Infobrochure UV-verlichting
De juiste terrariumverlichting is belangrijk voor het succesvol houden en kweken van terrariumdieren. Daarbij zijn bepaalde golflengtes van het licht, het UV-spectrum van bijzonder belang. Zoals bijvoorbeeld voor de profylaxe van rachitische aandoeningen. Deze infobrochure stelt HOBBY-producten van Dohse Aquaristik aan u voor, die speciaal op de UV-behoefte van terrariumdieren zijn afgestemd. Waarom is UV-bestraling noodzakelijk? In de terraristiek spelen vooral de voor het menselijk oog niet zichtbare lichtgolflengtes UV-A (320-400 nm) en het UV-B-gedeelte (280-320 nm) een belangrijke rol. Bij terrariumdieren die overdag actief zijn, is de UV-A-straling voor de pigmentvorming en regeneratie van de huid belangrijk. Reptielen, die met UV-A-licht bestraald worden, vervellen vaker en met minder problemen. Bovendien zorgt het bij de dieren voor hun algemeen welbevinden en stabiliseert het het immuunsysteem. Het UV- B-bereik beïnvloedt de calciumhuishouding in hoge mate. Alleen door middel van deze specifieke UV-straling kan de vitamine D 3 in voldoende mate in de huid van de reptielen worden gevormd. Zonder vitamine D 3 kan het met de voeding opgenomen calcium niet worden verwerkt. Een calciumtekort leidt vervolgens weer tot rachitische verzwakking van het spierstelsel en misvorming en kan zelfs dodelijk zijn. De UV-B-stralers worden zoveel mogelijk naast de basisverlichting gebruikt. Infobrochure UV-verlichting 2
Zijn lampen met een UV-B-gehalte van 8 % een must? Lampen met een UV-B-gehalte van 8 % vormen nog geen kwaliteitscriterium. De vraag is, wat zijn de overige 92 % buiten het UV-B-bereik? Naast UV-A vooral voor het voor het menselijk oog zichtbaar licht van het vierkleurenspectrum. Verlaag je productietechnisch het gehalte van dit voor de preventie van rachitis niet relevante licht tot 90 %, wordt het UV-B-gehalte automatisch tot 10 % verhoogd. En dat bij ervoor zowel als erna dezelfde meetbare effectieve straling in µw/cm², zoals voor het reptiel relevante straling serieus aangegeven wordt. Zo verbaast het niet dat uit onderzoeken blijkt, dat de lampen van een producent met een aangegeven percentage van 8 % UV-B effectief minder straling in µw/cm² afgeven, dan die van een andere producent waarbij 6 % aangegeven wordt. UV-B in % in plaats van in µw/cm² vermelden, is alsof je een afstand in plaats van serieus in meters in stappen aangeeft en ook niet weet of het stappen van kinderen of volwassenen zijn. Hoeveel UV-B is er werkelijk nodig? Er zijn tot op heden geen systematische onderzoeken omtrent de individuele behoefte aan UV-B-straling voor verschillende soorten reptielen. Daarom geldt dat de kunstmatige bestraling in het terrarium zo dicht mogelijk bij de natuurlijke UV-B-dosis in het herkomstgebied van de dieren moet liggen. De grootste behoefte aan licht en daarmee aan UV-straling hebben dieren uit de woestijn en savanne. Bos- en met name regenwoudbewoners komen echter met minder UV-B-bestraling toe, omdat de UV-stralen in hun habitat nauwelijks door de dichte vegetatie heen dringen. De bereikte UV-B-dosis - zowel in de natuur als door de kunstmatige verlichting - kan uit de bestralingssterkte en bestralingsduur worden berekend. Wie de bestralingssterkte van het herkomstgebied van zijn dier of die van zijn terrariumlamp niet kent, moet zijn reptiel alternatief gewoon enkele dagen lang gedurende een bepaalde tijd aan het UV-B-licht blootstellen en het dier daarbij goed observeren. Indien het dier de gehele tijd onder de UV-B-straler blijft, moet de bestralingstijd in de regel worden verlengd. Indien het dier zich terugtrekt en het UV-B-licht mijdt, moet de bestralingstijd duidelijk worden verkort. Voor de rachitisprofylactische vitamine-d 3 -synthese is 50µW/cm² UV-B-bestraling voldoende. Voor zonnige plaatsen raden wij 100-150 µw/cm² aan. Daarom is het belangrijk op de informatie van de fabrikant te letten, op welke afstand de stralingswaarden bereikt worden. Naarmate de afstand van het dier tot de lamp groter wordt, wordt de voor de vitamine-d-synthese werkzame straling geringer. 3
Hoe wordt de UV-dosis exact berekend? Door kennis van de vereiste UV-B-dosis, kunnen verschillende bestralingssterktes door middel van de bestralingsduur gecompenseerd worden. Sterke UV-stralers kunnen binnen enkele minuten dezelfde dosis bereiken als zwakke UV-stralers in enkele uren. De dosis kan volgens de volgende formule worden berekend: Dosis (mj/cm²) = bestralingssterkte (µw/cm 2 ) x bestralingsduur (seconden) / 1000. Een reptiel, dat in de zomer een uurtje in de middagzon zou zitten, zou afhankelijk van zijn standplaats de volgende stralingsdosis ontvangen Plaats Bestralingssterkte Bestralingsduur in Dosis en mj/cm² in µw/cm² seconden Evenaar 270 3600 972 Melbourne (Australië) 265 3600 954 Florida (VS) 255 3600 318 Bonn (Duitsland) 180 3600 648 De HOBBY UV-B stralers zorgen afhankelijk van de afstand voor (Bestralingssterkte in µw/cm²): Afstand in cm UV Compact Desert UV Star Tropic UV Star Desert UV Star Power UV Reptile vital 50 W 70 W 50 W 70 W 50 W 70 W 160 W 100 W 15 144 320 400 480 640 >2000 >2000 1438 481 30 35 80 100 120 160 960 1248 358 122 45 16 36 44 53 71 426 566 161 54 60 9 20 25 30 40 240 320 91 31 75 6 13 16 19 26 154 204 58 20 90 4 9 11 13 18 104 138 39 13 Indien een door de mens gehouden reptiel in een terrarium dezelfde stralingsdosis als in de natuur ontvangen moet, kunt u afhankelijk van de bestralingssterkte door de afstand, de maximale bestralingsduur zelf berekenen. Laten we als voorbeeld een reptiel nemen dat in Melbourne (Australië) gedurende een uur in de zomer s middags een dosis van 954 mj/cm² ontvangt. Infobrochure UV-verlichting 4
De duur kan aan de hand van de volgende formule berekend worden: Bestralingsduur (minuten) = (dosis (mj/cm²) x 1000) / bestralingssterkte (µw/cm 2 ) x 60. Met een afstand van 45 cm van de lamp zou het bestraald moeten worden gedurende: HOBBY UV-B strahler Bestralingssterkte in µw/cm² Voorziene dosis (voorbeeld) Bestralingsduur (minuten) UV Reptile vital 100 W in 45 cm Afstand 54 954 ca. 295 UV Reptile vital 160 W in 45 cm Afstand 161 954 ca. 99 UV Star Tropic 50 W in 45 cm Afstand 36 954 ca. 442 UV Star Tropic 70 W in 45 cm Afstand 44 954 ca. 361 UV Star Desert 50 W in 45 cm Afstand 53 954 ca. 300 UV Star Desert 70 W in 45 cm Afstand 71 954 ca. 224 UV Star Power 50 W in 45 cm Afstand 426 954 ca. 37 UV Star Power 70 W in 45 cm Afstand 566 954 ca. 28 Let erop, dat in dit voorbeeld slechts s eenen uurur op de middag dag in de zomer gekozen is. Sommige reptielen blijven langer in de zon. Eerder of later op de dag resp. in eenen ander jaargetij is de bestralingsdosis in de natuur weerer veel lager. De bestralingsduur sduu hangt van te veel factoren af en valt dus niet in een minuutje utje exact te berekenen. Houd er bovendien rekening mee, dat de bestralingssterkte sterkt van de lamp na 200 uur al met meer dan 25 % en na 1000 uur met meerer dan 75 % dalen kan. Voor het menselijk oog is dat niet zichtbaar, ar, maar ar deze lichtgevoelige dieren nemen het wel waar. Afhankelijk van de sterkte van de straler, de bestralingsafstand en de UV-behoefte van de gehouden dieren, moeten de lampen dan op zijn laatst vervangen vangen worden, om bijvoorbeeld rachitische aandoeningen te voorkomen. orkomen. 5
Geven tl-lampen voldoende UV-B af? Tl-lampen worden in de vorm van een buis als zogeheten T8-buizen met een diameter van 26 mm en T5-buizen met een diameter van 16 mm gemaakt. Modellen voor de terraristiek die voor veel terraria als basisverlichting aangeboden worden hebben een UV-B-gehalte. Het UV-licht erin wordt door aan de binnenkant op de lamp aangebrachte lichtgevende stoffen in zichtbaar licht omgezet. Net als bij alle T8-buizen is ook de HOBBY Reptile-Light met 30 % UV-A en 8 % UV-B als enige lamp alleen voldoende voor terrariumdieren met een zeer lage UV-behoefte. De UV-Bstraling is slechts tot een afstand van maximaal 35 cm effectief. Voor reptielen is het aanvullen met een speciale UV- Reptile-Light Terrariumlamp met UV-B aandeel B-straler absoluut 15 W, 18 W, 30 W, 36 W, 38 W, noodzakelijk. Model 45 cm 60 cm 90 cm 120 cm 105 cm Art. nr. 37400 37402 37406 37408 37410 Kleurtemperatuur 7.000 K 7.000 K 7.000 K 7.000 K 7.000 K Lichtintensiteit 500 lm 600 lm 1.100 lm 1.400 lm 1.350 lm Kleurenweergave 92 Ra 92 Ra 92 Ra 92 Ra 92 Ra Lichtspectrum Infobrochure UV-verlichting 6
Voor welke terraria zijn UV-B-compactlampen toereikend? UV-B-energiespaarlampen geven voldoende UV-B-straling af, wanneer de dieren zich niet verder dan 20 tot 30 cm van de lamp bevinden. Compactlampen zijn geschikt bij het houden van bodembewonende reptielen en dus voor lage terraria met een hoogte van maximaal 40 cm. Bij het houden van klimmende dieren kunnen de lampen ook effectief in hoge terraria worden gebruikt, zolang de verblijfplaatsen zich dicht genoeg onder de lamp bevinden. UV-B-compactlampen hebben verschillende kwaliteiten. De volgende vergelijkende marktstudie maakt eens te meer duidelijk, hoe gering de waarde van %-waarden is: Lamp afstand in cm Bestralingssterkte in µw/cm Concurrent B 5 % UVB Concurrent B 10 % UVB Concurrent A 8 % UVB HOBBY UV Compact Jungle 4 % UVB HOBBY UV Compact Desert 8 % UVB 10 59 179 181 181 226 20 15 57 61 58 76 30 8 23 27 29 35 40 5 19 20 18 23 UV Compact 4 % / 8 % UV-B Compact lampen Model Jungle 23 W Desert 23 W Art. nr. 37333 37335 Kleurtemperatuur 8.650 K 9.944 K Lichtintensiteit 447,5 lm 347,3 lm Kleurenweergave 77 Ra 66,3 Ra Lichtspectrum UV Compact Desert in het woestijnterrarium 7
Hoe goed zijn UV-B-lampen met gemengd licht? Lampen met gemengd licht vormen een combinatie van hogedrukmetaaldamplampen en gloeilampen. Door de gloeispiraal als voorweerstand kunnen deze lampen zonder voorschakelapparaat worden gebruikt. Lampen met gemengd licht waren tot enkele jaren geleden het populairste verlichtingsmiddel voor de UV-B-bestraling en derhalve voor de rachitisprofylactische vitamine-d 3 -voorziening. Deze terrariumlampen zijn door hun grootte (12 cm breed en 18 cm hoog) ideaal voor zeer grote terraria. De lampen kunnen ook bij kleinere terraria gebruikt worden, wanneer ze niet in, maar boven het terrarium geplaatst worden. Wij raden aan, het terrariumdeksel dan door draadgaas te vervangen, omdat glas helemaal geen en een geperforeerde plaat slechts in beperkte mate UV-straling doorlaat. De HOBBY UV Reptile vital is een lamp met een volledig spectrum met een goede kleurenweergave. Door de vernikkelde draad wordt speciaal in vochtige terraria corrosie voorkomen. Het er als bevroren glas uitziende glas aan de voorkant zorgt voor licht- en UV-B-uitstraling met een brede stralingshoek. Op deze in West-Europa gemaakte lamp geeft Dohse Aquaristik een functiegarantie van 6 maanden. UV Reptile vital UV vlakstraler daglamp Model 100 W 160 W Art. nr. 37316 37318 Kleurtemperatuur 4.000 K 4.200 K Lichtintensiteit 1.000 lm 1.900 lm Kleurenweergave enw 35 Ra 50 Ra Lichtspectrum Infobrochure UV-verlichting 8
Waarom zijn UV-B-metaaldamplampen alda mplamp pen zo revolutionair? Door hun geringe g afmetingen met een breedte van ca. 9,5 cm en een hoogte van ca. 11,5 cm kunnen ze in het terrarium worden ingebouwd. Er worden afhankelijk van de afstand lichtintensiteiten van meer dan 100.000 lux bereikt, zoals dat alleen in de natuur voorkomt, maar door gebruikelijke lampen niet bereikt wordt. In vergelijking met gebruikelijke UV-B-menglichtlampen worden hogere UV-A- en UV-B-waarden bereikt. Met wattages van 50 resp. 70 watt verbruiken ze minder dan de helft resp. minder dan een derde van de energie dan gebruikelijke lampen van 160 watt. Door het gebruik van voorschakelapparaten die slechts eenmalige aanschaffingskosten opleveren en zich door de stroombesparing snel uitbetalen, wordt de levensduur door het omzichtige ontstekingsproces verlengd. Met een gemiddelde levensduur van 6.000 uur gaan de lampen ongeveer 6-maal zo lang mee als een gewone gloeilamp. Door het dikke glas, de bouwvorm en de reflector wordt de warmteafgifte naar beneden toe geconcentreerd en het warmteverlies naar de zijkant en naar achteren en toe geminimaliseerd. Afhankelijk van het terrariumdier kunnen de lampen als enig verlichtingsmiddel worden gebruikt. Wat zijn de voordelen van UV-B-metaaldamplampen HOBBY UV Star?* Vergeleken met concurrerende lampen worden afhankelijk van het model en de afstand hogere UV-B-waarden afgegeven. De lampen zorgen voor een optimale voorziening voor het relevantste bereik voor de vitamine-d 3 -synthese van 290-305 nm (niet het totale UV-B-bereik van 280-315 nm levert een even grote bijdrage). De bijbehorende voorschakelapparaten kenmerken zich door hun lange levensduur. Hoge productiestandaards garanderen een gelijkblijvende kwaliteit van de lampen en kwantiteit van de UV-B-uitstraling. Bij de lampen werd op de verhouding tussen UV-Ben warmteafgifte gelet concurrerende lampen, die voor de UV-B-bestraling optimale afstanden van 20-35 cm aanprijzen, ontwikkelen temperaturen van 40 C tot ver boven de 50 C, waar de bewoners van tropische regenwouden in de natuur helemaal niet aan worden blootgesteld. Op alle UV Star-modellen geeft Dohse Aquaristik een functiegarantie van 6 maanden. * = gerelateerd aan de op het moment van schrijven van de tekst op de markt verkrijgbare concurrerende modellen 9
UV Star Tropic Vlakstraler voor tropische reptielen Model 50 W 70 W Art. nr. 37309 37310 Kleurtemperatuur 3.984 K 3.617 K Lichtintensiteit 2.523 lm 4.029 lm Kleurenweergave 63,7 Ra 67,7 Ra Lichtspectrum Waarin onderscheidt de HOBBY UV Star Tropic zich? Bosbewoners als basilisken, wateragamen of groene leguanen geven de voorkeur aan warmer licht, waar bij onze UV Star Tropic-lampen met 4.000 Kelvin sprake van is. De lampen bereiken ook op een afstand van 35-40 cm ten opzichte van het reptiel nog de minimaal noodzakelijke UV-B-waarden van 50 µw/cm². Op een afstand van ca. 25-35 cm bereiken de lampen de voor tropische reptielen optimale UV-B-waarden van 100 µw/cm². UV Star Desert Vlakstraler voor woestijnreptielen Model 50 W 70 W Art. nr. 37311 37312 Kleurtemperatuur 6.116 K 5.579 K Lichtintensiteit 1.690 lm 2.481 lm Kleurenweergave 61,6 Ra 69,7 Ra Lichtspectrum Waarin onderscheidt de HOBBY UV Star Desert zich? Woestijnbewoners als baardagamen, doornstaartagamen of gordelstaarthagedissen geven de voorkeur aan witter licht, waar bij de lamp UV Star Desert met een dagspectrumachtige 6.000 Kelvin sprake van is. De lampen bereiken ook op een afstand van 45-55 cm ten opzichte van het reptiel nog de minimaal noodzakelijke UV-B-waarden van 50 µw/cm². Op een afstand van ca. 25-35 cm bereiken de lampen de voor woestijnbewonende reptielen optimale UV-B-waarden van 150 µw/cm². Infobrochure UV-verlichting 10
UV Star Power Spotstraler voor zonnebadende reptielen Model 50 W 70 W Art. nr. 37313 37314 Kleurtemperatuur 6.060 K 5.684 K Lichtintensiteit 1.675 lm 2.694 lm Kleurenweergave 58,5 Ra 70,9 Ra Lichtspectrum Waarin onderscheidt de HOBBY UV Star Power zich? Ook onze lamp UV Star Power brandt met het voor baardagamen, doornstaartagamen of gordelstaarthagedissen optimale, koude, witte licht en een dagspectrumachtige 6.000 Kelvin. Deze lamp haalt hogere UV-B-waarden dan alle andere PAR 30-lampen van concurrenten* en daarmee de beste UV-B-resultaten op grote afstand van de lamp evenals in hoge terraria. De lampen bereiken zelfs op een afstand van 120 cm ten opzichte van het reptiel nog de minimaal noodzakelijke UV-B-waarden van 50 µw/cm². Op een afstand van ca. 55-65 cm bereiken de lampen de voor zonnebadende reptielen optimale UV-Bwaarden van 250 µw/cm². * = gerelateerd aan de op het moment van schrijven van de tekst op de markt verkrijgbare concurrerende modellen 11
Hoeveel UV-B geven de UV-Star-modellen af? UV-B in Tropic Desert Power µw/cm² 50 W 70 W 50 W 70 W 50 W 70 W 15 cm 320 400 480 640 > 2000 > 2000 30 cm 80 100 120 160 960 1248 45 cm 36 44 53 71 426 566 60 cm 20 25 30 40 240 320 75 cm 13 16 19 26 154 204 90 cm 9 11 13 18 104 138 Hoeveel lichtintensiteit geven de UV-Star-modellen af? Lux Tropic Desert Power 50 W 70 W 50 W 70 W 50 W 70 W 15 cm 316.700 519.000 209.500 288.600 1.045.500 1.077.000 30 cm 76.900 127.500 50.900 72.400 235.600 267.000 45 cm 32.500 55.000 21.500 31.900 113.900 117.000 60 cm 16.900 29.500 11.200 17.700 63.500 64.500 75 cm 9.700 17.900 6.960 11.200 39.900 40.200 90 cm 8.800 14.500 5.900 8.100 29.000 30.000 Hoeveel warmte geven de UV-Star-modellen af? C Tropic Desert Power 50 W 70 W 50 W 70 W 50 W 70 W 15 cm 40 44 56 62 67 75 30 cm 30 33 40 43 44 48 45 cm 26 28 31 33 36 38 60 cm 24 25 26 28 31 33 75 cm 23 24 25 26 28 31 90 cm 23 23 24 25 26 29 Wat is er nodig voor de werking van de UV-Star-modellen? Afhankelijk van het model heb je om te beginnen een 50 resp. 70 watt voor- schakelapparaat als de UV Star EVG 50 W resp. UV Star EVG 70 W nodig. Voor de installatie daarvan is een netvoeding nodig, zoals dat in het HOBBY-assortiment verkrijgbaar is. Deze wordt gedeeld en verbindt het voorschakelapparaat met het stopcontact en de fitting van de lamp. De fittingen zijn eveneens in het HOBBY-assortiment verkrijgbaar. Alternatief gebruik je de Ceramic Socket-set, die uit een fitting en netvoeding bestaat.. Infobrochure UV-verlichting 12
Welke afstanden ten opzichte van het dier moet je bij het gebruiken van de UV-Star-modellen aanhouden? Ter bescherming van het dier en voor de levensduur van de stralers moet bij het gebruiken van de 50 Watt UV Star een afstand van 20 cm en bij het gebruiken van de 70 watt UV Star een afstand van 30 cm aangehouden worden. De maximale afstand moet dusdanig gekozen worden, dat de UV-B-uitstraling van 50 µw/cm² niet wordt overschreden. De optimale afstand ligt afhankelijk van het model en de behoefte tussen 25 en 65 cm. 13
Wanneer moet ik UV-Star-modellen vervangen? Er wordt onderscheid gemaakt tussen lichtuitstraling en UV-B-uitstraling. De gemiddelde levensduur van 6.000 uur correspondeert met 10 uur dagelijkse verlichting gedurende een periode van ongeveer 1,5 jaar. De UV-B-uitstraling loopt volgens onze onderzoeken naar verschillende modellen van verschillende producenten na 1.000 uur (dat betekent een gebruiksduur van ongeveer 3 maanden bij 10 uur verlichting per dag) al met 40 % terug. Uiterlijk na 6 maanden moeten de stralers voor het welzijn van de dieren daarom worden vervangen. Infobrochure UV-verlichting 14
Hoe worden de UV Star-lampen gebruikt? Er moet een voorschakelapparaat gebruikt worden, zoals dit onder het merk HOBBY aangeboden wordt. Het voorschakelapparaat wekt de noodzakelijke stroomspanning voor het ontsteken van de lampen op. Tevens wordt de levensduur van de UV Star-lampen verhoogd, waardoor ook de aanschaffingskosten van het voorschakelapparaat relatief zijn. Bij een aanschafprijs van de UV Star-lampen gerekend per 6 maanden aanbevolen gebruiksduur en meerjarig gebruik van het voorschakelapparaat kost de gezondheid van uw dier slechts 2-3 cent per uur. 15
Een merk van Dohse Aquaristik Dohse Aquaristik GmbH & Co. KG Otto-Hahn-Str. 9 D-53501 Grafschaft Gelsdorf Tel. 0049-(0)2225-9415-0 Fax 0049-(0)2225-946494 info@dohse-aquaristik.de Aangeboden door: Technische wijzigingen voorbehouden. Afbeeldingen van producten en verpakking kunnen in drukwerkvorm afwijken van het origineel. Wijzigingen, drukfouten en vergissingen voorbehouden. Stand 05/2012 Art. nr.: 73020