projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Inhoud Blz. 1 Inleiding 4 2 Vooronderzoek 5 2.1 Algemeen 5 2.2 Terreinbeschrijving 5 2.3 Voormalig- en huidig gebruik 6 2.4 Toekomstig gebruik 9 2.5 Bodemopbouw en geohydrologie 9 2.6 Conclusie vooronderzoek en hypothese 10 3 Verrichte werkzaamheden bodemonderzoek 11 3.1 Veldwerkzaamheden 11 3.2 Laboratoriumonderzoek 11 4 Onderzoeksresultaten bodemonderzoek 14 4.1 Lokale bodemopbouw en veldwaarnemingen 14 4.2 Analyseresultaten 14 4.2.1 Toetsingskader 14 4.2.2 Grond 15 4.2.3 Grondwater 17 4.2.4 Asbest 18 5 Uitgevoerde werkzaamheden waterbodemonderzoek 19 5.1 Veldwerkzaamheden 19 Laboratoriumonderzoek 19 6 Onderzoeksresultaten waterbodemonderzoek 20 6.1 Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen 20 6.2 Toetsingskaders 20 6.3 Toetsingsresultaten 20 7 Conclusies 21 blad 2 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Bijlagen 1. Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen 2. Analyseresultaten grondmonsters met overschrijding toetsingswaarden 3. Analyseresultaten grondwatermonsters met overschrijding toetsingswaarden 4. Achtergrond-, tussen- en interventiewaarden grond en streef-, tussen- en interventiewaarden grondwater 5. Toelichting op achtergrond-, streef-, tussen- en interventiewaarden 6. Analysecertificaten 7. Kwaliteitsaspecten, toegepaste methoden en strategieën en betrouwbaarheid/garanties van het onderzoek 8. Toetsing samenstelling Besluit bodemkwaliteit voor baggerspecie 9. Toetsing Verspreiden op aangrenzend perceel (Bbk) 10. Toetsing Toepassen in oppervlaktewater (Bbk) 11. Toelichting Besluit bodemkwaliteit toepassen / verspreiden baggerspecie 12. Luchtfoto van de onderzoekslocatie 13. Situatietekening verkennend onderzoek Doorneseweg 6, Inpijn-Blokpoel, april 2007 14. Foto's asbesthoudende golfplaten Tekeningen 203423-O-1 203423-S-1 t/m S-4 203423-S-1A t/m S-4A Overzichtstekening met ligging locatie Situatietekening met boringen en peilbuizen Situatietekening met boringen en peilbuizen (luchtfoto ondergrond) blad 3 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 1 Inleiding In opdracht van Woonlinie is door Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. in december 2009 een verkennend (water)bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van de voorgenomen ontwikkelingslocatie Almkerk-West te Almkerk. Gelijktijdig met het verkennend (water)bodemonderzoek heeft een onderzoek naar de milieuhygiënische kwaliteit van de op de locatie aanwezige asfaltverharding en het onderliggende funderingsmateriaal plaatsgevonden. De resultaten van deze onderzoeken zijn separaat gerapporteerd. Aanleiding De aanleiding van het onderzoek wordt gevormd door de voorgenomen herontwikkeling van de locatie en bestemmingsplanwijziging. Doel Het doel van het verkennend (water)bodemonderzoek is de bodemkwaliteit vast te leggen in het kader van de geschiktheidverklaring en de bestemmingsplanwijziging. Onderzoeksstrategie en kwaliteit Het bodemonderzoek is gebaseerd op de richtlijnen uit de NEN 5740 (Onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek, NEN, 2009), waarbij de onderzoeksstrategie voor een (grootschalig) onverdachte locatie (ONV en ONV-GR) is gehanteerd. Het waterbodemonderzoek is gebaseerd op de richtlijnen uit de NVN 5720 (NNI, maart 2000, inclusief wijzigingsblad van januari 2008), waarbij de onderzoeksstrategie voor een niet verontreinigde locatie is gehanteerd. Met betrekking tot de kwaliteitsaspecten, toegepaste methoden en betrouwbaarheid/garanties van het onderzoek wordt verwezen naar bijlage 7. In dit rapport wordt verslag gedaan van de uitgevoerde werkzaamheden en worden de resultaten van het onderzoek beschreven. blad 4 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 2 Vooronderzoek 2.1 Algemeen Bij toepassing van de NEN 5740 moet een hypothese worden opgesteld omtrent de aan-/ afwezigheid, de aard en de ruimtelijke verdeling van eventuele verontreinigingen. Ten behoeve van het opstellen van een hypothese dient een vooronderzoek te worden uitgevoerd overeenkomstig de NEN 5725 (Strategie voor het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend en nader onderzoek, NNI, januari 2009). Op basis van de verzamelde basisinformatie, de aanleiding van het onderzoek en de mate van verdachtheid van de onderzoekslocatie is gekozen voor een standaard vooronderzoek. Het standaard vooronderzoek richt zich op de onderzoekslocatie en de direct hieraan grenzende percelen. Indien een direct aangrenzend perceel <10 meter breed is, worden ook de percelen hier weer aangrenzend meegenomen. Bij grotere aangrenzende percelen, wordt alleen het gedeelte van deze percelen binnen 25 meter vanaf de grens van de onderzoekslocatie in beschouwing genomen, tenzij aanleiding bestaat het gehele aangrenzende perceel te onderzoeken. De afstand van 25 meter is een arbitraire keus. De redenering hierachter is dat bij kleinschaliger gevallen van bodemverontreiniging de verspreidingsbron meestal niet verder is dan 25 meter en dat de gevallen met een grootschaliger verspreiding bij het vooronderzoek op een andere wijze worden opgespoord. Aansluitend is informatie verzameld over de volgende aspecten van de locatie: - voormalig gebruik - huidig gebruik - toekomstig gebruik - bodemopbouw en geohydrologie Per onderdeel zijn één of meerdere informatiebronnen geraadpleegd. De verzamelde informatie is vastgelegd per bron en weergegeven in de volgende paragrafen. 2.2 Terreinbeschrijving De onderzoekslocatie betreft het gebied tussen de rivier De Alm, de provinciale weg N322 (Doornseweg) en de bestaande uitbreidingswijk De Alm aan de westkant van Almkerk. Het totale gebied omvat circa 15,5 hectare en is op het moment onder andere in gebruik als sportcentrum, volkstuincomplex, weg en parkeerterrein, sportveld, watergangen en groen. Het huidige sportcentrum is in het verleden in gebruik geweest als een buiten zwembad. Het overgrote deel van de locatie is onverhard. De toegangsweg van het voormalige zwembadterrein en de parkeerplaats van vv Almkerk zijn voorzien van een asfaltverharding. De overige verharding bestaat uit klinkers of trottoirtegels. blad 5 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk De ten noorden, ten zuiden en ten westen gelegen percelen zijn overwegend in gebruik als landbouwgrond. Aan de westzijde is woonbebouwing aanwezig. De situering van de onderzoekslocatie is weergegeven in de tekeningen 203423-O-1, 203423-S-1 t/m 203423-S-4 en 203423-S-1A t/m 203423-S-4A. In bijlage 12 is een luchtfoto van de onderzoekslocatie opgenomen. 2.3 Voormalig- en huidig gebruik Voor het vaststellen van het voormalige en huidige gebruik is informatie verkregen van de opdrachtgever en van de gemeente Woudrichem (dhr. F. Meijdam, d.d. 3 december 2009). Onderstaand is de gevonden informatie omschreven. In juni 2008 is door de opdrachtgever de bij de gemeente Woudrichem bekende historische informatie van het gebied ingezien. De gevonden gegevens zijn door de opdrachtgever aan Oranjewoud ter beschikking gesteld. Op 3 december 2009 is de aangeleverde informatie door Oranjewoud bij de gemeente Woudrichem geactualiseerd. Hieruit is gebleken dat de beschikbare, in milieuhygiënisch opzicht, relevante historische informatie, in de tussenliggende periode, niet is gewijzigd. Onderzoeksterrein Archieven Volkstuinen Ten westen van "Jongerencentrum De Pomp" bevindt zich een volkstuincomplex, met een oppervlakte van ca. 3.700 m 2. De gemeente Woudrichem heeft sinds het in gebruik nemen van een gedeelte van de gemeentegrond als volkstuinen overeenkomsten met de betrokken gebruikers. Op basis van die informatie zijn de eerste volkstuinen omstreeks 1988 in gebruik genomen. Sportlaan, YFC Jongerencentrum Almkerk, alias "Jongerencentrum De Pomp" (dossiernr. 468) In mei 1994 is een melding in het kader van het Besluit horecabedrijven Hinderwet ingediend. Omstreeks 2006 is een melding in het kader van het Besluit horeca-, sport-, en recreatie inrichtingen milieubeheer ingediend. Sportlaan 1, vv Almkerk (dossiernr. 682) De inrichting bestaat uit voetbalvelden, een clubhuis en een gebouw voor de opslag van machines. In februari 2000 is een melding in het kader van het Besluit horeca-, sport-, en recreatie inrichtingen milieubeheer ingediend. Sportlaan 3, Almkerkse Christelijke Korfbal Club (dossiernr. 683) De inrichting bestaat uit één korfbalveld en een clubhuis. In juni 1999 is een melding in het kader van het Besluit horeca-, sport-, en recreatie inrichtingen milieubeheer ingediend. Doornseweg 6, Stichting Sport- en Evenementencentrum "Den Doorn" (dossiernr. 398) De inrichting betreft een zwembad, sporthal en recreatievoorziening. In augustus 1997 is een melding in het kader van het Besluit horeca-, sport-, en recreatie inrichtingen milieubeheer ingediend. Het zwembad is inmiddels buiten gebruik. blad 6 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Bodemonderzoeken Verkennend bodemonderzoek Doornseweg 6 te Almkerk, Inpijn-Blokpoel, projectnummer MA-3236, april 2007 Aanvullend laboratoriumonderzoek Doornseweg 6 te Almkerk, Inpijn-Blokpoel, projectnummer MA-3236-A, april 2007 Aanleiding voor het onderzoek is een voorgenomen grondtransactie, toekomstige bouwplannen en het voorgenomen gebruik. De oppervlakte bedraagt ca. 33.800 m 2. De onderzochte locatie is gelegen in de westpunt van onderhavige onderzoekslocatie, tussen de Doornseweg en de Buitenkade met de rivier De Alm. Onder het zwembad zou mogelijk een vuilstort aanwezig zijn geweest. Nadere gegevens over deze vuilstort (exacte locatie, periode van storten, materiaal, etc.) ontbreken. De onderzochte locatie is in het verleden in gebruik geweest als openbaar openluchtzwembad "Den Doorn". In 2000 / 2001 heeft een calamiteit plaatsgevonden, waarbij een deel van het zwembadwater via een voormalige bezinksloot is geloosd. Tevens werden gedurende het zwembadseizoen dagelijks de filterkoeken van de filters van het zwembad gespoeld. Nadat het spoelmateriaal was bezonken, werd het overtollige water afgevoerd naar een afwateringskanaal, dat in verbinding stond met een zuiveringsinstallatie. De ligging van de bezinksloot is weergegeven op de tekeningen 203423-S-1 en 203423-S-1A. In 2000 is door Innogas Ingenieursbureau een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van het zwembad. In de (puinhoudende) grond en het grondwater zijn licht verhoogde gehalten aan zware metalen, PAK en/of aromaten aangetoond. Op basis van de resultaten van het vooronderzoek zijn diverse verdachte deellocaties onderscheiden. In bijlage 13 is de situatietekening, met daarop onder andere de ligging van de onderzochte deellocaties, van het in april 2007 uitgevoerde bodemonderzoek opgenomen. In onderstaande tabel zijn de deellocaties met bijbehorende onderzoeksresultaten opgenomen. Tabel 2.1: Deellocaties en onderzoeksresultaten voorgaand onderzoek Deellocatie A + B C Toegangspaden en parkeerterrein Mogelijke vuilstort onder zwembad Onderzoeksresultaten In de grond overschrijdt het gehalte aan minerale olie de streefwaarde. In het grondwater zijn geen verhoogde concentraties aangetoond Zintuiglijk zijn geen aanwijzingen welke duiden op de aanwezigheid van een vuilstort waargenomen. In de grond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. In het grondwater overschrijdt de concentratie arseen lokaal de streefwaarde. D Ruimte technische dienst In grond en grondwater zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. E Voormalig kleuterbad In de grond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. Het grondwater is niet onderzocht. F Voormalige bezinksloot In de grond overschrijdt het gehalte aan EOX de triggerwaarde voor nader onderzoek (1,6 mg/kg d.s.). In het grondwater overschrijdt de concentratie nikkel de interventiewaarde en overschrijden de concentraties zink en chloride de streefwaarde. Vetafscheider / Algemene bodemkwaliteit overig terrein In de grond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. In het grondwater zijn lokaal licht verhoogde concentraties aan arseen, chroom en/of zink aangetoond. blad 7 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Het aanvullend onderzoek naar aanleiding van het verhoogde gehalte aan EOX heeft bestaan uit een screening op een groot aantal parameters. In het grondmonster zijn geen overschrijdingen van de streefwaarden gemeten. Wel is een gering gehalte aan hexachloorbenzeen gemeten. Geconcludeerd is dat de eerder gemeten verhoging aan EOX mogelijk (deels) is toe te schrijven aan hexachloorbenzeen. Ook is mogelijk dat het natriumhypochloriet uit het zwemwater verbindingen aan is gegaan met humuszuren in de bodem. Dit zijn niet te analyseren verbindingen, die echter wel voor een verhoogd EOXgehalte kunnen zorgen. Op basis van de onderzoeksresultaten dient formeel conform de Wet bodembescherming een nader bodemonderzoek te worden uitgevoerd naar de aangetoonde sterk verhoogde concentratie aan nikkel in het grondwater van deellocatie F. Voor wat betreft het aangetoonde gehalte aan chloride in het grondwater wordt opgemerkt dat voor chloride in grondwater alleen een streefwaarde aanwezig is en voor chloride in grond geen toetsingsnormen beschikbaar zijn. Tankarchief De onderzoekslocatie komt niet voor in het tankarchief. Bodembeheerplan / Bodemkwaliteitskaart In oktober 2005 is in opdracht van de gemeente Woudrichem een bodembeheerplan opgesteld, onderdeel van dit beheerplan is een bodemkwaliteitskaart. Uit de bodemkwaliteitskaart blijkt dat de onderzoekslocatie is gelegen in de zone "Buitengebied, Brabant agrarisch op klei". In deze zone is sprake van licht verhoogde achtergrondconcentraties aan cadmium en zink in de boven- en ondergrond. In het buitengebied van de gemeente Woudrichem zijn geen matige tot ernstige grondwaterverontreinigingen vastgesteld. Plaatselijk zijn licht verhoogde concentraties aan arseen, chroom en zink aangetoond. De andere zware metalen zijn onder de streefwaarden gemeten. Overige historische gegevens Tijdens de uitvoering van het historisch onderzoek zijn geen gegevens gevonden over de verbranding of stort van afval, (her)gebruik van grond of andere bouwmaterialen, het (voormalige) gebruik van asbest, verkaveling, (sloot)dempingen, ontgrondingen, aanvullingen, afzetting van bodemvreemd materiaal, de verwachting ten aanzien van archeologische waarden, de verwachting van niet gesprongen explosieven en onbetrouwbaarheden of tegenstrijdigheden. Omgeving Archieven Geen in milieuhygiënisch opzicht relevante informatie aangeleverd door de gemeente Woudrichem. Bodemonderzoeken Indicatief milieu-onderzoek bestemmingsplan "De Alm" te Almkerk, Fugro, projectnummer Z-0064/01, juni 1988 Aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen bestemmingsplanwijziging. De onderzochte locatie is gelegen ten zuiden en ten oosten van de Sportlaan, ten westen van de Provincialeweg Noord en vervolgens de Provincialeweg Zuid en ten noorden van de Buitenkade. De locatie is gelegen direct ten zuiden van onderhavige onderzoekslocatie. De oppervlakte bedraagt ca. 10 hectare. Behoudens enkele licht verhoogde gehalten aan zink zijn in grond en grondwater geen verhoogde gehalten aangetoond. blad 8 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Verkennend bodemonderzoek locatie "De Alm" fase 2 te Almkerk, DHV, projectnummer M5063-01-001, april 1997 Aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen bestemmingswijziging van en woningbouw op het terrein. De onderzochte locatie heeft een oppervlakte van ca. 27.500 m 2 en is gelegen direct ten zuiden en ten oosten van onderhavige onderzoekslocatie. Tijdens de veldwerkzaamheden zijn zintuiglijk geen bijzonderheden waargenomen. In de bovengrond en een slootbodem zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. In de ondergrond en het grondwater zijn licht verhoogde gehalten aan nikkel, chroom en/of zink aangetoond. Indicatief bodemonderzoek Vlinderslag te Almkerk, Tukkers Milieu-onderzoek, projectnummer GOR/CD2001/174/2115500, maart 2001 Aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen afgraving van grond bij de aanleg van een vijver op een perceel aan de Vlinderslag te Almkerk. In de grond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. Verkennend bodemonderzoek Vlinderslag te Almkerk, Tukkers Milieu-onderzoek, projectnummer GOR/CD2002/1075/2216330, november 2002 Aanleiding voor het verkennend onderzoek is de voorgenomen verkoop van het terrein. De onderzochte locatie is gelegen direct ten zuiden van de Sportlaan, ten oosten van de Vlinderslag en het Middenveld en ten noorden van de Buitenkade met de rivier De Alm. De locatie is gelegen direct ten zuiden van onderhavige onderzoekslocatie. De oppervlakte bedraagt ca. 1 hectare. Zintuiglijk zijn lokaal bijmengingen met puin/baksteen waargenomen. In de boven- en ondergrondmonsters zijn licht verhoogde gehalten aan kwik en PAK aangetoond. In het grondwater is een licht verhoogde concentratie aan arseen aangetroffen. Het slib uit een sloot is op basis van de "Evaluatie Nota Water" beoordeeld als "klasse 1". Tankarchief De onderzoekslocatie komt niet voor in het tankarchief. Bouwarchief In het bouwarchief is geen in milieuhygiënisch opzicht relevante informatie opgenomen. 2.4 Toekomstig gebruik In de nabije toekomst zal ter plaatse woningbouw worden gerealiseerd. 2.5 Bodemopbouw en geohydrologie Voor de plaatselijke bodemopbouw wordt verwezen naar paragraaf 4.1. Ten aanzien van de bodemopbouw en geohydrologie kan het volgende worden vermeld: - freatische grondwaterstand: variërend van 0,38 tot 1,78 m mv. - regionale grondwaterstroming in het eerste watervoerend pakket: overwegend noordelijk - voorkomen van oppervlaktewater in de directe omgeving: ja, rivier De Alm en diverse sloten op de onderzoekslocatie en in de omgeving - voorkomen van brak/zout grondwater: nee - ligging binnen een grondwaterbeschermingsgebied: nee blad 9 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk De gegevens over de bodemopbouw zijn verkregen uit de Grondwaterkaart van Nederland (Centrale Slenk DGV-TNO, 1983). De rivier De Alm betreft een A-watergang in de zin van de Kaderrichtlijnwater (KRW). Het waterniveau wordt kunstmatig op -0,6 m NAP gehouden. De waterstand is hoog ten opzichte van de omgeving. De sloot langs de provinciale weg N322 is eveneens een A-watergang, dit peil is gerelateerd aan de functie van het achterliggende landbouwgebied. Het zomerpeil is -1,3 m NAP, het winterpeil is -1,6 m NAP. 2.6 Conclusie vooronderzoek en hypothese De verzamelde informatie geeft aanwijzingen voor de aanwezigheid van (voormalige) bodembedreigende activiteiten op het onderzoeksterrein. Op basis van het vooronderzoek zijn de in onderstaande tabel opgenomen deellocaties te onderscheiden. Tabel 2.2: Overzicht deellocaties Deellocatie Hypothese Strategie 1) (oppervlakte in m 2 ) Vml. zwembadterrein onverdacht maatwerk (33.800) Volkstuin onverdacht ONV (3.700) Overig terreindeel onverdacht ONV-GR (117.500) Watergangen onverdacht NVN5720 (3.630) 1) Toelichting gebruikte onderzoekstrategieën: ONV : Onderzoeksstrategie voor een onverdachte locatie ONV-GR : Onderzoeksstrategie voor een grootschalig onverdachte locatie NVN5725 : Onderzoeksstrategie voor waterbodemonderzoek maatwerk : Op basis van ONV, alle boringen worden doorgezet tot 0,5 m-maaiveld Voor de deellocatie "Voormalig zwembadterrein" wordt, gelet op de onderzoeksresultaten van het onderzoek uit 2007 en het ongewijzigde gebruik van de locatie, een herhaling van het in 2007 door Inpijn-Blokpoel uitgevoerde bodemonderzoek niet zinvol geacht. Uitgangspunt is dat kan worden volstaan met een actualisatie van dit onderzoek, bestaande uit het plaatsen van boringen op strategische locaties, herbemonstering van het grondwater uit de bestaande peilbuizen gevolgd door analyses op de meest actuele standaardpakketten en analysemethoden. Het grondwater is aanvullend geanalyseerd op chloride. Gezien het mogelijke gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is de grond ter plaatse van de deellocatie "Volkstuin" aanvullend onderzocht op Organochloorbestrijdingsmiddelen (OCB). De verrichte werkzaamheden en de resultaten van het uitgevoerde waterbodemonderzoek worden beschreven in hoofdstuk 5 en 6. Gezien de onderlinge afstand van de te dempen sloten en het gelijkmatige gebruik ervan is uitgegaan van één onderzoekslocatie. blad 10 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 3 Verrichte werkzaamheden bodemonderzoek 3.1 Veldwerkzaamheden De veldwerkzaamheden zijn uitgevoerd in december 2009 en januari en maart 2010. In maart 2010 hebben aanvullende veldwerkzaamheden plaatsgevonden. De boringen op de deellocatie "Volkstuin" zijn allen herplaatst tot 0,5 m-mv (101A t/m 113A). Tevens heeft, naar aanleiding van de tussentijdse analyseresultaten, een herbemonstering plaatsgevonden van peilbuis B29. In onderstaande tabel zijn de geplaatste boringen per deellocatie weergegeven. Tabel 3.1: Overzicht boringen en peilbuizen Deellocatie Boringen tot 0,5 m-mv Boringen tot max. 2,0 m-mv Peilbuizen Vml. zwembadterrein 5, 6, 8 t/m 44 1 t/m 4, 7 B02, B11, B15, B21, B29, B50 1) Volkstuin 101 t/m 105, 109 t/m 113 106, 108 107 101A t/m 113A Overig terreindeel 204 t/m 215, 218 t/m 225, 229, 231, 232, 234, 235, 237 t/m 241, 245 t/m 249, 253 t/m 258, 260, 261, 263, 265 1) Bestaande peilbuizen, geplaatst in 2007 202, 227, 236, 244, 250, 262 201, 203, 216, 226, 228, 230, 233, 242, 243, 251, 252, 259, 264 Tijdens de terreininspectie binnen het onderzoeksgebied en bij het uitvoeren van de boringen is aandacht geschonken aan de aanwezigheid van asbestverdachte materialen op het maaiveld of in het opgeboorde materiaal. De boorlocaties zijn weergegeven op situatietekening 203423-S-1 t/m 203423-S-4. 3.2 Laboratoriumonderzoek In de volgende tabel is een overzicht gegeven van de uitgevoerde analyses. Tabel 3.2: Laboratoriumonderzoek (Meng)monster Boringen Analyses 1) (traject m -mv.) Grond Vml. zwembadterrein 007-1 (0,2-0,5) 007-1 Standaardpakket grond 029-1 (0,0-0,5) 029-1 Standaardpakket grond MM01 (0,2-0,7) 001-1; 002-1; 003-1; 004-1 Standaardpakket grond MM02 (0,0-0,5) 011-1; 010-1; 008-1; 024-1; 012-1; Standaardpakket grond 014-1 MM03 (0,0-0,5) 006-2; 019-1; 018-1; 016-1; 022-1; Standaardpakket grond 021-1 MM04 (0,0-0,5) 027-1; 025-1; 030-1; 032-1; 034-1; Standaardpakket grond 035-1 MM05 (0,0-0,5) 037-1; 038-1; 040-1; 041-1; 044-1 Standaardpakket grond blad 11 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk (Meng)monster Boringen Analyses 1) (traject m -mv.) Volkstuinen MM06 (0,0-0,5) 103-1; 110-1; 109-1; 108-1; 101-1; Standaardpakket grond 102-1 MM06A (0,0-0,5) 103-1; 110-1; 109-1; 108-1; 101-1; Organochloorbestrijdingsmiddelen (OCB) 102-1 MM07 (0,0-0,5) 104-1; 105-1; 106-1; 112-1; 113-1; Standaardpakket grond 111-1 MM07A (0,0-0,5) 104-1; 105-1; 106-1; 112-1; 113-1; Organochloorbestrijdingsmiddelen (OCB) 111-1 MM08 (0,5-1,2) 106-2; 107-3 Standaardpakket grond Overige terreindeel 252-1 (0,0-0,5) 252-1 Standaardpakket grond MM09 (0,0-0,5) 218-1; 201-1; 216-1; 219-1; 208-1; Standaardpakket grond 209-1; 206-1; 210-1; 202-1 MM10 (0,0-0,5) 211-1; 223-1; 222-1; 228-1; 229-1; Standaardpakket grond 230-1; 231-1; 232-1; 221-1; 220-1 MM11 (0,0-0,5) 227-1; 224-1; 215-1; 212-1; 205-1; Standaardpakket grond 213-1; 204-1; 203-1; 214-1; 225-1 MM12 (0,0-0,5) 233-1; 234-1; 238-1; 237-1; 243-1; Standaardpakket grond 239-1; 240-1; 241-1; 242-1 MM13 (0,0-0,5) 248-1; 245-1; 246-1; 247-1; 251-1; Standaardpakket grond 250-1; 253-1; 254-1; 255-1; 257-1 MM14 (0,0-0,5) 258-1; 265-1; 263-1; 262-1; 261-1; Standaardpakket grond 260-1; 259-1; 264-1 MM15 (0,5-1,1) 201-2; 216-3; 202-2 Standaardpakket grond MM16 (0,5-1,1) 228-2; 230-2; 230-3 Standaardpakket grond MM17 (0,5-1,3) 227-2; 203-3; 226-4 Standaardpakket grond MM18 (0,5-1,0) 243-2; 243-3; 242-2 Standaardpakket grond MM19 (0,5-1,0) 244-2; 251-2; 250-2; 252-2 Standaardpakket grond MM20 (0,5-1,0) 262-2; 259-2; 259-3; 264-2 Standaardpakket grond Grondwater Vml. zwembadterrein B02-1-1 (2,0-3,0) B11-1-1 (2,0-3,0) B15-1-1 ( 2,0-3,0) B21-1-1 (2,0-3,0) Standaardpakket grondwater, chloride Standaardpakket grondwater, chloride Standaardpakket grondwater, chloride Standaardpakket grondwater, chloride B29-1-1 (1,2-2,2) Standaardpakket grondwater, chloride B29-1-2 (1,2-2,2) (herbemonstering) Cadmium, kobalt, nikkel, zink, chloride B50-1-1 ( 0,4-1,45) Standaardpakket grondwater, chloride Volkstuinen 107-1-1 (1,3-2,3) Standaardpakket grondwater Overige terreindeel 201-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 203-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 216-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 226-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 228-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 230-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 233-1-1 (1,6-2,6) Standaardpakket grondwater 242-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 243-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 251-1-1 (1,5-2,5) 3) Standaardpakket grondwater 252-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 259-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater 264-1-1 (1,5-2,5) Standaardpakket grondwater blad 12 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 1) Standaardpakketten: - grond: zware metalen (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink), polychloorbifenylen (PCB som 7), polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK 10 VROM), minerale olie (GC) - grondwater: zware metalen (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink), vluchtige aromaten, (benzeen, tolueen, ethylbenzeen, xylenen, styreen en naftaleen), vluchtige gehalogeneerde koolwaterstoffen (17 stuks), minerale olie (GC). 2) De grondwatermonsters van deellocatie "Vml. zwembadterrein" zijn aanvullend geanalyseerd op chloride. 3) Tijdens de grondwaterbemonstering is het grondwatermonster uit peilbuis 251 omschreven als 257-1-1 en komt dan ook op deze manier op het analysecertificaat terug. Boorpunt 257 betreft een boring en geen peilbuis. blad 13 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 4 Onderzoeksresultaten bodemonderzoek 4.1 Lokale bodemopbouw en veldwaarnemingen De profielbeschrijvingen van de verrichte boringen met de bijbehorende veldwaarnemingen zijn opgenomen in bijlage 1. Uit de profielbeschrijvingen blijkt dat de bodem tot de maximaal geboorde diepte van 2,5 m mv. uit klei bestaat. Zeer lokaal is vanaf 1,3 m-maaiveld tot minimaal 2,5 m-mv veen aangetroffen. Bij het uitvoeren van het veldonderzoek zijn waarnemingen gedaan die duiden op bodemverontreiniging. De veldwaarnemingen zijn weergegeven in tabel 4.1. Tabel 4.1: Veldwaarnemingen Boring Einddiepte Veldwaarnemingen (m -mv.) Diepte (m -mv.) Waarneming Vml. zwembadterrein 007 1,0 0,2-0,5 Sterk puin 029 0,5 0,0-0,5 Zwak puin Overige terreindeel 252 2,5 0,0-0,5 Sporen puin 4.2 Analyseresultaten 4.2.1 Toetsingskader De getoetste analyseresultaten van de onderzochte grond- en grondwatermonsters zijn weergegeven in respectievelijk bijlage 2 en bijlage 3. De analysecertificaten zijn toegevoegd in bijlage 6. De resultaten zijn conform het huidige overheidsbeleid getoetst aan de achtergrondwaarden (AW2000) uit de 'Regeling bodemkwaliteit' van 21 december 2007 en de 'Wijziging Regeling bodemkwaliteit' van respectievelijk 27 juni 2008 en 7 april 2009 en de streef- en interventiewaarden uit de 'Circulaire bodemsanering 2009' van 7 april 2009. De achtergrond- en interventiewaarden, die voor de grond afhankelijk zijn van het organisch stof- en lutumgehalte, en de streefwaarden zijn opgenomen in bijlage 4. Een toelichting op het toetsingskader is opgenomen in bijlage 5. In de tekst zal de term 'licht verhoogd' worden gebruikt bij gehalten hoger dan de achtergrond- of streefwaarden en lager dan de tussenwaarden. De term 'matig verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de tussenwaarden en lager dan de interventiewaarden. De term 'sterk verhoogd' wordt gebruikt bij gehalten hoger dan de interventiewaarden. Wanneer het gehalte van een parameter beneden de voorgeschreven rapportagegrens van de AS3000 ligt mag er, conform de 'Wijziging Regeling bodemkwaliteit' en de 'Circulaire blad 14 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 4.2.2 Grond bodemsanering 2009' voor de betreffende parameter van worden uitgegaan dat wordt voldaan aan de achtergrond- of streefwaarde. Voor somparameters geldt hetzelfde indien alle individuele componenten van die somparameter lager zijn dan de voorgeschreven rapportagegrens. Indien er voor één of meerdere individuele componenten een gemeten gehalte (zonder < teken) is of sprake is van verhoogde rapportagegrenzen, dan dient de berekende waarde te worden getoetst aan de van toepassing zijnde normwaarde. Het verkregen toetsingsresultaat, op basis van een berekende somwaarde waarin voor één of meer individuele componenten is gerekend met een waarde van 0,7 maal de rapportagegrens, heeft geen verplichtend karakter. Er kan onderbouwd worden geconcludeerd dat het betreffende monster niet in die mate is verontreinigd als het toetsingsresultaat aangeeft. Barium In de 'Circulaire bodemsanering 2009' van 7 april 2009 is aangegeven dat de norm voor barium tijdelijk is ingetrokken. Gebleken is namelijk dat de interventiewaarde voor barium lager was dan het gehalte dat van nature in de bodem voorkomt. Indien sprake is van verhoogde bariumgehalten ten opzichte van de natuurlijke achtergrond als gevolg van een antropogene bron, kan dit gehalte worden beoordeeld op basis van de voormalige interventiewaarde voor barium van 920 mg/kg d.s. (voor standaardbodem). Analyses op barium dienen wel nog te worden uitgevoerd, maar de resultaten hoeven dus niet meer getoetst te worden, tenzij een duidelijke antropogene bron aanwezig is. In de volgende tabel zijn de parameters weergegeven, die de betreffende achtergrond-, tussen- of interventiewaarde overschrijden. Tabel 4.2: Overschrijdingstabel grond (Meng)monster (traject m-mv) Deelmonsters Veldwaarneming / motivatie Parameters > achtergrondwaarde < tussenwaarde (licht verontreinigd) > tussenwaarde < interventiewaarde (matig verontreinigd) Vml. zwembadterrein 007-1 (0,2-0,5) 007-1 Sterk puin Cadmium [Cd], - - Kwik [Hg], PCB (7) (som 0.7 factor) 029-1 (0,0-0,5) 029-1 Zwak puin - - - MM01 (0,2-0,7) 001-1; 002-1; 003-1; Geen - - - 004-1 MM02 (0,0-0,5) 011-1; 010-1; 008-1; Geen - - - 024-1; 012-1; 014-1 MM03 (0,0-0,5) 006-2; 019-1; 018-1; Geen - - - 016-1; 022-1; 021-1 MM04 (0,0-0,5) 027-1; 025-1; 030-1; Geen - - - 032-1; 034-1; 035-1 MM05 (0,0-0,5) 037-1; 038-1; 040-1; 041-1; 044-1 Geen Cadmium [Cd] - - > interventiewaarde (sterk verontreinigd) blad 15 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk (Meng)monster (traject m-mv) Deelmonsters Veldwaarneming / motivatie Volkstuinen MM06 (0,0-0,5) 103-1; 110-1; 109-1; 108-1; 101-1; 102-1 MM06A (0,0-0,5) 101A-1; 109A-1; 108A-1; 110A-1; 102A-1; 103A-1 MM07 (0,0-0,5) 104-1; 105-1; 106-1; 112-1; 113-1; 111-1 MM07A (0,0-0,5) 111A-1; 112A-1; 113A-1; 106A-1; 105A-1; 104A-1 Parameters > achtergrondwaarde < tussenwaarde (licht verontreinigd) > tussenwaarde < interventiewaarde (matig verontreinigd) Geen - - - Alleen geanalyseerd op OCB's. - - - Geen - - - Alleen geanalyseerd op OCB's. - - - MM08 (0,5-1,2) 106-2; 107-3 Geen - - - Overige terreindeel 252-1 (0,0-0,5) 252-1 Sporen puin Zink [Zn] - - MM09 (0,0-0,5) 218-1; 201-1; 216-1; Geen - - - 219-1; 208-1; 209-1; 206-1; 210-1; 202-1 MM10 (0,0-0,5) 211-1; 223-1; 222-1; Geen - - - 228-1; 229-1; 230-1; 231-1; 232-1; 221-1; 220-1 MM11 (0,0-0,5) 227-1; 224-1; 215-1; Geen PCB (7) (som 0.7 factor) - - 212-1; 205-1; 213-1; 204-1; 203-1; 214-1; 225-1 MM12 (0,0-0,5) 233-1; 234-1; 238-1; Geen - - - 237-1; 243-1; 239-1; 240-1; 241-1; 242-1 MM13 (0,0-0,5) 248-1; 245-1; 246-1; 247-1; 251-1; 250-1; 253-1; 254-1; 255-1; 257-1 Geen - - - MM14 (0,0-0,5) 258-1; 265-1; 263-1; 262-1; 261-1; 260-1; 259-1; 264-1 Geen Barium [Ba], Nikkel [Ni] - - MM15 (0,5-1,1) 201-2; 216-3; 202-2 Geen - - - MM16 (0,5-1,1) 228-2; 230-2; 230-3 Geen - - - MM17 (0,5-1,3) 227-2; 203-3; 226-4 Geen - - - MM18 (0,5-1,0) 243-2; 243-3; 242-2 Geen - - - MM19 (0,5-1,0) 244-2; 251-2; 250-2; 252-2 Geen Nikkel [Ni] - - - : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde > interventiewaarde (sterk verontreinigd) Uit de analyseresultaten van de grondmonsters blijkt het volgende: Voormalige zwembadterrein - In de sterk puinhoudende bovengrond op het noordoostelijke deel van de deellocatie, overschrijden de gehalten aan cadmium, kwik en PCB (som 7) de achtergrondwaarden. - In de zintuiglijk schone bovengrond op het westelijke terreindeel overschrijdt het gehalte aan cadmium de achtergrondwaarde. - In de zwak puinhoudende en in de zintuiglijk schone bovengrond op het resterende deel van de deellocatie zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. Volkstuinen - In de zintuiglijk schone boven- en ondergrond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. blad 16 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Overige terreindeel - In de sporen puinhoudende bovengrond (252-1) op globaal het noordoostelijke deel van de deellocatie overschrijdt het gehalte aan zink de achtergrondwaarde. - In de zintuiglijk schone bovengrond (MM14) op het meest oostelijke deel van de deellocatie overschrijden de gehalten aan barium en zink de achtergrondwaarden. - In de zintuiglijk schone bovengrond (MM11) op globaal het centrale deel van de deellocatie, ten westen van de kantine van de voetvalvereniging, overschrijdt het gehalte aan PCB (som 7) de achtergrondwaarde. - In de zintuiglijk schone ondergrond (MM19) op globaal het oostelijke deel van de deellocatie, overschrijdt het gehalte aan nikkel de achtergrondwaarde. - In de zintuiglijk schone boven- en ondergrond op het resterende deel van de deellocatie, zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. 4.2.3 Grondwater In de volgende tabel zijn de parameters weergegeven, die de betreffende streef-, tussenof interventiewaarde overschrijden. Tabel 4.3: Overschrijdingstabel grondwater Watermonster Filterdiepte Ec ph > streefwaarde < tussenwaarde (licht verontreinigd) Vml. zwembadterrein B02-1-1 2,0-3,0 1810 5,4 Barium [Ba], Chloride Parameters > tussenwaarde < interventiewaarde (matig verontreinigd) - - B11-1-1 2,0-3,0 1020 5,86 Barium [Ba] - - B15-1-1 2,0-3,0 1880 6,29 Nikkel [Ni], - - Zink [Zn] B21-1-1 2,0-3,0 2260 6,25 Barium [Ba], - - Benzeen B29-1-1 1,2-2,2 3920 5,3 Cadmium [Cd], Chloride, Zink [Zn] Kobalt [Co], Nikkel [Ni] - B29-1-2 (herbemonstering) 1,2-2,2 397 5,91 Chloride, Nikkel [Ni], Zink [Zn] - - B50-1-1 0,4-1,4 600 6,8 Barium [Ba] - - Volkstuinen 107-1-1 1,3-2,3 990 7,3 Barium [Ba] - - Overige terreindeel 201-1-1 1,5-2,5 1510 6,82 Barium [Ba] - - 203-1-1 1,5-2,5 1140 6,9 Barium [Ba] - - 216-1-1 1,5-2,5 680 7,1 Barium [Ba] - - 226-1-1 1,5-2,5 1030 7,3 Barium [Ba] - - 228-1-1 1,5-2,5 1020 6,87 Barium [Ba] - - 230-1-1 1,5-2,5 1610 6,95 Barium [Ba] - - 233-1-1 1,6-2,6 1200 7,25 Barium [Ba] - - 242-1-1 1,5-2,5 1330 7,15 Barium [Ba] - - 243-1-1 1,5-2,5 1060 7,06 Barium [Ba] - - 252-1-1 1,5-2,5 960 7,14 Barium [Ba], - - Tetrachloormethaan 251-1-1 1,5-2,5 1480 7,12 Barium [Ba] - - 259-1-1 1,5-2,5 1250 7,3 Barium [Ba] - - 264-1-1 1,5-2,5 1090 7,2 Barium [Ba] - - - : Geen van de onderzochte parameters overschrijdt de betreffende toetsingswaarde > interventiewaarde (sterk verontreinigd) blad 17 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Uit de analyseresultaten van de grondwatermonsters blijkt het volgende: Voormalige zwembadterrein - In ieder grondwatermonster overschrijdt de concentratie aan barium de streefwaarde. - In het grondwater uit peilbuis B21 overschrijdt de concentratie benzeen de streefwaarde. - De matig verhoogde concentraties aan cadmium en zink in het grondwater uit peilbuis B29 zijn na herbemonstering niet meer aangetoond. - In het grondwater uit de peilbuizen B02 en B29 overschrijden de concentraties aan chloride (ook na herbemonstering) de streefwaarde. Voor chloride is geen interventiewaarde. - In het grondwater uit de peilbuizen B15 en B29 zijn licht verhoogde concentraties aan nikkel, zink en/of cadmium aangetoond. - De zuurgraad (ph) in de peilbuizen B02, B11 en B29, zowel tijdens de 1 e als de 2 e bemonstering, is aan de lage kant. Het elektrische-geleidingsvermogen (EC) in peilbuis B29 tijdens de 1 e bemonstering is aan de hoge kant en tijdens de 2 e bemonstering aan de lage kant. - De zuurgraad (ph) en het elektrische-geleidingsvermogen (EC) in de overige peilbuizen zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie. Volkstuinen - In het grondwater overschrijdt de concentratie aan barium de streefwaarde. - De zuurgraad (ph) en het elektrische-geleidingsvermogen (EC) zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie. Overige terreindeel - In ieder grondwatermonster overschrijdt de concentratie aan barium de streefwaarde. - In het grondwater uit peilbuis 252 overschrijdt de concentratie aan tetrachloormethaan (Tetra) de streefwaarde. - De zuurgraad (ph) en het elektrische-geleidingsvermogen (EC) zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie. 4.2.4 Asbest Tijdens de uitvoering van de veldwerkzaamheden in december 2009 is op het zuidelijke deel van het voormalige zwembadterrein (globaal tussen de kleedcabines en De Alm) een partij (sloop)afval waargenomen. Hierin bevinden zich tevens asbestverdachte golfplaten. De vindplaats is weergegeven op de tekeningen 203423-S-1 en 203423-S-1A. Uit de aansluitend uitgevoerde asbestidentificatie blijkt dat sprake is van asbesthoudend materiaal (10-15% Chrysotiel, hechtgebondenheid goed). Het analysecertificaat is opgenomen als bijlage 6. In bijlage 14 zijn foto's van de stapel asbesthoudende golfplaten opgenomen. De foto's zijn gemaakt op 5 maart 2010. blad 18 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 5 Uitgevoerde werkzaamheden waterbodemonderzoek 5.1 Veldwerkzaamheden De veldwerkzaamheden zijn uitgevoerd op 11 december 2009. Verspreid over de onderzoekslocatie zijn 18 boringen tot globaal 0,3 à 0,6 m-waterbodem geplaatst. De boordiepte ten opzichte van het waterspiegel varieerde tussen de 0,5 en 1,6 m. Op elk monsterpunt is de waterdiepte en de opbouw van de waterbodem tot boordiepte bepaald. De boringen zijn visueel beoordeeld en beschreven conform de NEN 5104 (ten opzichte van het actuele waterpeil). Van het slib zijn individuele monsters genomen (per te onderscheiden bodemlaag en met een maximale dikte van 0,5 m en afhankelijk van de zintuiglijke waarnemingen). De bemonstering heeft plaatsgevonden vanaf de kant. De locaties van de monsterpunten zijn weergegeven op situatietekening 203423-S-1 t/m S4. 5.2 Laboratoriumonderzoek In de volgende tabel is een overzicht gegeven van de uitgevoerde analyses. Tabel 3.1: Laboratoriumonderzoek (Meng)monster Boringen Analyses 1) Globale ligging (traject m -mv.) MM21 (0,2-0,5) S001-1; S002-1; S003-1; S004-1 Pakket A uiterst westelijk MM22 (0,2-0,6) S007-1; S006-1; S005-1; S008-1 Pakket A noordwestelijk MM23 (0,2-0,6) S009-1; S010-1; S011-1; S012-1 Pakket A noordelijk MM24 (0,4-0,7) S014-1; S013-1 Pakket A centraal MM25 (0,2-0,5) S015-1; S016-1; S017-1 Pakket A noordoostelijk MM26 (1,0-1,4) S018-1; S019-1 Pakket A uiterst oostelijk 1) Pakket A: Standaard waterbodem regionale wateren - zware metalen (barium, cadmium, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink), polychloorbifenylen (PCB som 7), polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK 10 VROM), minerale olie (GC), droge stof, organische stof, fractie <2 µm. De monsters van de waterbodem zijn aan het door de RvA (Raad voor Accreditatie)- geaccrediteerde laboratorium van Analytico B.V. te Barneveld aangeboden voor analyse. blad 19 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 6 Onderzoeksresultaten waterbodemonderzoek 6.1 Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen Uit de profielbeschrijvingen van bijlage 1 blijkt dat de gemiddelde waterdiepte ca. 0,2 à 0,4 m bedraagt. In de sloot gelegen aan de uiterste oostzijde van de onderzoekslocatie bedraagt de waterdiepte ca. 1,0 m. De waterbodem ter plaatse bestaat uit vast slib (ca. 0,2 tot 0,4 m) met vervolgens tot de maximaal geboorde diepte van 1,6 m-waterspiegel uit klei. Zintuiglijk zijn er geen bijzonderheden aangetroffen die duiden op het eventueel voorkomen van een verontreiniging. 6.2 Toetsingskaders De analyseresultaten zijn getoetst en beoordeeld aan de samenstellingswaarden van het Besluit bodemkwaliteit (bijlage A, tabel 2 van de Regeling bodemkwaliteit). Hierbij is beoordeeld aan de samenstellingswaarden voor het toepassen van baggerspecie in oppervlaktewater, het toepassen van baggerspecie op landbodem én voor het verspreiden van baggerspecie op een aangrenzend perceel (mspaf-toets; meer stoffen Potentieel Aangetaste Fractie). De toetsing en beoordeling heeft plaatsgevonden met het programma Towabo 4.0.201. De toetsingsresultaten voor het toepassen van baggerspecie op landbodem zijn opgenomen in bijlage 8. De toetsingsresultaten voor het verspreiden van baggerspecie op een aangrenzend perceel zijn opgenomen in bijlage 9. De toetsingsresultaten voor de toepassing van baggerspecie in oppervlaktewater zijn opgenomen in bijlage 10. Het toetsingskader is weergegeven in bijlage 11. 6.3 Toetsingsresultaten In tabel 6.1 zijn de toetsingsresultaten samengevat. Tabel 6.1: Toetsingsresultaten waterbodem Monsteromschrijving Globale ligging toepassen oppervlakte water Beoordeling Bbk verspreiden aangrenzend perceel toepassen op landbodem Maatgevende component MM21 uiterst westelijk Vrij toepasbaar Verspreidbaar Wonen - MM22 noordwestelijk Vrij toepasbaar Verspreidbaar Wonen - MM23 noordelijk Vrij toepasbaar Verspreidbaar Industrie PCB (som 7) MM24 centraal Vrij toepasbaar Verspreidbaar Industrie nikkel, PCB (som 7) MM25 noordoostelijk Vrij toepasbaar Verspreidbaar Wonen - MM26 uiterst oostelijk Klasse A Verspreidbaar Industrie nikkel, PCB (som 7), minerale olie Uit de bovenstaande tabel blijkt dat mengmonster MM26 onder voorwaarden toepasbaar is in oppervlakte water en op landbodem. De mengmonsters MM23 en MM24 zijn onder voorwaarden toepasbaar op landbodem. De overige mengmonsters zijn vrij toepasbaar of verspreidbaar. De interventiewaarde voor landbodems wordt niet overschreden. blad 20 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk 7 Conclusies In het uitgevoerde bodemonderzoek is overeenkomstig de NEN 5740 en de NVN5725 de milieuhygiënische (water)bodemkwaliteit ter plaatse van de onderzoekslocatie vastgesteld. Onderstaand is per onderzochte deellocatie een beknopte opsomming van de onderzoeksresultaten weergegeven. Voormalig zwembadterrein Tijdens de veldwerkzaamheden zijn lokaal bijmengingen met puin waargenomen. In de bovengrond zijn lokaal licht verhoogde gehalten aan cadmium, kwik en/of PCB (som 7) aangetoond. In de ondergrond zijn geen verhoogde gehalten aangetroffen. In het grondwater overschrijden de concentraties aan barium en zink de streefwaarde. De concentraties aan kobalt en nikkel overschrijden, na herbemonstering, eveneens de streefwaarde. Nabij de voormalige bezinksloot, waar in 2000/2001 in verband met een calamiteit zwembad water is geloosd, overschrijdt de concentratie chloride de streefwaarde. De ph en Ec van het grondwater nabij de bezinksloot zijn afwijkend ten opzichte van de natuurlijke situatie. De in eerste instantie aangetoonde matig verhoogde concentraties aan kobalt en nikkel houden naar alle waarschijnlijkheid verband met de lage ph en hoge Ec die destijds zijn gemeten. Door een lage ph (zuurgraad) gaan metalen in het grondwater in oplossing, wat resulteert in een hogere geleidbaarheid (Ec) en hogere concentraties aan zware metalen in het grondwater. De tijdens de herbemonstering gemeten ph en Ec wijken minder af van de natuurlijke situatie, wat resulteert in lagere concentraties aan metalen in het grondwater. De verhoogde concentraties aan chloride in het grondwater beïnvloeden dit "natuurlijke" proces. De vooraf opgestelde hypotheses onverdachte locatie wordt verworpen, vanwege de aangetoonde verhoogde gehalten in grond en/of grondwater. Volkstuinen In de boven- en ondergrond zijn geen verhoogde gehalten aangetoond. In het grondwater overschrijdt de concentratie barium de streefwaarde. De zuurgraad (ph) en het elektrische-geleidingsvermogen (EC) van het grondwater zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie. De vooraf opgestelde hypotheses onverdachte locatie dient te worden verworpen, vanwege de aangetoonde verhoogde concentratie aan barium in het grondwater. blad 21 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Overige terreindeel Tijdens de veldwerkzaamheden zijn lokaal bijmengingen met puin waargenomen. In de boven- en ondergrond zijn lokaal licht verhoogde gehalten aan zink, barium, nikkel en/of PCB (som 7) aangetoond. In het grondwater overschrijdt de concentratie barium in alle onderzochte grondwatermonsters de streefwaarde. Daarnaast is zeer lokaal een licht verhoogde concentratie aan Tetrachloormethaan (Tetra) aangetroffen. De zuurgraad (ph) en het elektrische-geleidingsvermogen (EC) van het grondwater zijn niet afwijkend van een natuurlijke situatie. De vooraf opgestelde hypotheses onverdachte locatie dient te worden verworpen, vanwege de aangetoonde verhoogde gehalten in grond en/of grondwater. Asbest Op het zuidelijke deel van het voormalige zwembadterrein is op het maaiveld een stapel golfplaten waargenomen. Uit een uitgevoerde asbestidentificatie blijkt dat sprake is van asbesthoudend materiaal (10-15% Chrysotiel, hechtgebondenheid goed). Waterbodem In de onderzochte watergangen is een sliblaag aanwezig. De milieuhygiënische kwaliteit van het slib is als volgt beoordeeld; - Het slib is in het algemeen vrij toepasbaar in oppervlakte water, met uitzondering van het onderzochte slib in de meest oostelijke gelegen watergang. - Het slib is verspreidbaar op aangrenzend perceel. - Het slib voldoet wisselend aan de kwaliteitsklassen Wonen en Industrie. Algemeen Het gemeten gehalte aan barium in de grond is, conform het gestelde in de circulaire bodemsanering 2009, niet getoetst aan de voormalige interventiewaarde. Dit in verband met het voor deze parameter ontbreken van een aanwijsbare antropogene bron. Voor wat betreft het aangetoonde gehalte aan chloride in het grondwater wordt opgemerkt dat voor chloride in grondwater alleen een streefwaarde aanwezig is en voor chloride in grond geen toetsingsnormen beschikbaar zijn. De overige onderzoeksresultaten geven geen aanleiding tot het uitvoeren van vervolgonderzoek of sanerende maatregelen, omdat de gemeten concentraties (na herbemonstering) kleiner zijn dan de betreffende tussen- en interventiewaarde. De resultaten vormen in principe geen milieuhygiënische belemmering voor de voorgenomen herontwikkeling van de locatie. De concentraties aan chloride in het grondwater zijn lokaal verhoogd ten opzichte van de streefwaarden. Omdat deze verhoogde gehalten in de bodem zijn ontstaan na 1987 is er sprake van een nieuwe verontreiniging en is het zorgplichtbeginsel (artikel 13 Wet bodembescherming) van toepassing. Dit houdt in dat alle handelingen moeten worden verricht die redelijkerwijs van de veroorzaker kunnen worden verwacht om deze nieuwe verontreiniging ongedaan te maken. Echter, gezien de hoogte van de aangetoonde concentraties zijn er (naar verwachting) geen risico's, bovendien is het westen van Nederland niet onbekend met dergelijke waarden en wordt een sanering gezien het geringe te behalen milieurendement niet zinvol geacht. blad 22 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
projectnr. 203423 maart 2010, revisie 00 Woonlinie Verkennend (water)bodemonderzoek Almkerk-West Almkerk Het asbesthoudend materiaal wordt gelijktijdig met de voorgenomen sloopwerkzaamheden op de locatie conform de geldende wet- en regelgeving (Asbestverwijderingsbesluit 2005) verwijderd. Voornoemde conclusies zijn gebaseerd op het vooronderzoek, de zintuiglijke waarnemingen en analyseresultaten van dit onderzoek. Ingenieursbureau Oranjewoud B.V. Oosterhout, maart 2010 blad 23 van 23 Milieu & Veiligheid ow3
Bijlage 1: Profielbeschrijvingen en zintuiglijke waarnemingen
Bijlage 2: Analyseresultaten grondmonsters met overschrijding toetsingswaarden
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
Bijlage 3: Analyseresultaten grondwatermonsters met overschrijding toetsingswaarden
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
Bijlage 4: Achtergrond-, tussen- en interventiewaarden grond en streef-, tussen- en interventiewaarden grondwater
Bijlage 5: Toelichting op achtergrond-, streef-, tussen- en interventiewaarden
Toelichting op achtergrond-, streef-, tussen- en interventiewaarden Hieronder wordt uitgebreider op de begrippen achtergrond-, streef-, tussen- en interventiewaarden en hun betekenis ingegaan. De achtergrondwaarden (AW2000) zijn landelijk geldende waarden voor een multifunctionele bodemkwaliteit en geven de bovengrens aan voor wat in de dagelijkse praktijk 'schone grond' wordt genoemd. Deze achtergrondwaarden (bekend als AW2000) zijn vastgesteld op basis van gehalten zoals deze voorkomen in de bodem van natuur- en landbouwgronden. Dit omdat in dergelijke gronden geen belasting door lokale verontreinigingsbronnen aanwezig wordt geacht. De streefwaarde (S) geeft het concentratieniveau in grondwater aan waarboven wèl en waaronder géén sprake is van een aantoonbare verontreiniging. De interventiewaarde (I) geeft het concentratieniveau in de grond, waterbodem of grondwater aan waarboven de functionele eigenschappen die de bodem voor mens, plant en dier heeft, in ernstige mate kunnen zijn verminderd. In het overheidsbeleid wordt gesproken van een geval van ernstige bodemverontreiniging, indien de gemiddelde concentratie aan één stof de interventiewaarde overschrijdt in tenminste 25 m 3 grond/slib of voor het grondwater in tenminste 100 m 3 bodemvolume. Over de hoeveelheid grond/slib of grondwater waarop een eventuele overschrijding van de interventiewaarde zich voordoet kan in een eerste onderzoek meestal nog geen betrouwbare uitspraak worden gedaan. Daarom kunnen op basis van de resultaten van dit eerste onderzoek dan ook geen conclusies worden getrokken ten aanzien van het wel of niet ernstig zijn van het verontreinigingsgeval. Een geval van ernstige bodemverontreiniging kan zich ook voordoen zonder dat de interventiewaarden worden overschreden. Als een verontreiniging zich zodanig in een ander milieucompartiment (bijv. het grondwater) of objecten (bijv. consumptiegewassen) verspreidt dat daar schadelijke effecten kunnen optreden, is er sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging. Ook als het bij puntbronnen van verontreinigingen (bijv. op grond van berekeningen) waarschijnlijk is dat zonder maatregelen op korte termijn (binnen maximaal enkele maanden) een verontreiniging van genoemde 25 of 100 m 3 bodemvolume kan optreden, is er sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging. De ernst en spoedeisendheid van het geval wordt vastgesteld in een nader onderzoek. Een nader onderzoek kan worden uitgevoerd als er een duidelijke indicatie bestaat dat sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. In het overheidsbeleid wordt als criterium voor het uitvoeren van een nader onderzoek, afhankelijk van de omstandigheden, uitgegaan van een concentratie, voor respectievelijk grond en grondwater, die ligt boven het gemiddelde van respectievelijk de interventie- en achtergrondwaarde (T-waarde = (AW2000+I)/2) voor grond en de interventie- en streefwaarde (T-waarde = (S+I)/2) voor grondwater. De achtergrond- en interventiewaarden van de stoffen in de grond zijn om uiteenlopende redenen gedeeltelijk afhankelijk gesteld van de samenstelling van de grond, nl. het gehalte lutum (bodemdeeltjes < 2 m) en/of het gehalte organisch stof (humus). In bijlage 4 zijn deze achtergrond- en interventiewaarden berekend aan de hand van geanalyseerde of geschatte gehalten organisch stof en lutum.