Bedrijfsleven & Natuur een goede LAT-relatie?

Vergelijkbare documenten
1 Inleiding 1. 2 Verwerking van gegevens Aangeleverde gegevens Verwerking gegevens 3

Datum 23 april 2013 Betreft Verzoek brief over de uitbreiding van de gaswinning onder de Waddenzee

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Meegroeivermogentoets Waddenzee

2015 Waddenzee. A) Algemene gegevens A1.1) Naam indiener. Formulier actualisenng meetplan ex a/t/jce/ 30 lid 6 Mijnbouwbesluit. Onderwerp.

Datum 10 januari 2011 Betreft Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Effecten van sedimentatie en erosie op de hoogteligging van het wad bij Paesens. Tussentijdse rapportage periode september 2003-augustus 2005

Commissie monitoring waddengas 2006

Monitoring effecten van bodemdaling op Oost-Ameland september Bodemdaling. Harry Piening, Wim van der Veen, Rob van Eijs

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2009 NAM B.V.

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2007 NAM B.V.

Effecten van sedimentatie en erosie op de hoogteligging van het wad bij Paesens. Tussentijdse rapportage periode september 2003-december 2006

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2008 NAM B.V.

NAM IN NOARDEAST FRYSLAN RAADSVRAGEN KLEINE GASVELDEN IN NOARDEAST FRYSLAN PRODUCTIECIJFERS REGIONALE GASVELDEN

Monitoring effecten van bodemdaling op Ameland-Oost 1. Bodemdaling

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus NAM B.V.

Bijlage 2. NAM- EPE-S-HD december

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Morfologische effecten van bodemdaling door gaswinning op Ameland

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2011 NAM B.V.

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen: publieksamenvatting en integrale beoordeling van de monitoringresultaten over 2016

UITWERKING LODINGGEGEVENS RWS (4E CYCLUS, INCL. LIDARDATA). NULSITUATIE VOOR DE MODDERGAT, LAUWERSOOG EN VIERHUIZEN WINNINGEN.

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Na lezing van de voorgestelde concept evaluatieopzet constateert de AuditCommissie dat deze ingestoken lijkt te zijn vanuit de gedachte:

UITWERKING LODINGGEGEVENS RWS (3 CYCLI) TBV RAPPORTERING MONITORING GASWINNING 2008

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2012 NAM B.V.

INTEGRALE BEOORDELING GASWINNING WADDENZEE 2011

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen: publieksamenvatting en integrale beoordeling van de monitoringresultaten over 2017

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2017 NAM B.V.

Geachte mevrouw Franke,

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Monitoringprogramma 2014 t/m 2019 in het kader van de gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen: Integrale beoordeling en samenvatting van de monitoringresultaten over 2015

1 INLEIDING 2 2 RAPPORTAGES INTEGRALE BEOORDELING Inleiding 7

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen: Integrale beoordeling en samenvatting van de monitoringresultaten over 2014.

MEMO Analyse van de a.d.h.v. LiDAR gemeten verandering in wadplaathoogte in Pinkegat en Zoutkamperlaag

Besluit. Ministerie van Economische Zaken. Datum 3 0 AUG

Gaswinning onder de Waddenzee

Analyse Lidar data voor Het Friesche Zeegat. Monitoring effect bodemdaling door gaswinning

Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2013 NAM B.V.

Monitoring aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2015 NAM B.V.

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen: Integrale beoordeling en samenvatting van de monitoringresultaten over 2013.

Studie naar het tijdsafhankelijke gedrag van diepe bodemdaling in de Waddenzee

Assessment of Subsidence based on Production Scenario Basispad Kabinet

Vegetatie en opslibbing in de Peazemerlannen en het referentiegebied west-groningen: Jaarrapportage 2011

Analyse LiDAR data voor het Friesche Zeegat ( ) Monitoring effect bodemdaling door gaswinning

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

PvA Verbetering beheer Waddenzee

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2010 NAM B.V.

Gaswinning Moddergat, Lauwersoog, Vierhuizen (MLV); Integrale beoordeling monitoring juni 2013 KAFT

januari Productie met de hand aan de kraan: winnen, meten, monitoren

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2014 NAM B.V.

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

1 Monitoringsplan Ameland bodemdaling

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2016 NAM B.V.

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Analyse Lidar data voor Het Friesche Zeegat. Monitoring effect bodemdaling door gaswinning

Abiotische effecten van bodemdaling in de Waddenzee door gaswinning

Gaswinning bij Ternaard

Voorwoord 3. Inleiding 4. 1 Bodemdaling 9. 2 Morfologie Wadvogels Kwelder Kweldervogels Duinen 375

BODEMDALING WADDENZEE

Ministerie van Economische Zaken. De Minister van Economische Zaken. Directie Energie en Omgeving. Postbus EK DEN HAAG

Datum 20 juni 2017 Betreft Reactie op rapport Waddenvereniging De toekomst van de Waddenzee, Een stijgende zeespiegel over een dalende bodem

Opzet monitoring zoutwinning Frisia, havenmond Harlingen

Gaswinning vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Resultaten uitvoering Meet- en regelcyclus 2007 NAM BV. Owner: SecurU.

IMARES Wageningen UR. Vegetatie en opslibbing in de Peazemerlannen en het referentiegebied west- Groningen: Jaarrapport 2014

1 INLEIDING 2 2 RAPPORTAGES

innovation for life Toetsing van de belasting op de

Jaap de Vlas Voorzitter Begeleidingscommissie Monitoring Bodemdaling Ameland. Bodemdalingsstudie

Long Term Subsidence vervolgstudie. juli oktober jaar monitoring van bodemdaling. in dynamisch waddengebied

Ministerie van Economische Zaken

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Analyse LiDAR data voor het Friesche Zeegat ( ) Monitoring effect bodemdaling door gaswinning

Ministerie van Economische Zaken

Bodemdaling en gaswinning

Staatstoezicht op de Mijnen Ministerie van Economische Zaken

Monitoring van aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen Advies 2009 van de Auditcommissie

Vermilion Energy Netherlands B.V. Aanvraag Instemming Winningsplan. Addendum Winningsplan d.d. 15 december Zuidwal. Datum: 29 September 2016

Noord-Holland. A) Algemene gegevens A1.1) Naam aanvrager

januari Effecten van gasproductie op het Waddenzeesysteem

Ministerie van Economische Zaken

Datum 15 mei 2017 Betreft Beantwoording vragen over de informatievoorziening over de gasboring in Heerenveen

De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland

Vermilion Informatieavond aardgasproductie Langezwaag

Monitoring van de aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf de locaties Moddergat, Lauwersoog en Vierhuizen

Vraag: En hoe zit het met bodemdaling? Hoe doe je nulmetingen mbt bodemdaling? Antwoord: komt aan bod in latere presentaties.

Het meegroeivermogen van de Westelijke Waddenzee

Ministerie van Economische Zaken. Gaswinning Ternaard. Notitie Reikwijdte en Detailniveau 31 januari 2016

WINNING WADDENGAS VANAF DE LOCATIES MODDERGAT, LAUWERSOOG EN VIERHUIZEN. Ecologische nulsituatie 2006 Rapportnummer EP

Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte

De Minister van Economische Zaken is, ingevolge de artikelen 39 en 34, derde lid, Mbw bevoegd te beslissen op deze aanvraag.

Effecten van bodemdaling door gaswinning op het Waddenzeegebied

Nota van Antwoord Zienswijzen RCR Gaswinning Ternaard Notitie Reikwijdte en Detailniveau

1 INLEIDING 1 2 RAPPORTAGES 2

Meetregister bij het meetplan Waddenzee Rapportage van de nauwkeurigheidswaterpassing Lauwersmeer 2011

Transcriptie:

Bedrijfsleven & Natuur een goede LAT-relatie? Pieter van de Water en Jeroen Jansen, Amersfoort 2013

Wat doet de NAM? 4 jaar Opsporen Boren Opruimen Winnen

Waar zit dat gas? Nederland heeft één van de grootste gasvelden van Europa Ruim 175 gasvelden zijn in productie Nederland heeft 56% van alle aardgasreserves in de Europese Unie in haar bodem www.nlog.nl

Wat merk je daarvan? Ruimtebeslag Zichthinder Chemicaliën gebruik Emissies : Geluid Licht Bodembeweging Verstoring Flora/Fauna N2000 Bovengrondse activiteiten zijn direct gekoppeld aan ondergrondse reserves

Een LAT-relatie tussen bedrijfsleven en natuur? - Gedwongen relatie tussen bedrijf en (aangewezen) natuur In de vorm van : Bedrijf versus andere rechtspersonen als bestuursorganen (rijk/prov/gem. watersch.) of NGO s - Relatie wordt beheerst door regels waarbij natuur in beginsel voorrang heeft: significante schade aan natuur (habitats/soorten) door bedrijfinitiatieven moeten worden: voorkomen gemitigeerd gecompenseerd en gemonitoord/gerapporteerd Gebruik maken van actuele, plaatselijke, gekwalificeerde Natuurgegevens - Maatschappelijk draagvlak voor het aangaan van een relatie bedrijf/natuur wordt vergroot door meer te doen dan regels voorschrijven: convenanten/ handelen volgens code of conduct / bijdragen aan algemene onderzoekprogramma s (in kader van NWO, etc. )

Monitoring & effectenstudies, wat houdt dat in? Causaliteit wordt bestudeerd door te beredeneren hoe een impact doorwerkt in het systeem tot aan de instandhoudingsdoelstellingen.

Voorbeeld: de Waddenzee A. Geen nadelige effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van de Waddenzee B. Jaarlijks monitoren en onderzoeken of er veranderingen zijn i.r.t. gaswinning

Produceren vanaf het land ± Moddergat AMELAND-WESTGAT Eilanderbalg AMELAND-OOST Lauwers Pinkegat LAUWERSOOG-C LAUWERSOOG-WEST LAUWERSOOG-OOST Zoutkamperlaag Borndiep NES MODDERGAT VIERHUIZEN-OOST Lauwersoog Legenda METSLAWIER ANJUM EZUMAZIJL Gasvelden HC_STATUS PRODUCING UNDEVELOPED KOMBERGINGSGEBIED AANDACHTSGEBIED 0 1 2 3 4 5 Kilometres Ameland Vierhuizen

Invloed alleen mogelijk via bodemdaling Bodemdalingcontouren voor 2012, op basis van de meet en regelcycus De stippen zijn peilmerken t.b.v. De bodemdalingcontouren.

Behoud van wadplaten en functie A. Geen nadelige effecten omdat de natuurlijke opslibbing de bodemdaling compenseert (bodemdalingstudies) B. Jaarlijks monitoren wadplaathoogte en modellering (HAK) C. Volgen van het systeem tot aan de instandhoudingsdoelstellingeng

MONITORINGVERPLICHTING Monitoring wadplaten door NAM A. RTK-GPS metingen B. Waterpassingen C. Spijkermetingen D. SEB-metingen E. LIDAR opnames F. Analyse Vaklodingen Geomechanische modellen Sedimentatie Waddenzee Areaal wadplaten Waddenzeebrede veranderingen A. Sedimentsamenstelling B. Bodemdierensamenstelling C. Vegetatie op kwelders D. Kliferosie E. Vogels op wadplaten F. Broedvogels op kwelders Kwaliteit H1140 Draagkracht vogels Kwaliteit H1310 en H 1330 Doelsoorten

Bodemdierensamenstelling Ca. 4000 macrofaunamonsters

MONITORINGVERPLICHTING Wie bepaald wat er gebeuren moet? A Bodemdalingstudies Zeegse overleg Overleg stakeholdercommissie Interactie Auditcommissie MER B A. Verplichting B. Systeemmonitoring draagt bij aan ecologisch onderzoek Waddenzee andere impactmonitoring beheer rapportageverplichting Brussel etc.

Conclusie behoefte industrie: meer dan een database (verankering/interpretatie) Onafhankelijk adviesorgaan dat op basis van gebiedspecifieke kennis draagvlak stakeholders/ onderzoekers Besluit inhoud systeemmonitoring Rapporteert aan beheerder en vergunningverlener zijnde toetsingkader voor passende beoordeling