Toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang en peuterspeelzalen 2013
Pagina 2 van 10
Inhoudsopgave 1. INLEIDING 4 1.1 WET- EN REGELGEVING...4 1.2 DE ROL VAN DE GEMEENTE...4 1.3 NIEUWE VERSIE VAN HET TOEZICHT- EN HANDHAVINGSBELEID...4 2. LANDELIJK REGISTER KINDEROPVANG EN PEUTERSPEELZALEN 5 2.1 VOORAF REGISTREREN MOET...5 2.2 WIJZIGINGEN IN DE REGISTRATIE DOORGEVEN: HOE GAAT DAT IN ZIJN WERK?...5 2.3 HOE GAAT DE GEMEENTE OM MET ILLEGALE KINDEROPVANG?...5 3. TOEZICHT: DE INSPECTEUR OP BEZOEK 6 3.1 INSPECTIES: WIE DOET WAT?...6 3.2 INSPECTIERAPPORTEN VAN DE GGD...6 3.3 REGIONALE AFSPRAKEN OVER HET TOEZICHT...6 3.4 RISICOGESTUURD TOEZICHT...6 4. HANDHAVING: EEN ROL VAN DE GEMEENTE 7 4.1 WELKE HANDHAVINGSMIDDELEN PAST DE GEMEENTE TOE?...7 4.2 HANDHAVING IN TWEE STAPPEN...7 4.3 AFWIJKENDE HERSTELTERMIJNEN...8 5. WIE HOUDEN ER NOG MEER EEN OOGJE IN HET ZEIL? 9 5.1 EEN BELANGRIJKE TAAK VOOR OUDERS EN OUDERCOMMISSIES...9 5.2 WIE CONTROLEERT DE GEMEENTE?...9 6. BIJLAGEN 10 I VNG AFWEGINGSMODEL HANDHAVING KINDEROPVANG EN PEUTERSPEELZALEN 2012... 10 II AFSPRAKEN GGD ZUID-HOLLAND WEST GEMEENTE PIJNACKER-NOOTDORP... 10 Pagina 3 van 10
1. Inleiding 1.1 Wet- en regelgeving De Wet kinderopvang is in 2005 ingevoerd met het doel om de kwaliteit van de kinderopvang te waarborgen. In 2010 zijn peuterspeelzalen en gastouders aan de Wet kinderopvang toegevoegd. De naam van de wet is daarmee gewijzigd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. In de Wet kinderopvang staan de kwaliteitseisen waaraan kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus, gastouders en peuterspeelzalen moeten voldoen. Deze kwaliteitseisen zijn in de wet algemeen geformuleerd, maar gedetailleerd uitgewerkt in een ministeriële regeling met de naam Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen 2012. De kwaliteitseisen dragen bij aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind en aan een veilige en gezonde omgeving. De Wet kinderopvang en de ministeriële regeling binden de gemeente bij het uitvoeren van het gemeentelijk handhavingsbeleid kinderopvang. Omdat in het landelijk beleidskader geen kwaliteitseisen voor de ruimte en inrichting van peuterspeelzalen zijn opgenomen, is ook de Verordening ruimte- en inrichtingseisen peuterspeelzalen 2011 van kracht. 1.2 De rol van de gemeente Het college van burgemeester en wethouders (hierna: het college) is verantwoordelijk voor het toezicht en de handhaving van de Wet kinderopvang. Het college beschikt daarom over bestuursrechtelijke sanctiemogelijkheden. Gemeenten en GGD-en hebben een belangrijke taak bij het toezicht en handhaven van de Wet kinderopvang. Dit toezicht- en handhavingsbeleid is bedoeld om inzicht te geven in het beleid dat de gemeente Pijnacker-Nootdorp op dit gebied voert. 1.3 Nieuwe versie van het Toezicht- en handhavingsbeleid Om rechtsongelijkheid te voorkomen, transparantie te verhogen en de handhavingsplicht efficiënt uit te voeren heeft de gemeente Pijnacker-Nootdorp in 2006 de Nota handhaving kwaliteit kinderopvang vastgesteld. In 2009 is een nieuw Toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang vastgesteld als gevolg van wijzigingen in de wet- en regelgeving. Sindsdien zijn er wederom enkele wetswijzigingen doorgevoerd zoals: de invoering van het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (hierna LRKP) de toevoeging van peuterspeelzalen en gastouders aan de Wet kinderopvang. de doorontwikkeling van risicogestuurd toezicht de verplichte registratie van peuterspeelzalen in het LRKP het in werking treden van de Algemene Maatregel van Bestuur en ministeriële regeling. Met dit Toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang en peuterspeelzalen 2013 wordt beoogd aan te sluiten bij de wetswijzigingen. Pagina 4 van 10
2. Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen 2.1 Vooraf registreren moet Tot medio 2010 had iedere gemeente een eigen register waarin kinderopvangvoorzieningen werden geregistreerd. In de loop van 2010 is het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP) ingevoerd. Gemeenten hebben de plicht om voorzieningen die onder de wet vallen, bij te houden in het LRKP. Startende ondernemers in de kinderopvang zijn wettelijk verplicht om zich, vóór aanvang van de exploitatie, te melden bij de gemeente. De ondernemer dient hiervoor een aanvraag in tot registratie in het LRKP, op een gestandaardiseerd formulier. Dit formulier is te vinden op www.rijksoverheid.nl > kinderopvang > LRKP. De gemeente geeft vervolgens opdracht aan de GGD om een inspectie uit te voeren en te onderzoeken of de exploitatie voldoet aan de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. De GGD voert een zogenaamde voorinspectie uit en maakt hiervan een rapport op in de vorm van een brief. In deze brief geeft de GGD advies aan de gemeente om de locatie wel of niet op te nemen in het LRKP. Het college beslist over de opname in het LRKP. Uiterlijk tien weken na de aanvraag geeft het college een beschikking af aan de aanvrager. De exploitatie mag niet eerder starten dan dat de beschikking is verzonden en de locatie in het LRKP is opgenomen. 2.2 Wijzigingen in de registratie doorgeven: hoe gaat dat in zijn werk? De houder is wettelijk verplicht om wijzigingen in de gegevens direct door te geven aan de gemeente. De houder moet hiervoor een aanvraag indienen bij de gemeente, op een gestandaardiseerd formulier. Dit formulier is te vinden op www.rijksoverheid.nl > kinderopvang > LRKP. Gaat het uitsluitend om wijzigingen in de adressering en/of contactgegevens, dan verwerkt de gemeente deze mutaties gelijk in het LRKP. Een aanvraag om het aantal kindplaatsen uit te breiden, wordt door de gemeente doorgestuurd naar de GGD met de opdracht om te onderzoeken of de locatie hiervoor geschikt is. De GGD voert dan een incidenteel onderzoek uit en maakt hiervan een rapport op in de vorm van een brief. In deze brief geeft de GGD een advies aan de gemeente of de uitbreiding kan plaatsvinden in overeenstemming met de Wet kinderopvang. Uiterlijk acht weken na de aanvraag geeft het college een beschikking af aan de aanvrager. 2.3 Hoe gaat de gemeente om met illegale kinderopvang? De gemeente of inspecteur van de GGD kan via een tip of toevallig op het spoor komen van niet-gemelde kinderopvang. Tussen de GGD en de gemeente zijn afspraken gemaakt over hoe zelfstandig de GGD hierin opereert. Deze afspraken zijn opgenomen in bijlage I. Pagina 5 van 10
3. Toezicht: de inspecteur op bezoek 3.1 Inspecties: wie doet wat? De inspecties in Pijnacker-Nootdorp worden uitgevoerd door de GGD Zuid-Holland West. De GGD controleert o.a. nieuw gemelde voorzieningen, voert de jaarlijks verplichte controles uit, verricht herinspecties (nader onderzoeken) in geval van een overtreding en kan incidentele onderzoeken uitvoeren, bijvoorbeeld naar aanleiding van een klacht. 3.2 Inspectierapporten van de GGD Om een landelijk uniforme werkwijze van de GGD als toezichthouder te bevorderen, zijn de Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 wettelijk vastgesteld. Ook zijn er voor de verschillende vormen van kinderopvang toetsingskaders en model inspectierapporten vastgesteld. De toezichthouder stelt van de inspectie een rapport op. De houder krijgt de gelegenheid om een zienswijze over het concept rapport kenbaar te maken. De zienswijze wordt in het inspectierapport opgenomen. De toezichthouder maakt het inspectierapport uiterlijk drie weken na de vaststelling openbaar. Het inspectierapport bevat een advies aan de gemeente om al dan niet handhavend op te treden. 3.3 Regionale afspraken over het toezicht Er zijn in regionaal verband afspraken gemaakt met de GGD Zuid-Holland West over de invulling van de toezichthoudende rol. Deze werkafspraken zijn opgenomen in bijlage I. 3.4 Risicogestuurd toezicht Vanaf 2010 wordt door de GGD risicogestuurd toezicht toegepast. Dit betekent intensiever toezicht waar dat nodig is, en minder toezicht waar dat mogelijk is. De GGD inspecteur stelt per locatie een risicoprofiel op en bepaalt het risico op naleving van de kwaliteitseisen. Alle kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang, gastouderbureaus en peuterspeelzalen worden jaarlijks geïnspecteerd, maar het toezicht wordt voor iedere locatie op maat ingezet. Voor gastouders geldt dat er een selectie wordt geïnspecteerd op basis van het risicoprofiel van het gastouderbureau. Dit betekent: hoe meer opmerkingen in het rapport van het gastouderbureau, hoe meer gastouders gecontroleerd worden. De primaire verantwoordelijkheid rondom risicoprofielen ligt bij de GGD-toezichthouder. Die moet het risicoprofiel van de locatie kunnen onderbouwen. Een deel van de inspecties wordt vooraf aangekondigd, namelijk de nieuwe locaties en gastouderbureaus. Zij krijgen een volledige inspectie. De overige locaties ontvangen een brief van de GGD waarin staat dat zij binnen een periode van drie maanden een inspectie kunnen verwachten. Dat bezoek vindt verder onaangekondigd plaats. Pagina 6 van 10
4. Handhaving: een rol van de gemeente 4.1 Welke handhavingsmiddelen past de gemeente toe? Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang. Handhaving is nodig wanneer een houder van een kindercentrum niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen van de wet. De gemeente Pijnacker-Nootdorp hanteert het Afwegingsmodel handhaving kinderopvang van de VNG bij het uitvoeren van de handhaving. Dit afwegingsmodel bevat een overzicht van de kwaliteitseisen, maar ook welke prioriteit een voorwaarde heeft en welke handhavingsactie de gemeente kan inzetten. Het VNG-Afwegingsmodel handhaving kinderopvang is opgenomen in bijlage II. 4.2 Handhaving in twee stappen Het handhavingtraject begint direct na de ontvangst van het inspectierapport van de toezichthouder van de GGD (hierna toezichthouder). De toezichthouder geeft in het inspectierapport een handhavingadvies aan het college. In het inspectierapport beschrijft de toezichthouder per domein of de houder aan de gestelde voorwaarden voldoet. Als niet aan de voorwaarden wordt voldaan, wordt de context hiervan beschreven. Ook de resultaten van eventueel door de toezichthouder toegepast overleg en overreding worden in het inspectierapport genoemd. Het college kan het advies van de toezichthouder overnemen, maar is hiertoe niet verplicht. Daarnaast kan het college eventueel verzwarende of verzachtende omstandigheden mee laten wegen bij de te nemen handhavingactie(s). De gemeente Pijnacker-Nootdorp hanteert het Afwegingsmodel handhaving kinderopvang en peuterspeelzalen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (hierna VNG). Door dit model als uitgangspunt te gebruiken komt het handhavingsbeleid in overeen met het beleid dat veel andere gemeenten hanteren. Handhaving is in de definitie van de VNG: alles wat gedaan wordt om ervoor te zorgen dat de wet- en regelgeving op het terrein van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk wordt nageleefd. Het college heeft de uitvoering van de handhavingsacties die zijn vermeld onder stap 1 in het Afwegingsmodel, gemandateerd aan het hoofd van de afdeling Beleid. Besluiten over de acties die zijn vermeld onder stap 2 en 3 worden genomen door het college. De GGD kan, als zij oordeelt dat de kinderopvang zodanig tekortschiet dat het nemen van maatregelen redelijkerwijs geen uitstel kan leiden, ook zelf een schriftelijk bevel geven. In het kader van een transparant handhavingsbeleid is het van belang dat van tevoren duidelijk is welke omvang een dwangsom of boete heeft. In het Afwegingsmodel wordt daarom per kwaliteitseis een richtbedrag genoemd. De uitgangspunten daarbij zijn de effectiviteit (op welke manier wordt de overtreding zo snel mogelijk ongedaan gemaakt), de aansluiting bij andere handhavingssectoren en eventueel economisch gewin van de overtreder te ontmoedigen. Pagina 7 van 10
4.3 Afwijkende hersteltermijnen In het VNG-Afwegingsmodel handhaving kinderopvang staat bij elke handhavingsactie een hersteltermijn genoemd. Conform de afspraak tussen de regiogemeenten (Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden- Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar en Zoetermeer) zijn, bij niet-acute situaties, de volgende hersteltermijnen van toepassing: Prioriteit Laag Gemiddeld Hoog Hersteltermijn 5-12 maanden 6 weken - 6 maanden 7 dagen - 3 maanden De reden om afwijkende hersteltermijnen toe te passen, is dat hierdoor maatwerk kan worden geleverd en dat nader onderzoeken efficiënter kunnen plaatsvinden. Want door overlap in de hersteltermijnen kan de toezichthouder overtredingen met verschillende prioriteiten en hersteltermijnen in één nader onderzoek beoordelen. Overigens blijft sanctioneren een lokale aangelegenheid omdat afzonderlijke colleges verantwoordelijk zijn voor de handhaving en de keuze van de sanctie-instrumenten. Pagina 8 van 10
5. Wie houden er nog meer een oogje in het zeil? 5.1 Een belangrijke taak voor ouders en oudercommissies Ouders kunnen de kwaliteit van de kinderopvang volgen en bewaken door kennis te nemen van de inspectierapporten van de GGD. Deze zijn te raadplegen via het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen. Daarnaast zijn kinderopvangorganisaties verplicht om de inspectierapporten ter inzage te leggen voor ouders en personeel. Elke kinderopvanglocatie (met uitzondering van een gastouder) dient een eigen oudercommissie te hebben. Ouders kunnen lid worden van de oudercommissie en kunnen daarmee invloed hebben op de kwaliteit en de organisatie van de opvang. Een oudercommissie mag een organisatie adviseren over: het bieden van verantwoorde kinderopvang; voeding, opvoeding, veiligheid en gezondheid; openingstijden; spel- en ontwikkelingsactiviteiten; klachten en klachtenregeling; de prijs van kinderopvang. Wanneer een oudercommissie zelf vindt dat de organisatie zich niet aan de wet of de reglementen houdt, kan in veel gevallen een beroep worden gedaan op de Klachtenkamer Kinderopvang. Individuele ouders kunnen bij een geschil over klachten een beroep doen op de Klachtencommissie Kinderopvang. 5.2 Wie controleert de gemeente? De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) houdt toezicht op de rechtmatigheid en doeltreffendheid van de uitvoering van de wettelijke taken door het college. Het zogenaamde tweedelijns toezicht wordt uitgevoerd door de Inspectie van het Onderwijs onder gezag van de Minister van SZW. Het college stelt jaarlijks op een door de minister van SZW te bepalen tijdstip een verslag vast van alle toezicht- en handhavingstaken die de gemeente in het voorgaande kalenderjaar in het kader van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen heeft verricht. Het college zendt het jaarverslag ter kennisname naar de gemeenteraad. Pagina 9 van 10
6. Bijlagen I VNG Afwegingsmodel handhaving kinderopvang en peuterspeelzalen 2012 II Afspraken GGD Zuid-Holland West gemeente Pijnacker-Nootdorp Pagina 10 van 10