum/paraaf 17-11-2015
1 DOEL EN UITKOMSTEN ONDERZOEK Gaswinning uit het Groningen gasveld veroorzaakt aardbevingen. Deze aardbevingen kunnen in de toekomst mogelijk zwaarder worden. Daardoor bestaat het risico op complexe schade aan gebouwen met mogelijk onveilige situaties. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) laat de schoolgebouwen in het gebied onderzoeken om dit risico en de versterkingsmaatregelen in kaart te brengen. Het project bestaat uit drie fases. Inspectie HRBE Engineering 1. Inspectie: in kaart brengen van de bestaande situatie door het verzamelen van gebouwgegevens uit bestaande archieven en rapportages en het uitvoeren van inspecties ter plaatse. 2. Hoog Risicovolle Bouw Elementen: de directe risico s aanpakken door het identificeren van bouwelementen die direct gevaar kunnen opleveren en onmiddellijk maatregelen treffen om het veiligheidsrisico weg te nemen. 3. Engineering: het analyseren van de aardbevingsbestendigheid van het schoolgebouw door middel van computermodellering. Het resultaat hiervan is een advies over versterkingsmaatregelen die nodig zijn om het gebouw te laten voldoen aan het huidige technische toetsingskader (zie tevens paragraaf 5.1 voor nadere toelichting). De NAM heeft het projectbureau VIIA, een samenwerkingsverband tussen Royal HaskoningDHV en Visser & Smit Bouw uit Groningen, gevraagd inspecties uit te voeren, berekeningen te maken en versterkingsmaatregelen te presenteren in een samenvatting op het niveau van een voorlopig ontwerp (VO). Deze samenvatting beschrijft het onderzoek van het Eemsdelta college te Appingedam. 2 ACHTERGROND SCHOOLGEBOUW EEMSDELTA COLLEGE De school is gelegen in Appingedam, aan de Pastorielaan 11. Het Eemsdelta College bestaat uit zes aaneen gebouwde blokken: A, B, C, D, E en N. Bouwdeel N is een uitbreiding van 2007. Het gebouw is oorspronkelijk in 1979/1980 gebouwd. In 1992 zijn de aula en kantine verbouwd en vergroot. In 1999 is de school weer verbouwd en in 2001 vergroot. In 2007 is een tweelaagse uitbreiding aan Blok B gebouwd. Op het terrein staat ook een noodgebouw met enkele noodlokalen. De school heeft afhankelijk van het bouwdeel, één, twee of drie verdiepingen. De totale bruto vloeroppervlakte van de school is circa 7.800 m 2. 3 INSPECTIE Het onderzoek is gestart met een inspectie. De inspectie van Eemsdelta College heeft plaatsgevonden op 4, 6 en 7 mei 2015 door VIIA. De inspecteurs van VIIA zijn op de school geweest en hebben uitgebreid gekeken naar de constructie van de school. Hierbij is het gebouw ook vergeleken met de informatie die op tekening staat. Ook is er tijdens de inspectie gekeken naar eventuele bijgebouwen op het schoolterrein, zoals bergingen en fietsenstallingen. definitief - 1-17 november 2015
Na het afronden van de inspectie is de locatieverantwoordelijke geïnformeerd over de inspectieresultaten en is het formulier schoolinspectie overhandigd. Bij de inspectie is ook gekeken naar directe aardbevingsrisico s. De bevindingen zijn verwoord in de paragraaf Hoog Risicovolle Bouw Elementen. Bij de bouwelementen met verhoogd risico zijn direct maatregelen getroffen. 4 HOOG RISICOVOLLE BOUW ELEMENTEN Voor de Hoog Risicovolle Bouw Elementen die zijn aangetroffen bij de inspectie, zijn in overleg met het schoolbestuur en de gemeente maatregelen getroffen. De volgende bouwelementen met verhoogd risico zijn door VIIA gerapporteerd en inmiddels verholpen: Bouwelement Hoog hangende radiatoren in de kleedruimtes/ douches bij de gymzaal Enkel glas groter dan 2,25 m 2 Uitgevoerde werkzaamheden Vastgezet. Beplakt met veiligheidsfolie. Het gebouw heeft hierdoor geen directe veiligheidsrisico s meer bij aardbevingen. 5 ENGINEERING Op basis van de verzamelde informatie tijdens de inspectie is met behulp van een rekenmodel de constructieve staat van het schoolgebouw geanalyseerd. Het schoolgebouw is geanalyseerd aan de hand van onderstaande 3D-computermodellen. 3D-visualisatie Eemsdelta College 1 3D-Visualisatie Eemsdelta College 2 17 november 2015-2 - definitief
3D-rekenmodel blok A 3D-rekenmodel blok B 3D-rekenmodel blok C 3D-rekenmodel blok D 3D-rekenmodel blok E 3D-rekenmodel blok N E N B C D A Oorspronkelijke bouw en uitbreidingen A: 1979/1980, verbouwd in 1992 B: 1980, 3 e verdieping 2001 C, D en E: 1979/1980 N: 2007 definitief - 3-17 november 2015
Op basis van de analyse van deze modellen zijn versterkingsmaatregelen ontworpen om het schoolgebouw aardbevingsbestendig te maken volgens het huidige technische toetsingskader. De bijgebouwen (zoals de noodlokalen) op het schoolterrein zijn niet opgenomen in de 3D-computermodellen. Deze gebouwen zijn eenvoudig van constructie en het is daarom niet nodig om de aardbevingsbestendigheid op dezelfde manier te analyseren als bij de school. Er zijn derhalve ook geen afbeeldingen opgenomen van de bijgebouwen. Indien er bijgebouwen zijn waarvoor maatregelen worden geadviseerd, staan deze beschreven in de tabel in paragraaf 5.3. 5.1 Technisch toetsingskader Bij het ontwerpen van versterkingsmaatregelen is de Ontwerp Nederlandse Praktijk Richtlijn NPR 9998:2015 gehanteerd in combinatie met het advies van de stuurgroep NPR over aardbevingsbestendig bouwen. De NPR 9998 geeft praktische methoden en rekenregels voor het verbeteren van de robuustheid van gebouwen tegen belastingen van aardbevingen. De NPR 9998 is in ontwikkeling, en kan zodoende veranderen. 5.2 Versterkingsmaatregelen Uit de analyse van de 3D-modellen en de berekeningen blijkt dat een aantal bouwdelen preventief versterkt dient te worden. Op hoofdlijnen zijn de volgende versterkingsmaatregelen nodig: Bouwdeel A Houten daken Metselwerkwanden Verbindingen verdiepingsvloeren, daken / wanden Betonvloeren begane grond Systeemvloer begane grond Fundering Versterkingsmaatregelen Versterken met een multiplexplaat van 12 mm. Een enkele spouwmuur vullen met staalvezelbeton. Van enkele buitenspouwmuren het buitenblad verwijderen en het binnenblad versterken met 20 mm jacketing (betonschil gewapend met koolstofvezels) en houten ribben. Licht buitenblad terugplaatsen. De overige buitenspouwmuren versterken door het aanbrengen van houten ribben en het vervangen van het buitenblad door een licht buitenblad. De overige binnenspouwmuren versterken door spouwvulling met schuimbeton. De overige binnenwanden versterken door het aanbrengen van houten ribben. Versterken door nieuwe verbinding van de nieuwe multiplexplaat met de versterkingen in de wanden. Versterken door nieuwe verbinding van de versterkte wanden met de fundatie. 17 november 2015-4 - definitief
Bouwdeel B Stalen dakplaten Vloeren 2e verdieping Vloeren 1e verdieping Metselwerkwanden Verbindingen, daken / wanden Betonvloeren begane grond Dilatatie aanbrengen Windverbanden Fundering Bouwdeel C Stalen dakplaten Vloeren 2e verdieping Vloeren 1e verdieping Metselwerkwanden Verbindingen, daken / wanden Betonvloeren begane grond Dilatatie aanbrengen Fundering Bouwdeel D Houten daken Metselwerkwanden Verbindingen, daken / wanden/vloeren Systeemvloer begane grond Versterkingsmaatregelen Dakvlak verstijven door het aanbrengen van stabiliteitsverbanden. Enkele betonwanden van 200 mm toevoegen. Niet-dragende metselwerkwanden vervangen door metalstud wanden (een lichte systeemwand). De nieuwe betonwanden koppelen aan de vloeren. Het bouwdeel loskoppelen van de overige bouwdelen, incidenteel hoeklijnen aanbrengen. Een dilatatie is een constructieve naad. Door de gebouwdelen los te koppelen kunnen deze onafhankelijk van elkaar bewegen tijdens een eventuele aardbeving. Versterken bestaande windverbanden en aanbrengen nieuwe windverbanden. Nieuwe palen bijplaatsen. Versterkingsmaatregelen Enkele 200 mm dikke betonwanden toevoegen. Niet-dragende metselwerkwanden vervangen door metalstud wanden (lichte systeemwand). De nieuwe betonwanden koppelen aan de vloeren. Het bouwdeel loskoppelen van de overige bouwdelen, incidenteel hoeklijnen aanbrengen. Een dilatatie is een constructieve naad. Door de gebouwdelen los te koppelen kunnen deze onafhankelijk van elkaar bewegen tijdens een eventuele aardbeving. Nieuwe palen bijplaatsen. Versterkingsmaatregelen Versterken met een multiplexplaat van 12 mm. De lange wanden voorzien van 20 mm enkelzijde jacketing. Bij de spouwmuren het buitenblad vervangen door een licht buitenblad. De meeste binnenwanden vervangen door metalstudwanden (lichte systeemwand). Enkele wanden te versterken met behulp van houten ribben. Bij de met jacketing versterkte wanden een koppeling aanbrengen tussen het koolstofmesh en de vloeren. Incidenteel een koppeling aanbrengen tussen de houten ribben en de vloeren. definitief - 5-17 november 2015
Windverbanden Dilatatie aanbrengen Fundering Bouwdeel E Stalen dakplaten Betondak Betonvloer 1e verdieping Metselwerkwanden Houtskeletbouw Verbindingen, daken / wanden / vloeren Systeemvloer begane grond Kanaalplaat begane grond Dilatatie aanbrengen Fundering Bouwdeel N Dak Vloer 1e verdieping Begane grond Windverbanden Dilatatie aanbrengen Fundering Bijgebouwen Enkele stabiliteitsverbanden aanbrengen. Het bouwdeel loskoppelen van de overige bouwdelen, incidenteel hoeklijnen aanbrengen. (Een dilatatie is een constructieve naad. Door de gebouwdelen los te koppelen kunnen deze onafhankelijk van elkaar bewegen tijdens een eventuele aardbeving.) Nieuwe palen bijplaatsen. Versterkingsmaatregelen Dakvlak verstijven door het aanbrengen van stabiliteitsverbanden. Enkele 200 mm dikke betonwanden toevoegen. De niet-dragende metselwerkwanden vervangen door metal-stud wanden. Bij enkele spouwbladen het buitenblad vervangen door een licht buitenblad en het binnenblad versterken met houten ribben. Enkele houtskeletbouwwanden versterken door het aanbrengen van 2x12=24 mm multiplexplaten. Versterken door nieuwe verbinding tussen houten ribben en bestaande betonvloer, alsmede nieuwe verbindingen met hoeklijnen tussen de versterkte houtskeletbouw-wanden en de vloeren. Het bouwdeel loskoppelen van de overige bouwdelen. (Een dilatatie is een constructieve naad. Door de gebouwdelen los te koppelen kunnen deze onafhankelijk van elkaar bewegen tijdens een eventuele aardbeving.) Nieuwe palen bijplaatsen. Versterkingsmaatregelen Enkele windverbanden vervangen en enkele windverbanden toevoegen. Het bouwdeel loskoppelen van de overige bouwdelen. (Een dilatatie is een constructieve naad. Door de gebouwdelen los te koppelen kunnen deze onafhankelijk van elkaar bewegen tijdens een eventuele aardbeving.) Nieuwe palen bijplaatsen. Zie bijkomende werkzaamheden. 17 november 2015-6 - definitief
Overzicht bouwdelen blok A Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering funderingsbalken en poeren (bestaande Overzicht beganegrondvloer (bestaande Groen: systeemvloer Overzicht wanden (bestaande Overzicht wanden 1 e bouwlaag (bestaande Paars en blauw: metselwerk Overzicht stalen kolommen 1 e bouwlaag (bestaande definitief - 7-17 november 2015
Overzicht dakvloeren versterkt Blauw: houten daken Overzicht stalen balken 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht stalen windverbanden 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht versterkte wanden Geel: versterkt met spouwvulling (staalvezelbeton) Groen: versterkt met jacketing en houten ribben. Roze, rood en blauw: ongewijzigd Overzicht bouwdelen blok B Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering- funderingsbalken (bestaande 17 november 2015-8 - definitief
Overzicht beganegrondvloer (bestaande Overzicht betonnen kolommen (rood) 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht betonnen kolommen (rood) 2e bouwlaag (bestaande Overzicht stalen kolommen 3 e bouwlaag (bestaande Overzicht vloeren 1 e bouwlaag (bestaande vloer Overzicht balken 1 e bouwlaag (bestaande balken definitief - 9-17 november 2015
Overzicht vloeren 2 e bouwlaag (bestaande vloer Overzicht balken 2 e bouwlaag (bestaande balk Overzicht dakvloeren versterkt Roze: stalen dak Overzicht rooster (bestaande Grijs: stalen rooster Overzicht versterkte wanden 1 e bouwlaag Rood: nieuwe betonwanden Overzicht versterkte wanden, 2 e bouwlaag Rood: nieuwe betonwanden 17 november 2015-10 - definitief
Overzicht bouwdelen blok C Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering funderingsbalken (bestaande Overzicht beganegrondvloer (bestaande Overzicht betonnen kolommen (rood) 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht betonnen kolommen (rood) 2 e bouwlaag (bestaande Overzicht betonnen kolommen (rood) 3 e bouwlaag (bestaande definitief - 11-17 november 2015
Overzicht vloeren 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht balken 1 e bouwlaag (bestaande balken Overzicht vloeren 2 e bouwlaag (bestaande Overzicht balken 2 e bouwlaag (bestaande Overzicht dakvloeren (bestaande Overzicht balken 3 e bouwlaag (bestaande 17 november 2015-12 - definitief
Overzicht versterkte wanden, 1 e bouwlaag Rood: nieuwe betonwanden Overzicht versterkte wanden, 2 e bouwlaag Rood: nieuwe betonwanden Overzicht versterkte wanden, 3 e bouwlaag Rood: nieuwe betonwanden Overzicht bouwdelen D Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering funderingsbalken (bestaande vloer Overzicht beganegrondvloer (bestaande vloer Geel: systeemvloer Overzicht wanden begane grond (bestaande Grijs: poriso (een lichte steensoort) Groen: poriso en metselwerk Roze: metselwerk definitief - 13-17 november 2015
Overzicht kolommen 1 e bouwlaag (bestaande Blauw: stalen kolommen Overzicht dakvloeren (bestaande Roze: houtvezelbeton Overzicht stalen balken 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht stalen windverbanden 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht versterkte wanden, 1 e bouwlaag Geel en groen: jacketing en houten ribben Roze: ongewijzigd Overzicht versterkte windverbanden 17 november 2015-14 - definitief
Overzicht bouwdelen E Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering funderingsbalken (bestaande Overzicht beganegrondvloer (bestaande Blauw: kanaalplaatvloer Overzicht wanden 1 e bouwlaag (bestaande Roze: houtskeletbouw Overzicht kolommen 1 e bouwlaag (bestaande Blauw: stalen kolommen nen kolommen Roze: houten kolommen Overzicht kolommen 2 e bouwlaag (bestaande Blauw: stalen kolommen nen kolommen definitief - 15-17 november 2015
Overzicht vloeren 1 e bouwlaag (bestaande Overzicht dakvloeren (bestaande Paars: staal Overzicht versterkte wanden, 1 e bouwlaag Roze: versterken met multiplexplaat Rood: nieuwe betonwanden Overzicht versterkte wanden, 2 e bouwlaag Rood: versterkte betonwanden Overzicht bouwdelen blok N Overzicht fundering palen (bestaande Overzicht fundering funderingsbalken (bestaande 17 november 2015-16 - definitief
Overzicht beganegrondvloer (bestaande Roze: kanaalplaatvloer Overzicht kolommen 1 e bouwlaag (bestaande Blauw: stalen kolommen met beton gevuld Roze: stalen kolommen Overzicht kolommen 2 e bouwlaag (bestaande Blauw: stalen kolommen met beton gevuld Overzicht vloeren 1 e bouwlaag (bestaande Roze: kanaalplaatvloer Overzicht dakvloeren (bestaande Roze: kanaalplaat Overzicht stalen balken 2 e bouwlaag (bestaande definitief - 17-17 november 2015
Overzicht balken 1e bouwlaag (bestaande Roze en blauw: staal Overzicht stalen windverbanden 1e bouwlaag (bestaande Overzicht versterkte windverbanden Grijs: versterkte windverbanden Blauw: nieuwe windverbanden Op basis van bovenstaande analyse adviseert VIIA om, als preventieve maatregel, de voorgestelde versterkingsmaatregelen uit te voeren. Zo worden potentieel onveilige situaties voorkomen bij mogelijke aardbevingen in de toekomst. De voorgestelde versterkingsmaatregelen zorgen ervoor dat het gebouw van Eemsdelta college voldoet aan de huidige versie van de NPR in combinatie met het advies van de stuurgroep NPR over aardbevingsbestendig bouwen. 5.3 Bijkomende werkzaamheden Na het toepassen van de versterkingsmaatregelen wordt het schoolgebouw zoveel mogelijk weer in vergelijkbare staat gebracht als vóór het toepassen van de versterkingsmaatregelen. Er moet daarom op hoofdlijnen rekening gehouden worden met de volgende bijkomende werkzaamheden: 17 november 2015-18 - definitief
Bouwdeel A Bijkomende werkzaamheden Houten daken van dakbedekking (bitumen). Verwijderen en terugplaatsen installaties Metselwerkwanden wand- en vloerafwerking. Verwijderen en terugplaatsen installaties bestrating. Vrijgraven fundering en grond weer aanvullen. Buitenspouwblad vervangen door een nieuwe lichte buitengevel met steenstrips. Verbindingen verdiepingsvloeren, daken / systeemplafonds wanden vloerafwerking. Plaatselijk aftimmeren van lokale versterkingen. Betonvloeren begane grond Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Systeemvloer begane Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. grond Fundering Geen bijkomende werkzaamheden. Bouwdeel B Stalen dakplaten Bijkomende werkzaamheden systeemplafonds Verwijderen en terugplaatsen installaties Vloerafwerking vervangen, zie verbindingen. Vloerafwerking vervangen, zie verbindingen. Vloeren 2e verdieping Vloeren 1e verdieping Metselwerkwanden Nieuw wandafwerking aanbrengen. Nieuwe installatie aanbrengen. Verbindingen, daken / Plaatselijk aftimmeren van lokale versterkingen. wanden/ vloeren vloerafwerking. Betonvloeren begane grond Vloerafwerking vervangen, zie verbindingen. Dilatatie vloerafwerking. Nieuw wandafwerking aanbrengen. van dakbedekking. Nieuwe installatie aanbrengen. Windverbanden Fundering Geen bijkomende werkzaamheden vloerafwerking. Bouwdeel C Bijkomende werkzaamheden definitief - 19-17 november 2015
Stalen dakplaten Geen bijkomende werkzaamheden Vloeren 2e verdieping Geen bijkomende werkzaamheden Vloeren 1e verdieping Geen bijkomende werkzaamheden Metselwerkwanden Nieuw wandafwerking aanbrengen. Nieuwe installatie aanbrengen. Verbindingen, daken / Plaatselijk aftimmeren van lokale versterkingen. wanden/vloeren vloerafwerking Betonvloeren begane grond Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Dilatatie vloerafwerking. Nieuw wandafwerking aanbrengen. van dakbedekking. Nieuwe installatie aanbrengen. Fundering vloerafwerking Bouwdeel D Houten daken Metselwerkwanden Verbindingen, daken / wanden/vloeren Systeemvloer begane grond Windverbanden Dilatatie Fundering Bijkomende werkzaamheden van dakbedekking (bitumen). Verwijderen en terugplaatsen installaties. wand- en vloerafwerking. bestrating. Vrijgraven fundering en grond weer aanvullen. Verwijderen en afvoeren metselwerk. buitenspouwblad en aanbrengen nieuwe lichte buitengevel met steenstrips. Plaatselijk aftimmeren van lokale versterkingen. vloerafwerking. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Geen bijkomende werkzaamheden. vloerafwerking. Nieuw wandafwerking aanbrengen. Nieuwe installatie aanbrengen. vloerafwerking. Verwijderen en terugplaatsen van installaties 17 november 2015-20 - definitief
Bouwdeel E Stalen dakplaten Betondak Betonvloer 1e verdieping Metselwerkwanden Houtskeletbouw Verbindingen, daken / wanden /vloeren Systeemvloer begane grond Kanaalplaat begane grond Dilatatie Fundering Bouwdeel N Dak - Kanaalplaat Vloer 1e verdieping Kanaalplaat Begane grond-kanaalplaat Windverbanden Dilatatie Fundering Bijgebouwen Bijkomende werkzaamheden Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. wand- en vloerafwerking. bestrating. Vrijgraven fundering en grond weer aanvullen. Verwijderen en afvoeren metselwerk buitenspouwblad en aanbrengen nieuwe lichte buitengevel met steenstrips. wandafwerking. Verwijderen en terugplaatsen van installaties. Plaatselijk aftimmeren van lokale versterkingen.. vloerafwerking. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. vloerafwerking. Nieuw wandafwerking aanbrengen. Nieuwe installaties aanbrengen. vloerafwerking Bijkomende werkzaamheden Geen bijkomende werkzaamheden. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Vloerafwerking vervangen zie verbindingen. Geen bijkomende werkzaamheden. vloerafwerking. Nieuw wandafwerking aanbrengen. Nieuwe installatie aanbrengen. vloerafwerking De semipermanente lokalen vervangen. Het definitief ontwerp, uitvoeringsgereed ontwerp en uitvoeringplan van de versterkingsmaatregelen dienen nader uitgewerkt te worden. Dit gaat in overleg met de eigenaar en de gebruiker van het gebouw. Hierbij dient rekening gehouden te worden definitief - 21-17 november 2015
met de geldende wet- en regelgeving (met name het bouwbesluit). Het is dan ook van belang om voor aanvang van de uitvoering overleg te plegen met het bevoegd gezag. Het is bijvoorbeeld nodig om vergunningen aan te vragen. 6 VERVOLGTRAJECT De volgende stappen in het proces van bouwkundig versterken van het schoolgebouw zijn: Samenvatting VIIA Definitief ontwerp Uitvoeringsgereed ontwerp Uitvoering 1. Definitief ontwerp: in deze fase worden de versterkingsmaatregelen inclusief bijkomende werkzaamheden nader uitgewerkt tot een volledig ontwerp. Hierbij is inbreng nodig van onder andere het schoolbestuur en de gemeente. 2. Uitvoeringsgereed ontwerp: in deze fase wordt het definitief ontwerp verder uitgewerkt tot documenten op basis waarvan het werk aanbesteed kan worden (het bestek), waarna een aannemer geselecteerd kan worden. 3. Uitvoering: in deze fase zal de geselecteerde aannemer het werk gaan uitvoeren. De totale uitvoeringsduur van de versterkingsmaatregelen en bijkomende werkzaamheden wordt geschat op circa 37 weken. Uitgangspunt hierbij is dat de school niet in gebruik zal zijn tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. 17 november 2015-22 - definitief