OLIE EN UW MOTOR
OLIE EN UW MOTOR Motorproblemen als gevolg van slechte motorolie Kapotte lagers, zuigerveren die blijven hangen, een hoog olieverbruik. Het zijn allemaal symptomen van motorproblemen die samenhangen met de conditie van de motorolie. Om te zorgen dat motorolie in topconditie verkeert, spelen drie aspecten een rol: het gebruik van de juiste motorolie, regelmatig onderhoud van het oliesysteem en het systematisch nemen van oliemonsters. Een dergelijk onderzoek geeft u inzicht in het functioneren van de motor en brengt u vroegtijdig op het spoor van mogelijke problemen. Dan kunt u preventieve maatregelen nemen om motorproblemen te voorkomen. Wat doet motorolie Motorolie zorgt voor adequate smering om de motor schoon te houden en te vrijwaren van corrosie. Motorolie koelt de motor en zorgt voor een dunne olielaag op metalen onderdelen. Op die manier wordt wrijving en slijtage verminderd. Dat is de basis. Maar motorolie doet meer afhankelijk van de toepassingen en de omstandigheden. Deze variaties maken het kiezen van de juiste motorolie van groot belang. Naast de basismotorolie bestaan namelijk allerlei andere motoroliën met verschillende typen additieven. Soorten motorolie Minerale motorolie wordt verkregen door de raffinage van ruwe olie. Deze worden het meeste toegepast in dieselmotoren vanwege zijn bewezen diensten en het feit dat hij redelijk geprijsd is. Synthetische motorolie is het eindproduct van een chemisch proces. Synthetische olie heeft de eigenschap veel minder vlug te verdunnen bij hogere temperaturen dan minerale olie en biedt de motor dus maximale bescherming onder de meest extreme omstandigheden. Additieven Additieven versterken of veranderen de eigenschappen van de basismotorolie. Hierdoor kan een basismotorolie voldoen aan specifieke eisen waaraan een basismotorolie zelf nooit zou kunnen voldoen. Zo kunnen detergens worden toegevoegd die de motor schoon houden. Er zijn ook additieven die zuren neutraliseren, die het vergroten van de viscositeit tegengaan of die slijtage van metalen delen verminderen. Viscositeit De dikte van motorolie is belangrijke waarde en wordt aangegeven door het begrip viscositeit. Olie met een lage viscositeit is dun en olie met een hoge viscositeit is dik. Hoe dikker de motorolie is, hoe dikker de filmlaag is en hoe moeilijker het is die filmlaag van het metalen onderdeel af te wrijven. De SAE classificatie (Society of Automotive Engineers) geeft de gradatie van viscositeit aan. Deze SAE aanduiding zegt verder niets over de verdere eigenschappen van de motorolie. De SAE classificatie is gebaseerd op de vloeibaarheid van de motorolie bij 100 C. Als er een W(=winter) achter het getal staat dan is de vloeibaarheid bepaald bij een temperatuur onder 0 C. Dus hoe hoger het SAE nummer, hoe hoger de viscositeit. Wat is het nut van motorolieonderzoek Met een systematisch motorolieonderzoek kunt u de levensduur van de motor verlengen en de efficiëntie vergroten. Bij een analyse van de motorolie wordt gekeken naar vier elementen: Snelheid van slijtage van motoronderdelen Conditie van de olie Vervuiling van de olie Olie-identificatie Het motorolieonderzoek is gebaseerd op regelmatig laboratoriumonderzoek van motoroliemonsters. Op gezette tijden neemt u een monster van de motorolie en stuurt dit naar bijvoorbeeld het laboratorium van Pon Power. Laboranten onderzoeken vervolgens het motoroliemonster op de aanwezigheid van slijtagesporen. Vinden zij bijvoorbeeld een hoge concentratie ijzer, chroom of aluminium, dan kan dat wijzen op een gebroken zuigerveer. Een verhoogde concentratie silicium, lood of aluminium kan duiden op abnormale slijtage van de lagers. Met andere woorden: motorolieonderzoek brengt de conditie van de motor aan het licht.
Frequentie van monsters Het regelmatig inplannen van een motorolieonderzoek is van belang bij het opsporen en verhelpen van problemen en het bepalen van het optimale onderhoudsschema. Onder normale condities is het gebruikelijk om bij elke 250 draaiuur en voor elke oliewisseling een monster te nemen. Als u regelmatig een monster instuurt, verhoogt u de kans dat potentiële schade of slijtage tijdig kan worden vastgesteld. Het nemen van een oliemonster met de vacuüm extractiemethode via de oliepeilstok van het oliecarter Met een vacuüm extractiepomp kunt u monsters nemen van motorsystemen die niet onder druk staan. Het is belangrijk om een nieuw stuk slang te gebruiken voor elk monster. Als de slangen opnieuw worden gebruiken, kan het te nemen monster vervuild raken. Als een systeem dat onder druk staat geen klep heeft voor het nemen van monsters, volg dan de vacuüm extractiemethode die hieronder beschreven wordt. Let op! Neem het monster bij een warme stationair draaiende motor. Regels voor het nemen van een oliemonster op de juiste manier: 1. Houd voor alles de apparatuur schoon, stof- en olievrij. Mocht er toch wat olie of vuil aan zuigpomp komen, maak deze dan schoon met een weinig (was)benzine. 2. Schrijf van tevoren op de flesjes waarvan een monster wordt genomen om verwisseling van de flesjes tijdens het nemen van meer dan één monster te voorkomen. 3. Neem voor elk monster een nieuw stuk slang. 4. Neem voldoende plastic slang en snijd deze schuin af. Breng de slang in de zuigpomp en laat deze ca. 1 cm onder het zwarte schroefdeksel uitsteken en klem vervolgens de slang vast met de borgschroef. Denk erom dat de slang olie- en stofvrij is. 5. Schroef hierna het monsterflesje op de pomp. Plaats het uiteinde van de slang in het oliecarter en zorg ervoor dat het eind van de slang de bodem van het oliecarter NIET raakt. 6. Vul met gebruik van de zuigpomp het flesje tot het aangegeven vulniveau (ca. 90 % van het flesvolume). Let hierbij op dat u tijdens het pompen het flesje rechtop houdt. Sluit het flesje daarna goed af en verpak het in een bijgeleverd plastic zakje. 7. Voordat de gebruikte slang uit de pomp wordt getrokken, moet eerst het uiteinde, dat onder het zwarte schroefdeksel van de pomp uitsteekt, met een schone doek worden schoongemaakt. Dit houdt uw zuigpomp schoon. 8. Vul op het monsterlabel alle gegevens in. Een handig hulpmiddel hiervoor is het logboek waarin urenstand, verversing, tussentijdse bijvulling, enz. kunnen worden genoteerd. 9. Verpak het oliemonster en het bijbehorende volledig ingevulde monsterlabel in de verzendenveloppe en sluit deze met de meegelverde sluitclip. 10. Een postzegel plakken is niet nodig, behalve voor verzendingen vanuit het buitenland. 11. Elke 250 draaiuren en vlak voor iedere verversing moet een oliemonster genomen worden van alle compartimenten. Het nemen van een oliemonster via monsterkleppen Voor deze methode hebt u een koperen sonde en ongeveer 15 cm slang nodig. Het is belangrijk om een nieuw stuk slang te gebruiken voor elk monster. Door de slangen opnieuw te gebruiken, kan het te nemen monster vervuild raken. 1. Laat de motor draaien totdat de motorolie op werktemperatuur is. Stel de motor in op laag stationair draaien. Verwijder de stofkap van de klep en veeg de klep schoon met een schone doek. 2. Steek de sonde in de klep en breng ongeveer 100 ml olie over naar een afvalbak. Als de olie in het begin langzaam loopt, laat dan iemand de motor harder stationair draaien terwijl u het monster neemt. Ontdoe u van de afvalolie op de correcte manier. Dit proces reinigt de klep. 3. Steek de sonde opnieuw in de klep en vul het monsterflesje tot de maatstreep. Niet tot bovenaan vullen. Zorg ervoor dat er geen vuil in de fles of op de dop terecht komt. 4. Haal de sonde uit de klep en maak de dop van de fles goed vast. Doe de fles in het meegeleverde afsluitbare plastic zakje en doe dit samen met het compleet ingevulde label in de envelop met antwoordnummer voor het verzenden. Om vervuiling te vermijden moet u geen monsters nemen uit de afvloeiingsstroom, een bak voor afvalolie of een gebruikte filter.
HET ANALYSERAPPORT Benodigde Informatie (Sample Data) De informatie in het rapport is gebaseerd op de door u gegeven data op het monsterlabel van het monster. De informatie die nodig is bij het beoordelen van uw olie: Naam van het bedrijf Serienummer van de motor Uren van gebruik van de motor Uren olie in gebruik Merk type en klasse van de olie Merk van de motor Model van de motor Compartiment Aantekeningen en diverse informatie Informatie op het label wordt gebruikt om uw monster in een database te registreren. Hierdoor wordt de geschiedenis van uw motor in het rapport zichtbaar. Informatie op het label bevat ook belangrijke data die nodig is om de resultaten te interpreteren zodat de beste aanbevelingen kunnen worden opgesteld. Controlenummer van het laboratorium (Sample Number) Het controlenummer van het laboratorium is een uniek nummer van uw monster. Dit nummer helpt het lab het monster te volgen tijdens de verschillende analyses. Algemene evaluatie (Overall Eval.) De algemene evaluatie bestaat uit een kleurcode die de urgentie van alle benodigde actie aangeeft. Bekijk eerst de rapporten met rode codes, omdat die het meest urgent zijn. Bekijk daarna de rapporten met gele codes. Bekijk de rapporten met groene codes het laatst. Interpretatie (Evaluation & Recommandations) De interpretatie geeft een samenvatting van de bevindingen van de motorolieanalyse en doet eventueel aanbevelingen. Een aanbeveling zou kunnen zijn om met kortere tussenpozen monsters te nemen om de bevindingen te verifiëren of om beter te letten op slijtage. OVERZICHT VAN DE RESULTATEN VAN DE MOTOROLIEANALYSE Resultaten van de motorolieanalyse De resultaten van de motorolieanalyse staan in dit deel van het rapport. De naam van de test en de resultaten worden afzonderlijk opgegeven. Een elementanalyse somt ieder element afzonderlijk op en toont het resultaat. De resultaten van de test worden hierna verder besproken. Uitleg van de afkortingen De afkortingen die worden gebruikt in het smeerolierapport worden onderaan het rapport uitgelegd. Snelheid van slijtage van de motoronderdelen (Wear Elements) De resultaten van de motorolieanalyse worden gebruikt om de slijtage te evalueren. Met een trendanalyse en onze eigen slijtagetabellen kunnen we bepalen of de mate van slijtage normaal of abnormaal is.
Analyse van aanwezige deeltje in de motorolie De resultaten van de analyse van aanwezige deeltjes worden vermeld in deeltjes per miljoen (parts per million = ppm). Deze aanduiding wordt gebruikt om de concentratie van deeltjes in de olie uit te drukken. Eén deeltje ijzer op 999.999 deeltjes olie is één ppm. Voorbeelden van ppm bij benadering: 1 seconde in 11,5 dagen, 1 druppel inkt in 150 liter water. Verhoogde testresultaten dieselmotoren IJzer, chroom IJzer, chroom, aluminium Lood, aluminium, ijzer Natrium, kalium, koper Silicium groter dan aluminium, ijzer, lood Roet, ijzer, lood, chroom Mogelijke bronnen Cilinderbekleding, zuigerveren Cilinderbekleding, zuigerveren, aluminium zuigerzoom Lagere drijfstanglager en hoofdlager, krukas Vervuiling van koelvloeistof Vuil, cilinderbekledingen, zuigerveren, lager deklaag Roetslijtage op cilinderbekledingen, zuigerveren, lagers DE CONDITIE VAN DE MOTOROLIE Vervangen van de motorolie of niet Analyse van de conditie van de motorolie wordt gebruikt om te bepalen of de olie nog in goede conditie is. Er worden testen gedaan om de viscositeit, oxidatie-, nitratie- en sulfatievorming van de olie te onderzoeken. Alle olie van gesmeerde compartimenten lopen het risico om oxidatieschade op te lopen. Het wordt daarom aanbevolen om oliemonsters uit verschillende compartimenten te analyseren op hun conditie. In de motorolieanalyse worden vastgestelde richtlijnen en een trendanalyse gebruikt om te bepalen of de motorolie moet worden vervangen. Viscositeit (V100) Als de viscositeit te laag wordt, treedt slijtage op binnen het compartiment. Als de viscositeit te hoog is, zal de motorolie niet naar plaatsen vloeien die gesmeerd moeten worden. Vele oliën voor dieselmotoren worden ontwikkeld met eigenschappen voor meerdere temperatuurgebieden. Bij lagere omgevingstemperaturen, hebben deze oliën een lagere viscositeit om bescherming bij het opstarten te bieden. De juiste viscositeit is nodig bij lage temperaturen, anders stroomt de olie niet snel genoeg naar onderdelen die smering nodig hebben. Bij normale gebruikstemperaturen hebben deze oliën een hogere viscositeit om bewegende delen te beschermen. Oxidatie (Oxi) Oxidatie komt voor in motoroliën als zuurstofmoleculen zich chemisch verbinden met de oliemoleculen. Dat veroorzaakt hogere viscositeit, de vorming van zuur en de vorming van neerslag. In dieselmotoren verliest een geoxideerd smeermiddel de mogelijkheid om onderdelen te beschermen. Als gevolg daarvan kunnen zuigerringen vast komen te zitten, kan het polijsting van de voeringwand veroorzaken en kunnen kleppen gaan schuren of vast blijven zitten. Sulfaatvorming (Sul) In dieselbrandstof zit zwavel die zich tijdens de verbranding verbindt met water en zo zwavelzuur vormt. Smeermiddelen voor moderne dieselmotoren neutraliseren dit zuur. Als deze zuren in te hoge
concentraties voorkomen, breken zij de motorolie af en treedt corrosie op. Kleppen, kleppengeleiders, zuigerringen en de voering corroderen. Nitratie (Nit) Nitratie komt voor bij alle motoroliën, maar is in het algemeen alleen een probleem in motoren die op aardgas draaien. Stikstofverbindingen uit het verbrandingsproces verhogen de viscositeit van de olie en verminderen het smeervermogen. Door nitratie kunnen oliefilters verstopt raken en kan er neerslag optreden op de zuigers, lakvorming op de kleppen en en zuigers. Total Base Number (TBN) Zuren die tijdens het verbrandingsproces ontstaan in de motor, worden door de basische motorolie additieven geneutraliseerd zodat er geen corrosie kan plaats vinden. De additieven die dit mogelijk maken hebben echter een beperkte levensduur. Door deze additieven te analyseren wordt het zuurneutraliserend vermogen van de motorolie gecontroleerd. Deze mag maximaal 50% van de beginwaarde afnemen. Het analyseren van het basische component wordt ook wel de Total Base Number analyse(tbn) genoemd. OLIEVERVUILING Richtlijnen voor toegestane vervuiling Er worden ook testen uitgevoerd om te bepalen of de motorolie is vervuild. Er wordt gekeken naar de aanwezigheid van roet, brandstof, water en koelvloeistof. Het motorolieonderzoek kent richtlijnen voor de toegestane hoeveelheid vervuiling in de motor. Roet (ST) Roet is de onoplosbare neerslag van kleine harde koolstofdeeltjes van gedeeltelijk verbrande brandstof. Deze deeltjes worden door olieadditieven zwevend in oplossing gehouden en veroorzaken de zwarte kleur. De roetdeeltjes schuren en veroorzaken slijtage aan de motor. roetniveaus boven de toegestane richtlijnen zullen uiteindelijk niet meer in oplossing gehouden kunnen worden door de additieven. Als dit gebeurt vormen de roetdeeltjes grotere deeltjes. Deze grotere roetdeeltjes verstoppen oliefilters, vormen neerslag en verhogen de viscositeit van de olie. Uiteindelijk zal de slijtage van de motor abnormaal hoog worden. Brandstofverdunning (PFc) Het belangrijkste probleem dat wordt veroorzaakt door verdunning met brandstof is een lage viscositeit. Door lage viscositeit en hoge gebruikstemperaturen kunnen oliefilms gevaarlijk dun worden. Als de oliefilms niet dik genoeg zijn, kunnen bewegende onderdelen gaan schuren of zelfs vastlopen. Als de verdunning van brandstof de aanbevolen niveaus overschrijdt, is dat in het algemeen een gevolg van lekkage van de brandstofleiding of van versleten of falende brandstofinjectors. Ook langdurig stationair draaien van de motor of een onjuiste timing kunnen de oorzaak zijn. Water (H2O) Water kan condenseren of een compartiment binnenlekken. Water kan slijtage veroorzaken als gevolg van corrosie en roest. Slijtage vindt plaats als het water zich bindt met componenten in de olie en hiermee zuren vormen. Roest kan optreden in gebieden boven het olieniveau in vloeistofreservoirs waar geen oliefilm het metaal beschermt. Indien grote hoeveelheden water een compartiment binnendringen, kan het mengsel van olie en water een dik slijk vormen. Koelvloeistof Motorolie kan vervuild worden met koelvloeistof door het lekken van oliekoelsystemen,interne koelvloeistofleidingen en pakkingen van cilinderkoppen. Vervuiling met koelvloeistof zal de slijtage vergroten.
TRENDANALYSE Trendanalyse geeft het beste aan hoe het met de motor is gesteld. Door over een bepaalde periode drie tot vijf monsters van de motorolie in hetzelfde compartiment te nemen, kan een bepaalde trend worden vastgesteld. Daarbij is het belangrijk dat alle gegevens op label van het monster correct zijn ingevuld. Als de uitslag van een monster afwijkt van de vastgestelde trend kan dat aanwijzing zijn dat er een probleem is. Extra monsters Af en toe is er een extra monster nodig: om een rapport met een gele code beter te volgen om een resultaat van het vorige monster te controleren om een trendanalyse op te zetten Als er een onvoldoende hoeveelheid olie was toegestuurd. Om een motor na een reparatie extra te controleren. Verdere vragen Soms is meer informatie nodig om de resultaten van het motorolieonderzoek te verduidelijken. U krijgt dan een vraag, zoals: bent u overgestapt naar een ander merk olie en/of viscositeit? is de motor onlangs gerepareerd? Is de urenstand juist ingevuld? Aanbevelingen De aanbevelingen uit het motorolierapport zijn specifiek gericht op het compartiment dat is geanalyseerd. De testresultaten worden geëvalueerd en als zich ergens een probleem voordoet, zullen wij duidelijk maken welk verband de testresultaten onderling hebben en zullen wij afwijkingen identificeren. Wanneer de uitslagen van de motorolieanalyse daartoe aanleiding geven, geven wij u een professioneel advies voor noodzakelijk onderhoud of reparatie. Aan de hand van het logboek kan de conditie van uw motor op de voet worden gevolgd. Zo kunnen servicebeurten en eventuele reparaties tijdig worden ingeroosterd en wordt u niet geconfronteerd met onvoorziene stilstand van uw motor. S O S SM (SYSTEMATISCH ONDERZOEK SMEEROLIE) BIJ PON POWER Pon Power past bij de motorolieanalyses de nieuwste ontwikkelingen toe en maakt gebruik van de meest geavanceerde meetapparatuur. De motorolieanalyses verlopen volgens de NEN ISO 9002 procedures. Ons volledig geautomatiseerde verwerkingsproces staat garant voor een professionele en snelle rapportage van de onderzoeksresultaten. Als officiële Caterpillar dealer kunnen wij exclusief gebruik maken van de fabrieksgegevens omtrent materiaalsamenstellingen en slijtagegrenswaarden van de motoren. Contact Pon Power Wilt u meer informatie over de S O S analyse bij Pon Power? Neem dan contact op met uw contactpersoon binnen Pon Power. U vindt de juiste contactpersonen op onze website: poncat.com/uwcontactpersonen of bel ons via telefoonnummer 078-6420 420.