Veiligheid van roltrappen en loopbanden Europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
DISCLAIMER De richtlijnen in deze brochure zijn bedoeld als hulpmiddel bij het beoordelen van de veiligheid van bestaande roltrappen en loopbanden volgens de EN 115-2-norm. Ze vervangen echter niet de eigen beoordeling en beslissingen van de eigenaar of monteur van de uitrusting inzake aanvaardbare veiligheidsniveaus en maatregelen die genomen moeten worden om de veiligheid van een bestaande installatie te verhogen. ELA wijst elke aansprakelijkheid af voor om het even welke maatregel die al dan niet genomen werd op basis van deze richtlijnen.
Veiligheid van roltrappen en loopbanden Europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden FEBRUARI 2011
ELA de stem van de lift-, roltrap- en loopbandsector in Europa ELA, de European Lift Association, vertegenwoordigt de lift-, roltrap- en loopbandverenigingen die binnen de Europese Unie (EU) of de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) actief zijn, ongeacht of het om nationale of sectorspecifieke verenigingen gaat. ELA vertegenwoordigt eveneens de fabrikanten van lift-, roltrapen loopbandonderdelen. Dankzij deze brede vertegenwoordiging is ELA intussen uitgegroeid tot de belangrijkste spreekbuis van deze sector bij de Europese Commissie, het Europees Parlement en diverse andere internationale instellingen en organisaties. Daarnaast steunt ELA de nationale verenigingen wanneer zij de dialoog aangaan met hun overheden en het grote publiek. In dit verband houdt ELA de voortgang van reguleringen en de stand van zaken van de roltrap- en loopbandtechnologie nauw in het oog. Nieuwe technologieën en maatschappelijke verwachtingen hebben geleid tot de huidige stand van zaken op het vlak van veiligheid, die is gebaseerd op: ==> de Europese Machinerichtlijn 2006/42/EG; ==> de geharmoniseerde EN 115-1-norm (Veiligheid van roltrappen en loopbanden Bouw en installatie) en ==> de EN 115-2-norm (Regels voor de verbetering van de veiligheid van bestaande roltrappen en loopbanden); ==> Richtlijn inzake gebruik van arbeidsmiddelen (UWED, 89/655/EG en 2001/45/EG) ==> Richtlijn inzake productaansprakelijkheid (85/374/EG) ==> Richtlijn inzake productveiligheid voor de consumenten (2001/95/EG) Vandaag de dag zijn er meer dan 75.000 roltrappen en loopbanden in gebruik in de Europese Unie, en meer dan de helft daarvan werd in de vorige eeuw geïnstalleerd. Het gevolg daarvan is dat er verschillende veiligheidsniveaus in Europa zijn en dus ook verschillende risiconiveaus wat ongevallen betreft. In de huidige wettelijke omgeving verwachten gebruikers en operatoren een gezamenlijke aanpak om aanvaardbare veiligheidsniveaus te halen. In 2010 werd de nieuwe Europese EN 115-2:2010-norm gepubliceerd. In deze norm wordt een gemeenschappelijke aanpak vastgelegd en worden er duidelijke procedures beschreven om te komen tot aanvaardbare veiligheidsniveaus in bestaande eenheden. De norm is gebaseerd op risico-inschattingen en categoriseert verschillende gevaren en gevaarlijke situaties. Daarnaast worden risico s opgesomd evenals corrigerende maatregelen die stap voor stap uitgevoerd kunnen worden. Zoals bepaald in haar opdracht heeft ELA daarom deze brochure opgesteld, waarin de voornaamste risico s en corrigerende maatregelen beschreven worden om aanvaardbare veiligheidsniveaus volgens de EN 115-2:2010-norm te halen. 4 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Inhoudstafel 1. Gevolgen van schadelijke stoffen 4 2. Uitglijden op treden/elementen/band en op- en afstapplaatsen 5 3. Vastzitten tussen opstaande rand en treden 6 4. Vastzitten tussen treden of elementen 7 5. Ontbrekende treden of elementen 8 6. Gebrek aan controle over de beweging bij gebrek aan een tweede onafhankelijke hoofdschakelaar 9 7. Valpartijen wanneer de stopafstand te kort is 10 8. Vallen van een overloop 11 9. Beklimmen van de balustrades 12 10. Vastzittende vingers tussen de leuning en de balustrade 13 11. Vastzittende handen op het punt waar de leuning naar binnen gaat 14 12. Vastzitten tussen kammen en treden/elementen/band 15 13. Vastzitten vanwege een verzakkende trede of een verzakkend element 16 14. Onvoldoende plaats in de werkruimte 17 15. Ontoereikende verlichting in de werkruimte en omgeving 18 16. Geen noodstopschakelaar in de werkruimte 19 17. Elektrische schok als gevolg van contact met onderdelen die onder spanning staan 20 18. Verwondingen als gevolg van het ontbreken van een noodstopschakelaar 21 19. Botsingen met gebouwstructuren 22 20. Oneigenlijk gebruik van een roltrap om een winkel- of bagagewagentje te vervoeren 23 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 5
1 Gevolgen van schadelijke stoffen Schadelijke stoffen zoals asbest zijn te vinden in remvoeringen, schakelaarplaatjes of bekledingen. Elke keer dat de rem gebruikt wordt, bestaat het risico dat er asbestvezels vrijkomen in de lucht. Verwijder schadelijke stoffen die kunnen desintegreren (bijvoorbeeld door het materiaal van de remvoering te vervangen) en bevestig een waarschuwingsetiket waarop staat dat er geen onderhoudswerkzaamheden mogen worden uitgevoerd tenzij de schadelijke stoffen (waar ook de bekleding onder kan vallen) zijn verwijderd. Bepaling 5.1 6 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Uitglijden op treden/elementen/band en op- en afstapplaatsen 2 De plaatsen waar men op- en afstapt en het oppervlak waar men op staat bieden niet altijd voldoende grip naargelang van de gebruiks- en omgevingsomstandigheden. Bied voldoende grip op de plaatsen waar men op- en afstapt en het oppervlak waar men op staat. Bepaling 5.3.1 en 5.7.1. europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 7
3 Vastzitten tussen opstaande rand en treden Het risico dat men vast komt te zitten in een opening tussen de opstaande rand en de treden. Installeer borstels op de roltrap om het risico te verkleinen dat iemand klem komt te zitten tussen de opstaande rand en de treden. Bepaling 5.5.3 8 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Vastzitten tussen treden of elementen 4 Een verhoogd risico dat voorwerpen of lichaamsdelen vast komen te zitten in grote openingen tussen treden of elementen. Verklein de opening tot een aanvaardbaar niveau. Bepaling 5.3.4 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 9
5 Ontbrekende treden of elementen Ontbrekende treden of elementen kunnen ernstige of zelfs dodelijke gevolgen hebben. Installeer minstens twee controlesystemen voor ontbrekende treden/elementen: één aan het opstapgedeelte en één aan het afstapgedeelte. Bepaling 5.3.5 10 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Gebrek aan controle over de beweging door het ontbreken van een tweede onafhankelijke hoofdschakelaar 6 Om te voldoen aan de vereisten inzake het stoppen en heropstarten, horen er twee onafhankelijke elektrische systemen te zijn. Als er slechts één schakelaar is, kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan als die schakelaar dienst weigert. Installeer een tweede onafhankelijk systeem om de stroomtoevoer te onderbreken. Bepaling 5.4.1 en 5.4.2.3. europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 11
7 Valpartijen wanneer de stopafstand te kort is Als de roltrap of loopband onverwacht wordt stopgezet, kunnen mensen vallen als de stopafstand te kort is. Voorzie in een remsysteem dat beantwoordt aan de vastgelegde stopafstand. Bepaling 5.4.2.6 12 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Vallen van een overloop 8 Bij een overloop kunnen mensen in contact komen met de buitenste rand van de leuning en vervolgens van de overloop vallen, bijvoorbeeld wanneer ze over de balustrade tuimelen. Vergroot de hoogte van de gebouwstructuur die de vaste balustrade in de gevaarlijke zone steunt. Bepaling 5.13.1.6 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 13
9 Beklimmen van de balustrades Het beklimmen van de balustrades kan leiden tot ernstige verwondingen. Breng systemen aan op de buitenkanten om te verhinderen dat mensen erop klimmen. Bepaling 5.5.2.3 14 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Geklemde vingers tussen de leuning en de balustrade 10 Wanneer er een grote opening tussen de leuning en de balustrade zit, kan het gebeuren dat vingers geklemd raken. Pas onderdelen aan zodat de opening aanvaardbaar wordt. Bepaling 5.6.2 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 15
Geklemde handen op het punt waar 11 de leuning naar binnen gaat Als er geen bescherming is op het punt waar de leuning naar binnen gaat, kunnen vingers klem komen te zitten, wat tot verwondingen kan leiden als de roltrap of loopband niet stopt. Installeer afdoende bescherming en elektrische veiligheidssystemen op het punt waar de leuning naar binnen gaat. Bepaling 5.6.3.1 16 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Vastzitten tussen kammen en treden/elementen/band 12 Wanneer er onvoldoende ingrijping is tussen de kammen en het oppervlak van de treden/elementen of de band, kan dat ertoe leiden dat mensen vast komen te zitten. Voorzie in kammen die zo ontworpen zijn dat, als een vreemd voorwerp vast komt te zitten, ze ofwel uitwijken en de ingrijping met de groeven van de treden, elementen of band intact blijft ofwel breken. Voorzie in een elektrisch contact dat de eenheid stopzet wanneer een voorwerp de kammen raakt. Bepaling 5.7.2 en 5.7.3. europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 17
Vastzitten vanwege een verzakkende trede 13 of een verzakkend element Wanneer de afstand tussen de kammen en het oppervlak waar men op staat te groot wordt doordat een trede of element verzakt, kan dat ertoe leiden dat mensen vast komen te zitten. Installeer een elektrisch veiligheidssysteem op een redelijke afstand vóór de kamplaat. Bepaling 5.7.4 18 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Onvoldoende plaats in de werkruimte 14 Een erkend monteur die onderhoudswerkzaamheden of reparaties verricht aan het begin of het eind van de roltrap of loopband zou vast kunnen komen te zitten als er onvoldoende plaats is. Voorzie in een hulpmiddel (bijvoorbeeld een lichtstraal) om mensen waar te nemen die het gevaarlijke gebied aan het begin of het eind van de roltrap of loopband naderen. Wanneer er iemand wordt waargenomen, moeten de normale en de inspectiemodus van de roltrap of loopband worden onderbroken. Bepaling 5.8.2 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 19
15 Ontoereikende verlichting in de werkruimte en omgeving Ontoereikende verlichting of verlichting die niet aan de vereisten voldoet, kan leiden tot onveilige werkomstandigheden. Voorzie in een of meer lichtpunten aan het begin of het eind van de roltrap of loopband en in de machinezone in de werkruimte. Op plaatsen waar onderhoudswerkzaamheden of reparaties verricht worden, moet de verlichtingssterkte minstens 200 lux bedragen Bepaling 5.8.4 20europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Geen noodstopschakelaar in de werkruimte 16 Een erkend monteur die aan het begin of het eind van de roltrap of loopband aan het werk is, zou gewond kunnen raken als er geen noodstopschakelaar is. Voorzie in noodstopschakelaars aan het begin of het eind van de roltrap of loopband. Bepaling 5.8.5 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden 21
17 Elektrische schok als gevolg van contact met onderdelen die onder spanning staan Onvoldoende isolatie en/of beschadigde isolatie waardoor mensen onder stroom kunnen komen te staan, is onaanvaardbaar. Hieronder vallen ook onveilige werkomstandigheden als gevolg van het ontbreken van een hoofdschakelaar. Voorzie in bescherming tegen elektrische schokken door elektrische onderdelen die onder spanning staan voldoende te isoleren en door te zorgen voor afdoende aarding. Voorkom dat de eenheid onbedoeld ingeschakeld kan worden door een vergrendelbare hoofdschakelaar te installeren Bepaling 5.11.1.1, 5.11.1.2, 5.11.1.3, 5.11.2 en 5.13.3. 0 22europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Verwondingen als gevolg van het ontbreken van een noodstopschakelaar 18 Als er geen schakelaar is die de gebruikers kunnen indrukken om de roltrap of loopband te stoppen in geval van nood, kan dat leiden tot verwondingen Voorzie in noodstopschakelaars op opvallende en makkelijk bereikbare plaatsen bij of in de buurt van de overlopen. Bepaling 5.12.1 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden23
19 Botsingen met gebouwstructuren Obstakels in het gebouw zoals muren, kolommen, raakvlakken van vloeren of roltrappen/loopbanden die elkaar kruisen kunnen verwondingen veroorzaken. Voorzie in correct geplaatste afbuiginrichtingen. Bepaling 5.13.1.1, 5.13.1.2 en 5.13.1.3. 24europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden
Oneigenlijk gebruik van een roltrap om een winkel- of bagagewagentje te vervoeren 20 Als iemand doelbewust een roltrap onjuist gebruikt door er een winkel- of bagagewagentje mee te vervoeren, kan hij of zij hierdoor andere mensen in gevaar brengen. Voorzie in barrières zodat het onmogelijk wordt om met een winkel- of bagagewagentje de roltrap te betreden. Hierdoor blijft er voldoende ruimte vrij voor het juiste gebruik van de roltrap. Bepaling 5.15 europese aanbevelingen voor verbeteringen van de veiligheid van werkende eenheden25
AGORIA Dirk De Moor Diamant Building, A. Reyerslaan 80, 1030 Brussel T +32 2 706 79 84, Dirk.DeMoor@agoria.be www.agoria.be European Lift Association Vorstlaan 207, Box 5, 1160 Brussel T +32 2 779 50 82 F +32 2 772 16 85 info@ela-aisbl.org - www.ela-aisbl.org
Dit document werd opgesteld door deskundigen van de roltrappen en rolpaden werkgroep van ELA in 2010. Het wordt geïllustreerd door tekeningen van Zack, die zijn gratis beschikbaar in hoge en lage resolutie op de ELA website www.ela-aisbl.org Maak zoveel mogelijk gebruik van deze brochure en tekeningen. AGORIA Dirk De Moor Diamant Building, A. Reyerslaan 80, 1030 Brussel T +32 2 706 79 84, Dirk.DeMoor@agoria.be www.agoria.be European Lift Association Vorstlaan 207, Box 5, 1160 Brussel T +32 2 779 50 82 F +32 2 772 16 85 info@ela-aisbl.org - www.ela-aisbl.org