2013 Az Damiaan Kevin Mollet Thierry Claeys Cel begeleiding en retentie ZE 440 Geriatrie INTRODUCTIEBROCHURE STUDENTEN VERPLEEGKUNDE
Beste student Het team van de afdeling ZE 440 heet je van harte welkom op de afdeling. We zullen ons best doen om je zo goed mogelijk te begeleiden zodat je je thuis voelt in onze groep. Via de introductiebrochure krijg je een eerste kennismaking met de dienst. Je krijgt wat info over de algemene gebruiken van de afdeling. De brochure is slechts één onderdeel van de introductie, op je éérste stagedag krijg je ook nog een rondleiding op de afdeling en een uitgebreide uitleg over het verpleegdossier. Tijdens je stage zal je begeleid worden door de stagementoren maar ook alle andere verpleegkundigen staan mee in voor een goed verloop van je stage. De stage geriatrie zal op veel vlakken wat anders zijn dan een stage op een andere afdeling. Als je ervoor open staat, dan zal je veel ervaringen opdoen die je ook op andere stages zal kunnen gebruiken want geriatrische patiënten vind je terug op alle afdelingen. We vinden het als stagementoren belangrijk dat je je eigen leerproces in handen neemt en initiatief neemt om zaken in te oefenen. Neem contact op met de verpleegkundige waar je mee samenwerkt om het maximale uit je stage te halen. Op het einde van de stage mag je als student ook je mening geven over je opvang en begeleiding op de afdeling. We vinden jouw mening belangrijk zodat we onze begeleiding kunnen aanpassen voor de toekomstige studenten. We wensen je veel succes in deze stageperiode en we verwachten ook van jou een actieve inzet om je leerproces uit te werken.
ALGEMENE GEGEVENS HOOFDVERPLEEGKUNDIGE Ellen Coudeville ecoudeville@azdamiaan.be 059 41 64 42 SPECIALISME Geriatrie DIENSTHOOFD Dr. K. Goddeeris ARTSEN Dr. K. Goddeeris (ZE 440 en ZE245) Dr. A. Vandenbroucke (ZE 445) Dr. C. Vandenbon (ZE 240) VERPLEEGKUNDIG TEAM Het team bestaan uit één hoofdverpleegkundige en een 15-tal verpleegkundigen en zorgkundigen. Daarnaast zijn er ook afdelingsassistenten en een team van poetsvrouwen. De afdeling heeft 3 stagementoren Patricia D Arras Sandra Seru Tamara Boydens AANTAL BEDDEN 25 bedden AANTAL KAMERS 1 persoonskamers: 9 2 persoonskamers: 8 BEZOEKUREN 14.00 tot 20.00 uur op donderdag van 16.00 tot 20.00 uur omwille van de socionamiddag
VISIE EN MISSIE Het Algemeen Ziekenhuis Damiaan wil vanuit een christelijke inspiratie een toonaangevende partner zijn in de regionale Gezondheidszorg. Het Az Damiaan staat borg voor een kwaliteitsvolle, klantgerichte en toegankelijke specialistische interdisciplinaire zorgverlening, waarbij de patiënt een centrale plaats inneemt. De geriatrische dienstverlening en het zorgprogramma geriatrie zijn in hun concept, organisatie en uitbouw terreinen bij uitstek waar deze missie gestalte kan krijgen. De vergrijzing van de bevolking en in het bijzonder de toename van 80-plussers vragen een aanpassing van de bestaande gezondheidsstructuren. De aan veroudering gekoppelde gezondheidsproblemen geven de geriatrische patiënt een bijzonder profiel. In die zin vragen de geriatrische patiënten een specifieke en zeer intensieve aanpak. In Oostende en randgemeenten zijn er bijzonder veel en een groeiend aantal ouderen. De mantelzorg is vaak ontoereikend en de stedelijke bevolkingsdensiteit bijzonder hoog in vergelijking met naburige stadskernen, wat een bijkomende bron van stress en kwetsbaarheid kan zijn. Om deze redenen streeft het Geriatrisch Centrum van Az Damiaan naar een adequate structuur van de geriatrische zorg met behulp van het zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt. De opdracht van onze dienst Geriatrie is de zorgcontinuïteit te verzekeren via een gespecialiseerde, pluridisciplinaire en intensieve benadering van de geriatrische patiënt(e ) zowel VOOR, TIJDENS als NA de hospitalisatie. Az Damiaan wil hierin een toonaangevende rol spelen in de regio en een referentiecentrum voor geriatrische zorg worden, door middel van: hoogstaande geriatrische zorg geoptimaliseerde samenwerking met de eerste lijn, de RVT s en thuiszorgdiensten een goed uitgebouwd ZPG opmaken van specifieke zorgpaden voor de verschillende geriatrische syndromen, waarmee ouderen zich aanbieden, rekening houdend met de urgentie ervan een duidelijke info naar de patiënt en de eerste lijn toe. nauwe samenwerking van de geriaters onderling nauwe samenwerking van het pluridisciplinair team opleiding van de verpleegkundigen, referentieverpleegkundigen en paramedici vastgestelde overlegmomenten met de directie en het bestuur van Az Damiaan met het doel deze visie en missie te kunnen waarmaken in onderling overleg Het hoofddoel van de geriatrische zorg is streven naar een optimaal herstel van de functionaliteit en een zo groot mogelijke zelfredzaamheid en levenskwaliteit van de oudere via een pluridisciplinaire aanpak, steeds in nauw contact met de andere betrokken gezondheidsactoren en naastbestaanden. Als referentiecentrum wensen wij een voorbeeldfunctie te vervullen door middel van patiëntgerichte zorg, goede communicatie intern en extern, vernieuwende aanpak en behandeling.
ZORGPROGRAMMA GERIATRIE Het Koninklijk Besluit van 29 januari 2007 betreffende de normen, waaraan een geriatrisch zorgprogramma in een ziekenhuis moet voldoen om te worden erkend (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 7 maart 2007), is bedoeld om optimaal aan de zorgbehoeften van de geriatrische patiënt tegemoet te komen. Het uitgangspunt is de geriatrische zorgcultuur waarbij een globale benadering van de geriatrische patiënt wordt beoogd. Gezien de (vaak aan de veroudering gekoppelde) kenmerken (verminderde homeostase, fysiologische zwakte, neiging tot inactiviteit, polypathologie ) vragen de ouderen en dan vooral de geriatrische patiënten een zeer gespecialiseerde, pluridisciplinaire en intensieve benadering zowel voor, tijdens als na een hospitalisatie! De doelgroep van het zorgprogramma geriatrie bestaat uit de populatie geriatrische patiënten van gemiddeld ouder dan 75 jaar, die een specifieke aanpak vergen om verschillende redenen: verminderde homeostase en fragiliteit fysiologische zwakte polypathologie en polymedicatie chronische aandoeningen gevaar voor deficiënte voeding complexe sociaal-economische situatie tendens tot inactiviteit en bedlegerigheid, met toegenomen risico op opname in een instelling en afhankelijkheid bij de ADL De 5 onderdelen van het zorgprogramma geriatrie zijn 1. Een erkende dienst G waarop de stage zal verlopen en hieronder de nodige uitleg volgt 2. Het dagziekenhuis voor de geriatrische patiënt (GDZ) met volgende doelstellingen: Ofwel: verdergezette ambulante geriatrische pluridisciplinaire revalidatie na vb. opname (max. 3 maanden) Ofwel: therapeutische doeleinden (wondzorg, IV behandeling, transfusie ) Ofwel: diagnostische doeleinden zoals investigaties, assessment 3. De ambulante geriatrische consultatie = geriatrisch advies via een consultatie, op vraag van de huisarts. 4. De interne liaison biedt een complementaire, geriatrische benadering aan bij de zorg voor de gehospitaliseerde geriatrische patiënt, die niet op een dienst G verblijft. Het voornaamste doel is het herkennen, voorkomen of tijdig opvangen van die factoren die uiteindelijk de oorzaak kunnen zijn van toegenomen zorgafhankelijkheid met verlengde hospitalisatie, toegenomen nood aan ondersteuning in de thuissituatie of plaatsing tot gevolg. 5. De externe liaison stelt de geriatrische pluridisciplinaire deskundigheid ter beschikking van de huisarts, de coördinerende en de raadgevende arts (CRA) van de WZC s en de zorgverleners van de doelgroep (thuiszorgdiensten). Ze is bedoeld om de zorgcontinuïteit te bewerkstelligen, onnodige opnames te vermijden en om synergieën en functionele samenwerkingsverbanden en -netwerken te ontwikkelen.
PATHOLOGIEËN EN BEHANDELINGEN PATHOLOGIEËN De patiënten op onze afdeling lijden aan multipathologie. De belangrijkste zijn: aandoeningen aan het zenuwstelsel met o.a. acute verwardheid, ziekte van Alzheimer, ziekte van Parkinson enz diabetespatiënten, vaak met ontregelde glycemie insufficiëntie t.h.v. de onderste ledematen patiënten met longaandoeningen, COPD, dyspnoe, pneumonie aandoeningen aan het maag- en darmstelsel o.a. anorexie, sliding hernia, faecale impactie, incontinentie urologische problemen zoals incontinentie, urineweginfecties, blaasatonie revalidatie na orthopedische ingrepen aandoeningen aan het hart en vaatstelsel vitaminedeficiënties patiënten met depressie patiënten opgenomen omwille van vallen als gevolg van orthostatische hypotensie BEHANDELINGEN De behandeling wordt gestart na een grondig onderzoek en is hoofdzakelijk medicamenteus. Vaak gaat een medicatiebeleid samen met mentale ondersteuning, zowel van de patiënt als van zijn naaste familie. Hier werken we nauw samen met de psychologe om een correcte diagnose te stellen en zo de medicatie aan te passen. Gezien de geriatrische patiënt verschillende aandoeningen tegelijk kan hebben wordt dan ook vaak advies gevraagd aan andere behandelende geneesheren zoals bv. urologie, maag- en darmspecialisten, orthopedisten enz De behandeling wordt altijd afgesteld op de algemene toestand van de patiënt: een coloscopie wordt pas uitgevoerd indien de algemene toestand van de patiënt het toelaat. Ingrijpende onderzoeken of ingrepen worden ook altijd pas uitgevoerd na overleg met patiënt en zijn familie. Als de algemene toestand van de patiënt het tenslotte begeeft schakelt men over op comfortzorg, d.w.z. wat de patiënt wil kan hij krijgen. Een goed overwogen DNR beleid is op onze afdeling dan ook noodzakelijk.
KENMERKEN VAN PATIËNTENPOPULATIE Geriatrische patiënten zijn voor een groot stuk afhankelijk voor de ADL. Er is zeer vaak hulp nodig bij het wassen, aankleden, eten, medicatie-inname enz. Daarnaast is er ook zeer vaak structuratie nodig van de patiënten met dementie. We hebben dan ook een uitgebreid ROT schema. Het is voor de geriatrische patiënt zeer belangrijk om actief te blijven, daarom zijn onze patiënten ook zo weinig mogelijk te bed. Enkel over de middag wordt een dutje gedaan. Op die manier vermijd je ook een omkering van het dag- en nachtritme. Om het ziektegevoel te verminderen wordt iedereen aangekleed met dagkledij en eten ze samen in het restaurant. De maaltijden worden in buffetvorm opgediend, zo wordt de eetlust van de patiënten gestimuleerd en moeten de patiënten niet op voorhand beslissen wat ze willen eten. Samen eten bevordert bovendien ook de eetlust en je hebt als verpleegkundige meer zicht op al je patiënten en je kunt meerdere patiënten tegelijkertijd helpen. Na de verzorging gaan onze patiënten naar de ergo en de kiné, deze zijn gezamenlijk maar ook individuele oefeningen komen aan bod. MEEST VOORKOMENDE VERPLEEGACTIVITEITEN De zorg op een geriatrische afdeling bestaat hoofdzakelijk uit een algemene basisverzorging, hulp bij de hygiënische zorg, mobiliteitsondersteuning, hulp bij de voeding, continentietraining, medicatie toedienen Daarnaast zijn er ook de technische handelingen zoals bloednames, sonderen, wondverzorging, plaatsen van infusen en toedienen van medicatie intraveneus, controle van de glycemie, opnemen van de parameters,... Als verpleegkundige moet je ook beschikken over goede communicatieve vaardigheden om de verwarde en dementerende patiënt zo goed mogelijk te begeleiden. Het is dan ook belangrijk om een goede anamnese af te nemen samen met de naaste familieleden. Zo deze niet meer aanwezig zijn wordt contact opgenomen met het woon- en zorgcentrum waar de patiënt verblijft. Goede en concrete rapportage, zowel schriftelijk als mondeling, zijn essentieel om de behandeling van de patiënt zo goed mogelijk te optimaliseren. Links naar intranet (procedures ) Op intranet zijn alle procedures terug te vinden die van toepassing zijn op geriatrie. Vraag info bij de verpleegkundigen om toegang tot het systeem te krijgen.
OVERLEGSTRUCTUREN OP ZE 440 Verpleegkundig niveau Dienstniveau Patiëntenoverdracht 3 maal per dag Dienstnota s Procedures en standing orders Dienstvergaderingen 4 tot 6 maal per jaar Bijscholingen Ad hoc werkgroepen Ziekenhuisniveau Overleg met zorgmanager Vergaderingen van hoofdverpleegkundigen Vergadering diensthoofden, hoofdverpleegkundigen en directie Met artsen De arts komt dagelijks op de afdeling om de problemen te bespreken Twee maal per week is er patiëntenronde waarbij patiënt en familie op de hoogte worden gebracht van de toestand van de patiënt. Multidisciplinair overleg Dagelijks is er informeel overleg tussen de verschillende disciplines, dit om de behandeling van de patiënten zo vlot mogelijk te laten verlopen. Op woensdag is er multidisciplinaire teamvergadering. Hierin komen dokter, verpleging, ergo, kiné, logo, sociale dienst en pastorale dienst samen om de algemene vorderingen van de patiënt te bespreken en zijn ontslag voor te bereiden. ZORGMODEL Op ZE 440 wordt er patiëntgericht verpleegd volgens het systeem van integrerende verpleging. De dienst is opgesplitst in 2 zorgzones, elk met zijn verantwoordelijke verpleegkundige. Als student werk je samen met één van deze verpleegkundigen in onderlinge afspraak. Je kan er je patiënt opvolgen, in samenspraak met je mentor of verpleegkundige. Je krijgt een zekere verantwoordelijkheid maar je bent niet eindverantwoordelijk voor je patiënten, alle zorg gebeurt in overleg en je rapporteert rechtstreeks bij je begeleidend verpleegkundige.
DAGINDELING OP ZE 440 UUR Situatie dagelijkse werking 06.30-06.45 u Overdracht van de nachtdienst aan de 4 vroegdiensten. 06.45-07.45 u Per zorgzone start een vpk met de zorgen van een aantal patiënten en dit volgens de haar beste organisatie van de zorg. Maximaal gebruik van het verpleegdossier tijdens de hygiënische zorg: inkijken dossier voor de aanvang van de zorg, invullen van dossier onmiddellijk na de zorg en de planning voor de volgende dag 07.45-08.00 u De vroegdiensten zorgen voor de transfers naar het restaurant voor het ontbijt samen met de logistiek medewerkster 08.00 08.45 u Ontbijt in buffetvorm. De verpleging houdt toezicht in het restaurant en biedt hulp waar nodig. De vroegdiensten controleren en delen hun medicatie uit en dienen daarna de plateaus op (op de kamers elk voor haar eigen toegewezen patiënten). Alle controle van de medicatie gebeurt elektronisch via het EMV. Noteren van eetgedrag op het daar toe bestemd formulier. Transfer naar de ergotherapie van de patiënten die verzorgd zijn en ontbeten hebben door de verpleging en de logistiek 08.45 u Na het ontbijt worden de overige patiënten verzorgd, ook terug per zorgzone. Als student werk je verder met de verpleegkundige waar je mee gestart bent in je vroegdienst. 11.00 u Pauzes van de vroegdiensten Transfer naar het restaurant door de afd. ass. en verpleging Patiënten krijgen een aperitief aangeboden 11.30-12.15 u Middagmaal in het restaurant en toediening medicatie door de verantwoordelijk verpleegkundige. Hulp bieden waar nodig Noteren van eetgedrag op het daar toe bestemd formulier. 12.15 13.30 Transfer naar de kamer en zorgen toedienen: inspuitingen en toedienen medicatie gebeurt door de toegewezen verpleegkundige alsook het opmaken van het ontslag van zijn/haar patiënten voor de volgende dag (cf. afspraken) Aftekenen van de medicatie na toediening Noteren van eetgedrag in VPD, parameters en eventuele observaties 13.30 14.00 Patiënten bespreking door de toegewezen verpleegkundige voor zijn/haar patiënten. Gebruik maken van het verpleegdossier en ruimte voor onderling overleg 14.00 14.30 Patiënten worden terug opgezet en eventueel worden er parameters genomen. De A dienst gaat naar de zorgzone die hem/haar is toegewezen en de vroegdiensten helpen de avonddiensten naargelang de zorgzone (toegewezen patiënten) waarin hij/zij werkte 14.30 15.00 Bij afwezigheid van de logistiek assistente wordt er koffie opgediend en afgediend en er wordt hulp gegeven aan patiënten waar nodig. Bijvoeding geven waar nodig 15.00 17.00 Namiddagverzorging volgens toewijzing. Toedienen van medicatie. Gebruik maken van zorgen en overdrachtsformulier 17.00 Transfer van patiënten naar het restaurant door verpleegkundigen en logistiek assistente 17.30 Avondmaal in buffetvorm Controle en toediening medicatie volgens toewijzing Aftekenen van medicatie na toediening elk voor haar eigen patiënten Controle eetgedrag en noteren op zorgen en overdrachtsformulier 18.15 Transfer naar de kamers + zorgen toedienen: hulp WC + nachtkledij aandoen 19.15 Invullen eetgedrag en bijkomende parameters 19.45 21.00 3 avonddiensten kijken het verpleegdossier in. Ze dienen de nodige zorgen en de medicatie van 20.00 uur toe, tekenen die af en noteren een verslag van de observaties en dit terug volgens toewijzing. Aanvullen verbandwagens voor de nachtdiensten
21.15 Overdracht naar de nachtdienst door de 3 avonddiensten elk voor zijn/haar toegewezen patiënten 21.30 Eerste patiënten ronde (wisselhouding, verversen, temperatuurcontrole, hulp geven waar nodig ) Toedienen van medicatie om 22.00 uur en aftekenen Klaarzetten medicatie en bestellen van medicatie conform de afspraken. Uitvoeren van administratieve taken Beloproepen beantwoorden Klaarleggen geplande onderzoeken en af te nemen schalen per zorgzone. Aanbrengen kleine vignetten op de bloedaanvragen Toedienen van medicatie doorheen de nacht en aftekenen 0.30 Tweede patiëntenronde 2.30 Derde patiëntenronde 5.00 Vierde patiëntenronde Observaties noteren in het verpleegdossier Klaarleggen van zakje en bloedtubes voor bloednames 6.30 6.45 Overdracht van de nacht naar de vroegdiensten volgens de toegewezen patiënten Cf. afspraken zorgmodel) SAMENWERKING MET ANDERE DISCIPLINES Spoedgevallen Opnameplanning Medische beeldvorming Labo Apotheek Ergotherapie Kinesitherapie Sociale dienst Pastorale dienst Logopedie Diëtistes en nutritieteam Diensten voor thuisverpleging Huisartsen Geriatrisch dagziekenhuis Psychologe
VEEL VOORKOMENDE TERMEN EN AFKORTINGEN AAT ADL Coloscopie CT DVT E C G E E G D DNR ESBL Ins gastroscopie LK achteruitgang algemene toestand activiteiten van het dagelijkse leven het kijken met een scoop in de darmen via de aars. Als voorbereiding van dit onderzoek moeten de mensen Moviprep drinken. Dit is een zoutoplossing die de darmen reinigt. De patiënten moeten die vloeistof opdrinken tot de darmen proper zijn, m.a.w. tot er geen stoelgang meer in de darmen aanwezig is. Bij patiënten die dit niet kunnen of mogen drinken wordt er een groot lavement toegediend (cf. procedureboek) computertomografie. Voor verdere informatie kan het procedureboek op de verpleegeenheid geraadpleegd worden diepe veneuze trombose elektrocardiogram Curve van de actiestroom van het hart opgenomen met een ECG toestel elektro-encefalogram het registreren van de potentiaalschommelingen van de schors van de grote hersenen d.m.v. de elektro-encefalograaf diabetes Do Not Reanimate extended spectrum beta-lactamase insuline het kijken met een scoop in de maag. Voorbereiding cf. procedureboek loopkader M+ morfine MID MMSE MS MRSA NMR multiple infarct dementie mini mental state examination maagsonde methicilline resistente staphylococcus aureus nucleaire magnetische resonantie. De patiënt bevindt zich in een daartoe bestemde tunnel, waarin een magnetisch veld wordt gecreëerd. Hierbij worden veranderingen in het menselijk lichaam opgespoord, bij iedere verandering binnen dit veld. Als voorbereiding dient de patiënt alle metalen voorwerpen uit te doen en make-up te verwijderen. Aldus zijn patiënten met een pacemaker of patiënten met prothesen voor dit onderzoek niet toegelaten, daar deze metalen tijdens het onderzoek worden opgewarmd
RW SPS SDAT THP TPN VKF VS rolwagen suprapubische sonde seniele dementie alzheimer type totale heupprothese totale parenterale nutritie Het intraveneus toedienen van de nodige voedingsstoffen aan patiënten die niet of onvoldoende peroraal kunnen worden gevoed voorkamerfibrillatie verblijfssonde
AANDACHT VEILIGHEID EN BEPERKEN RISICO S Risicogroep Personeel Verplegend personeel Ergotherapeuten Kinesitherapeuten Logopedisten Afdelingsassistenten Onderhoudspersoneel Aard van risico Preventiemaatregelen Niet toegelaten Risico op overbelasting door een verkeerde tilprocedure Risico op contact met besmette patiënten Ergonomie respecteren en hulpmiddelen gebruiken Standaard voorzorgsmaatregelen naleven Geneeskundig attest Heb je vragen of suggesties m.b.t. deze introductiebrochure, aarzel dan niet contact te nemen met de begeleidingsverpleegkundigen van Az Damiaan tclaeys1@azdamiaan.be kmollet@azdamiaan.be