H N D E N L G Regionale Meld- en Coördinatiefunctie JGZ Zuid-Holland West, RMC regio Haaglanden, augustus 2011 Inleiding In Nederland geldt de leerplicht voor kinderen van 5 tot 18 jaar. Dit houdt in dat alle kinderen van deze leeftijd ingeschreven staan op een school en deze school ook bezoeken. Veel scholen hebben te maken met leerlingen die met of zonder duidelijke medische diagnose langdurig of veelvuldig ziek gemeld worden op school. Door langdurig of frequent schoolverzuim kunnen leerachterstanden ontstaan en worden de ontwikkelingsmogelijkheden van jongeren beperkt. Scholen worden als eerste geconfronteerd met langdurig of frequent schoolverzuim. an hen de taak om het schoolverzuim te bespreken met de leerling en hun ouders. Echter de school is niet voldoende in staat om te adviseren over de consequenties van ziek zijn voor het volgen van lessen en de aanpak van de begeleiding van de leerling. De sociaal-medische expertise van de jeugdarts is hier bij uitstek geschikt voor. Zie voor uitgebreidere informatie over de aanpak van schoolverzuim de Handreiking Snel terug naar school is veel beter. Landelijke handreiking voor een integrale aanpak van schoolziekteverzuim bij kinderen en jongeren, uitgave van JN, Ingrado en NVB, 2010. Jeugdgezondheidszorg Zuid-Holland West biedt de mogelijkheid om specifiek onderzoek te verrichten bij leerlingen waarbij sprake is van langdurig en frequent schoolverzuim in het kader van ziekte. Met name als er vragen zijn of een achterliggende ziekte de oorzaak is van dit langdurige en/of frequente schoolverzuim, of dat er andere onderliggende problemen bij de leerling/gezinssituatie aanwezig zijn. Onderzoek naar schoolverzuim is een Programma op Maat product en omvat een onderzoeken op indicatie van een half uur. In totaal staat 1,5 uur voor het product Onderzoek Schoolverzuim, dit is inclusief tijd voor oppakken aanmelding, opzetten plan van aanpak, verslaglegging in het kader van terugkoppeling, indien nodig overleg met derden en doorverwijzing. Indien de leerling wordt opgeroepen voor vervolgonderzoek bij de jeugdarts valt dit vervolg onder onderzoek op indicatie. Het eerste onderzoek wordt uitgevoerd door de jeugdarts, afhankelijk van het onderzoek wordt advies gegeven, een plan van aanpak opgezet, vervolgafspraken gemaakt met jeugdarts of jeugdverpleegkundige of doorverwezen naar derden. Tevens vindt terugkoppeling plaats naar de aanmelder. 1
Onderzoek in het kader van schoolverzuim Het product onderzoek in het kader van schoolverzuim op basis van ziekte ziet er als volgt uit. Doel Doel van het onderzoek in het kader van schoolziekteverzuim is om kinderen die meer dan gemiddeld wegens ziekte van school verzuimen, vroegtijdig in contact te brengen met de JGZ om te beoordelen of het schoolverzuim al dan niet geoorloofd is, zonodig hulpverlening in gang te zetten om zodoende te voorkomen dat het schoolverzuim uitmondt in schooluitval. De korte termijn doelstellingen hierbij zijn: - leerlingen met schoolziekteverzuim vroegtijdig in contact brengen met de JGZ. - beoordelen of het schoolziekteverzuim al dan niet geoorloofd is. - indien noodzakelijk vroegtijdig hulpverlening in gang zetten. De lange termijn doelstelling hierbij is: - het bijdragen aan de vermindering van schooluitval en zo mogelijk vermindering van het aantal vroegtijdige schoolverlaters. Wanneer aanmelding bij JGZ Indien een leerling verzuimt van school moet door school onderzocht worden wat de achterliggende oorzaak is van het verzuim. Schoolverzuim kan diverse oorzaken hebben. l naar gelang de oorzaak kan de school de keuze maken bij wie de melding van schoolverzuim neergelegd wordt. Bij ongeoorloofd schoolverzuim (spijbelen etc.) dient de leerplichtambtenaar ingeschakeld worden. Indien sprake is van psychosociale problematiek zou de schoolmaatschappelijk werkende ingeschakeld kunnen worden. Indien er sprake is van opvallend of zorgelijk ziekteverzuim kan de melding neergelegd worden bij de JGZ. Hiervoor moet de leerling voldoen aan meldingscriteria. Deze meldingscriteria zijn in samenspraak met de scholen, leerplicht/vsv en JGZ opgesteld. Meldingscriteria ziekteverzuim: - Opvallend frequent ziekteverzuim: bijvoorbeeld steeds een paar dagen per maand, een vaste dag of bij specifieke vakken. - Zorgwekkend ziekteverzuim: wanneer ziekmelding tot zorg baart bijvoorbeeld als men vermoedt dat er andere achterliggende redenen zijn. Ook wanneer een kind langdurig ziek is, kan advies gevraagd worden omtrent belasting en re-integratie. Wijze van aanmelden Binnen de school dient duidelijk te zijn voor ouders en leerlingen hoe de school omgaat met schoolverzuim en welke instantie bij welk verzuim ingeschakeld wordt. Het is van belang dat de school een eenduidige verzuimregistratie heeft, zodat leerlingen die voldoen aan de meldingscriteria consequent aangemeld kunnen worden. De school kan middels een brief, via het informatieboekje of door een informatieavond ouders en leerlingen hiervan op de hoogte brengen. 2
Zodra sprake is van verzuim op basis van ziekte of een vermoeden hiervan en er voldaan wordt aan de meldingscriteria zoals gemeentelijk afgesproken, wordt de JGZ ingelicht. De mentor/verzuimcoördinator vult een digitaal aanmeldingsformulier in met hierop de volgende gegevens (zie ook bijlage): 1) gegevens aanmelder 2) persoonsgegevens leerling 3) school- en verzuimgegevens leerling 4) relevante voorgeschiedenis 5) door school reeds ondernomen acties en resultaten daarvan 6) specifieke vraag van de school Zodra de mentor/verzuimcoördinator een leerling wil aanmelden, worden de ouders (schriftelijk) ingelicht dat de JGZ ingeschakeld wordt. De aanmelding bij de JGZ loopt altijd via de zorgcoördinator van het ZT. Hiermee wordt gewaarborgd dat de interne zorgstructuur van de school op de hoogte is en betrokken wordt. Bovendien is er één duidelijk aanspreekpunt binnen de school die ook weer verantwoordelijk is voor de terugkoppeling van informatie. De aanmeldingsformulieren komen binnen de JGZ op één plek binnen. Vervolgens worden de aanmeldingen doorgezet naar het JGZ team dat behoort bij de betreffende school. anmeldingsformulieren kunnen opgevraagd worden via schoolverzuim@jgzzhw.nl Uitnodigen van leerling en ouders Na het ontvangen van het aanmeldingsformulier wordt het dossier van de betreffende leerling opgezocht en binnen 5 werkdagen door de jeugdarts ingezien. an de hand van de aanmeldingsgegevens en het dossier neemt de jeugdarts eerst telefonisch contact met de leerling/ouder of plant direct een afspraak in. De uitnodiging wordt binnen 5 werkdagen na ontvangst melding verstuurd. Een eerste afspraak wordt altijd bij de arts ingepland om te kunnen beoordelen of sprake is van medische oorzaken voor het verzuim. Indien vervolgafspraken nodig zijn, dan is het aan de beoordeling van de jeugdarts of deze bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige kunnen plaatsvinden. Een persoonlijk gesprek vindt binnen 15 werkdagen na het ontvangen van het aanmeldingsformulier plaats. Indien het niet lukt een contact (telefonisch contact of uitnodiging voor gesprek) te realiseren, wordt dit teruggekoppeld aan de school met een cc-tje naar de afdeling leerplicht. Onderzoek van leerling Tijdens het eerste gesprek met de leerling (en ouders) en de jeugdarts komen de volgende aspecten aan de orde: - de medische anamnese wordt afgenomen in relatie met reden ziekteverzuim; - wat is gedaan door leerling/ouders om het ziekteverzuim te laten ophouden; - welke specialisten/instanties zijn bij het gezin betrokken en welke onderzoeken/behandelingen hebben reeds plaatsgevonden; - indien nodig en gewenst wordt lichamelijk onderzoek verricht. fhankelijk van de bevindingen tijdens de anamnese en eventuele lichamelijke onderzoek worden de volgende acties ondernomen: - opvragen van informatie bij behandelend arts of instantie. - de leerling wordt verwezen naar specifieke hulpverlening - de leerling wordt voor een vervolgafspraak opgeroepen etc. 3
Voor het opvragen van informatie dient eerst (schriftelijk) toestemming te worden gevraagd aan de leerling en zijn ouders. Hiervoor worden de, binnen de JGZ aanwezige, toestemmingsformulieren gebruikt. Tijdens het gesprek met de leerling en/of ouders wordt gezamenlijk een plan van aanpak gemaakt met acties en adviezen om te voorkomen dat het ziekteverzuim uitmondt in schooluitval. Tevens wordt besproken welke (inhoudelijke) informatie wel en niet aan de school teruggekoppeld wordt. Terugkoppeling en advisering aan school Na contact van de jeugdarts met de leerling/ouders vindt terugkoppeling plaats naar de coördinator van het ZT, middels het terugkoppelingsformulier. Inhoudelijke informatie wordt alleen verstrekt als hiervoor toestemming is verleend door de leerling en/of ouders. Zonder deze toestemming wordt alleen aangegeven dat er contact is geweest met de leerling en/of ouders en wat het plan van aanpak is. De terugkoppeling vindt plaats binnen 20 werkdagen na het ontvangen van het aanmeldformulier en kan eventueel mondeling worden toegelicht. Het heeft de voorkeur dat de terugkoppeling ook aan de orde komt in het zorgadviesteam. Deze actie is de verantwoordelijkheid van de coördinator van het ZT. Follow-up Twee maanden nadat de leerling gezien is, wordt door de jeugdarts navraag gedaan bij de mentor/verzuimcoördinator hoe het staat met het ziekteverzuim, of de adviezen zijn opgevolgd en wat de effecten zijn geweest van de adviezen. fhankelijk van de afspraken die gemaakt zijn in het plan van aanpak samen met de leerling en de ouders, is de mogelijkheid aanwezig om de leerling nogmaals uit te nodigen voor een vervolgafspraak. De follow-up gegevens worden aangevuld op het terugkoppelingsformulier en opnieuw naar de zorgcoördinator /leerplicht verzonden. Verantwoording Verantwoording van het product Onderzoek bij schoolverzuim vindt plaats aan de hand van de volgende items: - aantallen kinderen die beoordeeld zijn, onderverdeeld in de meldingscriteria opvallend frequent ziekteverzuim, zorgwekkend ziekteverzuim of overige vormen van ziekteverzuim. - aantallen kinderen met geoorloofd/ongeoorloofd schoolverzuim op medische gronden. - aantallen kinderen die doorverwezen zijn naar de (geïndiceerde) hulpverlening. - voortgang van verzuim van aantallen kinderen 2 maanden na de interventie (wel/geen terugval). - desgewenst wordt geregistreerd hoeveel tijd er zit tussen aanmelding en uitvoering onderzoek schoolverzuim. Bovenstaande registratie wordt intern door de JGZ bijgehouden, per gemeente zal hierover rapportage plaatsvinden. RMC regio Haaglanden/JGZ Zuid-Holland West, augustus 2011 4
Zorgwekkend ziekteverzuim Opvallend ziekteverzuim School nodigt leerling + ouders uit: maakt afspraken Ziekteverzuim stopt Ziekteverzuim stopt niet anmelden interne zorgstructuur (ZT) Bericht aan ouders over aanmelding JGZ Zorgcoördinator meldt aan bij JGZ Melding naar JGZ cc naar leerplicht JGZ: Uitnodigingsbericht binnen 5 dagen na ontvangst Inboeken als zorgmelding fwachten advies JGZ JGZ heeft gesprek binnen 3 weken na ontvangst Leerling verschijnt op gesprek Leerling verschijnt niet met kennisgeving Leerling verschijnt niet zonder kennisgeving Geen reden verzuim weer controle 2e uitnodiging JGZ zoekt contact en maakt nieuwe afspraak JGZ koppelt advies terug naar school/leerplicht Leerling verschijnt Leerling verschijnt niet JGZ koppelt dit terug naar school/leerplicht Leerplicht roept leerling en ouders op JGZ doet na 2 maanden follow up bij school JGZ koppelt terug naar school/leerplicht Terugkoppeling naar school en JGZ 5