NUCLEAIRE GENEESKUNDE Klinische behandeling met radioactief jodium bij te snel werkende schildklier BEHANDELING
U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. In verband met de hoge kosten van deze behandeling verzoeken wij u om tijdig (in ieder geval 24 uur van tevoren) contact met ons op te nemen als u verhinderd bent. Het verblijf in het ziekenhuis duurt ca. twee dagen. Klinische behandeling met radioactief jodium Uw internist heeft u verteld dat uw schildklier te snel werkt. Om de werking af te remmen, heeft hij een behandeling voorgesteld met radioactief jodium. In deze folder leggen wij u uit hoe de behandeling in zijn werk gaat. Ook krijgt u instructies voor thuis. Voor vrouwen geldt: De behandeling met radioactief jodium wordt in principe niet toegepast tijdens de zwangerschap. Het radioactief jodium komt namelijk in de placenta terecht. Laat het ons dus weten als u zwanger bent. Als u niet zeker weet of u zwanger bent, vertel het ons dan ook. We kunnen dan eventueel een zwangerschapstest bij u doen. 1
De behandeling De behandeling bestaat uit het inslikken van een capsule met radioactief jodium met water. Daarna mag u anderhalf uur niet eten en drinken. De nucleair geneeskundige komt de capsule op uw kamer brengen. Dit is een eigen kamer met een eigen toilet. Van deze kamer mag u enkele dagen niet af, omdat een deel van de straling buiten uw lichaam komt. De behandeling is niet onaangenaam of pijnlijk, u voelt er niets van. Nadat u de capsule hebt ingenomen, mag u vanwege de straling niet meer van uw kamer af, tot het ontslag. Hoe lang u op de kamer blijft, hangt af van de hoeveelheid straling die u uitzendt. Tijdens uw verblijf meet de nucleair geneeskundige, of een medewerker van de Nucleaire Geneeskunde, dagelijks de hoeveelheid straling die nog in uw lichaam zit. U hoeft daardoor niet langer in het ziekenhuis te blijven dan nodig is. Het gemiddelde verblijf is twee dagen. Hoe werkt het precies? U krijgt het radioactieve jodium in de vorm van een capsule toegediend. Een belangrijk deel hiervan wordt opgenomen in de schildklier. De straling die het radioactieve jodium daar uitzendt, vermindert de productie van het schildklierhormoon en remt de groei van de schildkliercellen. Hierdoor nemen uw klachten af. Dit effect mag u echter pas verwachten tussen zes weken en vier maanden na de behandeling. Het radioactieve jodium blijft slechts tijdelijk in uw lichaam, want de straling wordt automatisch steeds minder. Het deel dat niet wordt opgenomen in de schildklier scheidt u in de eerste twee dagen na de behandeling uit, voornamelijk via de urine. Ook kan een kleine hoeveelheid radioactief jodium in het speeksel, zweet en de ontlasting voorkomen. Schadelijke effecten hiervan zijn praktisch verwaarloosbaar. Is de behandeling schadelijk? U hoeft niet huiverig te zijn voor deze behandeling. De radioactieve jodium verlaat uw lichaam zo snel, dat de straling die u uitzendt zeer snel afneemt. Schadelijke effecten van deze behandeling zijn daardoor verwaarloosbaar. Voorzorgsmaatregelen De hoeveelheid straling bij de jodiumbehandeling blijft dus beperkt. Maar de mensen in uw omgeving mogen er geen onnodige straling door oplopen. Bezoek en ziekenhuispersoneel mogen daarom de eerste dagen niet te dicht bij u in de buurt komen. Wij vragen u daar zelf ook rekening mee te houden en indien mogelijk afstand te bewaren. Houdt u zich aan de leefregels in de bijlage. Tip: neem bij opname dit boekje mee naar het ziekenhuis. Dan kunt u de leefregels in de bijlage met de verpleegkundige doorspreken. 2
Naar het ziekenhuis Wat neemt u mee? Het ziekenhuis belt u over de opnamedatum. Neem zo min mogelijk toiletspullen mee naar het ziekenhuis. Wat u niet meeneemt, kan immers niet besmet worden. Daarnaast adviseren wij u oude (nacht)kleding mee te nemen. Uw kleding kan namelijk weggegooid worden na de behandeling. Neem schone kleren mee voor de dag dat u weer naar huis gaat. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis worden uw spullen in een aparte kast bewaard. Houd er rekening mee dat u na het innemen van de jodiumcapsule uw kamer niet meer mag verlaten. Dit betekent dat u tijdens de opname alleen zult zijn. Om uw verblijf wat plezieriger te maken, kunt u tijdschriften, dvd s en boeken en dergelijke meenemen. De kamer heeft ook een televisie met dvd-speler en een telefoon. Daarop kunnen mensen u bellen. Wilt u zelf bellen, neem dan geld mee voor een telefoonkaart. Wat u te veel betaald hebt, krijgt u later terug. Om besmetting van de afstandsbediening en de telefoon te voorkomen, zijn deze verpakt. U mag deze verpakking niet verwijderen. Het drinken van enkele glazen vocht extra per dag, zorgt ervoor dat het radioactieve jodium sneller uw lichaam verlaat. U mag wat frisdrank van thuis meenemen. Dan kunt u uw eigen frisdrank afwisselen met de drinkrondes van de verpleegafdeling. Eten en drinken Op de dag van uw opname mag u s morgens voor 08.00 uur nog ontbijten. Na 08.00 uur mag u niets meer eten en drinken. Tanden poetsen en slokjes water drinken is wel toegestaan. U mag uw medicijnen gewoon met wat water innemen. Alleen het schildklierhormoon mag u niet innemen. Uw behandelend arts heeft dit al met u besproken. Opnamebalie In het ziekenhuis meldt u zich bij de Opname. Daar wijst de receptioniste u de weg naar de verpleegafdeling. Een verpleegkundige ontvangt u daar en informeert u over de gang van zaken op de afdeling. Uw behandelend arts of de afdelingsarts komt op deze dag bij u langs voor een lichamelijk onderzoek. Op de kamer Uw kamer is speciaal aangepast voor mensen die voor een jodiumbehandeling komen. De kamer ziet er nagenoeg hetzelfde uit als de andere kamers op de afdeling en heeft een eigen badkamer en toilet. De afvoer hiervan gaat niet naar het riool, maar is aangesloten op een aparte tank. Om geen stralingsbesmetting rondom de toiletpot te veroorzaken, moeten vrouwen én mannen zittend plassen. Om te zorgen dat uw urine goed wordt weggespoeld en vermengd met water in de riolering, moet u op de eerste dag van uw verblijf het toilet na gebruik twee keer doorspoelen. Tijdens uw verblijf wordt uw bed niet opgemaakt en de kamer niet schoongemaakt. Eten en drinken wordt 3
bij de deur neergezet. Wij vragen u zelf na de maaltijd uw bestek en servies af te spoelen. Wegwerpservies mag u in de afvalbak in uw kamer weggooien. De verpleegkundige De verpleegkundige informeert tijdens iedere dienst (dag, avond en nacht) hoe het met u gaat. Verder zal hij of zij zo min mogelijk op uw kamer komen. Hij of zij probeert u daarom van buiten de deur, via de intercom, te woord te staan. Als u een vraag hebt, kunt u hem of haar altijd oproepen via de zusterknop. Wanneer de verpleegkundige wel op uw kamer moet komen voor verpleegkundige handelingen, zal hij of zij speciale kleding, overschoenen en handschoenen dragen. Denk er zelf steeds aan om zoveel mogelijk afstand te houden. Bezoek Op de eerste dag van de behandeling mag u geen bezoek ontvangen. De volgende dag(en) kunt u tijdens de bezoekuren bezoek ontvangen, maar niet van kinderen onder de tien jaar en zwangere vrouwen. Uw bezoek moet zich eerst melden bij de verpleging en moet zich houden aan speciale gedragsregels: iedere bezoeker mag hooguit een uur per dag blijven. het bezoek moet zoveel mogelijk afstand tot u bewaren en moet in de sluis vóór de rode streep blijven. het geven van een hand of een kus is niet toegestaan. de bezoeker mag het toilet en de wastafel op uw kamer niet gebruiken. eten en drinken is voor het bezoek tijdens het verblijf in de therapie-kamer verboden. u mag geen spullen, wat dan ook, meegeven aan uw bezoek. In de bijlage vindt u de gedragsregels voor bezoek nog eens terug. Weer naar huis Stralingsmeting Vlak voordat u weer naar huis gaat (met ontslag gaat), meet de nucleair geneeskundige bij u nogmaals de uitwendige straling. Ook meet hij of zij al uw kleding en bezittingen. Besmette kleding krijgt u niet meer mee naar huis, deze wordt vernietigd. Wanneer u naar huis kunt, hangt af van de hoeveelheid gemeten straling. Gedragsregels Bij ontslag uit het ziekenhuis is de hoeveelheid radioactief jodium in het lichaam inmiddels erg klein, ook voor de mensen in uw directe omgeving. Het is echter belangrijk dat u zich thuis aan een aantal gedragsregels houdt. In de bijlage achterin dit boekje kunt u lezen wat die regels precies inhouden. Bij ontslag uit het ziekenhuis hoort u van uw arts hoe lang u zich aan deze regels moet houden. Waarschijnlijk is dit één of twee weken. Wanneer moet u contact opnemen met uw arts? Wanneer u thuis in toenemende mate last krijgt van zweten, warmtegevoel, hartkloppingen en gejaagdheid, neem dan contact op met uw behandelend internist. Dit kan namelijk wijzen op een verhoogde stofwisseling. Soms kan de productie van het 4
schildklierhormoon ook snel afnemen. Dit veroorzaakt moeheid, een koudegevoel, vertraagde stoelgang of de neiging om vocht vast te houden. Deze klachten kunnen ook op de langere termijn optreden (vanaf zes maanden na de behandeling). Neem in al deze gevallen contact op met uw behandelend internist. Genoemde klachten kunnen namelijk uitstekend behandeld worden en veroorzaken geen gewichtstoename, zoals wel gedacht wordt. Het verdere verloop De verwachting is dat u na twee tot vier maanden het effect van de behandeling kunt merken. Uw klachten zullen afnemen, doordat de schildklier minder schildklierhormoon is gaan produceren. Wanneer u in deze periode nog Strumazol slikt, kunt u daar waarschijnlijk mee stoppen. Daarover zal uw arts met u overleggen. Een eventuele tweede behandeling wordt meestal pas na ongeveer zes maanden uitgevoerd. Poliklinische controle Drie tot vier weken na de behandeling gaat u voor poliklinische controle naar uw internist. Maak hiervoor zelf een afspraak. Tot slot Hebt u nog vragen? Dan kunt terecht bij uw behandelend internist of bij de nucleair geneeskundige. Tijdens uw opname kunt u ook terecht bij de verpleegkundige op de afdeling. Bijlage voor bezoek Patiënten die voor langere tijd in een therapiekamer moeten verblijven, ontvangen graag bezoek. Voor de veiligheid gelden een aantal regels waar u zich aan moet houden: de eerste 24 uur mag de patiënt géén bezoek ontvangen. alleen directe familie en naasten worden toegelaten. niet toegestaan: bezoek van kinderen die jonger zijn dan tien jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. u blijft achter de rode lijn in de sluis. De patiënt blijft aan zijn tafel zitten. maximale bezoektijd per bezoeker die jonger is dan 60 jaar: 60 minuten. u mag niet eten en drinken tijdens het bezoek. u mag geen eigendommen van de patiënt meenemen naar buiten. u mag geen gebruik maken van douche of toilet. Uitzonderingen op deze regels zijn slechts mogelijk in overleg met de afdeling Nucleaire Geneeskunde. Bijlage voor de patiënt: gedragsregels voor als u weer thuis bent Wanneer u weer thuis bent, is het belangrijk dat u zich aan onderstaande regels houdt. Deze regels gelden één of twee weken, afhankelijk van de gemeten waarde en van uw thuisomstandigheden. De nucleair geneeskundige vertelt u hoe lang deze regels voor 5
u gelden. Daarna kunt u alles weer doen wat u gewend was. Algemeen Houd er rekening mee dat u nog een geringe hoeveelheid straling uitzendt. Probeer daarom minimaal één meter afstand tot uw volwassen huisgenoten te bewaren. Probeer bij langdurige aanwezigheid (zoals bij tv kijken of eten) zelfs twee meter of meer afstand te bewaren. Afstand is de beste vorm van afscherming. Toilet Als u naar het toilet gaat, ga dan altijd erop zitten. Dit geldt ook voor mannen. Gebruik elke keer toiletpapier, ook als u alleen moet plassen. Was na afloop uw handen, liefst op het toilet, zodat deurknoppen zo schoon mogelijk blijven. Let op druppeltjes urine op de toiletbril, de toiletpot en vloer. Absorbeer deze druppels met toiletpapier zonder te wrijven. Spoel het papier daarna door het toilet. Was vervolgens nog een keer uw handen. Wanneer iemand anders het toilet schoonmaakt, dan moet hij of zij dit met huishandschoenen doen. Kinderen (tot en met tien jaar) Kinderen zijn gevoeliger voor straling dan volwassenen. Probeer direct lichamelijk contact (zoals knuffelen) zo kort mogelijk te houden en maak de afstand tot de kinderen zo groot mogelijk. Neem ze niet op schoot en neem ze s nachts niet bij u in bed. Partner We raden u aan op minstens twee meter afstand van uw partner te slapen, als het kan zelfs in aparte kamers. Let er dan op dat de bedden in de verschillende kamers niet tegen dezelfde muur staan. Dan zou er immers toch nog onvoldoende afstand ontstaan. Beperk direct lichamelijk contact zoals knuffelen of vrijen en seks tot maximaal 30 minuten per dag. Partner van 60 jaar en ouder Bij partners of huisgenoten van circa 60 jaar en ouder is de kans op stralingsschade zeer klein. In dat geval hoeft u de maatregelen zoals vermeld onder Algemeen en Partner niet zo streng op te volgen. U hoeft dus niet met bedden te gaan slepen. We raden u hier wel aan die maatregelen op te volgen die weinig moeite kosten. Enige afstand houden bij urenlang tv kijken is bijvoorbeeld wel makkelijk te doen, dus volg dit advies wel op. Bezoekers Bij kortdurend bezoek, bijvoorbeeld een avond of middag, hoeft u voor bezoekers geen andere maatregelen te nemen dan hierboven beschreven. In de periode dat de leefregels gelden, kunt u beter geen kleine kinderen en zwangere vrouwen bezoeken of op bezoek krijgen. Borstvoeding Wanneer u borstvoeding geeft, moet u hiermee vóór de behandeling stoppen. Geef ook na ontslag uit het ziekenhuis geen borstvoeding meer. Na een eventuele volgende zwangerschap kunt u zonder bezwaar weer borstvoeding geven. 6
Zwangerschap Voor vrouwen geldt: als u na de behandeling zwanger wilt worden, wacht daar dan minimaal zes maanden mee. Mannen raden wij aan om binnen zes maanden geen kinderen te verwekken. Seksueel contact in deze zes maanden is geen enkel bezwaar. Werk U mag na thuiskomst weer gaan werken, tenzij u werkt in het basisonderwijs of in de opvang van kinderen tot en met tien jaar. In dat geval mag u niet werken zolang u zich aan deze gedragsregels moet houden. Houd ook op het werk de hierboven beschreven regels aan. Twijfelt u, overleg dan met uw behandelend specialist. Wasgoed en serviesgoed Omdat uw speeksel, urine en ontlasting relatief hoog besmet kunnen zijn met jodium, mogen anderen uw was- en serviesgoed, lakens en handdoeken niet gebruiken. U kunt ze met andere spullen wassen. Daarna mag iedereen ze weer gebruiken. Vervoer In het openbaar vervoer zit u kort bij uw medepassagiers. Daarom mag u in de periode dat uw leefregels gelden, maximaal een uur per (openbaar) vervoermiddel reizen. Bij vervoer per taxi moet u zo ver mogelijk van de chauffeur af gaan zitten. Het reizen met dezelfde taxichauffeur moet u tot circa twee uur beperken. Wanneer u binnen drie maanden na ontslag een vliegreis overweegt, adviseren wij u contact op te nemen met de Nucleaire Geneeskunde. De nucleair geneeskundige of de stralingsdeskundige geeft u de douaneverklaring (vliegbrief) die u nodig hebt. Bijeenkomsten Bioscoopbezoek en andere bijeenkomsten waarbij u enige uren vlak naast iemand anders zit, moet u vermijden. Schoolbezoek U mag ook geen schoolonderwijs volgen in de periode dat de leefregels gelden. Verpleeg- en verzorgingstehuizen Het verplegende en verzorgende personeel kan de normale werkzaamheden gewoon verrichten, zij het met zoveel mogelijk afstand. Bij bedlegerige patiënten moet het personeel bij het opruimen van ontlasting en urine handschoenen dragen en de po direct in het toilet legen. Daarna moeten zij de po en hun handen wassen. Ziekenhuisopname Wanneer u onverhoopt in het ziekenhuis moet worden behandeld of moet worden opgenomen in de periode waarvoor deze gedragsregels gelden, moet u of uw familie de behandelend arts waarschuwen en deze informatie laten lezen. Wij adviseren de arts dit zo snel mogelijk bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde te melden. De arts kan vervolgens advies vragen aan de verantwoordelijke stralingsdeskundige. Hebt u nog vragen? Bel dan gerust naar de poli Nucleaire Geneeskunde. U vindt onze contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder. 7
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 088-320 33 00 Nucleaire Geneeskunde 088-320 75 00 Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 8
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis NG 37/05-13