Techniek 60 07 // 0 // ANWBWATERSPORT.NL
Glimmen Gelcoat poetsen glanzen Is je schip niet meer als nieuw, dan komt er een moment dat een beetje poetsen niet meer volstaat. Zo is ook de gelcoat van onze nieuwe polyester Tuimelaar verre van nieuw. Hoe krijgen we de glans terug in de boot? TEKST: JIM POST // FOTO s: BERTEL KOLTHOF ANWBWATERSPORT.NL // 0 // 07 6
Techniek v.l.n.r. Licht alkalische reiniger, zachte borstel, matteerschijven, matteertussenschijf, polijstmachine, tussenschijf, twee schapenvachten / polijstschijven, polijstpasta, emmer, poetsdoeken, wax, microvezeldoeken Een nieuwe redactieboot betekent ook nieuwe klussen. Een van die klussen is het weer als nieuw maken van de romp en het dek. Hoe ver moeten we daarbij gaan? Meteen de boot maar schilderen? Dat is meteen wel een heel drastische oplossing. Een doffe verkrijte romp ga je eerst poetsen. Kijk hoever je daarmee komt. Blijft het resultaat slecht, dan zijn er drie opties: polijsten, schilderen of wrappen. of laten doen? Zelf schilderen is goedkoper, maar vereist ervaring. Vooral de eerste keren is dat spannend. Minder ervaren schilders oefenen dan ook bij voorkeur op een klein oppervlak, bijvoorbeeld op de spiegel. Een -componenten aflak is daarbij gemakkelijker te verwerken en vloeit langer: goed voor een meer glanzend eindresultaat. Goede voorbereiding en advies drukken, samen met de juiste spullen, hun stempel op het resultaat. Moet het mooier, laat de romp dan schilderen. Dit is uiteraard duurder, waarbij de prijs sterk varieert. Het prijskaartje wordt onder andere bepaald door het aantal verflagen en de staat waarin de gelcoat wordt aangeboden. Polijsten Deze optie is het minst radicaal. Bij diepe krassen in de gelcoat wordt het polijsten gecombineerd met waterproof fijnschuren. Krassen met het predicaat schade worden eerst gerepareerd, pas daarna volgt polijsten. Zorg voor de juiste spullen, goed gereedschap en goed advies. Hierbij kunnen duurdere polijstmiddelen vanwege verbruik en resultaat toch een goede koop zijn. Toegegeven: dit weet je pas achteraf. Schilderen Ook schilderen betekent kiezen: zelf doen Wrappen Een minder bekende variant is het in folie wrappen van de romp. Bij auto s zie je deze techniek volop en ook powerboats en wedstrijdzeiljachten zijn vaak gewrapped. De folie is daarbij vaak voorzien van een sponsornaam. Behalve een digitaal ontwerp op folie geprint, kun je de romp ook onopvallend inpakken in één kleur. De kleur schijnt zich jarenlang goed te houden en bij goed ontvetten en aanbrengen is ook de hechting duurzaam. Lokale beschadigingen werk je bij met een nieuw stukje folie. Folie heeft echter ook nadelen. Zo laat het materiaal zich niet makkelijk polijsten en is de glans minder dan die van een strakke gelcoat of verflaag. Van dichtbij zie je de fijne structuur van de folie, maar van veraf zie je dit nauwelijks. Een pluspunt is de omkeerbaarheid van je keuze. Na afloop kun je hem verwijderen zonder achterblijvende lijmresten. Was de romp volledig ingepakt, dan is de originele gelcoat weer beschikbaar voor een nieuwe keuze. Wat kost dat? Poetsen en wrappen kan on the spot. Onder goede omstandigheden - warm en droog - kan dit buiten. Voor laten schilderen breng je de boot naar de schilder, eventueel gecombineerd met de winterstalling. Schilderen gaat het beste onder dak, maar doe-het-zelvers schilderen soms ook in de buitenlucht. Het resultaat is dan meestal minder fraai. Een voorbeeld van de kosten vind je hierna: schuren en schilderen, inclusief epoxyprimer, exclusief stalling en voorrijkosten. Bij laten schilderen nemen wij de tijdelijke stalling in de werkplaats wél mee, want professionals schilderen binnen. Voor alle opties geldt dat eerst het te bewerken oppervlak beoordeeld moet worden, wellicht met reparaties tot gevolg. In het voorbeeld hierna gaan we ervan uit dat bij schilderen een epoxyprimer afdoende is. Ook bij polijsten en wrappen wordt uitgegaan van een gelcoat zonder extra werk. Bovenwaterschip vrijboord -voeter: zelf poetsen/polijsten: 00 à 00; professioneel poetsen/polijsten: 00 à 600; zelf schilderen: 400 à 700; professioneel schilderen/spuiten:.500 à 6.000; professioneel wrappen in één kleur:.900 à 4.000 De Tuimelaar Wat kiezen wij? We denken dat het allemaal nog niet zo dramatisch is met de Tuimelaar, dus wij kiezen voor polijsten. Bovendien schijnt de kleur wit zich goed te houden in zonlicht. Rood en donkerblauw hebben het hier moeilijker. Graag heiligen we de regel schilderen-kan-altijd-nog. Voor een maximaal resultaat laten we deze klus professioneel uitvoeren, de firma Riwax uit Kampen doet het voor op het vrijboord. Het dek is schoon, maar is dit niet het geval, begin daar dan als eerste mee. Het voorkomt dat vuil later alsnog over het net gepolijste vrijboord loopt. Het oppervlak van de Dufour T7 is behoorlijk verkrijt - dof -, maar niet echt vergeeld. Is dit wel zo, dan kan de romp vooraf worden gedesinfecteerd. Dit gebeurt met schoonmaakazijn in water of met een kant en klare reiniger met daarin enkele procenten zuur. Dit trekt vergeling en grauwsluier uit het oppervlak. Draag bij voorkeur zuurbestendige handschoenen en een veiligheidsbril. Voordat de romp droog is, spoel en boen je de zuurresten weg met water. Droogt het oppervlak nogal snel op, werk dan in denkbeeldige vlakken. Werk sowieso nooit in de volle zon. 6 07 // 0 // ANWBWATERSPORT.NL
Voorbereiding Blijven nagels in krassen hangen, dan moet er geschuurd worden. Bij een enkele kras handmatig en bij grotere oppervlakken machinaal. Heeft u het schip nieuw gekocht? En welke schoonmaak-, polijst- en beschermende producten zijn er daarna gebruikt? We willen namelijk vooraf weten of er PTFE - polytetrafluoretheen - is toegepast. PTFE laat zich namelijk lastig verwijderen en lastig succesvol polijsten met een nieuw product. Overigens is het niet willen hechten van een nieuw product tegelijk ook de kracht van PTFE. Vuil hecht zich minder aan het oppervlak, waardoor het zich makkelijk laat schoonmaken. Maar om een nieuw product tot zijn recht te laten komen moet het oude er eerst af. links Een polijstmachine: niet goedkoop, maar wel bevorderlijk voor een goed eindresultaat. Hard borstelen moet eigenlijk niet hoeven rechts Vaak al in je bezit: een excentrische schuurmachine. Deze gebruik je bij het matteren. Met water natmaken, dan de romp schoon en vetvrij borstelen met een licht alkalische reiniger. Spoel het oppervlak af voordat het is opgedroogd. Gaat het opdrogen te snel, werk dan per vlak. Is het oppervlak zeker nooit behandeld met PTFE, dan is de voorbehandeling klaar. Is de gelcoat misschien of zeker behandeld met PTFE, dan verwijderen we deze met een goed werkende thinner. Voor maximale zekerheid: waterproof schuren/matteren met korrel 4000, zie ook het stukje over Matteren. Tip: voeg wat ammonia toe aan het water dat gebruikt wordt tijdens het matteren. Thinner is ongezond, dus gebruik een masker en handschoenen. Na het thinneren maken we het oppervlak nogmaals schoon met borstel en bootreiniger. Hierbij moet hard borstelen eigenlijk niet hoeven, de chemische samenstelling van de producten doet het werk en daarna spoel/borstel je de restanten weg. ANWBWATERSPORT.NL // 0 // 07 6
Techniek De op de excentrische schuurmachine standaard gemonteerde steunschijf wordt voorzien van een matteertussenschijf. Bij onbedoeld kantelen van de machine verkleint dit de kans op schade aan de gelcoat. Op de matteertussenschijf plaatsen we nu de gekozen matteerschijf. Tijdens het matteren gebruiken we veel water. Een nat oppervlak voorkomt dat de matteerschijf vol gaat zitten met gelcoat. Matteren Na schoonmaken en opdrogen kijken we hoe het oppervlak eraan toe is. De diepte van de krassen bepalen hierbij hoe drastisch er gepolijst gaat worden. Oppervlakkige krassen polijst je er vaak nog wel uit, maar blijven je nagels in een kras hangen, dan moet er nat geschuurd worden, met waterproof schuurpapier op een rubberen schuurblokje. Schuur van grof naar fijn, bijvoorbeeld 500/000 en 500. Bij een enkele kras volstaat werken met de hand. Bij grotere oppervlakken werk je machinaal, met een excentrische schuurmachine. Bovengenoemde subtiele manier van natschuren noemen we ook wel matteren. Voor het matteren van een sterk verkrijte witte gelcoat is één enkele stap - korrel 000 - meestal voldoende. Twijfel je tussen 000 en 4000, kies dan voor korrel 000. Bij donkere kleuren zoals donkerblauw is een tweede stap naar korrel 4000 nodig. Het geeft een beter eindresultaat en het voorkomt duidelijk zichtbare poetsbanen, zogeheten hologrammen, spinnenwebben. Matteren doe je rustig en beheerst. Bij scherpe hoeken blijf je niet lang op één plek, maar enige overlap tussen de te behandelen oppervlakken is geen probleem. Overlap is zelfs beter voor het resultaat. Na afloop van het matteren veeg je de romp met een doek schoon en droog. Het oppervlak is nu superglad, maar ook dof. Bij een -voeter heb je dan zo n tien matteerschijven gebruikt, voor onze T7 enkele minder. 64 07 // 0 // ANWBWATERSPORT.NL
Polijsten Met polijsten brengen we de supergladde maar nu nog doffe romp terug naar hoogglans. De polijstpasta/emulsie - in verschillende fijnheden - slijpt de gelcoat tot de gewenste glans en heeft dan z n werk gedaan. Doen we dit polijsten machinaal, dan werkt dit het beste met een polijstmachine met een groot vermogen en een grote roterende schijf. Een schijfdiameter van 50 millimeter schiet lekker op. Een groot vermogen heeft als voordeel dat de machine niet op z n tenen hoeft te lopen, het toerental kan laag gehouden worden. Dit voorkomt overmatige warmteontwikkeling tussen de polijstschijf en de gelcoat. Verder bepalen enkele details het verschil tussen een polijstmachine en een fijne polijstmachine: een vastzetknop - scheelt je een tennisarm - en een regelbaar toerental. Een toerental van 800 tot 000 toeren per minuut is prima. Verdeel voor je begint het oppervlak in kleinere vlakken, bijvoorbeeld een vierkante meter. Het werkt overzichtelijk en houdt de moed erin. Focussen per vlak en per vlak streven naar hoogglans is uiteindelijk beter voor het eindresultaat. Werk bij ieder nieuw vlak met enige overlap, dit voorkomt zichtbare overgangen. Na het aanbrengen van de tussenschijf plaatsen we een overmaatse schapenvacht, in het midden. Deze combinatie van schijven voert warmte goed af, maakt lastige hoekjes beter bereikbaar en verkleint de kans op beschadigingen. Een kleine hoeveelheid medium grove pasta verdelen over de vacht, daarna de machine op de romp en dan pas aanzetten. Anders wordt het een bende door rondvliegende polijstpasta. Begin met een laag toerental - circa 800 toeren - en voer dit langzaam op tot maximaal 000 toeren. Laat de machine het werk doen, zelf licht duwen moet voldoende zijn. 4 Met de machine tussen borst en ooghoogte sta je goed. Beweeg overdwars je lichaam vanuit de benen mee, maar voorkom overdreven heen en weer zwaaien. Met de armen relatief stil hou je zo de machine vóór je, niet naast je. Bij hoger gelegen vlakken is een steiger nodig. 5 Tussendoor regelmatig de schijven schoonspoelen en in een emmer droogcentrifugeren. Gebruik voor minimaal oponthoud bij voorkeur minstens twee schijven, dan kun je wisselen. Op donkere oppervlakken heb je aansluitend nog een extra pad en een fijner polijstmiddel nodig. Hiermee verwijder je de ontstane hologrammen. 6 De vacht van de polijstmachine hoeft niet perse altijd vlak te liggen. Nu en dan licht gekanteld voert de vacht de warmte goed af. Bovendien werkt dit minder zwaar. Na afloop spoel je de vachten uit en na goed drogen berg je ze op. 4 5 6 ANWBWATERSPORT.NL // 0 // 07 65
Techniek Beschermen Voor glansbehoud en bescherming brengen we nu op de droge romp een waxlaag aan. In tegenstelling tot polijsten breng je bij waxen een emulsie aan die op de romp moet achterblijven. Inwrijven kan met de hand, of met een excentrische machine. Zorg verder voor meerdere microvezeldoeken, om de aangebrachte wax daadwerkelijk uit te poetsen. Waxrestanten willen we niet. Na afloop was je microvezeldoeken en hoezen in de wasmachine - geen wasverzachter -, of met een handwasje. Na uitspoelen en drogen zijn ze klaar voor het volgende voorjaar. Bij een grondige aanpak nú is de klus volgend jaar een stuk kleiner. In veel gevallen is reinigen, licht polijsten en waxen dan al voldoende. Een dunne laag opwrijven is voldoende, maar er moet wel íets op. Met een pad op de excentrische machine of handmatig met een poetsdoek, met gaatjes. Wax in de gaatjes zorgt ervoor dat de wax ook echt het hele oppervlak raakt. Zodra de wax droog is - witte waas - uitwrijven tot hoogglans. Dit doe je met een microvezeldoek of microvezelhoes om de pad van de polijstmachine. Hogere temperaturen zijn aan te bevelen - minstens 0 graden - maar niet in de volle zon. Werk sowieso in vlakken, bijvoorbeeld van een vierkante meter. Uitwrijven tot hoogglans gaat dan veel lichter. Een fles met de combinatie polish/wax is zinvol tijdens het vaarseizoen, bijvoorbeeld om schavielplekken door stootwillen bij te werken. Gebruik tijdens het vaarseizoen niet-alkalische bootshampoos. Alternatief: wrappen Bij wrappen wordt geen krimpfolie gebruikt, maar juist een ander soort: vinylfolie. Deze folie is vrij kostbaar en zet uit als je hem verwarmt. Hierdoor kun je de folie met een föhn superstrak toepassen op de gekste vormen. De ondergrond moet daarbij warm zijn en absoluut vetvrij. De folie wordt met behulp van een spatel nat of droog aangebracht. Belangrijk daarna is het doodföhnen van de folie. Dit omdat de folie bij opwarming, bijvoorbeeld door zonlicht, de neiging heeft om weer in z n oorspronkelijke vorm terug te keren, met name in lastige hoekjes. Goede professionals verwarmen de aangebrachte folie tot circa 00 graden en föhnen op die manier dit geheugen eruit, het doodföhnen. Daarna moet de lijmlaag van de folie nog een etmaal uitharden. Mocht je van plan zijn zelf je boot te wrappen, vergeet dat dan liever. Wrappen is vakwerk, ga er maar van uit dat je dit niet zelf kunt. 66 07 // 0 // ANWBWATERSPORT.NL
Bij een grondige aanpak nú is de klus volgend jaar een stuk kleiner Met dank aan: Riwax Nederland bv, www.riwax.nl; Sign Store/Yachtwrapping, www.yachtwrapping.nl; Yachtcolors, www.yachtcolors.nl; International Paint, www.yachtpaint.com; Goos Yachtpainting, www.gooswatersport.nl,5% Lezersaanbieding Alternatief: schilderen Het succes van schilderwerk begint met de voorbereiding. Verreweg het grootste deel van de tijd ben je daaraan kwijt, tijd die je jezelf moet geven. Flinke beschadigingen moeten uiteraard vooraf worden gerepareerd. Los hiervan is het toch wel vrij normaal dat een wat oudere gelcoat krassen, kleine beschadigingen en/of pinholes vertoont. In veel gevallen is een epoxyprimer op het geschuurde oppervlak dan ook verstandig. Is de gelcoat er slecht aan toe, dan kan deze voorafgaand aan de primerlaag eerst hersteld worden met epoxyplamuur. Daarna volgt de primer. Craquelé schuur je eerst uit en krijgt achtereenvolgens een primerlaag, plamuur en weer een primer. Na iedere laag wordt het oppervlak geschuurd - van grof naar fijn - en als laatste volgt het schilderen zelf, bijvoorbeeld twee lagen. Lastig dekkende kleuren als geel, oranje en sommige kleuren rood vragen niet zelden een laag extra. Schilderen vraagt enige durf, het is een definitieve keuze. Hier staat tegenover dat bij goede toepassing de hechting erg goed is en bij professionele toepassing de glans maximaal. Bovendien blijkt in de praktijk dat je een geschilderde romp erg gemakkelijk schoonmaakt. korting! SPECIAAL VOOR HOUDERS VAN DE WATERKAMPIOEN VOORDEELPAS Riwax poetspakket Polijstmachine mét poetsmiddelen t.w.v. 49 nu voor 85! DEZE ACTIE LOOPT TOT MEI A.S. Ga voor de actievoorwaarden en een overzicht van alle deelnemende dealers naar anwbwatersport.nl/bootpoetsen,5% KORTING! ANWBWATERSPORT.NL // 0 // 07 67