WERK VAN DEN AKKER Afdeling Herentals AANLEG EN ONDERHOUD VAN GAZON Lesgever: Eric Jansen 07-10 -2012 Verslag: Michel Peeters 1.Samenvatting van de les. 1.1 In orde brengen van de grond. - Oude gazon verwijderen Spitten, strippen, frezen met leliefrees. 1.2 In orde brengen van de bemesting. - zuurtegraad meting volgens Ph-H2O of Ph-KCL (kaliumcloride ) - Ph-H2O ligt altijd 0,8 punt hoger. Ph verhogen: 40 tot 60 gr/m² kalk geeft 1 punt stijging. - gebruik van compost bij de aanleg : 2 à 3 m³/are van eigen compost of 1 à 1,5m³/are GFT ( omwille van zoutoplossing ) - bodemverbeteraar: molmmest: 45% championmest, 45% turf en 10% hakselhout. - de mest niet te diep inwerken. 1.3 Egaliseren. - rijven in een X vorm - rollen - Na 3 x deze bewerkingen te herhalen zou de grond moeten klaar liggen om te zaaien. 1.4 Zaaien - eerst de randen inzaaien ( mag wat dikker staan ) - niet te dik zaaien - machine: 1,5 kg/are - hand: 2 à 2,5 kg/are - zaaien in twee richtingen (haaks) - soorten gazon - speelgazon maaien op 4 à 6 cm - siergazon maaien op 2-3 - 4 cm - schaduwgazon maaien op 4 à 6 cm - kiemduur 1 à 3 weken. - zaaiperiode: ganse jaar door, maast de best - aug. sept. - maart doorzaaien: in het voorjaar zaad en potgrond mengen en over het gazon zaaien - in rijven en al of niet rollen. 1.5 Water - normaal niet gieten, maar na het nat worden van het zaad wel ( de kieming is gestart ) - 2 à 3 u op dezelfde plaats. Bij plasvorming de installatie verplaatsen. - s morgens gieten is ideaal ( vooral t.o.v. ontstaan van schimmels ) - hoe lang gieten? Dit is afhankelijk van de weersomstandigheden, normaal tot men de eerste maal kan maaien. - met gazonmatten: dezelfde voorbereiding. Het nadeel van matten is dat ze niet aangepast 1
zijn aan de grond. Matten mogen nooit droog komen de eerste 3 weken. Bij het uitleggen van matten moeten deze ook gerold worden. 1.6 Maaien - eerste maaibeurt als het gras min 8 à 10 cm lang is. Maximum 2/3 wegnemen. Het gras is het stevigste bij 6 cm hoogte. - regelmatig maaien. - in het voorjaar kort maaien om het oude gras zoveel mogelijk zo veel weg te nemen. Vervolgens altijd langer en langer maaien totdat in het najaar de hoogte oploopt van 4 tot 6 cm. - bij het mulchen van gras zijn er meer maaibeurten nodig. 1.7 Onderhoud - van sept. tot dec. kalkbemesting toepassen met zeewierkalk aan 2 kg/are, dit om de viltlaag te verteren. - in het voorjaar fosfor toedienen onder de vorm van kaliumfosfaat. Hiermede dient opgepast te worden voor uitdroging ( bruin worden ). - in feb. wordt een onderhoudsbemesting toegepast. deze kan bestaan uit - gedroogde koemestkorrel aan 20 kg/are op jaarbasis. hiervan 10 kg in maart, 4 kg mei-juni, 4 kg begin augustus. - blauwe korrel aan 7 kg/are verdeeld over 2 à 3 beurten. - na half augustus niet meer mesten. Alleen kalk is nog toegelaten. - magnesium zorgt voor groen gras. 2.Bijvoegsel voor gazonfanaten. 2.1 Aanleg van gazon De meeste mensen kiezen ervoor om een nieuwe gazon aan te leggen in het voorjaar omdat op dat moment de groei van gras in volle vaart loopt.op die manier zal de zode snel dichtgroeien en ontstaat een sterk gazon. 1. Begin eraan in één van de twee meest geschikte periodes van het jaar, ofwel tussen half maart en begin juni, ofwel van september tot en met oktober. 2. Spit de bovenste 30 cm om, maak de kluiten goed los en verwijder storende zaken als stenen en afval. Verwijder ook de wortels van doorlevende onkruiden als kweekgras, akkerwinde en heermoes. 3. Breng de zuurgraad ( ph ) van de bodem op peil door een bekalking uit te voeren met 1 tot 1,5 kg per 10 m². Dit bevordert de opname van voedingsstoffen en de ontwikkeling van een sterke grasmat. 4. Een gazon wordt slechts één keer aangelegd en moet lang meegaan. Het is dus van het grootste belang de bodem een optimale structuur te geven en het humusgehalte te verhogen. Na de aanleg is dit immers onbegonnen werk. ( bv. organische meststof NPK 6-5-3 ) Dosis van 1-2 kg/10m². 5. Laat de bodem een weekje rusten. de verschillende lagen zullen beter aansluiten. 6. Kies het juiste soort graszaad. Hou daarbij in de eerste plaats rekening met de functies die het gazon moet vervullen. - gazon dat tegen een stootje kan en bestand is tegen intensief gebruik kies dan voor speel - en sportgazon. - wordt het gazon minder belast en wil je het iets stijlvoller gebruik dan siergazonmengsel - Heeft men veel schaduw in de tuin gebruik dan een aangepast graszaadmengsel. - Wil je minder maaien opteer dan voor een traag groeiend gazon. 7. Hark de grond mooi effen, druk de bodem licht aan en bevochtig de oppervlakte gelijkmatig. 8. Verdeel de benodigde hoeveelheid graszaad in twee gelijke delen. Zaai de helft in de lengterichting van het gazon, de andere helft er dwars overheen. 9. Hark het graszaad oppervlakkig in ( max. 1,5 cm diep ) en druk de bodem aan met een rol 10. Hou de toplaag voldoende vochtig zolang het kiemingsproces duurt. Dat bevordert een 2
vlotte en gelijkmatige opkomst. 11. Wacht met de eerste maaibeurt tot de grassprietjes 8 tot 10 cm hoog zijn. Stel de messen van de machine tijdens de eerste maaibeurt in op 5 cm of hoger. 12. Geef na de derde maaibeurt een eerste onderhoudsbemesting ( 0,8 kg per 10 m² ). TIP Wacht met het bestijden van onkruiden tot na de vierde maaibeurt. Gebruik uitsluitend een product dat geschikt is voor jonge gazons. Maak je bovendien niet te veel zorgen: door het maaien verdwijnen de meeste onkruiden vanzelf. 2.2 Onderhoud van het gazon Een gazon aanleggen is één zaak, het nadien in perfecte staat houden is nog een ander paar mouwen. Een gazon is in feite een kunstmatig stukje natuur en tal van indringers staan te popelen om daar iets aan te veranderen. Een heel arsenaal fenomenen zoals mos, onkruid, mollen, ziektes komen de kop opsteken. En laat ons maar meteen duidelijk wezen, het picobello houden van een gazon kost af en toe geld en moeite. Probleem nr. 1: Mos Mos is het gazonprobleem bij uitstek. Elke gazonbezitter is als de dood voor mos. In geen tijd kan een gazon verstikt worden door dit duivels gewas. Mos komt echter niet zomaar in het gazon, bepaalde omstandigheden bevorderen de mosgroei: - zure bodems, dit is een gebrek aan kalk - een gebrek aan voedingsstoffen voor het gras. Als het gras honger heeft is mos op zijn best. - schaduw en vocht bevorderen sterk de mosgroei. - in fijne, traaggroeiende gazons komt relatief meer mos voor. - ook kort maaien bevordert mos ten opzichte van het gras. - tenslotte is een slechte bodemstructuur met verharde bodem nefast. Stagnerend water wordt door het mos zeer op prijs gesteld. Probleem nr. 2: een viltlaag. Tussen het mos en het resterende gras krioelt het ook van dood organisch materiaal: afgestoven gras, maairesten, oud mos. Op de duur ontstaat er een soort vettige laag, vaklui spreken van een viltlaag. Bij nat weer wordt die laag smerig en vettig, bij droog weer wordt het een korstje. Ook het ontstaan van die viltlaag is te verklaren door een gebrek aan bodemleven: normaal gezien verdwijnt zo n viltlaag vanzelf door de werking van de bodembacteriën, ook micro-organismen genoemd. Die nuttige beestjes verdwijnen echter met de noorderzon als er scheikundige ontmossers zoals ijzersulfaat gebruikt worden Dergelijke agressieve producten brengen een gazon op termijn veel schade toe. Probleem nr. 3: het gras heeft een bleke kleur. In de vroege lente heeft het gazon ook vaak een bleekgele kleur. Dat het mooie donkergroene aspect verdwenen is, ook dat heeft zijn oorzaken: - een gebrek aan voedingsstoffen: een gazon met een lege maag kwijnt weg en wordt bleek. - ook na een langdurige vorstperiode krijgt het gazon een doffe kleur. Stappen naar een oplossing. Stap 1 bekalken. Waarom is kalk zo belangrijk in de bodem? - Kalk maakt de bodem minder zuur, dat is het essentiële. Een zure bodem bevordert de mosontwikkeling in gazons en dat wordt juist tegengewerkt door het strooien van kalk. - Kalk zorgt voor een losse en kruimelige bodem, waarin het gras beter en dieper gaat wortelen en waarin overtollig vocht beter afgevoerd wordt. - Kalk verbetert bovendien de opname van meststoffen door het gras. Wanneer en in welke hoeveelheid wordt kalk gestrooid? - Er wordt het meest gekalkt tijdens de lente ( eind februari tot begin mei ). Het kan ook 3
al tijdens de voorgaande winter, dan wordt de kalk rustig door de bodem opgenomen. - Een jaarlijkse onderhoudsbekalking van 1 à 2 kg per 10 m². Bij verwaarloosde gazons geldt er een herstelbekalking van 2 à 2,5 kg per 10 m². Welke kalk gebruiken. In principe is elke evenwaardig. Maar gespecialiseerde firma s bieden speciaal ontwikkelde kalk voor het gazon aan. Bv. Vilmorin BioCalc: strooibare microkorrels met composteringsbacteriën. DCM Microkalk: kalkkorrels met bacteriën en 15 % magnesium. Stap 2 Bemesten. Wanneer strooien? - Kan in principe samen met de kalk gestrooid worden, maar allerbeste resultaten worden bereikt als er 1 à 2 weken later gestrooid wordt ergens in de periode vanaf maart tot mei. - De werking is beter als men de periodes met uitzonderlijke kou en nat weer vermijdt. - Het best strooit men vlak na een maaibeurt, om te vermijden dat nog niet opgeloste kruimeltjes opgezogen worden door de grasmaaier. - De dosis bedraagt 1 kg per 10 m². Welke gazonmeststoffen? Het valt aan te raden van meststoffen te gebruiken met een hoog kali gehalte ( potas ) omdat dit ook aan mosbestrijding doet. De toegevoegde micro-organismen verbeteren de bodemstructuur. Bv. Vilmorin: Vilmogazon NPK 9 + 5 + 20 DCM: Organische meststof microgazon NPK 8 + 4 + 20 + 3 MgO 2.3 Gazontypes gazonmengsels. Met Engels raaigras, roodzwenkgras en veldbeemdgras gaan de producenten van gazonzaden verschillende combinaties maken, zodat uiteindelijk gazons op maat ontstaan, aangepast aan verschillende behoeften. Verreweg de meest gezaaide gazons zijn het sportgazon en het speelgazon, maar daarnaast bestaan er een hele reeks gespecialiseerde gazons. 2.3.1 Gewone gazontypes. 1. Sportgazon Sportgazon is de ideale keuze als de grasmat constant intensief gebruikt wordt. Dit gazontype is moeiteloos bestand tegen ravottende kinderen, veelvuldig bespelen en huisdieren. Sportgazon kiemt zeer snel en vormt vlug een gesloten grasmat. Bovendien is het goed bestand tegen droge zomers. Het is wel wat minder fijn en het groeit iets sneller. Bv. Vilmorin sportgazon, DCM sportgazon Activo 2. Speelgazon Speelgazon is net iets minder sterk dan sportgazon maar verdraagt nog steeds goed betreding en bespeling. Alleen extreem intensief gebruik valt af te raden. Dit gazon heeft een goed herstelvermogen, blijft mooi groen tijdens de winter en doet het goed op beschaduwde plekken. Bv. Vilmorin speelgazon, DCM siergazon mengsel Grazio. 2.3.2 Gespecialiseerde gazontypes. 1. Engels gazon. Dit is het aller-fijnste gazontype dat een prachtige en zeer fijne zode vormt. Bijzonder traaggroeiend maar gevoelig aan betreding. Dit gazon dient veeleer om naar te kijken dan om te betreden. Bv. Vilmorin Gazon Anglais. 2. Schaduwgazon. Sommige gazonmengsels doen het minder goed op beschaduwde plekken. Voor plaatsen die de hele dag in de schaduw liggen biedt een gespecialiseerd mengsel een goed 4
alternatief. Bv. Vilmorin Schaduwgazon, DCM Ombra. 3. Onderhoudsarm gazon. Diverse samenstellingen maar vooral traaggroeiend en droogtebestendig wat resulteert in minder maaibeurten. Bv. Vilmorin Onderhoudsarm gazon, DCM Lento. 4. Japans bloemengazon. Deze bloemenweide bestaat naast traaggroeiend gras ook uit een mengsel van een 20-tal soorten bloemen. Ideaal voor het opfleuren van een verloren hoekje, een helling of in afwachting van de definitieve tuinaanleg. Hoeft slechts 1 x per jaar gemaaid te worden, tijdens de herfst. Bv. Vilmorin Gazon Japonais 5. Doorzaaigazon. Dit zijn speciale graszaden met een omhulling. Hierin zitten sporenelementen en schimmelwerend product. Deze coating garandeert een snelle opkomst en het snel dichtgroeien van kale plekken. Bv. Vilmorin Doorzaaigazon. 6. Herstelgazon. Het aangeboden materiaal bevat zowel graszaad als langwerkende gazonmeststof. Het wordt gebruikt voor de inzaai van kale plekken. Bv. Vilmorin Herstelgazon 2 in 1 2.4 Gazon maaien. 1. Waarom is maaien nodig? Regelmatig maaien zorgt ervoor dat de grasmat mooi dicht blijft en dat er zich geen hoge pollen vormen. Het uitstoelen en uitlopen van de gewassen wordt bevorderd en het gazon blijft stevig en dicht. En het oog wil ook wat, een pas gemaaid gazon met de herkenbare maaibanden is een lust om naar te kijken. 2. In welke periode en hoe vaak moet men maaien? Maaien begint gewoonlijk in maart en eindigt eind oktober. Nadien is de groei zeer beperkt en is het best niet meer te maaien. Tijdens de groeiperiode wordt er gemiddeld elke week gemaaid. Tijdens droogteperiodes en op het einde van de periode kan er al eens twee weken gewacht worden. De maaifrequentie is afhankelijk van het gazontype. Sneller groeiende sportgazons worden vaker gemaaid dan trager groeiende speel- en siergazons. 3. Wat is de ideale maaihoogte? Gemiddeld 3 cm, maar ook hier afhankelijk van het gazontype. Sportgazons worden iets minder kort gemaaid dan speel- en siergazons. Erg kort maaien is uit den boze, zeker bij droogte. De grasplant groeit bij te kort maaien heel moeilijk terug. 4. Maaien bij droog of nat weer? Maaien gebeurt uiteraard het best bij droog weer. Bij nat weer vangt het gras zeer moeilijk op en kleeft aaneen tot grotere pakken. 5. Het maaisel opvangen of later liggen? In verreweg de meeste gevallen wordt het maaisel opgevangen, maar de laatste tijd wint het laten liggen ( mulching genoemd ) aan populariteit. In toenemende mate worden mulchingmaaiers verkocht. Deze machines hakselen het maaisel zeer fijn en verdelen het gelijkmatig over het gazon. Het is zo fijn vermalen dat het nauwelijks opvalt. Zeker wanneer meststoffen gebruikt worden met bacteriën verdwijnt het maaisel als sneeuw voor de zon. Bovendien wordt het gras hierdoor extra gevoed. Belangrijk is weinig tijd te laten tussen de maaibeurten, anders is de grasmassa te groot. 6. De keuze van de grasmaaier? Hier is het aanbod werkelijk ontzaglijk. 2 types maaiers beheersen de markt. 5
Er zijn vooreerst de elektrische maaiers, die vooral gebruikt worden voor kleinere gazons De prijs is doorgaans aantrekkelijk maar de elektrische kabel maakt het wat onhandig. Voor grotere gazons worden vooral cirkelmaaiers met benzinemotor gebruikt.deze maaiers zijn duurder maar krachtiger. De allerbeste maairesultaten worden echter bereikt met de kooimaaiers: deze kooivormig ronddraaiende messen lopen voor de wielen van de machine en zorgen voor een bijzonder goed maairesultaat. Door de hogere aanschafprijs bezitten niet zoveel particulieren zo n maaier. 2.5. Kalender voor het gazon. 6
7
Standaard bemestingsschema voor gazon met DCM meststoffen. 8